Wykład w Archiwum 13.09.

Rok 1450 zapoczątkował nową erę w dziejach. Druk, który pojawił się w tym okresie
zmienił sposób myślenia i komunikacji, przyczynił się do rozwoju czytelnictwa, zwiększył
możliwości kształcenia a jako nowa gałąź przemysłu dawał zatrudnienie. Sposoby
drukowania znane były już w starożytności. Innowacyjność wynalazku Gutenberga polegała
na tym, iż zastosował ruchomą metalową czcionkę, matrycę i prasę do tłoczenia tekstów na
papierze do czego przystosował prasę do tłoczenia wina. Sztuka drukarska z Moguncji
siedziby Gutenberga przeniknęła najpierw do większych miast niemieckich a następnie do
innych europejskich. W Polsce pierwszy druk datowany jest na 1473 rok. Był to jednostronnie
zadrukowany kalendarz wykonany przez krakowskiego drukarza Kacpra Straube.
Na Pomorzu początki sztuki drukarskiej związane są z nazwiskiem wędrownego
drukarza Frantza Schlossera, który w 1533 roku wydał zarządzenia książęce. Jeszcze
wcześniej, panujący Gryfici zezwoli na wybudowanie młyna papierniczego na rzece Płoni i
udzielili przywileju czerpania papieru. Pierwszą stałą drukarnię na Pomorzu w 1569 roku
otworzył drukarz z Frankfurtu nad Odrą Johann Eichorn. Tłoczył publikacje urzędowe,
okolicznościowe, pisma na użytek kościoła protestanckiego. Jego działalność kontynuował
Andreas Kelner. Firma pod nazwą Dziedzice przetrwała do XVIII wieku. W 1577 roku
drukarnię otworzył Georg Rhete zapoczątkowując dynastię drukarską. Rhetowie zasłynęli
między innymi jako drukarze kalendarzy na które mieli monopol książęcy. Na przełomie XVI
i XVII wieku funkcjonowała drukarnia książęca w Barth, która wydała m.in. słynną Biblię z
Barth.
Zasób starych druków biblioteki Archiwum Państwowego w Szczecinie, może
stanowić rzeczową dokumentację działalności większości wymienionych tu pomorskich
oficyn. W zasobie reprezentowane są publikacje zarówno tłoczni J. Eichorna i G. Rhete oraz
ich spadkobierców. Występują także przykłady siedemnastowiecznej poezji kunsztownej,
wizualnej tworzonej w kręgu uczniów i profesorów Pedagogium Książęcego w Szczecinie.
Licznie reprezentowane są oficyny ze Stralsundu, Stargardu, Kołobrzegu, Greifswaldu.
Nie brak także przykładów spoza Pomorza. Biblioteka jest w posiadaniu Biblii
łacińskiej z 1487 roku. Jest to unikatowy egzemplarz posiadający stronę tytułową. Biblia
wyszła z tłoczni N. Kesslera w Bazylei. Niezwykle cenna jest także Cosmographia S.
Münstera z 1627 roku. Jest to ostatnie wydanie tej publikacji pochodzące z drukarni rodziny
Heinrich-Petri. Spośród wydawców siedemnastowiecznych zwraca uwagę L. Elzewir jeden z
najsłynniejszych drukarzy tego okresu.
Liczne są wydawnictwa osiemnastowieczne zarówno pomorskie jak i europejskie,
notujemy w zasobie również polonica.