PROGNOZA Swarzędz Północ

PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA
NA ŚRODOWISKO
ustaleń projektu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego obejmującego wieś Łowęcin, część obrębu
Jasin, Gortatowa, Paczkowa,
część północna w gminie Swarzędz
Opracowanie:
mgr inż. Rafał Odachowski
WROCŁAW 2016
Spis treści
1. Wprowadzenie ..................................................................................................................... 3
1.1. Podstawa prawna, cel i zakres opracowania ................................................................... 3
1.2. Wykorzystane materiały i metody pracy ......................................................................... 3
1.3. Informacje o zawartości, głównych celach projektu MPZP ........................................... 5
2. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska oraz tendencje zmian przy braku
realizacji MPZP ......................................................................................................................... 6
2.1 Charakterystyka środowiska przyrodniczego................................................................ 6
2.2 Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego .................................... 10
2.3. Uwarunkowania ekofizjograficzne ............................................................................... 17
2.4. Tendencje przeobrażeń przy braku realizacji MPZP .................................................... 18
3. Analiza ustaleń planu i ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi........ 19
4. Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na środowisko ......................... 23
4.1. Przyjęte założenia ........................................................................................................ 23
4.2. Analiza wpływu ustaleń planu na środowisko ............................................................ 24
4.3. Analiza wpływu na formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000 ............... 28
4.4. Oddziaływanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poza
obszarem opracowania ................................................................................................ 44
4.5. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko .................. 44
4.6. Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń MPZP na środowisko przyrodnicze ... 45
5. Metody analizy realizacji postanowień projektu planu ..................................................... 48
6. Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub
kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko .................................. 48
8. Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu
międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami ............ 49
9. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...................................................................... 50
2
1.
Wprowadzenie
1.1. Podstawa prawna, cel i zakres opracowania
Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynika z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, która jednocześnie
ustala zakres merytoryczny opracowania. Zgodnie z art. 17 pkt 4 ustawy z dnia 27 marca 2003
r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym prognozę oddziaływania na środowisko
sporządza organ opracowujący projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
(MPZP). Integralną częścią prognozy jest załącznik graficzny.
Prognoza obejmuje obszar objęty projektem MPZP (zgodnie z uchwałą nr
LII/316/2010 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie przystąpienia do
sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz, obejmującego wieś Łowęcin, część północną obrębu Jasin i część wschodnią obrębu Gortatowo oraz
część Paczkowa w gminie Swarzędz) wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń planu.
Celem sporządzenia prognozy jest ocena skutków (zarówno negatywnych, jak i pozytywnych), jakie mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu oraz realizacji ustaleń
projektu planu na środowisko, a w szczególności na różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne oraz
zabytki, z uwzględnieniem wzajemnych powiązań między tymi elementami.
W opracowaniu przedstawiono analizę stanu i funkcjonowania środowiska, jego zasobów, odporności na degradację i zdolności do regeneracji wynikających z uwarunkowań określonych w opracowaniu ekofizjograficznym. Ponadto prognoza ocenia rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne i inne ustalenia zawarte w projekcie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego pod kątem zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi, zgodności z
przepisami prawa dotyczącymi ochrony środowiska (w szczególności dotyczące obszarów
podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody)
oraz ochrony różnorodności biologicznej. Prognoza identyfikuje przewidywane zagrożenia dla
środowiska, które mogą powstać na terenach znajdujących się w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń MPZP.
1.2. Wykorzystane materiały i metody pracy
W trakcie przygotowania niniejszego opracowania rozpoznano walory i zasoby przyrodnicze, stan zagospodarowania, walory krajobrazowe, stan środowiska i istniejące zagrożenia oraz uciążliwości dla środowiska i zdrowia człowieka. Przeanalizowano wzajemne powiązania między elementami środowiska, odporność poszczególnych elementów środowiska na
degradację oraz dokonano kompleksowej oceny terenu. Wykorzystano opracowania poruszające problematykę ochrony środowiska gminy Swarzędz, materiały kartograficzne, a także
przeprowadzono wizję terenu. Zastosowana w prognozie metoda polega na porównaniu aktualnego funkcjonowania obszaru z funkcjonowaniem przewidywanym jako skutek realizacji
ustaleń planu.
Realizacja ustaleń zawartych w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego spowoduje zróżnicowane zmiany w środowisku. Ich charakter, intensywność oraz
3
zasięg uzależniony będzie od faktycznego sposobu zagospodarowania terenu oraz stopnia realizacji zapisów zawartych w projekcie planu miejscowego.
Ocenę następstw realizacji ustaleń planu dokonano z podziałem ze względu na wpływ
na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego i antropogenicznego (w tym na zdrowie
ludzi) znajdującego się w obrębie granic omawianego obszaru, uwzględniając wzajemnych
zależności między nimi. Wpływ na środowisko skutków realizacji planu różnicuje się w zależności od:
– bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane;
– okresu trwania oddziaływania – długoterminowe, średnioterminowe, krótkoterminowe;
– częstotliwości oddziaływania – stałe, chwilowe;
– charakteru zmian – pozytywne, negatywne, bez znaczenia;
– zasięgu oddziaływania – miejscowe, lokalne, ponadlokalne, regionalne, ponadregionalne;
– trwałości przekształceń – nieodwracalne, częściowo odwracalne, odwracalne, możliwe
do rewaloryzacji;
– intensywności przekształceń - nieistotne, nieznaczne, zauważalne, duże, zupełne.
Oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska zgodnie z przyjętymi założeniami przedstawiono również w formie tabelarycznej. Na rysunku prognozy poszczególne
tereny pogrupowano według stopnia wpływu na środowisko. Wskazano tereny mogące w sposób niekorzystny wpłynąć na środowisko, tereny oddziałujące w sposób umiarkowany bądź
nie powodujący zmian w środowisku, tereny o korzystnym wpływie a także zachowane tereny
rolne.
Na potrzeby niniejszego opracowania wykorzystano następujące opracowania:
– Projekt uchwały Rady Miejskiej w Swarzędzu w sprawie uchwalenia miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego wieś Łowęcin, część obrębu
Jasin, Gortatowa, Paczkowa, część północna w gminie Swarzędz, Q7, Swarzędz, 2012;
– Projekt rysunku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego
wieś Łowęcin, część obrębu Jasin, Gortatowa, Paczkowa, część północna w gminie
Swarzędz, Q7, Swarzędz, 2012;
– Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla terenu gminy Swarzędz 2009;
– Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz (uchwała Rady Miejskiej w Swarzędzu Nr XXXII/373/2001 z dnia 28 marca
2001 r.);
– Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz, Biuro Inwestycji Technologii i Planowania Przestrzennego Sp. z o.o., Swarzędz
2011;
– Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz. Dedal InvestEko, Poznań 2009 r.;
– Inwentaryzacja urbanistyczna obszaru objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obejmującego wieś Łowęcin, część obrębu Jasin, Gortatowa, Paczkowa, część północna w gminie Swarzędz;
– Raporty o stanie środowiska w Wielkopolsce 2005-2010, Bibliotek Monitoringu Środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu;
– Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Swarzędz „Swarzędz 2010”
– Cichocki Z. (red.), 2006: Środowisko Wrocławia Informator 2006, Instytut Ochrony
Środowiska Oddział we Wrocławiu, Wrocław;
– Portal Map Akustycznych Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
(http://www.pma.oos.pl/map.jsp);
– Aktualne akty prawne pochodzące z bazy umieszczonej na stronie internetowej
http://isip.sejm.gov.pl.
4
1.3. Informacje o zawartości, głównych celach projektu MPZP
Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego ma na celu ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie
inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu. Ustalenia projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zawarto w projekcie tekstu uchwały oraz na projekcie rysunku planu.
Treść projektu uchwały podzielona jest na cztery rozdziały. W rozdziale 1 – przepisy
ogólne – zawarto definicje określeń stosowanych w uchwale oraz oznaczeń graficznych wykorzystanych na rysunku planu, a także przedstawiono kategorie przeznaczeń terenu. Część z
nich zebrano w grupy. Rozdział 2 – ustalenia dla całego obszaru objętego planem – wprowadza zasady dotyczące kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenów, a także ustala się
warunki usytuowania budynków. Wprowadza się również ustalenia dotyczące ochrony, kształtowania środowiska i krajobrazu oraz ochrony przyrody, zasad scalania i podziału nieruchomości, systemów infrastruktury technicznej. Określa się również warunki ochrony konserwatorskiej środowiska kulturowego na obszarze planu. Rozdział 3 precyzuje ustalenia dla terenów. Dla poszczególnych terenów wskazanych na rysunku planu ustala się dopuszczalne
przeznaczenia podstawowe i uzupełniające zgodnie z kategoriami wymienionymi w rozdziale
1. W rozdziale 4 zawarto przepisy końcowe uchwały.
W celu utrzymania przejrzystości planu, obszar opracowania planu podzielono na cztery makrojednostki wyodrębnione funkcjonalnie i przestrzennie, oznaczone symbolem literowym A, B, C, D i E w których znajdują się poszczególne tereny.
Głównym celem projektu planu jest zmiana przeznaczenia terenów rolnych na cele budowlane, w szczególności pod zabudowę mieszkaniową. Uchwała o przystąpieniu do sporządzanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego została przygotowana głównie z
uwagi na duże zainteresowanie właścicieli działek zlokalizowanych na przedmiotowym obszarze, którzy występowali z wnioskami o ustalenie warunków zabudowy w postaci decyzji. Z
uwagi na fakt, iż Burmistrz gminy Swarzędz nie może odmówić wydania powyższej decyzji w
przypadku spełnienia przez wnioskodawcę niezbędnych warunków (na podstawie przepisów
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), wprowadzanie nowej zabudowy
powstałej na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, zagraża właściwemu rozwojowi obszarów przeznaczonych pod urbanizację. W trosce o ład przestrzenny uznano za w pełni zasadne przystąpienie do sporządzenia miejscowego planu dla przedmiotowego terenu. Główne
kierunki rozwoju dotyczą zabudowy mieszkaniowej, miejscami wzbogaconej o usługi oraz
tereny aktywizacji gospodarczej. Zmiany odnoszą się przede wszystkim do terenów położonych w zachodniej części obszaru planu, co jest kontynuacją rozwoju osadniczego w tej części
gminy. Jednocześnie sporządzenie planu miejscowego stanowić będzie zabezpieczenie najcenniejszych terenów rolnych przed presją urbanistyczną, a także zachowanie wybranych terenów zielonych i wód powierzchniowych. W planie miejscowym stwarza się odpowiednie
warunki dla rozwoju infrastruktury technicznej i drogowej. W zachodniej części obszaru
wprowadza się korytarz komunikacyjny obwodnicy Swarzędza (odcinek północny), natomiast
przez północno-wschodni kraniec obszaru MPZP przechodzi odcinek Obwodnicy Aglomeracji
Poznańskiej. Nowym elementem w przestrzeni, obok planowanych terenów mieszkaniowych i
aktywizacji gospodarczej jest cmentarz zlokalizowany we wschodniej części Gortatowa. W
planie miejscowym zachowuje się istniejącą zabudowę mieszkaniową, usługową i zabudowę
związaną z aktywnością gospodarczą (w tym obiekty przemysłowe) oraz istniejącą sieć drogową.
5
2.
Ocena stanu i funkcjonowania środowiska oraz tendencje zmian przy
braku realizacji MPZP
2.1
Charakterystyka środowiska przyrodniczego
Położenie geograficzne i administracyjne
Obszar planu położony jest w centralnej części gminy Swarzędz. Jest to gmina miejsko-wiejska, położona północny-wschód od miasta Poznania, w województwie wielkopolskim. Przedmiotowy obszar ograniczony jest: ul. Szafirową, ul. Cmentarną (obręb Jasin), linię
wyznaczoną przez wschodnią granicę działek nr 143/10, 143/28, 143/29, 143/30, 143/31 (obręb Gortatowo), ul. Żniwną, ul. Ziołową (obręb Jasin), linię wyznaczoną przez południową i
wschodnią granicę dz. nr 26, wschodnią granicę działek nr 25/23, 25/24, 25/25, 25/26, 22/29,
22/28, 22/27, 22/26, 22/25 (obręb Jasin), 143/52, 143/47, 143/53, 143/43, 143/16 (obręb Gortatowo), ul. Dożynkową, linię wyznaczoną przez północną granicę dz. nr 163/6, 163/5, 163/8,
164/1, 165/1 (obręb Gortatowo), drogę gruntową, linię wyznaczoną przez wschodnią granicę
dz. nr 171/1, 215/1, 180, 216, rów melioracyjny, wschodnią granicę dz. nr 157/2 (obręb Łowęcin), ul. Dobrepole, wschodnią granicę dz. nr 159/2, 160, dz. nr 165/1, 167, rów melioracyjny,
dz. nr 188, 189, 190 (obręb Łowęcin), wschodnią granicę dz. nr 353 (obręb Paczkowo), ul.
Łowiecką w Łowęcinie, ul. Zygmunta Grudzińskiego w Jasinie, linię wyznaczoną przez zachodnią granicę dz. nr 40 (obręb Jasin) do ul. Szafirowej w Jasinie. Powierzchnia obszaru planu wynosi ok. 720 ha.
