Zastępca notarialny. Funkcjonowanie tej instytucji w praktyce

Ins
Z
CZNIK NR 3
INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWO CI
ut
tyt
m
Wy
dr Rafa Wrzecionek
Zast pca notarialny.
iar
Funkcjonowanie tej instytucji w praktyce notarialnej
RAPORT
uS
z przeprowadzonego badania ankietowego z udzia em rad izb notarialnych
dzia aj cych w Polsce dotycz cego ustalenia praktyki stosowania przepisów
reguluj cych status zast pcy notarialnego
wo
dli
wie
pra
Pozna - Warszawa 2015
ci
Ins
Spis tre ci
Wst p ......................................................................................................................... 1
tyt
CZ
I. Przedmiot, cel i metodologia badania ......................................................... 3
1. Cel badania ......................................................................................................... 3
ut
2. Narz dzia badawcze ........................................................................................... 3
3. Charakterystyka respondentów........................................................................... 4
II. Analiza zdobywania uprawnie zawodowych zast pcy notarialnego ........ 8
CZ
III. Analiza funkcjonowania instytucji zast pcy notarialnego w praktyce
m
Wy
CZ
notarialnej ................................................................................................................. 11
Podsumowanie i wnioski ko cowe ........................................................................... 14
Spis tabel .................................................................................................................. 16
wo
dli
wie
pra
uS
iar
ci
Ins
Wst p
tyt
Deregulacja zawodu notariusza dokonana przez prawodawc
ustaw
z dnia
13 czerwca 2013 roku – o zmianie ustaw reguluj cych wykonywanie niektórych
zawodów1 – zgodnie z zamierzeniem jej projektodawcy – winna odby
ut
si
z
poszanowaniem gwarancji konstytucyjnych oraz zasady bezpiecze stwa obrotu
prawnego, w tym bezpiecze stwa odbiorców us ug zawodu zwi zanego z funkcj
skrócenie
m
Wy
publiczn . Obj a ona swym zakresem tak e niezwykle istotny obszar jakim jest
cie ki
uzyskiwania
jednoczesnym stworzeniu
uprawnie
mechanizmu
do
wykonywania
zawodu
ograniczaj cego dop yw do
przy
zawodu
notariusza osób, których dotychczasowe post powanie mo e budzi w tpliwo ci co
do ich rzetelno ci, uczciwo ci, zapewnienia bezpiecze stwa obrotu czy postrzegania
warto ci demokratycznego pa stwa prawnego. Nadrz dnym celem by o jednak
iar
zwi kszenie liczby osób z uprawnieniami do dokonywania czynno ci notarialnych z
jednoczesn gwarancj ich wysokich kwalifikacji i umiej tno ci. Sceptyczne nastroje
uS
rodowisk prawniczych wobec zmian wprowadzanych ustaw
deregulacyjn
powodowa y liczne obawy rodowiska notarialnego co do nowych regulacji, w tym
instytucji zast pcy notarialnego.
przeprowadzone
zosta o
badanie
pra
W zwi zku z powy szym, na zlecenia Instytutu Wymiaru Sprawiedliwo ci,
ankietowe
dotycz ce
uzyskania
oceny
prawid owo ci funkcjonowania instytucji zast pcy notarialnego w praktyce notarialnej.
Badanie zosta o zrealizowane w po owie 2015 roku, a wi c po niespe na dwóch
obowi zywania
zmian
wprowadzonych
przeprowadzanym badaniu udzia wzi o sze
Polski, co stanowi prób
wie
latach
ustaw
deregulacyjn .
W
rad izb notarialnych na terenie
reprezentatywn . Na terenie ca ego kraju funkcjonuje
cznie jedena cie izb notarialnych.
dli
Raport badawczy zosta opracowany w oparciu o zebrane dane z przeprowadzonego
naukowo-badawczej
1
pt.
