Klucz odpowiedzi do arkusza – etap rejonowy

Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Konkurs tematyczny:
Bronią czy piórem? Postawy Polaków wobec zaborców
w okresie Powstania Styczniowego
dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego w roku szkolnym 2012/2013
Patronat Honorowy: Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego
im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Organizator:
IV Liceum Ogólnokształcące im. K. K. Baczyńskiego w Olkuszu
na zlecenie Małopolskiego Kuratora Oświaty
Etap rejonowy
Klucz odpowiedzi
1
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie I. Wskaż jedną prawidłową odpowiedź na poniższe pytania (0-10 punktów).
1. W momencie wybuchu Wojny Krymskiej carem Rosji był:
A. Piotr I
B. Aleksander I
C. Mikołaj I
2. Państwem, które nie uczestniczyło w Wojnie Krymskiej była:
A. Wielka Brytania
B. Austria
C. Francja
3. Jednym z dyktatorów Powstania Styczniowego był:
A. Ludwik Mierosławski
B. Piotr Wysocki
C. Nikołaj Nowosilcow
4. Miejsce straceń powstańców styczniowych w Warszawie to:
A. Plac Zamkowy
B. Cytadela Warszawska
C. więzienie „Pawiak”
5.Główny organ prasowy (gazeta) wydawany z inicjatywy Rządu Narodowego nosił tytuł:
A. „Trzeci Maj”
B. „Gazeta Warszawska”
C. „Niepodległość”
2
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
6. Papieżem w okresie Powstania Styczniowego był:
A. Grzegorz XVI
B. Pius IX
C. Leon XIII
7. W bitwie pod Igołomią uczestniczyli ochotnicy z:
A. Krakowa
B. Poznania
C. Opola
8. W momencie nadawania Galicji autonomii cesarzem imperium habsburskiego był:
A. Franciszek I
B. Ferdynand I
C. Franciszek Józef I
9. Kanclerz Rzeszy Niemieckiej, który zapoczątkował „Kulturkampf” to:
A. Otto von Bismarck
B. Leo von Caprivi
C. Bernhard von Bülow
10.Nurt w kulturze i sztuce, który zapanował na ziemiach polskich po upadku Powstania Styczniowego to:
A. Romantyzm
B. Pozytywizm
C. Młoda Polska
Zadanie II. Wskaż autorów poniższych słów, wybierając spośród podanych niżej nazwisk (0-2 punkty).
1. Żadnych marzeń, panowie – Aleksander II
3
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
2. Walka nasza z Polską trwa. Przechodzi teraz z lasów i z naszych sądów wojennych do departamentów
administracji cywilnej. Muszę się tu posłużyć tą samą rozwag, energią i wytrwałością, chcąc osiągnąć
końcowe zwycięstwo – Fiodor Berg
Zadanie III. Uszereguj chronologicznie poniżej wymienione wydarzenia, zaczynając od tego, które miało
miejsce najwcześniej.
(0-5 punktów).
Kolejność
Wydarzenie
1.
wybuch Powstania Krakowskiego
2.
śmierć cara Mikołaja I
3.
Branka
(15.01.1863)
4.
objęcie dyktatury przez Romualda Traugutta
(17.10.1863)
5.
uwłaszczenie chłopów w Królestwie Polskim
(1864)
Zadanie IV. Wyjaśnij pojęcia
(21.02.1846)
(2.03.1855)
(0-6 punktów)
(2 punkty za pełne wyjaśnienie, 1 punk za niepełne wyjaśnienie pojęcia)
Pojęcie
„rabacja galicyjska”
Wyjaśnienie
Powstanie chłopskie, które miało miejsce na terenach
zachodniej Galicji w II poł. lutego i marca 1846 roku. Miało
charakter pogromów ludności ziemiańskiej, urzędników
dworskich i rządowych. Najbardziej znanym przywódcą
oddziałów chłopskich był Jakub Szela.
Wysiedlenia Polaków na terenie Prus w latach osiemdziesiątych
„rugi pruskie”
XIX wieku w ramach antypolskiej polityki germanizacyjnej.