Według podziału Polski na jednostki fizyczno-geograficzne(Kondracki 1998), obszar
objęty opracowaniem położony jest w podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (315), w
zasięgu makroregionu Pojezierze Wielkopolskie (315.5) z mezoregionem Równina Wrzesińska (315.56).
Zagospodarowanie terenu
Przestrzeń obszaru miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zdominowana jest przez krajobraz rolniczy. W strukturze użytków rolnych przeważają uprawy polowe, w
niewielkim stopniu obszar zajęty jest też przez łąki i pastwiska. Uprawy ogrodnicze i sady
skupiają się na terenach zabudowy mieszkaniowej, bądź w ich bliskim sąsiedztwie.
Zabudowa mieszkaniowa skupiona jest we wsiach Goratowo, Jasin i Łowęcin. Reprezentują ją pojedyncze, niewysokie budynki jednorodzinne oraz towarzyszące im zabudowania
gospodarcze, takie jak garaże i budynki inwentarskie. Pośród terenów mieszkaniowych i użytków rolnych obecne są także tereny zakładów produkcyjnych, terenów magazynowoskładowych i warsztatów rzemieślniczych.
Na opisywanym obszarze zaznacza się tendencja do odchodzenia od gospodarki rolnej
na rzecz rozwoju osadnictwa. Procesy urbanizacyjne nasilają się szczególnie w rejonie Gortatowa i Jasina, gdzie powstają nowe osiedla domów jednorodzinnych.
System komunikacyjny oparty jest o drogi gminne, w dużej mierze nieutwardzone.
Drogi o nawierzchniach nieutwardzonych mogą sprawiać trudności w sprawnym poruszaniu
się, zwłaszcza na obszarach niezabudowanych. Rozbudowa terenów mieszkaniowych wymagać będzie wytyczenia nowych szlaków komunikacyjnych. Natężenie obserwowanego ruchu
jest niewielkie, układ stanowi rozwiązanie docelowe przy analizie źródło-cel, wykorzystywany jedynie przez mieszkańców. Ruch przelotowy odbywa się ulicami Sarbinowską, ciągiem
komunikacyjnym utworzonym przez ulice Grudzińskiego i Łowiecką oraz ulice Cmentarną i
Dożynkową.
6
Na terenie planu nie znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków. Na terenie
znajdują się nieliczne formy kulturowe w postaci przydrożnych kapliczek i krzyży, o niewielkiej wartości historycznej, cenne jako wyznacznik charakteryzujący lokalną społeczność w
aspekcie religijnym.
Stan infrastruktury technicznej charakterystyczny jest dla obszarów podmiejskich, wykorzystywanych rolniczo o wysokim potencjale rozwojowym. Bardzo dobrze rozwinięta sieć
elektroenergetyczna, stosunkowo dobre zaopatrzenie w wodę, sieć gazowa i kanalizacyjna
wykształcona w niewystarczającym stopniu.
Przez obszar planu przebiega linia energetyczna wysokiego napięcia 110 kV. Energia
elektryczna jest rozprowadzana za pomocą sieci średniego napięcia 15 kV. Sieć elektryczna
pod kątem wykorzystania przez odbiorców indywidualnych bardzo dobrze rozwinięta.
Graficzną prezentację zagospodarowania terenu badań przedstawia opracowanie „Inwentaryzacja urbanistyczna obszaru objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obejmującego wieś Łowęcin, część obrębu Jasin, Gortatowa, Paczkowa, część północna w gminie Swarzędz”.
Rzeźba terenu
Obszar opracowania jest mało zróżnicowany pod względem hipsometrycznym. Dominującą pozycję zajmuje prawie płaski obszar zaliczany do Równiny Wrzesińskiej, położony na
wysokości 90-100 m n.p.m. i charakteryzujący się deniwelacjami mniejszymi od 5 metrów.
Wcięcia w powierzchni terenu tworzą dolinki rowów melioracyjnych. Występują również
płytkie zagłębienia w postaci niewielkich powierzchniowo stawów użytkowych w Łowęcinie i
Gortatowie.
Obszar gminy Swarzędz jest terenem typowo rolniczym, z wyraźną przewagą gruntów
ornych. Użytki rolne stanowią 66% powierzchni gminy, natomiast lesistość gminy wynosi
13%. Niewielkie kompleksy leśne skupione są głównie we wschodniej części obszaru planu,
w rejonie doliny rzecznej. W ostatnich latach bardzo silna jest dynamika przyrostu terenów
zurbanizowanych, zwłaszcza terenów osiedlowych, których w latach 1989-2005 powierzchnia
wzrosła prawie dwukrotnie.
Charakterystyka geologiczna
Powierzchnia utworów mezozoicznych zbudowana jest z górnokredowych margli i
wapieni marglistych. Na utworach mezozoicznych zalegają utwory trzeciorzędowe miocenu i
pliocenu przykryte przez osady czwartorzędowe o miąższości od kilku do około 80 metrów.
Utwory czwartorzędowe reprezentowane są przez gliny zwałowe zlodowaceń: krakowskiego,
środkowopolskiego i bałtyckiego oraz osady fluwioglacjalne i interglacjalne ułożone przeważnie w następującej sekwencji: nieciągłe piaski żwiry serii podmorenowej przykryte kilkudziesięciometrową warstwą glin zwałowych zlodowacenia środkowopolskiego. Na nich zalega
seria utworów wodnolodowcowych, przykryta z kolei gliną zwałową zlodowacenia bałtyckiego. Na glinach zlodowacenia bałtyckiego zalegają utwory sandrów, kemów, iłów warwowych,
a w dolinach rzecznych piasków terasowych. W krajobrazie gminy zaznacza się strefa marginalna stadiału poznańskiego z okresu zlodowacenia bałtyckiego. Ostatni okres geologiczny holocen, wpłynął na złagodzenie rzeźby terenu przez zasypywanie dolin i rynien oraz procesy
osuwiskowe w strefach krawędziowych. Osady tego okresu reprezentowane są przez piaski,
pyły piaszczyste. Ich występowanie jest związane z współczesnymi dolinami rzek i rynien
jeziornych.
Na obszarze objętym planem miejscowym nie rozpoznaje się zasobów złóż kopalin.
Nie prowadzona jest także działalność górnicza związana z eksploatacją surowców mineralnych.
7
Wody powierzchniowe i zagrożenie powodziowe
Rozpatrywany obszar w całości należy do dorzecza Warty, stąd działy wodne wyznaczone dla jej dopływów należą głównie do III i IV rzędu. Na ogół są one dobrze zaznaczone w
rzeźbie terenu. W przebiegu głównych cieków odwadniających obszar opracowania dominuje
kierunek zbliżony do równoleżnikowego. Wynika to z przebiegu rynny lodowcowej wykorzystywanej obecnie przez rz. Cybinę. W obszarze niezurbanizowanym większość drobnych cieków została w sposób sztuczny pogłębiona i stanowi z reguły część systemu melioracyjnego.
Niewielkie wcięcie części cieków w powierzchnię utworów wysoczyznowych, zbudowanych
z glin zwałowych, jest przyczyną okresowości ich występowania. Obszar planu należy do
zlewni rz. Cybiny i jez. Swarzędzkiego.
Przez tereny rolne przepływają drobne cieki o charakterze rowów melioracyjnych.
Mogą one okresowo wysychać. Dwa największe z nich wpływają na obszar planu od strony
południowej przez Łowęcin. Łączą się w rejonie Gortatowa, w północno-zachodniej części
obszaru planu. Rów znajduje kończy swój bieg w rz. Cybinie.
Na obszarze planu znajduje się kilka niewielkich stawów użytkowych. Położone są one
w Łowęcinie w sąsiedztwie ul. Sarbinowskiej oraz we wschodniej części Gortatowa, w pobliżu ul. Dalekiej znajduje się kilka niewielkich stawów użytkowych.
Rozpatrywany obszar leży w strefie najniższych odpływów w Polsce. Średnia roczna
wartość spływu jednostkowego wyznaczonego dla Cybiny (1976-1990) wynosi q = 3,54
dm3*s-1*km-2 (ekstremalnie 29,9 i 0,05 dm3*s-1*km-2). Niskie wartości odpływu wynikają z
niedoboru opadów oraz małej zdolności retencyjnej obszaru. Wysokie wartości współczynników przepływów, mierzone ilorazem przepływu maksymalnego do minimalnego (Cybina 640), potwierdzają ten wniosek wskazując zarazem na dominację spływu powierzchniowego i
podpowierzchniowego do rzek w czasie trwania najwyższych wezbrań. W warunkach przeciętnych stany i przepływy wyższe od średniorocznych utrzymują się w okresie od grudnia do
maja, a przepływy minimalne występują w lipcu i sierpniu.
W gminie Swarzędz w sposób istotny zmienione zostały stosunki wodne. Melioracje,
głównie odwodnieniowe, objęły wszystkie doliny rzeczne i tereny użytków rolnych. Efektem
przeprowadzonych prac jest odwodnienie obszaru, likwidacja części obszarów podmokłych,
wydłużenie stanów niżówkowych, a nawet okresowy zanik wody w mniejszych ciekach.
Tereny wysoczyznowe, na których znajduje się rozpatrywany obszar, nie są zagrożone
zalaniem wodami powodziowymi. Według danych zawartych we Wstępnej Ocenie Ryzyka
Powodziowego opracowanej dla województwa wielkopolskiego, na terenie planu nie występują obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi w woj. wielkopolskim skala 1:300 000, Mapa obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne skala 1:300 000 opracowane na zlecenie Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej).
Wody podziemne i zaopatrzenie w wodę
W granicach opracowania znajduje się fragment głównego zbiornika wód podziemnych Wielkopolska Dolina Kopalna (GZWP nr 144 QK). Jest to zbiornik porowy ujmujący
wody z utworów czwartorzędowych Wielkopolskiej Doliny Kopalnej, ciągnący się z rejonu
Pobiedzisk przez Swarzędz na południe przez Tulce w stronę Kórnika. Wody podziemne
pierwszego poziomu zalegają przeważnie na głębokości do 2 m p.p.t. Większe głębokości
zwierciadła wód podziemnych obserwuje się w strefach krawędziowych dolin oraz miejscami
na terenie wzgórz czołowomorenowych stadiału poznańskiego. Największe głębokości (5-10
m) wykazują wody pomiędzy Gruszczynem a Kobylnicą. Głębokość zalegania pierwszego
poziomu wód podziemnych nawiązuje do ukształtowania powierzchni terenu, powtarzając w
złagodzonej formie jej kształt.
8
Rytm wahań stanów wód podziemnych ilustrują dane z posterunków obserwacyjnych
IMGW w Biskupicach, Gruszczynie, Paczkowie i Trzeku. W przebiegu zmian stanów wód
podziemnych obserwuje się jeden okres wznosu i jeden okres niżówki. Wyższe amplitudy
wahań zwierciadła wód podziemnych notowano na obszarach wsoczyznowych zbudowanych
z glin morenowych, mniejsze na obszarach sandrowych (Gruszczyn). W przebiegu stanów
wód pierwszego poziomu zaznacza się sezonowość ich zasilania. Ma ono miejsce głównie w
okresie roztopów wiosennych w wyniku infiltracji obszarowej. Zasilanie w tym okresie zachodzi w miarę równomiernie na całym obszarze. Kulminacje stanów płytkich wód podziemnych są opóźnione o 1-9 dni, w stosunku do czynników, które je wywołały.
Obszar planu nie posiada wykształconej sieci kanalizacji sanitarnej. Ścieki bytowe odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych.
Zaopatrzenie terenu w wodę odbywa się dzięki ujęciom wody zlokalizowanym w Gortatowie (poza obszarem planu). Sieć wodociągowa jest prawidłowo rozwinięta.
Klimat lokalny
W podziale Polski na regiony rolniczo-klimatyczne (Gumiński 1950) obszar opracowania stanowi część dzielnicy środkowej (VIII). W obszarze tym występują najniższe w Polsce opady roczne (poniżej 550 mm), największa liczba dni słonecznych (ponad 50) oraz najmniejsza liczba dni pochmurnych (poniżej 130). Średnia roczna temperatura powietrza wynosi
około 8 st. C. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi -1,5 st. C a lipca 18,5 st. C.
Dni mroźnych jest od 30 do 50, a dni z przymrozkami od 100 do 110. Pokrywa śnieżna zalega
przez 38-60 dni, a długość okresu wegetacyjnego wynosi od 200 do 220 dni.
W obszarze opracowania dominują wiatry z sektora zachodniego (18,3%), południowo-zachodniego (16,5%) i północno-zachodniego (11,3%), wiejące przeważnie z niewielkimi
prędkościami od 0,5 do 5 m*s-1.
Rozpatrywany obszar leży w strefie największych deficytów wodnych. Niedobory wody, mierzone różnicą sum opadowych i parowania potencjalnego, wynoszą około 100 mm.
Podstawą oceny warunków opadowych w obszarze opracowania są dane z posterunków opadowych IMGW zlokalizowanych w Gruszczynie (1957-1990) i Kostrzynie Wlkp.