„Zast pca
notarialny.
wo
badania ankietowego, a wnioski z niego wynikaj ce zosta y uwzgl dnione w pracy
Analiza
dogmatyczna
i
Dz.U. z 2013, poz. 829 – zwana dalej „ustaw deregulacyjn ”.
ci
Ins
prawnoporównawcza oraz funkcjonowanie tej instytucji w praktyce notarialnej”
zleconej przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwo ci z siedzib w Warszawie.
tyt
Niniejszy raport sk ada si z trzech zasadniczych cz
przedmiot, metodologi
ci. Pierwsza jego cz
badania i zastosowane narz dzia badawcze. Okre la
równie cel badania oraz charakteryzuje respondentów. Druga cz
ut
analiz
raportu stanowi
zebranych od respondentów ankiet pod k tem czynno ci zwi zanych z
uzyskaniem uprawnie
zawodowych zast pcy notarialnego. Trzecia cz
zawiera
w aspekcie funkcjonowania instytucji zast pcy notarialnego w praktyce
m
Wy
analiz
opisuje
notarialnej. Raport ko czy si podsumowaniem z podaniem wniosków, jakie wynikaj
z analizy zebranych ankiet.
wo
dli
wie
pra
uS
iar
ci
2
Ins
CZ
I. Przedmiot, cel i metodologia badania
tyt
1. Cel badania
ut
Realizacja badania ankietowego stanowi prób ustalenia aktualnej praktyki w izbach
notarialnych na terenie kraju w zakresie stosowania art. 21 ustawy z dnia 14 lutego
1991 r. – Prawo o notariacie2 zmienionego ustaw deregulacyjn .
m
Wy
ównym
celem
praktycznych
przeprowadzonego
aspektów
badania
funkcjonowania
ankietowego
instytucji
zast pcy
jest
poznanie
notarialnego,
za
szczególnym uwzgl dnieniem umocowania zast pcy notarialnego do dokonywania
czynno ci notarialnych udzielonego na podstawie art. 76a pr. not. oraz na podstawie
art. 21 § 1 pr. not.
iar
Uzyskane wyniki badania przyczyni
si
do sprecyzowania licznych wniosków i
postulatów de lege ferenda prezentowanych w pracy naukowo-badawczej pt.
notarialny.
Analiza
uS
„Zast pca
dogmatyczna
i
prawnoporównawcza
oraz
funkcjonowanie tej instytucji w praktyce notarialnej” zleconej przez Instytut Wymiaru
Sprawiedliwo ci z siedzib w Warszawie. Pos
równie do okre lenia kierunków
ewentualnych zmian w ustawie – pr. not., a wraz z ww. prac naukowo-badawcz
b
uzasadnienie
pra
stanowi
podj cia
w
przysz
ci
prac
legislacyjnych
po wi conych instytucji zast pcy notarialnego.
wie
2. Narz dzia badawcze
Metod zastosowan przy realizacji badania by indywidualny wywiad prowadzony w
dli
formie otwartych pyta . Ankietyzacja by a prowadzona w ród rad izb notarialnych w
oparciu o pytania zawarte w opracowanej ankiecie pt. „Instytucja zast pcy
notarialnego – funkcjonowanie w praktyce”.
wo
Respondentom zadane zosta y pytania, które dotyczy y nast puj cych obszarów:
2
Dz. U. z 2014 r., poz. 164 z pó n. zm. – zwane dalej „pr. not.”.
ci
3
Ins
danych formalnych i statystycznych – zbieranych w celu ustalenia bie
cej
bazy danych co do liczby przede wszystkim zast pców notarialnych i
tyt
emerytowanych notariuszy (w tym czynnych zawodowo) w poszczególnych
izbach;
informacje o procesie zwi zanym z uzyskaniem statusu zast pcy notarialnego
aspekcie
ut
w
administracyjnoprawnym
oraz
funkcjonowaniu
zast pcy
notarialnego w praktyce notarialnej, w tym sposobach jego umocowania do
dokonywania czynno ci notarialnych, zakresu i okoliczno ci wyznaczania do
m
Wy
zast pstwa oraz zmiany w
ciwo ci miejscowej izby;
informacje na temat oceny funkcjonowania instytucji zast pcy notarialnego.
Zebranie tego typu danych pozwoli na udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy zmiany
wprowadzone przez prawodawc ustaw deregulacyjn spe niaj jego zamierzenia.
eniem autora narz dzia badawczego by a jego przejrzysto
iar
Za
oraz umo liwienie
udzielenia przez respondentów wyczerpuj cych odpowiedzi na otwarte pytania
postawione
w ankiecie.
Przyj cie
jedynie takiej formy
badania
umo liwia
uS
respondentowi nieskr powane narzuconymi ramami potencjalnych odpowiedzi,
przekazanie informacji z danej kwestii.
