Informacja Komitetu ds PKE

INFORMACJA KOMITETU
DS PAKIETU KLIMATYCZNO-ENERGETYCZNEGO
KRAJOWEJ IZBY GOSPODARCZEJ
z Posiedzenia w dniu 28 czerwca br. dotycząca dokumentu:
Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę
niskoemisyjną do 2050 r. - KOM(2011) 112 wersja ostateczna
(A Roadmap for moving to a competitive low carbon economy in 2050
W dniu 8 marca 2011 Komisja Europejska przedstawiła dokument Plan działania prowadzący
do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.. Głównym jego
zamierzeniem było przedstawienie nowych celów redukcji emisji CO2 do roku 2050 oraz ich
uzasadnienie na podstawie wyników wykonanych analiz modelowych. Podstawowym
sformułowanym w tym dokumencie celem jest osiągnięcie 80% redukcji emisji gazów
cieplarnianych do roku 2050.
Działając w imieniu licznych sektorów przemysłowych polskiej gospodarki z zadowoleniem
przyjmujemy stanowisko rządu polskiego, który wstrzymał się z poparciem celów tego
dokumentu na posiedzeniu Rady Środowiskowej UE.
Przedstawiony przez KE dokument zmierza do kontynuacji i zaostrzenia dotychczasowej
polityki klimatycznej UE, wyrażonej głównie przez tzw. Pakiet klimatyczno – energetyczny.
Jak pokazują dotychczasowe analizy polityka ta jest ogromnym zagrożeniem dla polskiej
gospodarki, przemysłu i konsumentów, przede wszystkim ze względu na wywoływany
skokowy wzrost cen energii, a także ze względu na szereg innych niekorzystnych skutków jak
np. zaburzenie rynku energii, wstrzymanie inwestycji energetycznych, spadek wartości
polskich firm energetycznych, zagrożenie konkurencyjności przedsiębiorstw z branż
energochłonnych. Negatywną ocenę tej polityki Krajowa Izba Gospodarcza przedstawiła w
stanowisku z dn. 6 kwietnia 2011.
Przedstawiona przez KE Mapa drogowa do roku 2050 nie proponuje żadnych środków, które
mogłyby złagodzić negatywne skutki unijnej polityki klimatycznej dla Polski. Dokument ten
nie uwzględnia też zmian w otoczeniu, które nastąpiły w ostatnim czasie i które powinny być
wzięte pod uwagę przy projektowaniu polityki energetycznej i klimatycznej UE. Do takich
zdarzeń należą:
• Poważne podważenie autorytetu IPCC oraz wyników badań wskazujących na
antropogenne emisje gazów cieplarnianych jako kluczowy czynnik ocieplenia klimatu;
• Porażka unijnej polityki klimatycznej na konferencjach w Kopenhadze i w Cancun,
skutkująca brakiem międzynarodowych uzgodnień odnośnie redukcji emisji gazów
cieplarnianych po roku 2013;
• Światowy kryzys finansowy i gospodarczy, który z jednej strony ogranicza
możliwości uruchomienia ambitnych i kosztownych programów, a z drugiej strony –
który wykazał ogromne ryzyko związane z rozwojem działalności finansowej w
oderwaniu od rzeczywistych procesów gospodarczych. Działania KE idące w
kierunku utworzenia ogromnego rynku zbywalnych uprawnień do emisji oraz
uzależnienia produkcji energii od prowadzenia operacji na tym rynku całkowicie
ignorują doświadczenia zdobyte w wyniku tego kryzysu;
• Kryzys zadłużeniowy w wielu krajach rozwiniętych, w tym także bardzo poważna
sytuacja w kilku krajach strefy Euro, co osłabia możliwości pozyskania ogromnych
środków wymaganych na inwestycje przy realizacji wizji przedstawionej w Mapie
drogowej 2050;
• Katastrofa w elektrowni jądrowej w Fukushimie oraz decyzja rządu niemieckiego o
wycofaniu się Niemiec z korzystania z energetyki jądrowej, które stawiają nowe
pytania zarówno odnośnie perspektyw rozwoju energetyki jądrowej jak i możliwości
zastąpienia zamykanych elektrowni jądrowych innymi źródłami.
• rozwój produkcji gazu łupkowego w USA oraz aktywne poszukiwania i badania w
innych krajach, w tym także w Polsce, które stwarzają szansę na uzyskanie większej
niezależności energetycznej i uzyskanie rzeczywistych możliwości rozwoju energetyki
rozproszonej opartej o wykorzystania gazu łupkowego.