(1955-1990). Wyliczony opad średni na rozpatrywanym obszarze wynosi około 550 mm, a
jego zróżnicowanie przestrzenne jest niewielkie. W poszczególnych latach zaznacza się natomiast znaczna zmienność sum opadów. Najwyższe opady występują w czerwcu, lipcu i sierpniu, a najniższe w lutym i marcu. W tych samych miesiącach, w okresie wielolecia, zaznaczają
się także największe różnice w sumach opadów. Maksymalne odchylenia sum opadów rocznych od wielkości opadu przeciętnego dochodzą do 145% w latach wilgotnych i stanowią 5160% ich wartości w latach suchych. Najwyższe zanotowane sumy opadów miesięcznych z
reguły przekraczają 200% wartości opadów przeciętnych. W okresie roku normalnego najwyższe sumy opadów miesięcznych występują w okresie od czerwca do sierpnia.
Na omawianym terytorium przeważają tereny otwarte. W głównej mierze są to obszary
użytków rolnych – gruntów ornych, łąk i pastwisk. Topoklimat charakterystyczny dla terenów
niezabudowanych cechuje się bardzo dobrymi warunkami przewietrzania, co przekłada się na
poprawny stan sanitarny powietrza atmosferycznego. Średnia dobowa temperatura oraz wilgotność powietrza są wyższe w porównaniu z obszarami zabudowanymi.
Gleby
Na obszarze wysoczyznowym znaczne powierzchnie zajmują gleby dobre i średnie,
wytworzone na glinach zwałowych (gleby płowe właściwe). Na piaskach lekkich przewagę
osiągają gleby rdzawe bielicowane (tereny sandrowe). Występowanie łąk związane jest z
dnami dolin rzecznych, w których zostały wytworzone gleby mułowe, mułowo-glejowe, tor9
fowe, murszowe i mady. Gmina Swarzędz charakteryzuje się przeciętnymi jak na powiat poznański glebami. Jeśli chodzi o przydatność rolniczą gruntów ornych to w gminie Swarzędz
dominują wyraźnie kompleksy żytnie, zajmujące 91% powierzchni gminy. Ogólne warunki
dla rolnictwa, obejmujące glebę, klimat, rzeźbę terenu oraz warunki wodne, są oceniane jako
dobre.
Na obszarze objętym granicami opracowania przeważają gleby bardzo dobrze nadające
się do prowadzenia produkcji rolniczej. Znajdują się tu gleby głównie IVa klasy bonitacyjnej,
ale występują też gleby klas IIIa i IIIb, oznaczone jako role, łąki i pastwiska.
Świat przyrody
Obszar planu jest stosunkowo skromnie wyposażony w zieleń. Krajobraz zdominowany jest przez tereny użytkowane rolniczo. W strukturze użytkowania przestrzeni rolnej przeważają grunty orne. Cechą ekosystemu rolnego, zwanym agrocenozą, jest ujednolicenie struktury gatunkowej roślin oraz występowanie roślin segetalnynch (chwastów) konkurujących z
roślinami uprawnymi. Tereny rolnicze urozmaicone są przez grupy zadrzewień i zakrzewień
zajmujących niewielkie powierzchnie. Na terenach zagospodarowanych rolniczo znajdują się
uprawy drzew i krzewów owocowych w sadach, ponadto uprawiane są różne gatunki warzyw
(głównie w ogrodach przydomowych).
Bujnie porośnięte roślinnością wilgociolubną i pojedynczymi drzewami są brzegi rowów. Na wyróżnienie zasługują malownicze szpalery drzew porastające pobocze ulic Lipowej
i Jesiennej oraz krótkie odcinki zadrzewień przyulicznych wzdłuż ul. Łowieckiej w Łowęcinie.
Na omawianym terytorium nie znajdują się formy ochrony przyrody powołane na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody.
Przydatność terenów dla rozwoju zabudowy
Na obszarze planu panują poprawne warunki fizjograficzne, sprzyjające zarówno prowadzeniu gospodarki rolnej, jak i rozwojowi osadnictwa.
Obszar wysoczyzny zbudowany jest w głównej mierze z gruntów spoistych morenowych konsystencji półzwartej i twardoplastycznej oraz gruntów nie spoistych, mianowicie
piasków o różnej granulacji, w stanie średniozagęszczonym. Teren położony jest poza obszarem dolinnym i nie jest zagrożony powodzią. Lokalizowaniu terenów mieszkaniowych sprzyjają również poprawne warunki topoklimatyczne i aerosanitarne.
Zmiana przeznaczenia gruntów na cele nie związane z rolnictwem wymagać będzie
zgody odpowiednich organów administracyjnych w trybie ustawy o ochronie gruntów rolnych
i leśnych.
2.2
Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego
Powietrze atmosferyczne
Wyróżnia się trzy główne grupy zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Należą
do nich źródła komunalno-bytowe, transport drogowy oraz przemysł.
Źródła komunalno-bytowe, w głównej mierze odpowiedzialne są za podwyższone stężenia zanieczyszczeń, szczególnie pyłu zawieszonego, benzo(a)pirenu i dwutlenku siarki, w
sezonie zimowym. Stosowanie w lokalnych kotłowniach i domowych piecach grzewczych
niskosprawnych urządzeń i instalacji kotłowych, ich zły stan techniczny i nieprawidłowa eksploatacja oraz spalanie złej jakości paliw (zasiarczonych, zapopielonych i niskokalorycznych
węgli, mułów węglowych, a także wszelkich odpadów z gospodarstw domowych), są głów10
nym powodem tzw. niskiej emisji. Duża ilość źródeł wprowadzających zanieczyszczenia z
kominów o niewielkiej wysokości sprawia, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej
zabudowie mieszkaniowej. Niska emisja jest szczególnie uciążliwa w regionach górskich,
gdzie występują niekorzystne warunki dla rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.
Transport drogowy wpływa na całoroczny poziom tlenków azotu w powietrzu oraz
podwyższony poziom pyłu zawieszonego PM10 i benzenu. Duże zanieczyszczenie powietrza
występuje na skrzyżowaniach głównych ulic i dróg, przy trasach komunikacyjnych o dużym
natężeniu ruchu biegnących przez obszary o zwartej zabudowie. Przyczyną nadmiernej emisji
zanieczyszczeń ze środków transportu jest przede wszystkim zły stan techniczny pojazdów,
ich nieprawidłowa eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu i zbyt
małą przepustowością dróg.
Źródła energetyczne i przemysłowe mają największy udział w bilansie emisji zanieczyszczeń województwa wielkopolskiego. Odpowiadają one za 60–70% emisji z terenu województwa.
Aktem prawnym regulującym dopuszczalne stężenia substancji w powietrzu jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r., poz. 1031).
Na terenie województwa wielkopolskiego badania i pomiary jakości powietrza atmosferycznego prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska z siedzibą w Poznaniu.
Oceny jakości powietrza na terytorium kraju dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi (z podziałem na ochronę zdrowia
dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej) oraz ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Ocena pod kątem ochrony zdrowia obejmuje: dwutlenek azotu NO2, dwutlenek siarki SO2, benzen C6H6,ołów Pb, arsen As, nikiel Ni, kadm Cd, benzo(a)piren B(a)P, pyły PM10
i PM2.5, ozon O3, tlenek węgla CO. W ocenie pod kątem ochrony roślin uwzględnia się: dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NOx, ozon O3. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska
z dnia 2 sierpnia 2012 r w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.
U. z 2012 r., poz. 914), gmina Swarzędz znalazła się w strefie wielkopolska.
Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów
dla ochrony roślin dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do
jednej z następujących klas: A (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych), B (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji), C (jeżeli stężenia zanieczyszczeń
na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w
przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe), D1 (jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego), D2
(jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego).
Ocena według kryteriów odniesionych do ochrony zdrowia
Aktualnie dostępne wyniki badań dostępne na witrynie internetowej
www.poznan.pios.gov.pl obejmują rok 2011 (opracowanie pt. „Roczna ocena jakości powietrza w województwie wielkopolskim za rok 2011”). W odniesieniu do większości substancji
nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń na terenie województwa wielkopolskiego.
Na podstawie klasyfikacji stref województwa wielkopolskiego za rok 2011 wg kryteriów ochrony zdrowia, strefa wielkopolska pod względem poziomów dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, aresnu, kadmu, niklu, ołowiu i ozonu kwalifikuje się do
klasy A, w której nie stwierdza się przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń i zaleca się
11
utrzymanie jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Pod względem poziomu
pyłu PM2,5 strefę zakwalifikowano do grupy B, natomiast ze względu na zanieczyszczenie
pyłem zawieszonym PM10 i benzo(a)pirenem strefa została zakwalifikowana do klasy C, co
skutkuje koniecznością opracowywania programu ochrony powietrza.
Ocena według kryteriów odniesionych do ochrony roślin
Strefę wielkopolską w roku 2011 sklasyfikowano na podstawie wyników pomiarów
pasywnych i automatycznych prowadzonych w stałych punktach pomiarowych. Średnie roczne stężenia dwutlenku siarki wahały się od 2,3 µg/m3 do 8,5 µg/m3 natomiast średnie roczne
stężenia tlenków azotu wynosiły od 9,5 do 26,8 µg/m3.
W wyniku oceny za rok 2011 pod kątem stężeń dwutlenku siarki i tlenków azotu z
uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin strefę zaliczono do klasy A.
Oznacza to, że w województwie nie odnotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu wyżej wymienionych substancji.
Dla ozonu przyjmuje się uśrednione sumy stężeń z okresów wegetacyjnych w pięciu
kolejnych latach z poszczególnych stacji pomiarowych. Na terenie województwa wielkopolskiego za podstawę oceny przyjęto pomiary automatyczne. Dane uśrednione dla stacji pomiarowej w Krzyżówce z lat 2007−2011 wynosiły 19467,5 µg/m3×h. Porównując otrzymane wartości z poziomem docelowym stwierdzamy, że na stacji w Krzyżówce odnotowano przekroczenie. Na stacji przekroczony jest również poziom celu długoterminowego (6000 µg/m3×h).
W efekcie oceny przeprowadzonej dla 2011 roku dla ozonu strefie wielkopolskiej przypisano
klasę C.
Ocena jakości powietrza na obszarze MPZP
Zarówno w granicach obszaru planu, jak i w obrębie gminy Swarzędz, nie prowadzi się
pomiarów jakości powietrza atmosferycznego. Niemniej jednak można przypuszczać, iż stężenia średnioroczne prawdopodobnie będą mniejsze, co związane jest z uwarunkowaniami
orograficznymi, topoklimatycznymi oraz wielkością emisji z obszaru gminy. Spośród istniejących źródeł emisji w gminie Swarzędz największym źródłem emisji SO2 i PM10 do atmosfery
jest tzw. „niska emisja” zanieczyszczeń do powietrza pochodząca z rozproszonych niskich
emitorów, najczęściej instalacji grzewczych, związana ze stosowaniem paliw o gorszej jakości
w paleniskach domowych. Elementem charakterystycznym niskiej emisji jest jej wyraźna
zmienność pomiędzy sezonem grzewczym (rośnie) a sezonem letnim (maleje) oraz wzrost
stężeń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu oraz pyłu.
W przypadku omawianego obszaru - przy braku wysokoemisyjnej działalności gospodarczej - na stan zanieczyszczenia powietrza wpływa przede wszystkim czynnik imisyjny zanieczyszczenia wprowadzane do powietrza na terenie Poznania i przemieszczane nad obszar
gminy Swarzędz. W samym Swarzędzu oraz tuż przy granicy z nim znajdują się hale produkcyjne fabryki samochodów Volkswagen oraz Huta Szkła Antoninek. Kilka kilometrów od
granicy znajduje się bardzo duży emitor gazów i pyłów Kompania Piwowarska S.A.
Klimat akustyczny
Standardy jakości klimatu akustycznego zależą od funkcji i przeznaczenia terenu,
zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Tabela 1). Na obszarze planu identyfikuje się
tereny chronione przed hałasem w postaci zabudowy jednorodzinnej oraz zagrodowej. Podstawowym źródłem uciążliwości na terenie planu jest transport samochodowy.
12
Tab. 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie energetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które
to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem.
Rodzaj terenu
Strefa ochronna „A” uzdrowiska
Tereny szpitali poza miastem
Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
Tereny zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży
Tereny domów opieki społecznej
tereny szpitali w miastach
Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego
Tereny zabudowy zagrodowej
Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe
Tereny mieszkaniowo-usługowe
Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 2)
Dopuszczalny długookresowy średni poziom
dźwięku A w dB
Pozostałe obiekty i działalność
Drogi lub linie kolejowe1)
będąca źródłem hałasu
LDWN
LN
LDWN
LN
przedział czasu odniesienia równy wszystkim
dobom w roku
porom nocy
dobom w roku
porom nocy
50
45
45
40
64
59
50
40
68
59
55
45
70
65
55
45
Objaśnienia:
1)
Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych.
2)
Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys. mieszkańców, można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych.
Na terenie planu nie prowadzono pomiarów poziomu hałasu drogowego w środowisku. Badania prowadzone przez laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Środowiska w
Poznaniu obejmują tereny w otoczeniu dróg krajowych i wojewódzkich charakteryzujących
się wysokim natężeniem ruchu drogowego oraz w otoczeniu autostrad. Najbliżej położonym
względem planu objętym badaniami szlakiem komunikacyjnym jest droga krajowa nr 2 przebiegająca przez Poznań, Swarzędz, południową część m. Jasin i Paczkowo w kierunku Kostrzyna. Trasa przebiega w odległości kilkuset metrów w kierunku południowym od ul. Łowieckiej w Łowęcinie.