W trakcie prowadzonego badania zdarzy y si
badania. Cz
pra
realizacj
trudno ci w uzyskiwaniu zgody na
rad izb notarialnych zas oni a si
brakiem czasu b
odmówi a udzia u w badaniu bez wskazywania przyczyny. W takim przypadku dana
rada izby notarialnej by a pomini ta w procesie badawczym.
wie
3. Charakterystyka respondentów
Ankieta zosta a skierowana do wszystkich jedenastu rad izb notarialnych na terenie
dli
ca ego kraju. Badaniu podda o si sze
rad izb notarialnych.
Najwi ksza badana izba notarialna liczy wed ug stanu na dzie
30 czerwca 2015
wo
roku 313 notariuszy, za najmniejsza – 132 notariuszy. W przedstawionej poni ej
Tabeli nr 1 zaprezentowane zosta y stosunki liczb notariuszy w ramach izb do osób
nieb
cych notariuszami, którym ustawa pr. not. umo liwia sprawowanie zast pstw
(zast pcy notarialni oraz emerytowani notariusze).
ci
4
Ins
Tabela nr 1
Liczba osób mog cych sprawowa
zast pstwa (tj. zast pcy notarialni oraz
emerytowani notariusze) w stosunku do liczby notariuszy w poszczególnych izbach.
tyt
Liczba osób mog cych sprawowa
zast pstwa (tj. zast pcy notarialni
i emerytowani notariusze)
Liczba notariuszy w izbie
ut
47
278
57
252
35
216
29
189
47
132
19
m
Wy
313
cznie:
cznie:
1 380
234
iar
Z przeprowadzonych bada wynika, e we wszystkich badanych izbach notarialnych
cznie 234 osoby, którym ustawodawca przyzna prawo sprawowania zast pstw
notarialnych. Grup
t
stanowi
nie tylko zast pcy notarialni, ale równie
uS
emerytowani notariusze, w tym tak e ci, którzy po osi gni ciu wieku emerytalnego
nie sprawuj zast pstw. Przedstawiona poni ej Tabela nr 2 obrazuje stosunek liczby
zast pców notarialnych sprawuj cych zast pstwa do zast pców notarialnych, którzy
pra
ani razu nie sprawowali zast pstwa (z podzia em na badane izby).
Tabela nr 2
Zast pcy notarialni sprawuj cy zast pstwa oraz zast pcy notarialni, którzy nigdy nie
sprawowali zast pstwa.
wie
Zast pcy notarialni, którzy
nigdy nie sprawowali
zast pstwa
Razem zast pców
notarialnych w izbie
22
4
26
30
0
8
1
20
0
23
5
16
Brak danych
119
cznie:
10
9
20
28
16
cznie:
129
ci
5
30
wo
cznie:
dli
Zast pcy notarialni
sprawuj cy zast pstwa
Ins
Powy sze dane dowodz ,
zast pstwa
dokonuj c
e 97% zast pców notarialnych na bie
czynno ci
notarialnych,
notarialnych nigdy nie sprawowa o zast pstwa. S
tyt
zast pcy notarialni s
a
zaledwie
co sprawuje
8%
zast pców
jednak izby, w których wszyscy
anga owani zawodowo – taka sytuacja jest w 33%
ankietowanych izb.
ut
Grupa zawodowa zast pców notarialnych to jednak 73,5% wszystkich osób aktualnie
(czynnie) sprawuj cych zast pstwa notarialne, gdy
cz
(tj. 26,5%)
czynni zawodowo emerytowani notariusze, którzy nie posiadaj
m
Wy
stanowi
pozosta
statusu
zast pców notarialnych. W Tabeli nr 3 spo ród emerytowanych notariuszy
poszczególnych
notariuszy.
Tabela nr 3
izb
wyszczególniono
czynnych
zawodowo
emerytowanych
iar
Liczba czynnych zawodowo emerytowanych notariuszy w poszczególnych izbach oraz
emerytowanych notariuszy, którzy nie sprawuj zast pstw.
