Globalne Porozumienie Klimatyczne

Globalne Porozumienie Klimatyczne
POWRÓT DO MEDYCYNY NATURALNEJ
Andrzej Werkowski
Szczyt Klimatyczny COP 15 w Kopenhadze pokazał, że w kwestii redukcji emisji gazów cieplarnianych
świat wcale nie zamierza podążad europejską ścieżką. Musimy, jako Przedsiębiorcy i Europejczycy,
uznad ten stan rzeczy za fakt i znacznie uważniej wsłuchiwad się w głosy pochodzące ze Stanów
Zjednoczonych, Chin, Australii, Brazylii, czy też paostw afrykaoskich i wyspiarskich.
Należy diametralnie zmienid sposób prowadzenia negocjacji, odchodząc od forsowania „jedynie
słusznych” rozwiązao i otwierając się szeroko na doświadczenia i propozycje pozostałych uczestników
globalnej debaty, zastępując dotychczasową taktykę konfrontacyjną konstruktywnym procesem
stopniowego zbliżania stanowisk.
Trzeba przy tym pamiętad, że w wielu krajach, w tym w Polsce, ograniczanie emisji gazów
cieplarnianych nie jest w powszechnym odczuciu postrzegane jako szansa rozwojowa, ale kojarzy się
głównie z zagrożeniami – wzrost cen energii, nieuczciwa konkurencja, utrata miejsc pracy wskutek
zamykania przedsiębiorstw i przenoszenia produkcji za granicę, zahamowanie wzrostu
gospodarczego, zagrożenie bezpieczeostwa energetycznego itp. Coraz częściej słychad także głosy, że
świat hoduje sobie kolejną „baokę”, tym razem opartą o instrumenty finansowe rynków „Carbon”,
której pęknięcie może spowodowad skutki porównywalne z ostatnim kryzysem, wywołanym krachem
na rynkach kredytów hipotecznych.
Należy więc zadbad o odzyskanie społecznego zaufania, a następnie systematycznie i cierpliwie
budowad szerokie społeczne poparcie dla nowych rozwiązao, bez którego nawet pozornie najlepsze
propozycje pozostaną tylko pustymi zapisami. Można to osiągnąd jedynie na drodze stałego dialogu
Rządu ze społeczeostwem oraz wszystkimi pozostałymi interesariuszami zakładanych zmian. Nowe
musi się zacząd kojarzyd z realną perspektywą poprawy warunków życia.
W kontekście fiaska Szczytu Klimatycznego w Kopenhadze należy, przede wszystkim, postawid sobie
pytanie:
„Co powinno stanowid fundament, umożliwiający osiągnięcie ogólnoświatowego konsensusu wokół
przyszłego porozumienia?”
Uważam, że nowe porozumienie trzeba budowad na jak najbardziej naturalnych filarach –
założeniach powszechnie zrozumiałych i akceptowalnych, tworzących konfigurację przepisów, które
można by określid wspólnym mianem „Medycyny Naturalnej”.
Oto ich proponowany Dekalog:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Porozumienie Globalne
Równanie do najlepszych
Uczciwa konkurencja
Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych tam, gdzie jest to racjonalne
Podejmowanie zobowiązao na miarę swoich możliwości
Wyrównywanie szans
Zapewnienie środków na realizację celów
Optymalizacja kosztów
Przyjazna Biurokracja
Dialog ze Społeczeostwem
Andrzej Werkowski
Maj 2010
Strona 1/5
Globalne Porozumienie Klimatyczne
System skonstruowany w oparciu o tak zaproponowane założenia powinien, moim zdaniem,
umożliwid skuteczną walkę ze zmianami klimatycznymi na kuli ziemskiej. Powinien spowodowad, że
każdemu, począwszy od wielkiego zakładu przemysłowego, a skooczywszy na gospodarstwie
domowym, będzie się opłacało oszczędzad energię i poszukiwad nowych rozwiązao proefektywnościowych. A tylko Powszechnośd i Masowośd podejmowanych działao może przynieśd
zakładane w skali globalnej efekty.
Wymienione założenia generalne wymagają chociażby przykładowego przedstawienia sposobu ich
funkcjonowania w praktyce oraz towarzyszących im narzędzi wspomagających.