Źródłem informacji na temat oddziaływania tej drogi jest mapa akustyczna zamieszczona na serwisie internetowym Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
(http://www.pma.oos.pl/map.jsp). Zgodnie z zamieszczonymi na mapie danymi, ruch na drodze krajowej nr 2 na opisanym odcinku nie powoduje przekroczeń dopuszczalnych poziomów
dźwięku na terenach chronionych przed hałasem na obszarze planu (tereny zabudowy mieszkaniowej).
W obrębie obszaru przedmiotowego planu największym natężeniem ruchu cechują się
ul. Łowiecka biegnąca z Jasina przez Łowęcin w kierunku Paczkowa, ul. Sarbinowska prowadząca ruch z Łowęcina w kierunku Sarbinowa oraz ulice Cmentarna i Dożynkowa prowadzące ruch ze Swarzędza w kierunku Gortatowa (przy północnej granicy obszaru MPZP). W
otoczeniu tych dróg można spodziewać się podwyższonych poziomów dźwięku. Na hałas
narażone są tereny zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej położone blisko jezdni. Brak badań poziomów dźwięku w środowisku obszaru planu miejscowego nie pozwala jednoznacznie ocenić wpływu ruchu samochodowego na klimat akustyczny terenów chronionych przed
hałasem.
Oprócz hałasu komunikacyjnego wpływ na stan środowiska akustycznego może również wywierać hałas przemysłowy. Na terenie planu mieści się kilka zakładów przemysłowych
13
oraz warsztatów, których funkcjonowanie może pogorszyć jakość środowiska akustycznego
na terenach przyległych. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska zapewnienie właściwego kształtowania klimatu akustycznego w otoczeniu obiektów przemysłowych i warsztatów
rzemieślniczych jest obowiązkiem ich właściciela (lub innego podmiotu posiadającego do nich
tytuł prawny). Na mocy art. 141 i 144 ustawy, działalność zakładów nie może powodować
przekroczenia standardów emisyjnych, jeśli zostały ustalone, ani też powodować przekraczania standardów jakości środowiska poza terenem, do którego zarządzający ma tytuł prawny, a
w przypadku utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, poza tym obszarem. W przypadku stwierdzonego pomiarowo przekraczania dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, powodowanego działalnością zakładu, wydawana jest przez organy ochrony środowiska
decyzja o dopuszczalnym poziomie hałasu. Decyzja ta określa dopuszczalny poziom równoważny A hałasu powodowanego działalnością zakładu oddzielnie dla pory dziennej (600 - 2200)
i nocnej (2200 - 600). Postępowanie w przedmiocie wydania decyzji wszczyna się z urzędu. W
decyzji mogą być określone wymagania mające na celu zachowanie standardów jakości środowiska, a w szczególności rozkład czasu pracy źródeł hałasu dla całej doby, z przewidywanymi wariantami. Poprawę klimatu akustycznego w środowisku podmioty uzyskują przez
wymianę urządzeń na emitujące hałas o mniejszym poziomie, remonty i konserwacje hałaśliwych urządzeń, zastosowanie obudów dźwiękochłonnych źródeł hałasu, tłumików akustycznych, ekranów, zwiększenie izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach,
likwidację części źródeł hałasu, zmianę lokalizacji głównych źródeł hałasu w stosunku do
obiektów i terenów chronionych lub zmiany organizacyjne. Działalność kontrolna WIOŚ w
zakresie hałasów przemysłowych przyczynia się systematycznie do zmniejszania ilości obiektów powodujących degradację klimatu akustycznego środowiska.
Jakość wód powierzchniowych
Na stan wód w województwie wielkopolskim wpływają przede wszystkim punktowe
źródła zanieczyszczeń, a więc wprowadzanie do wód nieoczyszczonych lub niedostatecznie
oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych a także zrzuty wód chłodniczych.
Istotną przyczyną zanieczyszczeń jest występowanie obszarów nieskanalizowanych, z których
do wód w sposób niekontrolowany mogą przedostawać się ścieki komunalne. Źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są również miejscowości o nieuporządkowanej gospodarce
wodno-ściekowej, gdzie stosunek długości sieci wodociągowej do kanalizacyjnej jest niekorzystny. Ponadto na jakość wód wpływają zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, będące wynikiem nieprawidłowo prowadzonej gospodarki na obszarach użytkowanych
rolniczo, m.in. składowania obornika w pryzmach bezpośrednio na gruncie, na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych w okresie wiosennym oraz na terenach położonych na terasach nadrzecznych, lokalizacji pryzm obornika w małej odległości od rowów, przedostawania
się odcieków z kiszonek oraz gnojówki do kanalizacji deszczowej, braku płyt obornikowych i
zbiorników na gnojówkę o pojemności zapewniającej sześciomiesięczny okres przechowywania, stosowania zbyt dużej ilości nawozu naturalnego na polach, w wyniku za dużej obsady
zwierząt w stosunku do posiadanego areału. Kolejnym czynnikiem będącym przyczyną zanieczyszczenia wód jest rozwój turystyki i rekreacji oraz sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej jezior, tj. obszaru, z którego następuje bezpośredni spływ wód do zbiorników. Do
wielu zbiorników wodnych poddanych presji rekreacji odprowadzane są ścieki z domków letniskowych i ośrodków wypoczynkowych, które nie mają uregulowanej gospodarki ściekowej,
pobór wód powierzchniowych i podziemnych, często powyżej ilości określonej pozwoleniem
wodnoprawnym.
Wody powierzchniowe są narażone na zanieczyszczenie różnymi substancjami chemicznymi, a wśród nich chemicznymi środkami ochrony roślin (pestycydami), które
są powszechnie stosowane we współczesnym rolnictwie. Część cieczy roboczej stosowanej
14
podczas oprysków nie trafia na rośliny, lecz opada na glebę. Występują także zjawiska znoszenia cieczy roboczej przez wiatr oraz odparowywania substancji aktywnych, których konsekwencją jest przenoszenie zanieczyszczeń na dalsze obszary. Po dostaniu się do gleby środki ochrony roślin mogą ulegać różnorodnym zjawiskom fizykochemicznym takim, jak adsorpcja, reakcje rozkładu i wiązanie się ze składnikami gleby. Zakres i dynamika tych zjawisk
w dużym stopniu zależą od ilości i częstotliwości oprysków, właściwości substancji aktywnych, rodzaju gleby i klimatu. Niemniej skutkiem tych procesów jest spływ powierzchniowy
(np. po opadach deszczu) oraz migracja środków ochrony roślin poprzez profil glebowy, co w
rezultacie powoduje zanieczyszczenie cieków i zbiorników wodnych znajdujących się w pobliżu opryskiwanych pól. Problem ten w największym stopniu dotyczy tych obszarów (zlewni), na których czynniki takie, jak intensywna produkcja rolnicza, właściwości gleby, ukształtowanie terenu i kierunki spływu wód powodują gromadzenie się zanieczyszczeń z pól.
Podstawowym aktem prawnym określającym zasady gospodarowania zasobami wodnymi jest Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku (Dz. U. 2001 Nr 115 poz. 1229) wraz ze
szczegółowymi przepisami wykonawczymi. Ocenę stanu jakości wód oparto na zasadach
określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. 2008.162.1008).
Ocena przebiega w trzech etapach: ocena stanu ekologicznego (klasyfikacja elementów biologicznych, fizykochemicznych, ocena stanu/potencjału ekologicznego), ocena stanu chemicznego (obecność substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego i innych substancji zanieczyszczających) oraz ocena stanu wód przez porównanie stanu ekologicznego i
stanu chemicznego. Badania jakości wód prowadzi się w ramach monitoringu środowiska, na
który składają się monitoring diagnostyczny, operacyjny i badawczy.
Od 14 grudnia br. obowiązują nowe rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.U.2011.258.1549) oraz rozporządzenie z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U.2011.258.1550 ). Podane poniżej analizy obejmujące minione lata, sporządzane były na podstawie rozporządzenia z 2008 r.
Wyniki badań przeprowadzone przez WIOŚ w Poznaniu uzyskane w roku 2010 pozwoliły na ocenę 60 jednolitych części wód rzek, przy czym dla 33 naturalnych JCW określono stan ekologiczny, a dla 27 sztucznych lub silnie zmienionych JCW – potencjał ekologiczny.
Stan/potencjał ekologiczny ustalono na podstawie klasyfikacji elementów biologicznych oraz
fizykochemicznych. Zaledwie 3 jednolite części spośród zbadanych 60, charakteryzowały
się dobrym stanem/potencjałem ekologicznym, dla zdecydowanej większości – 51 JCW określono umiarkowany stan/potencjał ekologiczny, dla pozostałych 6 JCW wyznaczono słaby
stan/potencjał ekologiczny. Żadna z badanych JCW nie wykazywała bardzo dobrego stanu
ekologicznego, ani złego stanu/potencjału ekologicznego.
Poza badaniami wykonywanymi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska,
podobnie jak w latach 2008–2009, w roku 2010 stan chemiczny wód w zakresie pozostałości
środków ochrony roślin na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami
azotu ze źródeł rolniczych badał Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu. W trakcie badań oznaczano m.in. 4 wskaźniki zaliczane do substancji priorytetowych zgodnie z dyrektywą
2008/105/WE w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej: atrazynę, diuron, izoproturon i symazynę. Żaden z badanych w 83 próbkach wody wskaźników nie
przekroczył wartości granicznych wskazanych w dyrektywie i transponującym ją do prawa
polskiego rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych.
Zbiorniki wód stojących oraz cieki przepływające przez obszar planu nie były objęte
monitoringiem. Źródłem zanieczyszczeń tych wód, z uwagi na istniejące zagospodarowanie,
mogą być spływy powierzchniowe z pól uprawnych powodowane nieprawidłowo prowadzoną
15
gospodarką rolną. Możliwe są także zrzuty zanieczyszczeń z gospodarstw (obszar planu nie
jest wyposażony w system kanalizacji).
Jakość wód podziemnych
Z występujących w województwie wielkopolskim poziomów wodonośnych największe
znaczenie mają utwory czwartorzędowe (60,7%), związane przede wszystkim z pradolinami
oraz polami sandrowymi. Są to zasoby najłatwiej odnawialne, ale jednocześnie najbardziej
narażone na zanieczyszczenia antropogeniczne. Wody pochodzące z trzeciorzędu wykorzystywane są w mniejszym stopniu (24,5%), przede wszystkim w południowo-wschodniej Wielkopolsce. Wody z utworów kredowych i starszych mają małe znaczenie gospodarcze.
Na obszarze województwa wielkopolskiego od roku 2007 badania chemizmu wód
podziemnych w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego prowadzone są przez
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Dostępne dane obejmują badania jakości wód
podziemnych przeprowadzone w 2009 w ramach monitoringu operacyjnego, którym zostały
objęte jednolite części wód podziemnych zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu. Ocena
jakości wód została wykonana w oparciu o rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143,
poz. 896). Na terenie gminy w roku 2011 (punkt pomiarowy w Gruszczynie, na północ od
terenu MPZP) oznaczono wody w klasie III odpowiadające zadowalającej jakości (obowiązuje
skala pięciostopniowa: I – jakość bardzo dobra, II- jakość dobra, III – jakość zadowalająca, IV
– jakość niezadowalająca, V – jakość zła). Jest to wynik nieco gorszy w porównaniu z 2008
rokiem, kiedy jakość wód oceniona została jako dobra.
W roku 2010 przeprowadzono badania w ramach monitoringu diagnostycznego. Zakres badań obejmował wskaźniki ogólne takie jak: odczyn, temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny oraz wskaźniki nieorganiczne: amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, bar, beryl, chlorki, chrom, cyjanki,
cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt, magnez, molibden, mangan, miedź, nikiel, ołów,
potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tytan, wapń, wodorowęglany, fenole, żelazo. Ocena
jakości wód została wykonana w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23
lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Jednolita część
wód podziemnych obejmująca m.in. teren gminy Swarzędz oceniona została jako zagrożona.
Nie oznaczono wód bardzo dobrej jakości. Na jednym stanowisku wody osiągnęły jakość dobrą, na czterech zadowalającą, na pozostałych dwóch niezadowalającą i złą (obowiązuje skala
pięciostopniowa: jakość bardzo dobra, dobra, zadowalająca, niezadowalająca i zła).
Jakość gleb
Wartości dopuszczalne stężeń związków w glebie lub ziemi zawarte są w Rozporządzeniu ministra środowiska z dnia 9 września 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz
standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359).
Badania jakości gleb na terenach rolniczych prowadzone są przez Okręgową Stację
Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu. Według danych zawartych w „Raporcie o stanie środowiska
w Wielkopolsce w roku 2007”, około 33% gleb użytkowanych rolniczo na terenie województwa wymaga wapnowania, 48% gleb jest ubogich w potas, 40% – w magnez, a w 16% gleb
stwierdzono niedobory fosforu.
W praktyce rolniczej gleby silnie zakwaszone i o bardzo niskiej zawartości przyswajalnych składników należy traktować jako zdegradowane. Skutkiem zakwaszenia gleb jest
utrudnione pobieranie przez roślinę składników pokarmowych oraz łatwiejsze przyswajanie
metali ciężkich. Prowadzi to do zmniejszenia plonów roślin uprawnych i pogorszenia jakości
uzyskanych produktów, nawet przy prawidłowym nawożeniu innymi składnikami mineralny16
mi. Zabiegiem niezbędnym do zrównoważenia zakwaszenia gleb wywołanego stosowaniem
nawozów jest wapnowanie. Ocenia się, że w gminie Swarzędz wapnowaniu wymaga od 21 do
40% użytkowanych rolniczo gleb.