Liczba emerytowanych notariuszy
czynnych zawodowo (tj. sprawuj cych
zast pstwa) w danej izbie
15
6
24
27
13
11
cznie:
111
7
7
pra
21
uS
Liczba emerytowanych notariuszy izby
10
6
7
cznie:
43
wie
Z powy szych danych wynika, e w grupie wszystkich emerytowanych notariuszy w
badanych izbach 39% to czynni zawodowo emerytowani notariusze, którzy s
przez
notariuszy
prowadz cy
kancelarie
notarialne
dli
wyznaczani
i
sprawuj
zast pstwa. Oznacza to, e grupa czynnych zawodowo emerytowanych notariuszy
powinna zosta
zewidencjonowana i ujmowana w statystykach jako osoby
wo
sprawuj ce zast pstwa. Stanowi ona bowiem 26,5% zast pców dokonuj cych
czynno ci notarialnych.
ci
6
Ins
Zdecydowana wi kszo
zast pców notarialnych jest zatrudnionych w kancelariach
notarialnych. Tabela nr 4 przedstawia liczb zatrudnionych zast pców notarialnych
w
kancelariach
notarialnych
poszczególnych
izb
(na
stanowisku
zast pcy
tyt
notarialnego) oraz zast pców pozostaj cych bez zatrudnienia z podzia em na izby.
Tabela nr 4
ut
Zast pcy notarialni zatrudnieni w kancelariach notarialnych oraz zast pcy pozostaj cy
bez zatrudnienia w kancelariach notarialnych.
Zast pcy notarialni pozostaj cy bez
zatrudnienia na stanowisku zast pcy
notarialnego
18
8
29
1
5
3
17
3
20
3
16
cznie:
105
brak danych
cznie:
uS
iar
m
Wy
Zast pcy notarialni zatrudnieni na
stanowisku zast pcy notarialnego
18
Zast pcy notarialni nie zatrudnieni w kancelariach notarialnych na stanowiskach
zast pców notarialnych znajduj
zaj cie równie
poza notariatem. Podejmuj
zwi zanych z s downictwem. Zdarza si ,
notarialnych na innych stanowiskach ni
kancelariach prawnych.
innych
pra
zatrudnienie w s dach na stanowiskach asystentów s dziego b
e s
zatrudniani w kancelariach
zast pca notarialny lub w innych
wo
dli
wie
ci
7
Ins
CZ
II. Analiza zdobywania uprawnie
zawodowych zast pcy
notarialnego
tyt
Post powanie w sprawie uzyskania przez zainteresowan
ce przedmiotem tej cz
ut
zawodowych zast pcy notarialnego, b
osob
uprawnie
ci raportu,
opracowane zosta o w oparciu o odpowiedzi na pytania ankietowe dotycz ce
post powania w sprawie wpisu (w tym zmiany wpisu) do wykazu zast pców
m
Wy
notarialnych oraz poprzedzaj cych go kwestii zwi zanych z wydaniem przez Ministra
Sprawiedliwo ci za wiadczenia o posiadanym statusie zast pcy notarialnego i
eniem lubowania.
Podejmuj c czynno ci zmierzaj ce do uzyskania uprawnie zawodowych zast pcy
notarialnego, osoba zainteresowana po zdanym egzaminie notarialnym z wynikiem
iar
pozytywnym winna otrzyma
za wiadczenie o posiadanym statusie zast pcy
notarialnego wydawane przez Ministra Sprawiedliwo ci. Za wiadczenie to jest
dor czane tak e prezesowi w
ciwej rady izby notarialnej. Z uzyskanego materia u
uS
badawczego wynika, e prezesi ankietowanych rad izb notarialnych nie warunkuj
enia
lubowania
przez
zast pc
od
okazania
za wiadczenia
Ministra
Sprawiedliwo ci o posiadanym statusie zast pcy notarialnego (83%) wskazuj c, e
Niektóre izby wprost wskazuj
pra
prezesowi rady zostaje ono dor czane bezpo rednio przez Ministra Sprawiedliwo ci.
na brak znaczenia w praktyce okazania przez
zast pc posiadanego za wiadczenia, gdy izba posiada w asny egzemplarz (67%).
Odmiennego zdania jest 17% badanych. Wymagaj
wie
sk adaj
oni okazania przez osob
lubowanie (przed tym aktem) posiadanego za wiadczenia. Jedynie 17%
respondentów zastrzega,
e gdyby prezesowi izby nie zosta o dor czone przez
Ministra Sprawiedliwo ci za wiadczenie o statusie zast pcy notarialnego, to
swojego egzemplarza.