1. Globalne Porozumienie
Nowe Globalne Porozumienie Klimatyczne musi byd „globalne” nie tylko z nazwy, ale de facto.
Wszyscy Sygnatariusze muszą widzied w jego zapisach swoją rolę i zadania. Odrębną kwestią jest
właściwe rozłożenie wspólnych obciążeo i zobowiązao. Należy zadbad, aby Porozumienie nie
tworzyło obrazu „świata wielu prędkości”, ale przedstawiało wizję „świata równych szans”.
2. Równanie do najlepszych
Nie ulega wątpliwości, że należy wdrażad takie mechanizmy, które umożliwią stały postęp
techniczny i szybki transfer najlepszych praktyk oraz technologii. Cele redukcyjne oraz sposób
alokacji uprawnieo do emisji trzeba zatem oprzed o system Benchmarkingu, opracowany
indywidualnie dla poszczególnych branż, technologii produkcji i stosowanych paliw. Aukcje nie
powinny byd fundamentem systemu, ale powszechnym i wiarygodnym narzędziem
towarzyszącym, którego podstawowym zadaniem byłoby umożliwienie przedsiębiorcom
zbilansowania swojego portfela uprawnieo.
3. Uczciwa konkurencja
System musi gwarantowad, że żaden z Producentów nie uzyska przewagi konkurencyjnej tylko
dlatego, że w miejscu, w którym wytwarza swój produkt koszty redukcji emisji gazów
cieplarnianych są w nieuzasadniony sposób niższe. W przeciwnym wypadku nie uda się uniknąd
nieuczciwej konkurencji, wywołanej zjawiskiem „Carbon Leakage”. Skutecznym narzędziem
wspierającym realizację tego postulatu mogłoby byd np. wprowadzenie powszechnego obowiązku
oznaczania na produktach i usługach tzw. „Śladu węglowego” („Carbon Footprint”).
4. Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych tam, gdzie jest to racjonalne
Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych oraz poprawa efektywności energetycznej muszą się
opłacad. System musi zachęcad i motywowad do podejmowania działao pro-efektywnościowych
nie tylko u siebie, ale także na zewnątrz obszaru swojego działania. System musi byd Elastyczny i
uwzględniad uwarunkowania lokalne – np. w Polsce powinien m.in. sprzyjad rozwojowi
Wysokosprawnej Kogeneracji oraz ułatwiad Modernizację Systemów Ciepła Sieciowego,
stanowiących podstawę zaopatrzenia w ciepło ponad 40% Polaków. Niezbędne jest także
powszechne udostępnienie Zdywersyfikowanych Źródeł Finansowania, wspierających
przedsięwzięcia podejmowane nie tylko przez Przedsiębiorców, ale także przez Jednostki
Samorządu Terytorialnego i pojedynczych „Kowalskich”. Dla przedsiębiorstw objętych EU ETS
należy stworzyd dodatkowy, krajowy mechanizm „Domestic Offset”, pozwalający na bilansowanie
zobowiązao w ETS uprawnieniami pochodzącymi spoza tego sytemu.
Andrzej Werkowski
Maj 2010
Strona 2/5
Globalne Porozumienie Klimatyczne
5. Podejmowanie zobowiązao na miarę swoich możliwości
Postulat ten oznacza, że każde, nawet najmniejsze lub najsłabsze ekonomicznie paostwo, powinno
przyjąd na siebie konkretne zobowiązanie, określające dopuszczalny limit emisji gazów
cieplarnianych – zobowiązanie, uwzględniające wszelkie lokalne uwarunkowania, stanowiące
trudne, ale możliwe do wypełnienia wyzwanie. Tylko takie podejście zapewni pełną Integrację
społeczności międzynarodowej wokół wspólnie określonych celów oraz spowoduje, że każdy
Sygnatariusz Porozumienia będzie czuł się Współodpowiedzialny za jego realizację.
6. Wyrównywanie szans
Globalny system finansowania przedsięwzięd pro-redukcyjnych powinien umożliwiad wzrost
gospodarczy krajów rozwijających się i budowanie tam nowoczesnej, niskoemisyjnej gospodarki.