W efekcie przedstawiony dokument nie odpowiada aktualnym warunkom i potrzebom UE
oraz kontynuuje linię postępowania, która stanowi poważne zagrożenia dla Polski. Do
najważniejszych jego mankamentów z perspektywy Polski należy zbyt pasywnie
potraktowana kwestia tzw. carbon leakage. Pod tą nazwą kryje się ryzyko utraty rentowności
przez producentów z UE i przeniesienie produkcji poza kraje unijne. W dokumencie wskazuje
się jedynie na potrzebę monitorowania, obserwowania oraz wypracowania rozwiązań, a
tymczasem proces przenoszenia produkcji poza kraje UE już się rozpoczął. To co proponuje
dokument w tej sprawie to faktyczne ignorowanie problemu.
Dokument nie daje szansy na ograniczenie największych zagrożeń dla Polski do których
należą:
• skokowy wzrost cen energii z powodu obowiązkowego aukcjoningu,
• blokowanie rozwoju energetyki węglowej oraz związane z tym zagrożenie
bezpieczeństwa energetycznego
• ryzyko utraty przychodów z aukcji uprawnień po roku 2020.
Wiele wymienionych zagrożeń spowodowanych jest wprowadzeniem obowiązkowego
zakupu uprawnień do emisji CO2 (obowiązkowy aukcjoning). Mapa drogowa przedstawia
zamierzenia utrzymania systemu EU ETS jako kluczowego instrumentu oraz obowiązkowego
aukcjoningu przy rosnących cenach uprawnień. Polski przemysł nie może zgodzić się na takie
podejście, gdyż oznacza on szybką utratę konkurencyjności.
Przedstawiony dokument nie zawiera jakiejkolwiek refleksji nad kwestią nierównomiernego
rozłożenia zasobów energii odnawialnej, zasobów paliw kopalnych oraz zróżnicowanych
struktur paliwowych na starcie. Nie widać w nim śladów koncepcji tzw. europejskiego
energy mix, która polega na dążeniu do rozwijania w poszczególnych krajach tych form
wytwarzania energii, dla których są w danym kraju najlepsze warunki. Oznacza to np.
akceptację wykorzystania w Polsce węgla, m.in. jako środka zwiększającego bezpieczeństwo
energetyczne UE oraz zmniejszające zależność od importu paliw.
Przedstawiony dokument ma w dużej mierze charakter życzeniowy, proponowane działania
są mało realistyczne, a czasem sprzeczne z deklarowanymi celami. Do takich wątpliwych
kwestii, które nie znalazły właściwego ujęcia w propozycjach KE należą:
• brak do tej pory rynkowo dostępnych odpowiedniej skali technologii CCS
• ryzyko osłabienia akceptacji społecznej dla energetyki jądrowej po katastrofie w
Fukushimie oraz obawy o możliwość zapewnienia bezpiecznego użytkowania tej
formy produkcji energii
• niedostateczny rozwój sieci elektroenergetycznych dla szerszego rozwoju energetyki
wiatrowej,
• wysokie skumulowane emisje CO2 w przypadku produkcji biopaliw, ograniczające
efekt zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych przez ich wykorzystanie,
• ryzyko poważnych kosztów środowiskowych oraz zaburzeń na rynku żywnościowym
w przypadku aktywnego rozwoju produkcji biomasy na cele energetyczne
• wysokie koszty zewnętrzne produkcji energii przy pomocy paneli fotowoltaicznych.
To jedynie niektóre z zagadnień, wymagających poważniejszej refleksji lub analiz, a które nie
zostały właściwie uwzględnione w dokumencie KE.
Przedstawiona Mapa drogowa kontynuuje też sposób działania, w którym ogólnie uzgadniane
cele są następnie – po ich zaakceptowaniu przez kraje członkowskie - przekształcane na
konkretne projekty legislacyjne i rozwiązania szczegółowe. Dotychczasowe doświadczenia
pokazują, że przy opracowaniu rozwiązań szczegółowych nie są w wystarczającym stopniu
uwzględniane interesy wszystkich krajów, w tym Polski. Przykładem są przyjęte w unijnym
systemie handlu emisjami zasady rozdziału darmowych uprawnień do emisji na lata 2013 –
2020, które są dla Polski zdecydowanie niekorzystne. Dlatego Polska nie może się ponownie
godzić na takie podejście.
Ze względu na wymienione niedostatki dokumentu, zmieniające się okoliczności zewnętrzne,
a także potencjalnie wysokie szkody dla polskiej gospodarki i społeczeństwa wdrożenia
proponowanych tam propozycji wzywamy rząd Polski by stanowczo przeciwstawiał się
kolejnym próbom zaostrzania celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, szczególnie jeśli
nie są one oparte na międzynarodowych uzgodnieniach, obejmujących wszystkie kraje
należące do głównych emitorów gazów cieplarnianych. Wzywamy też by rząd Polski nie
podejmował decyzji, które mogą mieć ogromny wpływ na gospodarkę naszego kraju oraz
obciążenia gospodarstw domowych, bez przeprowadzenia starannych analiz oceniających
skutki tych decyzji dla Polski.