e
lubowanie zast pców notarialnych w
poszczególnych izbach odbywa si bez opó nie – na bie
wo
Przeprowadzone badanie potwierdza,
dli
lubowanie od danego zast pcy zosta oby odebrane po okazaniu przez niego
co. Zaledwie kilkudniowy
termin oczekiwania przez zast pc na wyznaczenie daty lubowania deklaruje 33%
ankietowanych, 17% wskazuje na termin tygodniowy, 33% respondentów podaje, i
ej 14 dni licz c od momentu dor czenia prezesowi
8
ci
termin ten trwa najd
Ins
za wiadczenia Ministra Sprawiedliwo ci. Maksymalny termin deklarowany przez
badanych to trzy tygodnie (17%). Jak deklaruje 33% ankietowanych, cz st
jest
sytuacja, w której rada izby notarialnej po otrzymaniu od Ministra Sprawiedliwo ci
tyt
za wiadczenia dokonuje wyznaczenia terminu z
enia lubowania, a dana osoba
nie jest zainteresowana statusem zast pcy rezygnuj c z tego aktu ze wzgl du na
Po z
ut
inne plany zawodowe – np. ch
powo ania na stanowisko notariusza.
eniu lubowania przez zast pc notarialnego jeszcze w tym samym dniu jego
respondentów).
zamieszczone w wykazie zast pców notarialnych izby (100%
m
Wy
dane zostaj
Po uzyskaniu wpisu do wykazu zast pców notarialnych 67% respondentów wydaje
ka demu zast pcy („z urz du”) dokument potwierdzaj cy fakt z
enia lubowania i
wpisu do wykazu zast pców danej izby. Taka praktyka nie funkcjonuje jednak w 33%
iar
ankietowanych izb, za 17% respondentów wskazuje, e co prawda nie wystawia „z
urz du” za wiadcze w tym przedmiocie, lecz nie widzi przeszkód do jego wydania
na wniosek zast pcy notarialnego.
odpowiedzi
poszczególne
izby
na
uS
Analiza
pytania
wykazu
dotycz cego
zast pców
formy
notarialnych
prowadzonego
przez
pokazuje,
100%
e
ankietowanych prowadzi je jednocze nie w formie papierowej i elektronicznej, przy
pra
czym 67% izb wykaz prowadzony w formie elektronicznej udost pnia ka demu na
stronie internetowej izby, za
33% ankietowanych zapewnia dost p do wykazu
jedynie notariuszom danej izby. Na pytanie o mo liwo
uzyskania przez osob
wie
trzeci z izby notarialnej dokumentu potwierdzaj cego wpis danej osoby do wykazu
zast pców notarialnych - 17% respondentów jednoznacznie deklaruje brak takiej
mo liwo ci, 17% badanych widzi mo liwo
uzale niaj c t
czynno
wydania takiego za wiadczenia
od wykazania interesu osoby zainteresowanej. Cz
Na podstawie przeprowadzonego badania zaobserwowano,
e dane ujawnione w
wykazie zast pców notarialnych aktualizowane s
wo
dli
badanych respondentów nie zaj a stanowiska w tej sprawie (67%).
zawsze „z urz du” (50%) – po
powzi ciu informacji uzasadniaj cych dokonanie zmiany. Cz
respondentów
praktykuje aktualizacj danych w wykazie zast pców jedynie na wniosek zast pcy
(50%).
ci
9
Ins
Na pytanie o sposób prowadzenia post powania dotycz cego zmiany danych w
wykazie zast pców notarialnych w zakresie nie wp ywaj cym na zmian w
izby notarialnej, wszyscy respondenci deklaruj
ciwo ci
dokonywanie owych zmian na
tyt
podstawie dokumentów przedk adanych przez zast pców. Niektóre z ankietowanych
izb deklaruj prowadzenie post powa w zakresie zmiany wpisu w wykazie (33%),
dokonuj
aktualizacji
ut
inne
danych
zast pcy
nie
prowadz c
post powa
administracyjnych (67%).
m
Wy
Przeprowadzone badanie wykaza o brak jednolito ci w ród respondentów w
post powaniach w sprawie zmian danych w zakresie wp ywaj cym na w
ciwo
rady izby notarialnej, jak cho by w przypadku zmiany miejsca zamieszkania przez
zast pc
Cz
na miejscowo
po
on
w obr bie w
ankietowanych wskazuje na konieczno
ciwo ci innej izby notarialnej.