System nie może pogłębiad obecnych podziałów i dysproporcji, ale musi sprzyjad
systematycznemu Zacieraniu się Różnic w poziomie życia w różnych częściach świata. Postulat ten
ma także odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do Wspólnoty Europejskiej i powinien byd
zrealizowany w ramach tzw. porozumienia „Burden Sharing”.
7. Zapewnienie środków na realizację celów
Kraje rozwinięte muszą zapewnid niezbędne środki finansowe na walkę ze zmianami klimatu na
kuli ziemskiej, a system musi zagwarantowad ich prawidłową alokację i wykorzystanie.
Różnorodnośd oraz łatwy dostęp do źródeł finansowania to warunek sine qua non skuteczności
działania nowego globalnego systemu. Należy uruchomid środki budżetowe, jak również
zaktywizowad kapitał prywatny. Trzeba sięgad do niekonwencjonalnych sposobów finansowania.
Jednym ze sposobów powinno byd pełne Reinwestowanie Środków pochodzących z Aukcji
uprawnieo w ramach EU ETS w przedsięwzięcia pro-redukcyjne.
8. Przyjazna Administracja
Nie zbudujemy nowoczesnej, niskoemisyjnej gospodarki, ani w ujęciu lokalnym, ani globalnym,
jeżeli procedury administracyjne będą odstraszały przedsiębiorców przed podejmowaniem
pożądanych działao, tworząc istną „drogę przez mękę”. Powinien niezwłocznie pojawid się
nowoczesny system, przyjazny dla inwestora, ułatwiający mu realizację przedsięwzięcia proekologicznego. Najwyższy czas, aby obok powszechnie już znanego określenia „Green Economy”
pojawiło się nowe – „Green Bureaucracy”, oznaczające szybką ścieżkę legislacyjną, oraz
maksymalne uproszczenie procedur administracyjnych.
9. Optymalizacja kosztów
Globalny system musi byd TANI. Podatnicy nie zaakceptują dodatkowych obciążeo na
finansowanie rozbudowanych struktur administracyjnych, a przedsiębiorcy nie będą w stanie
odzyskad w cenie towarów i usług wysokich kosztów funkcjonowania systemu.
System powinien byd skonstruowany pod kątem optymalizacji kosztów i wykorzystywania
synergii. Przykładowo, powołanie Światowego Centrum Rozwoju Nowych Technologii mogłoby
znacznie obniżyd w skali makro koszty związane z Badaniami i Rozwojem (R & D). Taka instytucja
służyłaby wszystkim Sygnatariuszom Porozumienia, była głównym motorem światowego postępu
technicznego, zapewniała łatwy dostęp do nowoczesnych technologii i najlepszych praktyk oraz
stanowiła międzynarodową platformę wymiany doświadczeo.
Andrzej Werkowski
Maj 2010
Strona 3/5
Globalne Porozumienie Klimatyczne
Należy także dokonad przeglądu i poddad wnikliwej analizie wszystkie funkcjonujące obecnie na
świecie systemy ograniczania emisji gazów cieplarnianych, a następnie opracowad optymalny
model – nie jest przy tym wykluczone, że takim optymalnym modelem będzie „federacja”
rozwiązao lokalnych!
10.Dialog ze Społeczeostwem
Nowe Porozumienie Klimatyczne wyznaczy kierunki rozwoju gospodarki światowej na kilkadziesiąt
najbliższych lat. Podjęte dzisiaj decyzje obejmą swoimi skutkami całe nadchodzące dekady i
przełożą się na poziom życia kolejnych pokoleo. Dlatego też Dialog ze Społeczeostwem musi byd
procesem ciągłym, połączonym z uczciwą prezentacją szans i zagrożeo, a przyjęty w jego efekcie
program musi uzyskad status programu narodowego. Należy w tym miejscu z zadowoleniem
odnotowad fakt rozpoczęcia przez Rząd RP prac nad Narodowym Programem Redukcji Emisji i
powołania Społecznej Rady Narodowego Programu Redukcji Emisji – organu, którego jednym z
głównym zadao jest zapewnienie odpowiedniego poziomu komunikacji społecznej oraz włączenie
do współpracy nad Programem wszystkich zainteresowanych środowisk.
Na fundamentach powyższych założeo można zbudowad Globalne Porozumienie Klimatyczne. Będzie
ono z jednej strony odzwierciedlało podstawowe reguły gospodarki rynkowej, a z drugiej realizowało
zasadę solidarności społecznej. Będzie zrozumiałe nie tylko dla ekonomistów i przedsiębiorców, ale
przede wszystkim, dla zwykłych obywateli.