Rugi objęły Polaków przybyłych do Prus (Niemiec) z zaborów
rosyjskiego oraz austriackiego (austro-węgierskiego) w celach
ekonomicznych.
4
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Konserwatywne ugrupowanie polityczne związane z
„Stańczycy”
Krakowem. Wśród jego działaczy byli m.in.: Stanisław
Tarnowski, Józef Sujski, Ludwik i Antoni Anczyc. Celem
ugrupowania było dążenie do niepodległości poprzez
jednoczesne odrzucenie walki zbrojnej.
UWAGA!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Rejonową Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi
uczniów.
Zadanie V. Poniższe fotografie przedstawiają znane postacie z okresu Powstania Styczniowego.
Podaj ich nazwiska oraz sprawowaną funkcję
(0-6 punktów)
Fot. 1.
Nazwisko:
Wielopolski (Aleksander)
Sprawowana funkcja:
Dyrektor Komisji Wyznań i Oświecenia
Publicznego w Królestwie Polskim /naczelnik
rządu cywilnego Królestwa Polskiego
5
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Fot. 2.
Nazwisko:
Langiewicz (Marian)
Sprawowana funkcja:
Dyktator Powstania Styczniowego
Fot. 3.
Nazwisko:
Traugutt (Romuald)
Sprawowana funkcja:
Dyktator Powstania Styczniowego
Zadanie VI. Oceń prawdziwość poniższych zdań wstawiając w wolne pole odpowiednią literę:
F oznaczającą fałsz lub P oznaczającą prawdę.
(0-4 punkty)
Jednym z przedstawicieli polskiego pozytywizmu był Adam Mickiewicz
F
W Powstaniu Styczniowym brał udział św. Brat Albert
P
Polscy pozytywiści uważali, że Polska może odzyskać niepodległość tylko w sposób
P
stopniowy, poprzez pracę u podstaw i pracę organiczną.
„Pożegnanie powstańca” to obraz Artura Grottgera
P
6
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie VII. Scharakteryzuj sytuację Polaków w zaborze austriackim po 1867 roku. (0-4 punkty).
DO OCENY REJONOWEJ KOMISJI KONKURSOWEJ
Słowa klucze (problematyka), które/a powinny pojawić się w pisemnej odpowiedzi:
1. Autonomia galicyjska (1 punkt)
2. Polonizacja szkolnictwa (1 punkt)
3. Polonizacja urzędów (1 punkt)
4. Polonizacja uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lwowskiego (1 punkt)
5. Samorządy gminne (1 punkt)
Zadanie VIII. Jakie wydarzenia sprzed i z czasów Powstania Styczniowego zostały przedstawione na
poniższych obrazach? (0-3 punkty).
Fot. 1.
1. Wydarzenie: „Zamykanie kościołów” w Warszawie
7
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Fot. 2.
Wydarzenie Zamach na generała Fiodora Berga w Warszawie
Fot. 3.
Wydarzenie: Edward Dembowski na czele procesji
8
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie IX. Wymień 2 tytuły utworów literackich, nawiązujących w swojej tematyce do Powstania
Styczniowego i podaj ich autorów.
(0-4 punkty)
Przykładowo:
„Gloria victis” Eliza Orzeszkowa
„Nad Niemnem” Eliza Orzeszkowa
„Omyłka” Bolesław Prus
„Wierna rzeka” Stefan Żeromski
„Rozdzióbią nas kruki, wrony” Stefan Żeromski
„Echa leśne” Stefan Żeromski
„Uroda życia” Stefan Żeromski
„Czarny krzyżyk” (inc. Gdym na ciężkie krwawe boje, Iść przed laty miał...) Brunon Bielawski
UWAGA!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Rejonową Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi
uczniów.
Zadanie X. Zapoznaj się z poniższym tekstem źródłowym i odpowiedz na pytania zamieszczone pod nim
(0-3 punkty).
Nie masz to wiary, jak w naszym znaku,
Na bakier fezy, do góry wąsy ?