podejmowania przez rad
uchwa (50%), przy czym praktyka w ramach tej deklaracji nie jest ju
iar
pomimo, i
izby
jednolita
ka da z tych izb wspomniane uchwa y podejmuje „w konsultacji” czy
„uzgodnieniu” z izb , z której nast puje przepisanie zast pcy. W przypadku zmiany
po
on
uS
miejsca zamieszkania na miejscowo
w obr bie w
ciwo ci innej izby
notarialnej, funkcjonuje praktyka skre lania zast pcy notarialnego z wykazu
poprzedniej izby dopiero po wpisaniu tego zast pcy do wykazu w
tym samym dniu (17%). Cz
ciwej izby – w
respondentów praktykuje podejmowanie uchwa o
pra
przeniesieniu z wykazu zast pców do wykazu zast pców w
ciwej izby (17%). Nie
wszystkie z badanych rad izb notarialnych procedowa y jeszcze przypadek zmiany
danych w wykazie skutkuj cy jednocze nie zmian
w
ciwo ci izby (w 33%
ankietowanych izb nie by o takich przypadków). Wszystkie badane rady izb, które w
wie
analizowanym zakresie dokonywa y zmian w wykazie zast pców notarialnych,
przesy aj akta osobowe zast pcy do nowej (w
ciwej po zmianie) izby notarialnej.
wo
dli
ci
10
Ins
CZ
w praktyce notarialnej
tyt
Cz
III. Analiza funkcjonowania instytucji zast pcy notarialnego
stawianych respondentom w ramach badania ankietowego dotyczy a
ustalenia
funkcjonowania
ut
tak e
pyta
notarialnego. Niniejsza cz
w
praktyce
notarialnej
zawiera prezentacj
instytucji
zast pcy
wyników przeprowadzonych
bada obrazuj cych aktualn praktyk w badanych izbach notarialnych w zakresie
m
Wy
nie tylko wyznaczania czy upowa niania zast pcy, ale równie w kwestiach takich jak
zakres sprawowanych zast pstw oraz ich ewidencja przez poszczególnych
respondentów.
Jak wynika z przedstawionych danych, jedynie w 17% badanych izbach notarialnych
notariusze wyznaczaj c swoich zast pców wskazuj
uzasadnienie
nie
jest
iar
zast pstwa. Wi kszo
z badanych respondentów (83%) wskazuje, i
wymagane,
wyznaczaj c/upowa niaj c zast pc
przy
czym
niektórzy
dobrowolnie podaj
uS
Najcz
uzasadnienie konieczno ci
z
przyczyn
takie
notariuszy
zast pstwa.
ciej wówczas jako przyczyn wyznaczenia/upowa nienia zast pcy podawana
jest choroba b
urlop. Jak jednak wskazuj
analizowane wyniki bada , w 50%
ankietowanych izbach notariusze zatrudniaj cy w swoich kancelariach zast pców
dokonuj
czynno ci notarialnych w czasie, w
pra
notarialnych niekiedy sami równie
którym upowa nieni przez nich zast pcy tak e ich dokonuj .
Warta uwagi jest nadto okoliczno
,
e notariusze wyznaczaj
tylko po jednym
którzy jednocze nie sprawuj
wie
zast pcy. Nie praktykuje si zast pstwa jednego notariusza przez kilku zast pców,
zast pstwo (83%). Cz
ankietowanych rad izb
notarialnych nie okre li a funkcjonuj cej praktyki w tym zakresie z uwagi na brak
informacji o takich przypadkach (17%) jednoznacznie nie wykluczaj c sytuacji
dli
jednoczesnego zast pstwa jednego notariusza przez kilku zast pców w tym samym
czasie.
wo
W dalszej kolejno ci respondenci pytani byli o to, kogo notariusze (spo ród:
zatrudnionych w swoich kancelariach zast pców, zast pców notarialnych spoza
kancelarii, innych notariuszy, emerytowanych notariuszy) najcz
na
ci
11
ciej wskazuj
Ins
swoich zast pców. Zestawienie preferencji w tym zakresie przedstawia poni sza
Tabela nr 5.
tyt
Tabela nr 5
Zestawienie najcz
zast pców.
ciej wskazywanych podmiotów przez notariuszy na swoich
ut
Podmioty wyznaczane do zast pstw przez
notariuszy
Praktyka respondentów
Inni notariusze
17%
m
Wy
Zast pcy notarialni zatrudnieni w kancelariach
notariuszy wyznaczaj cych zast pstwo
30%
Zast pcy notarialni (niezatrudnieni w kancelariach
notarialnych)
33%
Emerytowani notariusze
33%
Asesorzy notarialni
17%
pytanie
iar
Kolejne
ankietowe
dotyczy o
ograniczania
zakresu
zast pstw
wyznaczanym/upowa nianym przez notariuszy zast pcom. Okazuje si , e jedynie u
uS
50% respondentów nie stosuje si
takich ogranicze . Natomiast 33% badanych
deklaruje, i ograniczenia zakresu czynno ci notarialnych, do dokonywania których
zast pca zostaje upowa niony, stosowane s w przypadku wykonywania zast pstwa
pra
na podstawie art. 76a pr. not.