Szczyt w Kopenhadze uwypuklił rozbieżności interesów pomiędzy Sygnatariuszami Protokołu z Kioto i
uświadomił, że konieczne jest mniej doktrynalne, a bardziej realistyczne i elastyczne podejście do
zagadnieo dotyczących przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Kompromis jest potrzebny i leży w
interesie całej społeczności międzynarodowej, ale w dzisiejszych realiach jest on możliwy do
osiągnięcia wyłącznie na gruncie Deklaracji Kopenhaskiej (Copenhagen Accord).
W tym kontekście całkowicie niezrozumiałe wydaje się dalsze brnięcie przez Komisję Europejską w
ślepą uliczkę, którą jest jednostronne podejmowanie kolejnych inicjatyw redukcyjnych – vide ostatnie
propozycje Dyrektoriatu „Climate Action” proponujące obniżenie progu redukcji z 20% do 30%. Nie
na takich działaniach powinna się dzisiaj koncentrowad aktywnośd Unii Europejskiej i Rząd RP
powinien to jasno wyartykułowad.
Polska gospodarka stoi dziś w obliczu konieczności dokonania kolejnej, wielkiej transformacji, tym
razem nie od gospodarki planowej do rynkowej, ale od gospodarki węglowej do nowoczesnej,
konkurencyjnej gospodarki niskoemisyjnej, opartej o najnowocześniejsze technologie, coraz lepiej
wykorzystującej odnawialne źródła energii i zapewniającej trwały, zero-energetyczny wzrost
gospodarczy przy jednoczesnym poszanowaniu zasady zrównoważonego rozwoju. Jest to nasza
olbrzymia Szansa Rozwojowa. Jeśli jednak nie podejmiemy zdecydowanych działao w celu wykonania
takiego skoku w horyzoncie czasowym nakreślonym przez Pakiet Klimatyczno – Energetyczny 3 x 20,
musimy liczyd się z utratą konkurencyjności gospodarki, spadkiem poziomu życia i pogłębieniem
dystansu do rozwiniętych europejskich gospodarek.
Andrzej Werkowski
Maj 2010
Strona 4/5
Globalne Porozumienie Klimatyczne
Należy:
1. Zintensyfikowad działania związane z opracowywaniem Narodowego Programu Redukcji
Emisji
2. Zapewnid szybką ścieżkę legislacyjną dla wszystkich aktów prawnych służących realizacji
tego Programu
3. Redagowad akty prawne z myślą o uczciwym przedsiębiorcy, a nie o „szarej strefie”
4. Maksymalnie uprościd procedury administracyjne dotyczące finansowania i realizacji
przedsięwzięd pro-redukcyjnych, zwłaszcza w odniesieniu do małych i średnich
przedsiębiorstw oraz inicjatyw indywidualnych – „Jedno Zielone Okienko”
5. Zapewnid uwzględnienie postulatów polskiego Przemysłu w aktach wykonawczych
wdrażających postanowienia Pakietu 3 x 20
6. Pilnie wypracowad polskie stanowisko negocjacyjne w sprawie założeo nowego Globalnego
Porozumienia Klimatycznego i aktywnie włączyd się, zarówno na forum europejskim, jak i
światowym, do dyskusji nad kształtem i treścią tego dokumentu
7. Prowadzid otwartą i rzetelną politykę informacyjną
Powinien także pojawid się Pełnomocnik Rządu ds. wdrażania Narodowego Programu Redukcji
Emisji, który z podobną determinacją i równie skutecznie jak jego Poprzednik przed dwoma
dekadami, pokierowałby procesem transformacji, przed którym stoi obecnie polska gospodarka.
Andrzej Werkowski
Prezes Zarządu Izby Energetyki Przemysłowej i Odbiorców Energii
CO2
Przewodniczący FORUM
________________________
Niniejszy artykuł przedstawia własne opinie oraz oceny Autora i nie stanowi prezentacji stanowiska żadnej z
organizacji, w której Autor sprawuje kierowniczą funkcję.
Andrzej Werkowski
Maj 2010
Strona 5/5