Danych na temat jakości gleb dostarcza również opracowanie „Zasobność i zanieczyszczenie gleb Wielkopolski” (WIOŚ 2000). Zawarto w nim dane z badań prowadzonych
pod kątem zawartości metali ciężkich w glebach. Na obszarze gminy Swarzędz nie stwierdzono zanieczyszczenia gleb kadmem, ołowiem, cynkiem, miedzią i niklem. Podobna sytuacja
miała miejsce w całym powiecie poznańskim w przypadku ołowiu, miedzi i niklu.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Zasady ochrony środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym określone
są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposób sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych różnicuje się wyłącznie ze względu na obecność ludzi (tereny przeznaczone pod
zabudowę mieszkaniową i miejsca dostępne dla ludności).
Przez obszar objęty planem miejscowym przechodzą napowietrzne linie elektromagnetyczne o napięciu 110 kV, będące potencjalnym źródłem emisji szkodliwego promieniowania.
Linie te wkraczają na obszar planu od południa z Paczkowa w kierunku północno-zachodnim
przez Łowęcin i Gortatowo. Na przeważającym obszarze linia przebiega przez tereny niezagospodarowane, z dala od siedzib ludzkich. Jednak na kilku krótkich odcinkach (m.in. w Łowęcinie), linia rozpięta jest na terenach zabudowanych. Oprócz tego przez obszar biegną linie
średniego napięcia 15 kV.
Rozkłady pól elektrycznych i magnetycznych występujących w otoczeniu linii są zależne od napięcia znamionowego linii, prądu jaki przez linie płynie oraz od konstrukcji linii.
Zasięg pola elektrycznego o wartości powyżej 1 kV/m od linii (licząc od rzutu skrajnego
przewodu na powierzchnię terenu) dla linii 110 kV wynosi maksymalnie 12 m. Promieniowanie elektromagnetyczne może negatywnie oddziaływać na zdrowie ludzi. W zależności od
napięcia linii ustala się strefy bezpieczeństwa, w których obowiązuje zakaz przebywania ludzi,
a także zakaz lokalizacji niektórych form zagospodarowania.
Dotychczas nie prowadzono badań natężenia pól elektromagnetycznych w otoczeniu
linii wysokiego napięcia. Pomiary natężenie pól elektromagnetycznych prowadzone prze laboratorium WIOŚ obejmują jedynie emisje ze stacji instalacji stacji bazowych telefonii komórkowej. Badania te prowadzone są w ramach minitoringu badawczego. W roku 2010 punkt
pomiarowy znajdował się w Kobylnicy przy ul. Podgórnej 13, w odległości ok. 3 km na północ od granicy obszaru planu. Przeprowadzone pomiary natężenia pól elektromagnetycznych
w pobliżu wybranych instalacji stacji bazowych telefonii komórkowej na terenie województwa nie wykazały występowania terenów dostępnych dla ludności, na których występowałyby
przekroczenia poziomów dopuszczalnych (7 V/m dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 300
GHz). Wynik pomiaru dla badanej stacji w Kobylnicy wynosił 0,48 V/m. kV.
2.3. Uwarunkowania ekofizjograficzne
Środowisko przyrodnicze terenu opracowania jest typowym dla obszarów polodowcowych. Teren jest generalnie równinny i lekko pofalowany. Obszar wysoczyzny morenowej,
która pokrywa obszar opracowania, budują przede wszystkim piaski i żwiry sandrowe. Na tym
podłożu wykształciły się gleby średniej i dobrej jakości, przeważnie IV klasy bonitacyjnej.
Gleby te w dużym stopniu użytkowane są rolniczo. Na obszarze planu panują poprawne wa17
runki fizjograficzne, sprzyjające zarówno prowadzeniu gospodarki rolnej, jak i rozwojowi
osadnictwa.
Obszar planu cechuje się względnie poprawnym stanem środowiska. Ekosystem rolniczy jest stosunkowo odporny na oddziaływanie czynników zewnętrznych i zachowuje zdolność do regeneracji. Pogorszoną jakością cechują się wody powierzchniowe i podziemne oraz
gleby. Konieczne jest podjęcie działań mających na celu rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie
gminy. Będzie to miało korzystny wpływ nie tylko na jakość środowiska gruntowo-wodnego,
ale i podniesienie standardu życia mieszkańców. Istotne jest również ograniczenie stosowania
zbyt dużych ilości środków chemicznych w rolnictwie.
Sposób użytkowania terenów rzutuje na niewysoki poziom zróżnicowania biologicznego. Monotonię przestrzeni rolniczej urozmaicają nieliczne zadrzewienia i zakrzewienia
śródpolne i drobne cieki, które stanowią miejsca bytowania dzikich zwierząt (głownie ptaków
i niewielkich ssaków). Połączenia ekologiczne obszaru planu z zasobnymi przyrodniczo terenami dolinnymi rz. Cybiny (na północ od obszaru planu) są upośledzone za sprawą nasilających się procesów osadniczych na terenie gminy. Popiera się wszelkie działania zmierzające
do utrzymania, a także wzmocnienia tych połączeń, polegające na zachowaniu przebiegu cieków i ich obudowy biologicznej, tworzenie nowych terenów zieleni w otoczeniu obszarów
zabudowanych, budowę małych zbiorników wodnych itp.
Obecnie nie obserwuje się znaczących przekształceń w środowisku obszaru planu. Zauważalna jest jednak tendencja do powiększania areału terenów zabudowanych, co odbywa się
kosztem przestrzeni rolniczej. Prowadzi to do bezpowrotnego zniszczenia wartościowej pokrywy glebowej. Zmiana przeznaczenia gruntów na cele nie związane z rolnictwem stoi w
sprzeczności z naturalnymi uwarunkowaniami przyrodniczymi obszaru. Każde wyłączenie
gleb z produkcji rolnej wymaga zgody odpowiednich organów administracyjnych w trybie
ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
2.4. Tendencje przeobrażeń przy braku realizacji MPZP
W przypadku braku planu miejscowego będącego przedmiotem niniejszej analizy, zabudowa realizowana będzie na podstawie kilkunastu miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego uchwalonych w latach ubiegłych, a także, w przypadku braku planów miejscowych, w oparciu o decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Na terenie gminy Swarzędz silnie uwidaczniają się procesy urbanizacyjne polegające
na powiększaniu przestrzeni obszarów zabudowanych kosztem terenów użytkowanych rolniczo. Powodowane jest to wzrastającym zapotrzebowaniem na tworzenie nowych osiedli
mieszkaniowych oraz terenów inwestycyjnych związanych aktywnością gospodarczą i usługami.
Obowiązujące plany miejscowe obejmują niewielkie powierzchnie, niekiedy pojedyncze działki budowlane. Plany te rzadko są powiązane ze sobą przestrzennie. Niespójny i wyrywkowy sposób zagospodarowania przestrzeni niesie ze sobą ryzyko powstania nieładu urbanistycznego na terenie gminy. Konsekwencją realizowanej w ten sposób zabudowy, może być
pogorszenie estetyki krajobrazu.
Na terenach nie objętych planami miejscowymi i wnioskami o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, powstrzymanie się od wykonania planu miejscowego oznaczać będzie
również utrzymanie aktualnego zagospodarowania obszaru, utrzymanie środowiska w dotychczasowym stanie, tj. zachowanie istniejącej powierzchni biologicznie czynnej, szaty roślinnej
oraz dalszy rozwój zbiorowisk zieleni spontanicznej w obrębie terenów niezagospodarowanych. Zachowane zostaną również przydatne dla rolnictwa gleby.
18
3. Analiza ustaleń planu i ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi
W niniejszym rozdziale dokonano analizy rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych
zawartych w projekcie uchwały pod kątem zgodności z uwarunkowaniami określonymi w
opracowaniu ekofizfograficznym, zgodności z przepisami ochrony środowiska oraz rozwiązań
eliminujących lub ograniczających negatywne wpływy na środowisko.
W projekcie planu miejscowego zakłada się uwolnienie części przestrzeni rolniczej w
celu przeznaczenia jej pod budownictwo jednorodzinne, usługowe i zabudowę aktywizacji
gospodarczej. Tereny aktywizacji gospodarczej to grupa działalności związanej z produkcją,
tereny składów i magazynów oraz tereny parków technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości itd. Na omawianym terenie zachowuje się istniejąca zabudowę mieszkaniową, zagrodową a także tereny usług i aktywności gospodarczej. Zmianom nie ulega układ sieci drogowej obsługującej istniejące tereny. Ponadto zachowuje się przebieg cieków wraz z ich obudową biologiczną oraz stojące wody powierzchniowe. Dopełnieniem zmian na terenie planu
jest rozbudowa układu komunikacyjnego w celu umożliwienia rozprowadzenia ruchu w obrębie planowanych terenów zabudowanych. Rozbudowa sieci drogowej zakłada wykonanie
dwóch tras o znaczeniu ponadlokalnym. Są nimi drogi klasy zbiorczej i głównej: północny
odcinek obwodnicy Swarzędza (teren opisany symbolem 4.KDZ) oraz odcinka obwodnicy
aglomeracji poznańskiej (KDG).
Zgodnie z wymogami ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, wyłączenie gruntów z produkcji roślinnej będzie wymagać uzyskania zgody na przeznaczenie gruntów na inne
cele. Większość terenów rolnych zlokalizowanych we wschodniej części obszaru planu, pozostaje w dotychczasowym użytkowaniu. Skupione tam są gleby o wysokiej wartości produkcyjnej, głównie III klasy bonitacyjnej. Jest to zgodne z przyjętą polityką przestrzenną gminy,
zakładającą stopniowy przyrost terenów zurbanizowanych oraz zachowanie części terenów w
użytkowaniu rolniczym.
W planie miejscowym przyjęto rozwiązania mające na celu minimalizację negatywnych oddziaływań mogących pojawić się w trakcie użytkowania terenów. Z punktu widzenia
zachowania odpowiedniej jakości środowiska istotne jest określenie sposobu odprowadzania
powstałych na terenie planu ścieków, wód opadowych i roztopowych oraz pozyskiwania ciepła do ogrzewania budynków. Określa się również wskaźniki zabudowy i pokrycia poszczególnych terenów zielenią a także wyznacza się dopuszczalne poziomy dźwięku w środowisku.
W planie miejscowym zapewnia się budowę obiektów infrastruktury technicznej służącej zarówno planowanym, jak i istniejącym terenom zabudowanym. W zakresie odprowadzania ścieków komunalnych wprowadza się obowiązek rozdzielczego odprowadzania ścieków
bytowych i wód opadowych. Ścieki komunalne odprowadzane będą do sieci kanalizacji sanitarnej, skąd trafiać będą do oczyszczalni ścieków. Taki sposób odprowadzania ścieków uznaje
się za najbardziej przyjazny środowisku.
W zakresie sposobu odprowadzania wód opadowych i roztopowych z terenów zabudowanych zastosowanie ma rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w
sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi,
oraz w sprawie substancji szczególni szkodliwych dla środowiska wodnego. Zgodnie z art. 19
rozporządzenia, ścieki ujęte w szczelne, otwarte lub zamknięte systemy kanalizacyjne pochodzące z zanieczyszczonej powierzchni m.in. terenów przemysłowych, składowych, baz transportowych, dróg krajowych klasy G oraz parkingów o powierzchni powyżej 0,1 ha, wymagają
podczyszczenia przed wprowadzeniem do wód lub do ziemi. Na terenach przewidzianych do
zainwestowania przewiduje się wykonanie sieci kanalizacji deszczowej. Wody opadowe i roztopowe z terenów utwardzonych dróg, ciągów pieszych będą odprowadzane tą siecią do odbiornika. Odbiornikiem ścieków będzie jezioro Swarzędzkie, rowy i cieki będące dopływami
19
jeziora Swarzędzkiego, rzeka Cybina poniżej jeziora Swarzędzkiego oraz rowy melioracyjne
dopływające do rzeki Michałówki. W celu poprawienia jakości wód opadowych i roztopowych zakłada się utworzenie separatorów wraz z urządzeniami podczyszczającymi (piaskowniki). Wody opadowe i roztopowe na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej będą
zatrzymywane w obrębie własnych działek i wsiąkać bezpośrednio do gruntu. Możliwe jest
retencjonowanie wód opadowych i roztopowych z dachów i tarasów budynków w celu ich
gospodarczego wykorzystania lub ich infiltracji do gruntu w obrębie działki. Z terenów zieleni
urządzonej parkowej i izolacyjnej oraz nieutwardzonych chodników i placów wody te odprowadzane będą powierzchniowo.
Zaopatrzenie w wodę przewiduje się z istniejącego ujęcia w Gortatowie lub ujęć indywidualnych. W dokumencie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz” przewiduje się rozbudowę systemu wodociągowego dla obsługi
nowych terenów inwestycyjnych.
Gromadzenie i utylizacja odpadów odbywać się będzie zgodnie z przyjętą polityką
gminy. Odpady zbierane są przez prywatne firmy przewozowe i deponowane są na składowisku w Rabowicach, zarządzanym przez Zakład Gospodarki Komunalnej Swarzędz.