Śmiech ? i manierek brzęk na biwaku,
W marszu się idzie jak gdyby w pląsy;
Lecz gdy bój zawrze, to nie na żarty,
Znak i karabin do ręki bierzem,
A Polak w boju, kiedy uparty,
Staje od razu starym żołnierzem.
Marsz, marsz Żuawy!
Na bój, na krwawy,
Święty, a prawy ?
Marsz Żuawy ? marsz!
Pamięta Moskwa, co Żuaw znaczy,
Drżąc sołdat jego wspomina imię;
Sporo, bo nakłuł carskich siepaczy
Brat nasz, francuski Żuawek w Krymie.
Miechów, Sosnówkę, Chrobrz, Grochowiska,
Dzwoniąc też w żęby, wspomni zbój cara ?
Krwią garstka doszła mężnych nazwiska,
Garstka się biła jak stara wiara.
Marsz, marsz Żuawy...
Źródło: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, opr. M. Sobańska-Bondaruk,
S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 236-237.
9
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
1. O jakiej formacji wojskowej traktuje utwór?
Żuawi śmierci
2. Wymień dwa wydarzenia historyczne, o których wzmiankuje utwór:
(2 do wyboru)
Wojna Krymska, bitwa pod Miechowem, bitwa pod Sosnówką, bitwa pod Chrobrzem, bitwa pod
Grochowiskami
Zadanie XI. Zapoznaj się z poniższym tekstem źródłowym i odpowiedz na pytania zamieszczone pod nim
(0-3 punkty).
I do waszego uczucia miłości Ojczyzny odzywamy się, bracia Izraelici, przemawiając w języku świętej Biblii,
ażebyście nas wszystkich zrozumieć mogli. Jakkolwiek postanowienie Rządu Narodowego z dnia 22 stycznia r.b. nie
zna żadnej różnicy pomiędzy wyznaniami, i w krajach polskich odtąd nie pytają się, czy „Żyd”, czy „chrześcijanin”,
bo jedno miano Polaka wystarcza; niechaj was jednak to osobne odezwanie nie dziwi, nie czynimy tego bowiem w celu
odróżnienia
was,
lecz
owszem,
dla
okazania
wam
naszej
braterskiej
miłości
i szczerych dla was chęci [...]
A teraz bracia Izraelici, odzywamy się do was słowami Mojżesza: „Więc bracia wasi pójdą na wojnę, a wy tu
siedzieć
będziecie?”
[...]
Więc
oni
będą
przelewać
krew
swoją
na
ołtarzu
Ojczyzny
i nie będą oszczędzać swego mienia na potrzeby wojenne, a wy siedzieć będziecie spokojnie po miastach, nie troszczą
się o świętą sprawę naszą? Znajdują się wprawdzie miedzy bohaterami walczącymi o wolności niepodległość i wasi
współwyznawcy, ale w szczupłej bardzo liczbie i wcale nie w stosunku do ludności. I dlaczego nie powstajecie na głos
wzywający kraj do świętej walki za wolność i niepodległość?
Źródło: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, opr. M. Sobańska-Bondaruk,
S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 241-242.
1. Kto jest nadawcą powyższego dokumentu?
Powstańczy Rząd Narodowy
2. Do kogo adresowany jest powyższy tekst?
Społeczność żydowska zamieszkująca obszar zaboru rosyjskiego (Żydzi )
10
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
3. Jaki był cel wydania cytowanego dokumentu?
Uzyskanie poparcia mniejszości żydowskiej dla sprawy powstania
Zadanie XII. Poniższa mapa konturowa przedstawia współczesne terytorium Polski. Wykonaj poniższe
zadania, przy wykorzystaniu zamieszonej w tekście mapy
(0-6 punktów).
1. Obecnie Polska sąsiaduje z siedmioma państwami. Wymień tylko 3, na obszarze, których toczyły się w
latach 1863-1864 działania powstańcze (nie dotyczy Rosji).
(0-3 punkty)
Litwa, Białoruś, Ukraina
2. Wpisz ich nazwy we właściwe rubryki na poniższej mapie.
11
(0-3 punkty)
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
LITWA
 Gdańsk
BIAŁORUŚ
 Poznań
 Warszawa
 Kraków
12
UKRAINA