Analiza odpowiedzi na pytania ankietowe dostarcza informacji na temat okresu, na
który dokonuje si wyznaczenia zast pstwa. Zestawienie w tym zakresie przedstawia
Tabela nr 6
wie
poni sza Tabela nr 6.
Zestawienie okresów, na które dokonuje si wyznaczania zast pstw.
Tylko na czas okre lony
Praktyka respondentów
dli
Okre lenie czasu trwania zast pstwa
67%
wo
Raczej na czas okre lony
17%
Upowa nienia dokonywane na podstawie art.
76a § 2 pr. not. dokonywane s na d szy czas
okre lony – np. oko o 1 roku
33%
ci
12
Ins
Kolejne pytanie stawiane ankietowanym dotyczy o sposobu informowania rad izb
notarialnych
o
wyznaczeniu/upowa nieniu
przeprowadzonego badania wynika,
przez
notariuszy.
e 50% badanych stosuje form
tyt
dopuszczaj c przy tym fax lub e-mail. Cz
(17%), za
zast pców
Z
pisemn
badanych deklaruje tylko form e-mail
u 33% respondentów funkcjonuje wewn trzny system informatyczny
ut
przeznaczony m.in. do informowania o wyznaczeniu/upowa nieniu przez notariusza
swojego zast pcy.
m
Wy
ród badanych rad izb notarialnych w 2014 roku nigdy nie zdarzy o si
zakwestionowanie przez prezesa rady izby wyznaczenia/upowa nienia przez
notariusza danego zast pcy.
Praktyka stosowania przez prezesów rad izb notarialnych art. 21 § 3 oraz art. 22 pr.
not. wykazuje, e w 2014 roku u 33% ankietowanych zdarzy o si , e prezesi jeden
notarialnego na ww. podstawach. Kryterium, którym si
iar
raz wyznaczali zast pc
kierowali w 17% badanych by o miejsce zatrudnienia zast pcy.
prowadzenie bie
e ka dy z respondentów praktykuje
uS
Przeprowadzone badanie potwierdza,
cego spisu sprawowanych zast pstw (100%). Niektórzy z
respondentów (17%) deklaruj mo liwo
uzyskania przez osoby trzecie informacji
(np. telefonicznej) co do sprawowania za notariusza zast pstwa przez danego
pra
zast pc w okre lonym czasie. Cz
z badanych izb nie widzi mo liwo ci udzielenia
osobom trzecim informacji w tym zakresie (50%).
wo
dli
wie
ci
13
Ins
Podsumowanie i wnioski ko cowe
tyt
Zasadniczym celem przeprowadzonego badania ankietowego by o poznanie
praktycznych
aspektów
funkcjonowania
instytucji
zast pcy
notarialnego,
za
ut
szczególnym uwzgl dnieniem umocowania zast pcy notarialnego do dokonywania
czynno ci notarialnych udzielonego na podstawie art. 76a § 2 pr. not. oraz na
podstawie art. 21 § 1 pr. not.
m
Wy
Cel zosta
zrealizowany. Pomimo, i
17% respondentów pozytywnie ocenia
funkcjonowanie instytucji zast pcy notarialnego, to jednak 67% ankietowanych jest
przeciwnego zdania. Wyniki bada
wykaza y szereg istotnych rozbie no ci w
stosowaniu przez poszczególne izby notarialne przepisów reguluj cych instytucj
zast pcy notarialnego. Nie ulega adnej w tpliwo ci, i celem ujednolicenia praktyki
iar
ród izb notarialnych na terenie kraju konieczne jest podj cie prac legislacyjnych
prowadz cych do zmiany przepisów pr. not. w badanym zakresie.
1.
Nale y zrewidowa
uS
Wnioski jakie wyp ywaj z interpretacji niniejszego raportu s nast puj ce.
poj cie zast pcy notarialnego i w czy
cho by emerytowanych notariuszy, którzy stanowi
2.
liczn
grup
osób
pra
sprawuj cych zast pstwa.
w jego zakres
ciwym by oby wprowadzenie ustawowego obowi zku wydawania przez
Ministra Sprawiedliwo ci za wiadczenia, o którym mowa w art. 76 § 1 pr. not.