W zakresie pozyskiwania ciepła do ogrzewania pomieszczeń wskazuje się wybór instalacji wykorzystujących paliwa charakteryzujące się niskimi wskaźnikami emisyjnymi, takich
jak: gaz, olej opałowy, drewno, biomasa, a także energii elektrycznej, słonecznej lub urządzeń
do niskoemisyjnych technologii spalania.. Możliwe jest także wykorzystanie energii elektrycznej i odnawialnych źródeł energii. Zastosowane rozwiązanie jest bardzo korzystne dla
poprawy jakości powietrza na obszarze planu i terenach, na które migrują zanieczyszczenia
powietrza atmosferycznego.
W obrębie działek budowlanych na poszczególnych terenach określa się maksymalną
dopuszczalną powierzchnię zabudowaną. Ponadto określa się minimalną powierzchnię przeznaczona na tereny biologicznie czynne. Jest to przestrzeń mogąca zostać zagospodarowana
zielenią, bądź pozostawiona w postaci gruntu rodzimego. Zachowanie powierzchni biologicznie czynnej ma znaczenie również dla zachowania chłonności podłoża, co umożliwi wsiąkanie
wód opadowych i roztopowych oraz zasilanie wód gruntowych.
W celu ochrony klimatu akustycznego w planie ustala się maksymalne dopuszczalne
poziomy dźwięku na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (MN) a także na terenie zabudowy mieszkaniowo-usługowej (MN/U), tereny oświaty (UO/US) jako tereny zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, a także tereny rekreacyjnowypoczynkowe (ZL, ZP), zgodnie z rozporządzeniem w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku. Nie wprowadza się osobnej ochrony dla terenów zabudowy zagrodowej.
Tereny takie występują jako funkcja uzupełniająca w obrębie terenów mieszkaniowych jednorodzinnych i nie wyszczególnia się dla nich osobnej kategorii przeznaczenia terenu. Na terenach zabudowy zagrodowej obowiązują więc takie same wymogi jak dla terenów mieszkaniowych jednorodzinnych.
W planie miejscowym wprowadzono zakaz realizacji przedsięwzięć mogących zawsze
znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3
października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zakaz ten nie
dotyczy realizacji inwestycji celu publicznego. Rozwiązanie takie uznaje się za korzystne dla
jakości środowiska przyrodniczego oraz środowiska życia mieszkańców.
Przez obszar planu przebiegają napowietrzne sieci elektroenergetyczne wysokiego oraz
średniego napięcia, które stanowią potencjalne źródło promieniowania elektromagnetycznego.
W odniesieniu do zabezpieczenia domostw przed oddziaływaniem linii tworzy się strefę buforową o szerokościach 29 m (po 14,5 m od osi linii) dla sieci wysokiego i 10 m (po 5 m od osi
linii) dla sieci średniego napięcia. Zgodnie z założeniami podanymi w rozdziale 2.2., potencjalne uciążliwości ograniczą się do szerokości wyznaczonych stref. W obrębie stref obowią20
zują ograniczenia w zagospodarowaniu. Zakazuje się sadzenia zieleni wysokiej, a na terenach
zabudowanych obowiązuje zakaz lokalizacji budynków mieszkalnych. Zakazy te przestaną
obowiązywać w przypadku skablowania i ukrycia linii pod ziemią. Wyznaczenie stref zgodne
jest z wymogami normy PN-E-05100-1:1998 „Elektroenergetyczne linie napowietrzne. Projektowanie i budowa”.
W zachodniej części obszaru planu usytuowany jest przebieg gazociągu wysokiego ciśnienia DN 500 relacji Śrem – Poznań. Na terenie planu przebiega przez Łowęcin oraz Gortatowo. Sieć ta przecina tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową. Wzdłuż przebiegu
gazociągu wyznacza się strefy kontrolowane na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać sieci
gazowe (Dz.U. Nr 97, poz. 1055). W strefach tych nie należy wznosić budynków, urządzać
stałych składów i magazynów, sadzić drzew oraz nie powinna być podejmowana żadna działalność mogąca zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji. Wyznaczenie strefy
oznacza też, że w przypadku planów lokalizowania obiektów budowlanych względem sieci
zachodzi konieczność szczegółowego uzgodnienia wszelkich zbliżeń, kolizji oraz ingerencji u
Operatora Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. Oddział w Poznaniu oraz konieczność
ścisłego nadzoru przedstawiciela Oddziału nad pracami budowlanymi w strefie. Wprowadzenie zabudowy mieszkaniowej w sąsiedztwie gazociągu jest zatem możliwe, jednak wymaga
uzyskania uzgodnienia. Brak zgody oznaczać będzie, że wydana w planie miejscowym dyspozycja przestrzenna nie zostanie zrealizowana.
W Gortatowie, przy wschodniej granicy obszaru MPZP, planuje się utworzenie cmentarza o powierzchni ok. 11 ha (teren oznaczony symbolem D.ZC). Wokół cmentarza obowiązują strefy ochrony sanitarnej zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki komunalnej z
dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny pod względem sanitarnym odpowiednie są na cmentarze. Według przepisów zawartych w rozporządzeniu, w odległości 150 m
od granic cmentarza nie wolno lokalizować zabudowy mieszkaniowej, zakładów produkujących artykuły żywnościowe, zakładów przechowujących żywność oraz studni służących do
czerpania wody do picia i na potrzeby gospodarcze. W przypadku gdy teren w granicach do 50
m od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej
sieci podłączone, strefa ochrony sanitarnej wynosi 50 m. W strefie sanitarnej sytuuje się zieleń, tereny rolne a także parkingi.
Najbliżej zlokalizowany budynek względem planowanego cmentarza znajduje się w
odległości 150 m na północ od jego granic w Gortatowie. Jest to również minimalna odległość
od cmentarza terenów, na których możliwe jest sytuowania nowej zabudowy mieszkaniowej.
Teren jest zwodociągowany, więc obowiązuje strefa 50 m. Wymogi dyktowane przepisami
prawnymi zostają zatem spełnione. Powyższych ograniczeń nie stosuje się w odniesieniu do
nieczynnego, zabytkowego cmentarza znajdującego się w Łowęcinie (teren oznaczony symbolem E.ZC).
Przez obszar planu przebiegać będą dwie ważne drogi o znaczeniu ponadlokalnym:
fragment północnego odcinka obwodnicy Swarzędza (teren oznaczony na rysunku planu symbolem 4.KDZ) oraz fragment obwodnicy aglomeracji Poznania (KDG). Usytuowanie i przebieg tych dróg był przedmiotem analiz na etapie sporządzania „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz”. W trakcie prac nad projektem
planu rozpatrywano uszczegółowienie przebiegu tych dróg uwzględniając lokalne uwarunkowania wynikające m.in. z ukształtowania terenu, analizy własności działek oraz istniejącego
zagospodarowania.
Według informacji podanych w dokumencie „Studium...” przebieg obwodnicy aglomeracji poznańskiej na odcinku północno-wschodnim, w tym przez gminę Swarzędz, powinien
umożliwić połączenie pomiędzy drogami krajowymi nr KDK 11, KDK 5, KDK 92, drogą wojewódzką nr KDW 196 oraz autostradą A2 z ominięciem centrum miasta Poznania. Trasa ta w
gminie Swarzędz projektowana jest jako droga o docelowej klasie G (droga główna), o prze21
kroju 1x2 pasy. Obwodnica Swarzędza projektowana jest natomiast jako droga o klasie Z
(droga zbiorcza).
Drogi te będą stanowić źródło uciążliwości, przede wszystkim w zakresie emisji hałasu
oraz zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. O ich rozmiarze trudno jest rozstrzygać na etapie
sporządzania projektu planu miejscowego, który ustala jedynie przeznaczenie terenu zarezerwowanego pod trasy. Rozkład hałasu oraz ilość wprowadzanych do atmosfery substancji
można będzie oszacować na etapie sporządzania projektu budowlanego, po wykonaniu prognozy ruchu. Pozwoli to na wybranie optymalnego dla mieszkańców i środowiska wariantu i
rozstrzygnięcia o potrzebie wykonania zabezpieczeń ograniczających emisję hałasu. Wydaje
się jednak, iż ze względu na bliskość terenów zabudowy mieszkaniowej a tym samym konieczność zachowania standardów akustycznych, budowa ekranów akustycznych wzdłuż obwodnicy Swarzędza jest bardzo prawdopodobna.
Droga ta, mimo iż przecina tereny mieszkaniowe, jest od nich izolowana. Przebiegać
będzie od strony zaplecza terenów mieszkaniowych, o czym rozstrzyga usytuowanie obowiązujących linii zabudowy na terenach sąsiadujących z drogą. Z obwodnicy Swarzędza nie będzie możliwości zjazdu na przyległe posesje. Plan miejscowy nie stwarza przeszkód dla
wprowadzenia ekranów akustycznych. Będą mogły one przebiegać nieprzerwanie niemal na
całej długości planowanych dróg, co stanowić powinno skuteczną ochronę przed hałasem.
Jedynie na krótkich odcinkach skrzyżowania obwodnicy Swarzędza z drogami lokalnymi,
osłona taka będzie musiała zostać przerwana. Obwodnica aglomeracyjna na odcinku przecinającym terenie MPZP poznania przebiega z dala od większych skupisk zabudowań. Najbliżej
usytuowane tereny zamieszkane położone są w odległości ok. 150 m od linii rozgraniczającej
teren KDG. Są to tereny zabudowy zagrodowej przy mieszczące się przy ul. Dalekiej w Gortatowie.
W celu oddzielenia kolidujących ze sobą funkcji – terenów mieszkaniowych i komunikacyjnych, wzdłuż terenu 4.KDZ wyznaczono bufor o szerokości 9 m w postaci pasma zieleni
izolacyjnej. Droga na terenie KDG przebiega przez tereny rolne i nie wyznaczono wzdłuż niej
pasma zieleni izolacyjnej. W projekcie planu nie ustalono jaką formę ma przybrać ta zieleń,
trudno zatem wnioskować, jaką funkcję mogłaby pełnić. Pas zieleni nie będzie stanowić skutecznej ochrony przed hałasem i w niewielkim stopniu będzie odpowiedzialny za pochłanianie
zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, których źródłem będzie transport samochodowy. Zieleń
taka powinna pełnić funkcje estetyczne, osłaniając jezdnie lub ewentualne ekrany akustyczne,
które mogą stanowić element zakłócający przestrzeń terenów kameralnej zabudowy. Wydaje
się, że najkorzystniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie zieleni wysokiej – drzew i krzewów nasadzonych rzędowo, tak jak sugeruje oznaczenie graficzne na rysunku planu. Korzystne jest wykorzystanie do nasadzeń gatunków zimozielonych.
Pozytywnie ocenia się zapisy z zakresu rozbudowy infrastruktury technicznej, co pozwoli na kształtowanie terenów zabudowy przy zachowaniu wysokich standardów zamieszkiwania i uszanowaniu przepisów dotyczących ochrony środowiska. Korzystne dla środowiska
jest także tworzenie stref zieleni (zieleń izolacyjna) w ciągach cieków, gdzie może swobodnie
rozwijać się roślinność. Tereny wód powierzchniowych mogą tworzyć lokalne korytarze ekologiczne wykorzystywane do przemieszczania się gatunków. Wzdłuż rowów przepływających
przez tereny rolne obowiązuje wyznaczenie pasów zieleni izolacyjnej o szerokości 15 m. Zieleń ta będzie tworzyć bufor, w którym zatrzymywane będą zanieczyszczenia spływające z
terenów pól uprawnych. Jest to rozwiązanie korzystne dla stanu wód powierzchniowych.
Niekorzystne z punktu widzenia środowiska wydaje się być zniszczenie przydatnej dla
rolnictwa pokrywy glebowej, a także możliwość wycinki zadrzewień i zakrzewień. W planie
miejscowym nie odnaleziono zapisów odnoszących się do ich ochrony. Ewentualna wycinka
drzew wymagać będzie uzyskania decyzji administracyjnej wydanej przez burmistrza gminy.
Należy zaznaczyć, iż część terenów zieleni wysokiej zostaje zachowana o czym świadczy ich
22
wyodrębnienie w postaci terenów oznaczonych symbolami ZP (teren zieleni urządzonej), ZL
(teren lasu) oraz ZI (teren zieleni izolacyjnej).
Z punktu widzenia uwarunkowań ekofizjograficznych nie ma większych przeszkód dla
wprowadzania zabudowy na przedmiotowym terenie. Morfologia terenu oraz podłoże geologiczne nie tworzą barier dla posadawiania budynków. Środowisko cechuje się poprawnym
stanem, jest odporne na degradację i zachowuje zdolność do regeneracji. Na terenie planu brak
jest elementów środowiska przyrodniczego godnych objęcia ochroną na podstawie przepisów
ustawy o ochronie przyrody. Opisane powyżej rozwiązania uznaje się za skuteczne i zgodne z
przepisami prawa dotyczącymi ochrony środowiska.
Ostateczny wygląd terenu planu będzie zależał od wyboru projektów architektonicznych budynków oraz sposobu zagospodarowania działek budowlanych. Oddziaływanie planowanych inwestycji na środowisko uzależnione będzie od stopnia realizacji postanowień
planu oraz charakteru wybranych funkcji terenów. Ocenia się, że zapisy planu miejscowego są
zgodne z podstawowymi ustaleniami zawartymi w dokumencie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Swarzędz” w zakresie ochrony środowiska, krajobrazu oraz
zdrowia i życia ludzi. Zapisy są w dużej mierze zgodne z wnioskami płynącymi z opracowania
ekofizjograficznego.
4. Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na środowisko
4.1.
Przyjęte założenia
Realizacja ustaleń zawartych w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego spowoduje zróżnicowane zmiany w środowisku. Ich charakter, intensywność oraz
zasięg uzależniony będzie od faktycznego sposobu zagospodarowania terenu oraz stopnia realizacji zapisów zawartych w projekcie planu miejscowego.
Ocenę następstw realizacji ustaleń planu dokonano z podziałem ze względu na wpływ
na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego i antropogenicznego (w tym na zdrowie
ludzi) znajdującego się w obrębie granic omawianego obszaru, uwzględniając wzajemnych
zależności między nimi. Wpływ na środowisko skutków realizacji planu różnicuje się w zależności od:
– bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane;
– okresu trwania oddziaływania – długoterminowe, średnioterminowe, krótkoterminowe;
– częstotliwości oddziaływania – stałe, chwilowe;
– charakteru zmian – pozytywne, negatywne, bez znaczenia;
– zasięgu oddziaływania – miejscowe, lokalne, ponadlokalne, regionalne, ponadregionalne;
– trwałości przekształceń – nieodwracalne, częściowo odwracalne, odwracalne, możliwe
do rewaloryzacji;
– intensywności przekształceń - nieistotne, nieznaczne, zauważalne, duże, zupełne.
Oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska zgodnie z przyjętymi założeniami przedstawiono również w formie tabelarycznej (Tabele 3 - 5). Na rysunku prognozy
poszczególne tereny pogrupowano według stopnia wpływu na środowisko. Wskazano tereny
mogące w sposób niekorzystny wpłynąć na środowisko, tereny oddziałujące w sposób umiarkowany bądź nie powodujący zmian w środowisku, tereny o korzystnym wpływie a także zachowane tereny rolne.
23
4.2.
Analiza wpływu ustaleń planu na środowisko
W niniejszym rozdziale dokonano analizy wpływu realizacji planu miejscowego na zasoby naturalne rozumiane jako poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego i kulturowego. Według definicji zamieszczonej w Encyklopedii PWN (encyklopedia.pwn.pl), zasoby
naturalne to „twory organiczne (rośliny, zwierzęta, ekosystemy) i nieorganiczne (atmosfera,
wody, minerały), wykorzystywane przez człowieka w procesie produkcji i konsumpcji”.
Oddziaływanie na świat przyrody i bioróżnorodność
Planowane zmiany użytkowania terenów polegać będą na przekształceniu przestrzeni
rolniczej w zurbanizowaną. Będzie to miało miejsce na terenach obecnie zagospodarowanych
rolniczo. Pociągnie to za sobą nieodwracalne zmiany w strukturze gatunkowej roślin. W miejsce agrocenozy pojawią się obszary zabudowane (głównie o funkcji mieszkaniowej – jednorodzinnej), a wraz z nimi tereny zieleni urządzonej. Należy spodziewać się nasadzeń zieleni
ozdobnej opartej o m.in. drzewa i krzewy ozdobne. Wyposażenie terenów zurbanizowanych w
powierzchnie zielone gwarantują zapisy uchwały o obowiązku pozostawienia minimalnych
powierzchni biologicznie czynnej w obrębie działek budowlanych. Przestrzeń zurbanizowana
nie będzie tworzyć dogodnych warunków dla pojawiania się dziko żyjących gatunków roślin i
zwierząt. Wobec utworzenia sieci szlaków komunikacyjnych, pojawienia się w przestrzeni
obiektów kubaturowych oraz otaczania poszczególnych terenów ogrodzeniami, możliwość
swobodnego przemieszczania się zwierząt (za wyjątkiem ptaków) będą mocno ograniczona
lub wręcz niemożliwa. W porównaniu z dotychczasowym, rolniczym użytkowaniem terenów,
oznaczać będzie sytuację niekorzystną. Szczególna barierę dla przemieszczania się gatunków,
stanowić będą przebiegające odcinki obwodnic. Poziom zróżnicowania biologicznego na terenach przewidzianych do zabudowy może ulec spadkowi.
W dalszym ciągu funkcjonować będą lokalne szlaki migracyjne ciągnące się wzdłuż
rowów melioracyjnych, które wraz z istniejącymi przy południowej granicy obszaru planu,
zostają zachowane. Dodatkowo zapewnia się im obudowę biologiczną (kilkumetrowy pas zieleni izolacyjnej), co należy uznać za korzystne rozwiązanie.
Zachowaniu ulegają tereny rolne położone we wschodniej części obszaru planu. W
tych miejscach w dalszym ciągu funkcjonować będzie ekosystem rolniczy oparty o uprawy
polowe. W ekosystemie takim, obecność gatunków innych niż służące produkcji roślinnej,
uznaje się za niepożądane. Obszary, na których może wzrastać roślinność pojawiająca się
spontanicznie, ograniczać się będą zatem do terenów związanych z wodami powierzchniowymi oraz terenami niezagospodarowanymi, a więc tak jak ma to miejsce obecnie.
Zagrożony wycinką jest drzewostan kolidujący z planowaną zabudową i projektowanymi szlakami komunikacyjnymi. Nie jest jednak wykluczone, że istniejąca zieleń może zostać wykorzystana do kształtowania zieleni urządzonej bądź przyulicznej na poszczególnych
terenach. Zapisy planu nie wskazują jednak w odniesieniu do żadnego z terenów nie wprowadzają obowiązku zachowania istniejących zadrzewień i zakrzewień. Część terenów zieleni
wysokiej zostaje zachowana o czym świadczy ich wyodrębnienie w postaci terenów oznaczonych symbolami ZP (teren zieleni urządzonej), ZL (teren lasu) oraz ZI (teren zieleni izolacyjnej).
Oddziaływanie na gleby i powierzchnię ziemi
Najbardziej widoczne przekształcenia w przestrzeni będą miały miejsce we wschodnim
fragmencie obszaru planu, gdzie powiększeniu ulegną tereny zabudowane i utwardzone. Nastąpią tam nieodwracalne zmiany polegające na likwidacji terenów rolnych, a co za tym idzie
24
zniszczenie przydatnych dla rolnictwa gleb. Część z tych gleb może zostać zachowana jako
tereny biologicznie czynne na działkach budowlanych, jednak nie należy oczekiwać, iż będzie
na nich w kontynuowana działalność rolnicza.
Rozpatrując stan sanitarny środowiska glebowego, spodziewać się można przenikania
zanieczyszczeń z powierzchni utwardzonych, w szczególności z terenów drogowych. Nastąpi
minimalizacja dopływu zanieczyszczeń związanych z prowadzonymi pracami polowymi (nawożenie substancjami chemicznymi, opryski). Natomiast zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego, zgromadzone wcześniej w glebie, będą powoli ulegać rozkładowi i absorbcji, chociaż
mogą także ulegać dalszej kumulacji w przypadku podobnych zanieczyszczeń.
Przekształcenia w morfologii terenu obejmować będą wykopy pod fundamenty budynków oraz potencjalnie prace inżynierskie polegające wyrównaniu terenów i utworzeniu nasypów z gruntów antropogenicznych pod wprowadzenie szlaków komunikacyjnych. Zakres i
charakter przekształceń znany będzie na etapie przygotowywania projektów budowlanych
dotyczących poszczególnych inwestycji.
W związku z realizacją inwestycji zaistnieje potrzeba zagospodarowania mas ziemnych
usuwanych bądź przemieszczanych. Masy takie mogą być wykorzystywane do prac niwelacyjnych związanych z pracami budowlanymi na terenie planowanych inwestycji, użyte do
niwelacji i zasypek wokół budynków. Nadwyżki mogą być wywożone na miejsce składowania
odpadów (poza obszarem planu).
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne
Ustalenia planu przewidują wzniesienie budynków, które ogrzewane będą za pomocą
indywidualnych systemów grzewczych, co równoznaczne jest z pojawieniem się nowych emitorów zanieczyszczeń atmosferycznych. Za szkodliwe emisje w niewielkim stopniu odpowiadać będzie również ruch samochodowy, który wzrośnie po pojawieniu się nowych terenów
zabudowanych. W trosce o jakość atmosfery, ustalenia planu miejscowego zakładają pozyskiwanie ciepła ze źródeł lokalnych o niskim stopniu emisji, w tym z wykorzystaniem energii
elektrycznej i odnawialnych źródeł energii. Na obszarze planu dopuszcza się również stosowanie nowoczesnych wysokosprawnych źródeł ciepła opalanych paliwami stałymi, np. węglem. Przy zastosowaniu zawartych w projekcie uchwały planu zaleceń, uznaje się, że oddziaływanie nowych emitorów zanieczyszczeń nie powinien wpłynąć ujemnie na jakość powietrza
atmosferycznego na omawianym obszarze i terenach przyległych.
W związku z prognozowanych wzrostem ruchu samochodowego, do atmosfery emitowane będą szkodliwe substancje, takie jak węglowodory, tlenki azotu, a także pyły i metale
ciężkie. Ilość tych związków będzie uzależniona od natężenia ruchu oraz rodzaju pojazdów
poruszających się po drogach gminy.
Oddziaływanie na klimat lokalny
Przyszłe zagospodarowanie terenu nie powinno wpłynąć modyfikująco na klimat lokalny. Zakres przestrzenny zmian charakteru klimatu lokalnego obejmować będzie planowane
tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej i aktywizacji gospodarczej. W najbliższym sąsiedztwie budynków, terenów utwardzonych oraz terenów komunikacji spodziewać się będzie
można wzrostu średnich temperatur oraz spadku wilgotności powietrza.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
Za emisję hałasu odpowiedzialny będzie ruch pojazdów odbywający się istniejącymi i
projektowanymi ulicami. Mimo przewidywanego wzrostu, ruch w obrębie dróg dojazdowych i
wewnętrznych na terenach zamieszkałych nie powinien wpływać w sposób istotny na pogor25
szenie aktualnego, korzystnego stanu klimatu akustycznego terenów chronionych przed hałasem. Tereny te objęte są ochroną na podstawie szczegółowych zapisów planu miejscowego.
Istotny wpływ na jakość klimatu akustycznego mogą mieć planowane obwodnice Swarzędza i obwodnica aglomeracji poznańskiej (tereny oznaczone symbolami 4.KDZ i KDG).
Zachowanie wymaganych standardów akustycznych na terenach mieszkaniowych może wymagać zastosowania w budownictwie materiałów dźwiękochłonnych lub też wykonania ekranów akustycznych wzdłuż planowanych obwodnic. Plan miejscowy dopuszcza takie możliwości, jednak nie obliguje do ich zastosowania. Wybór środków zabezpieczających nastąpi po
wykonaniu analiz, które podjęte zostaną na etapie projektowania tras. Niemniej jednak wobec
bliskiego sąsiedztwa z terenami chronionymi, wykonanie ekranów akustycznych wzdłuż obu
tras wydaje się być wysoce prawdopodobne. Ich obecność powinna być gwarantem zachowania dotychczasowego stanu środowiska akustycznego. Rzeczywisty wpływ ruchu samochodowego na jakość środowiska akustycznego wobec braku opracowanych prognoz ruchu jest
trudny do oszacowania.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Planowane zagospodarowanie nie narusza przebiegu cieków powierzchniowych oraz
nie zmienia stanu istniejących zbiorników stojących. Jedynie na krótkim odcinku kolizji rowu
z korytarze drogowym obwodnicy Swarzędza (teren oznaczony symbolem 4.KDZ), ciek może
zostać zarurowany. Na terenie planu nie wprowadza się działalności ani rozwiązań mogących
wpłynąć na usytuowanie akwenów oraz jakość ich wód. Na obszarze objętym planowanym
zainwestowaniem przyjęto rozwiązania mające na celu ochronę stanu środowiska gruntowowodnego, w tym zasobów głównego zbiornika wód podziemnych. Szczególne znaczenie dla
jakości wód powierzchniowych i podziemnych mają zapisy wprowadzające obowiązek odprowadzania ścieków sanitarnych systemem kanalizacji do oczyszczalni ścieków. Do czasu
wybudowania sieci kanalizacji, nieczystości zbierane będą w zbiornikach bezodpływowych.
Ich rozszczelnienie może powodować poważne zagrożenie dla stanu sanitarnego wód powierzchniowych i podziemnych. Korzystnym rozwiązaniem dla jakości wód powierzchniowych jest wprowadzenie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż cieków. Będą one zatrzymywać
zanieczyszczenia spływające z terenów rolniczych do wód.
Ograniczenie wykonywania działalności rolniczej spowoduje zahamowanie spływu do
wód powierzchniowych i wsiąkania do gruntu szkodliwych substancji, co może mieć istotny
wpływ na poprawę jakości wód zlewni (ograniczenie eutrofizacji).