3.
Zasadnym wydaje si
wie
jedynie na wniosek uprawnionego.
wprowadzenie obowi zku dor czenia przez Ministra
Sprawiedliwo ci ww. za wiadczenia (orygina u) wy cznie zdaj cemu –
podmiot prowadz cy wykaz zast pców notarialnych
móg by otrzymywa jedynie jego odpis.
ciwym rozwi zaniem by oby stworzenie jednego (ogólnopolskiego)
wo
4.
dli
wnioskodawcy, za
wykazu zast pców notarialnych, o charakterze powszechnie dost pnym, tak e
dla osób trzecich.
ci
14
Ins
5.
Ustawodawca powinien jednoznacznie okre li charakter wpisów w wykazie
zast pców notarialnych oraz ich zmian.
tyt
6.
W zwi zku z w tpliwo ciami pojawiaj cymi si
na tle stosowania przepisów
art. 76a § 2 pr. not., zasadnym jest doprecyzowanie sposobu odpowiedniego
stosowania normy wynikaj cej z ww. przepisu wobec zast pcy notarialnego.
ut
Koniecznym jest wprowadzenie przez prawodawc precyzyjnej regulacji co do
charakteru prawnego wyznaczenia zast pstwa. Istotnym jest tak e wskazanie
m
Wy
elementów tego aktu, do których nale y zaliczy okres na który wyznaczane
jest zast pstwo, w tym przede wszystkim wskazanie czynno ci notarialnych,
do wykonywania których zobligowany jest zast pca. Nale y w tym miejscu
podkre li , i ingerencja w zakres przedmiotowy wyznaczanego zast pstwa
(tj. co do obowi zku dokonywania okre lonych czynno ci notarialnych przez
zast pc ) powinna zosta
obj ta regulacj
ustawow
i nie podlega
iar
jakimkolwiek umownym modyfikacjom.
7.
Nale y ustawowo ograniczy
mo liwo
modyfikacji zakresu udzielonego
uS
upowa nienia do wykonywania czynno ci notarialnych w sposób prowadz cy
do uniemo liwienia dokonywania ich w pe nym zakresie przez zast pc .
Koniecznym
prowadzenia
jest
powierzenie
spisu
(rejestru)
poszczególnym
radom
pra
8.
zast pstw.
sprawowanych
izb
obowi zku
Obowi zek
informacyjny, o którym mowa w art. 21 § 1 pr. not. nale y zast pi rejestracj
wyznaczonego zast pstwa w prowadzonym przez ka
wie
ogólnodost pnym rejestrze zast pstw.
rad izby notarialnej
Przeprowadzone badanie ankietowe umo liwi o w du ej mierze poznanie praktyki
stosowania
przepisów ustawy
pr.
not.
po
zmianie
wprowadzonej ustaw
dli
deregulacyjn – w zakresie instytucji zast pcy notarialnego. Jednocze nie wykaza o
brak jednolitej praktyki poszczególnych rad izb notarialnych i skupionych w ich
strukturach notariuszy.
nadziej ,
wo
Nale y mie
e zaprezentowane w niniejszym raporcie wyniki z
przeprowadzonych w ród rad izb notarialnych na terenie kraju bada , b
przydatn wskazówk w podejmowaniu odpowiednich dzia
legislacyjnych.
ci
15
stanowi
Ins
Spis tabel
tyt
Tabela nr 1 – Liczba osób mog cych sprawowa zast pstwa (tj. zast pcy notarialni
oraz emerytowani notariusze) w stosunku do liczby notariuszy w poszczególnych
ut
izbach
Tabela nr 2 – Zast pcy notarialni sprawuj cy zast pstwa oraz zast pcy notarialni,
m
Wy
którzy nigdy nie sprawowali zast pstwa
Tabela nr 3 – Liczba czynnych zawodowo emerytowanych notariuszy w
poszczególnych izbach oraz emerytowanych notariuszy, którzy nie sprawuj
zast pstw
Tabela nr 4 – Zast pcy notarialni zatrudnieni w kancelariach notarialnych oraz
iar
zast pcy pozostaj cy bez zatrudnienia w kancelariach notarialnych
Tabela nr 5 – Zestawienie najcz
uS
na swoich zast pców
ciej wskazywanych podmiotów przez notariuszy
Tabela nr 6 – Zestawienie okresów, na które dokonuje si wyznaczania zast pstw
wo
dli
wie
pra
ci
16