Oddziaływanie na krajobraz, zabytki i dobra materialne
W wyniku stopniowej urbanizacji terenów położonych w sąsiedztwie m. Swarzędz, następuje przeobrażanie krajobrazu wiejskiego w krajobraz o cechach podmiejskich. Krajobraz
ten oparty jest o niską zabudowę z przewagą obiektów o funkcji mieszkaniowej. Dominującym typem zabudowy na terenie planu jest zabudowa jednorodzinna. Realizacja planu miejscowego, zwiększając ilość terenów zabudowanych, nasili i przyśpieszy procesy urbanizacyjne na przedmiotowym terenie. Przekształcenia w krajobrazie dotyczyć będą w głównej mierze
tereny położone w zachodniej części terytorium planu. Zmiany w krajobrazie będą duże i zupełne.
Jednocześnie zachowuje się w dotychczasowym zagospodarowaniu duży areał terenów
rolnych położonych we wschodniej części obszaru. Zmianom nie ulegnie również przestrzeń
zajęta przez wody powierzchniowe oraz towarzyszące im tereny zieleni.
26
W planie wykazano należytą troskę o zachowanie ładu przestrzennego na nowo projektowanych terenach. Planowanym budynkom i obiektom budowlanym nadaje się wysokie standardy architektoniczne. Określa się maksymalną wysokość budynków, liczbę kondygnacji,
kształt dachów. Na rysunku planu wskazuje się przestrzenne umiejscowienie budynków oraz
ich wzajemne usytuowanie. Obowiązuje zakaz wykorzystywania do pokrycia elewacji i budowy ogrodzeń materiałów uznanych za mało estetyczne. Ponadto ustala się, że kolorystyka
elewacji powinna być zbliżona do kolorów tradycyjnych materiałów budowlanych, takich jak
drewno, kamień i cegła. Zakazuje się lokalizowania blaszanych garaży i blaszanych budynków
gospodarczych, a także lokalizacji ogrodzeń w formie betonowych prefabrykatów i przęseł.
W celu ochrony krajobrazu zakazuje się sytuowania , nośników, tablic i urządzeń reklamowych.
Na obszarze planu zachowuje się istniejące budynki wraz z towarzyszącymi im obiektami infrastruktury technicznej. Z uwagi na brak cennych elementów środowiska kulturowego
nie wprowadza się ustaleń dotyczących zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków.
Jedynie w obrębie dawnego cmentarza (teren oznaczony symbolem E.ZC), będącego obiektem
historycznym, wprowadza się obowiązek utrzymania drzewostanu i kompozycji zieleni oraz
utrzymanie reliktów dawnej architektury cmentarnej.
Elementem negatywnie wpływającym na estetykę krajobrazu mogą mieć przecinające
tereny mieszkaniowe i rolne obwodnice (tereny 4.KDZ i KDG). Szczególnie niekorzystnym
elementem mogą być ekrany akustyczne, jeśli ich wykonanie będzie konieczne. Na terenach
zabudowanych we zachodniej części obszaru MPZP, droga będzie osłonięta pasami zieleni
izolacyjnej, w skład których powinna wchodzić zieleń wysoka. Trasa przebiegająca przez tereny we wschodnim fragmencie obszaru planu nie będzie niczym osłonięta i stanowić może
dominantę niekorzystnie wpływającej na odbiór terenów wiejskich.
Oddziaływanie na ludzi
Dopuszczone w planie kategorie przeznaczenia i funkcji terenów wykluczają możliwość realizacji inwestycji i obiektów mogących w sposób negatywny wpłynąć na środowisko
życia i zdrowie mieszkańców. Jakość środowiska i warunki zamieszkiwania nie powinny ulec
niekorzystnym przekształceniom o charakterze znaczącym. Okresowe pogorszenie warunków
zamieszkiwania będzie miało miejsce w okresie realizacji poszczególnych inwestycji (emisja
hałasu, pyłów, pogorszenie estetyki krajobrazu). W pewnym stopniu warunki zamieszkiwania
może pogorszyć nadmienia emisja zanieczyszczeń atmosferycznych z sektora komunalnego i
transportowego, jednak w przypadku wypełnienia zawartych w projekcie uchwały ustaleń,
wpływ ten powinien zostać zminimalizowany.
Przyjęte w planie miejscowym rozwiązania z zakresu rozbudowy infrastruktury technicznej oraz zasad korzystania ze środowiska przyczynią się do podniesienia standardu życia
mieszkańców.
Opis oddziaływań o charakterze skumulowanym
Potencjalne oddziaływania skumulowane obejmują emisję hałasu oraz emisje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery. Hałas powodowany będzie transportem samochodowym na drogach obsługujących ruch w kierunku obszaru zainwestowania oraz wewnątrz omawianego terytorium. Uznano, że emisje zanieczyszczeń do atmosfery uwalnianych
z grzewczych oraz transportu samochodowego nie powinny spowodować znaczącego zwiększenia stężenia szkodliwych substancji w powietrzu na terenie planu. Niemniej jednak wzrost
ilości terenów zabudowanych na obszarze całej gminy, w przyszłości może przełożyć się na
nadmierną emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Będą to oddziaływania o charakterze
stałym. W sąsiedztwie obszaru planu obecnie opracowywane są projekty miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego obejmujące wieś Łowęcin, część północną obrębu Jasin i
27
część wschodnią obrębu Gortatowo oraz część Paczkowa (uchwała Nr LII/316/2010 Rady
Miejskiej w Swarzędzu z dnia 9 lutego 2010 r) oraz MPZP „Dolina Cybiny i okolice” (uchwała nr LII/314/2010 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 9 lutego 2010 r.). Plany te, zgodnie z
polityką przestrzenną nakreśloną w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Swarzędz”, zakładają powiększenie terenów zainwestowanych, głównie
w kierunku powiększenia terenów zabudowy mieszkaniowej (tereny na północ od granicy
przedmiotowego planu miejscowego, w rejonie doliny Cybiny) oraz terenów działalności gospodarczej (tereny zlokalizowane na południe od obszaru opisywanego MPZP). Nasilające się
procesy urbanizacyjne powodować będą, oprócz emisji zanieczyszczeń i hałasu, dalszą likwidację terenów rolnych, zwiększoną ilość koniecznych do odprowadzenia ścieków i odpadów.
Zmniejszający się areał naturalnie występujących formacji roślinnych a także terenów rolniczych prowadzić może do obniżenia poziomu zróżnicowania biologicznego w gminie, w tym
na ilość występujących dziko gatunków zwierząt oraz możliwość ich przemieszczania się.
Ograniczenie niekorzystnych skutków antropopresji będzie zależeć od rozwiązań przyjętych w
planach miejscowych. Zapisy planów odnoszące się do zagadnień związanych z ochroną środowiska powinny być spójne.
4.3. Analiza wpływu na formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000
Spośród obszarowych form ochrony przyrody występujących na terenie gminy Swarzędz wymienia się Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka” znajdujący się w odległości ok. 8
km w kierunku północnym oraz obszar specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Dolina
Cybiny” obejmujący dolinę rz. Cybiny w odległości ok. 150 m od północnej granicy obszaru
planu. Na terenie planu nie występują formy ochrony przyrody.
Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Dolina Cybiny”
Charakterystyka obszaru
Rzeka Cybina stanowiąca oś podłużną obszaru Natura 2000 jest prawobrzeżnym dopływem Warty, do której wpada w km 240,5. Jej źródła znajdują się w pobliżu wsi Nckielka, a
w swym biegu płynie ona przez tereny należące do gmin: Nakla, Kostrzyn, Pobiedziska, Swarzędz i miasto Poznań. Całkowita jej długość wynosi nieco ponad 41 km, a powierzchnia
zlewni 195,5 km2. W obrębie obszaru Natura 2000 znajduje się odcinek doliny rzecznej oraz
fragmenty przyległych terenów na odcinku między 10 a 41 km biegu rzeki, czyli od jej ujścia
z Jeziora Swarzędzkiego do przecięcia granicy gmin Kostrzyn i Nakla.
Rzeźba tego terenu została ukształtowana w fazie poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego, w schyłkowym okresie plejstocenu i w holocenie. Południowo-Zachodnia część doliny
Cybiny położona jest na terenie moreny dennej, część wschodnia natomiast przecina obszar
pokryty pagórkami moreny czołowej. W obrębie zlewni na terenie czołowomorenowych Pagórków Kostrzyńskich wysokości osiągają i 26,3 m n.p.m., a deniwelacje dochodzą do 25 m.
Obszar w obrębie Równiny Średzkiej, położony na wysokości 90-115 m n.p.m., charakteryzuje się niewielkimi deniwelacjami, w zasadzie nie przekraczającymi 5 m. W tym prawie płaskim krajobrazie wyraźnie zaznacza się głęboko wcięta dolina rzeki Cybiny i przyujściowe
odcinki jej dopływów. Dolina ta posiada ogólną orientację NE-SW, a jej dno znajduje się na
wysokości od 69 m n.p.m. w pobliżu ujścia rzeki z Jeziora Swarzędzkiego, do 110 m n.p.m. w
odcinku źródłowym. Do miejscowości Iwno głębokość doliny nie przekracza 10 m. Na krótkim odcinku Iwno - Glinka Szlachecka wysokość zboczy rośnie do 20 m. Szerokość górnego
odcinka doliny waha się od 50 do 400 m. W środkowym odcinku od Promna do Swarzędza
28
dolina jest najszersza i najgłębiej wcięta w otaczający teren (15-30 m), a spadek podłużny jej
dna jest najmniejszy. Najszerszym, liczącym od 500 do 800 m fragmentem całej doliny, jest
odcinek pomiędzy Jeziorem Uzarzewskim a Jeziorem Swarzędzkim. Spotyka się tutaj również
liczne wzniesienia wystające 1-2 m ponad płaskie dno doliny. Zajmują one blisko 10% powierzchni dna tego odcinka doliny.
W dolinie Cybiny duży wpływ na kształtowanie się gleb miały zabiegi melioracyjne
przeprowadzone w II połowie XIX wieku i związane z nimi obniżenie poziomu wód. W wyniku wspomnianych melioracji w górnym i dolnym odcinku dna doliny wytworzyły się głównie gleby murszowo-mineralne i murszowate. Według mapy glebowo rolniczej w skali 1:25
000 w środkowej części doliny przeważają gleby torfowe i torfowo-murszowe, wytworzone z
torfów niskich. Największe ich powierzchnie znajdują się między Jeziorem Góra a Jeziorem
Swarzędzkim i zajmują 580 ha. Część gleb torfowo-murszowych na skutek zaniechania gospodarczego użytkowania łąk i konserwacji rowów melioracyjnych uległa wtórnemu zabagnieniu. Na wzniesieniach mineralnych w obrębie dna organicznego wytworzyły się gleby
brunatne wyługowane i kwaśne, zbudowane z piasku luźnego lub słabo gliniastego. Północne
zbocze doliny stanowią w większości piaski słabo gliniaste lub piaski luźne całkowite, natomiast południowe zbocze - piaski gliniaste lekkie lub gliniaste mocne, zalegające płytko lub
średnio głęboko na glinie lekkiej.
Cechą charakterystyczną doliny Cybiny jest duża zdolność retencjonowania wód. Przyczyniają się do tego z jednej strony liczne jeziora i sztuczne zbiorniki wodne, z drugiej strony
gleby torfowe wyścielające jej dno. Średni przepływ wody w latach 1951-1990 w przekroju
wodowskazowym w Antoninku wyniósł 0,67 m3/s. W miesiącach letnich (lipiec, sierpień)
notowane bywają najniższe stany i przepływy wody. W lipcu 2001 roku w Cybinie wypływającej z Jeziora Swarzędzkiego stwierdzono brak przepływu wody, natomiast we wrześniu
2002 roku wynosił on tylko 0,05 m3/s.
W dolinie znajdują się naturalne i sztuczne zbiorniki wodne. Te ostatnie powstały
przez spiętrzenie wód rzecznych (zbiorniki zaporowe), uformowanie zbiorników w dolinach w
sąsiedztwie rzek (stawy rybne) oraz eksploatację torfu lub piasku (torfianki, wyrobiska poeksploatacyjne). Do naturalnych jezior polodowcowych należy Jezioro Swarzędzkie, Jezioro Uzarzewskie, Góra i Iwno. Dwa z nich: Jezioro Swarzędzkie i Iwno zostały sztucznie podpiętrzone. W dolinie Cybiny oraz przy ujściowych odcinkach jej dopływów utworzono szereg stawów, w których prowadzona jest intensywna hodowla ryb (głównie karpia), m.in. w wyrobiskach potorfowych w pobliżu Gruszczyna. Rozległe płytkie zbiorniki, powstałe po wyeksploatowaniu torfu na wschód od Gruszczyna, położone 2,5 km na północny-wschód od Jeziora
Swarzędzkiego, służą do sportowych połowów wędkarskich.
Rzeka Cybina zasilana jest przez kilkanaście niewielkich dopływów. Wody podziemne
pierwszego poziomu wodonośnego w dolinie Cybiny zalegają na głębokości od zera do l m,
natomiast na terenie zlewni od 2 do 10 m. Pod doliną Cybiny zlokalizowany jest jeden z
głównych zbiorników wód podziemnych Polski, zwany Wielkopolską Doliną Kopalną
(GZWP nr 144 QK).
Cechą charakterystyczną doliny Cybiny jest jej duże zróżnicowanie siedliskowe,
wpływające na wysoką różnorodność fitocenotyczną. W trakcie badań nad waloryzacją przyrodniczą doliny w 2004 r. stwierdzono występowanie aż 85 zespołów roślinnych, rozmieszczonych mozaikowo w samej dolinie i na jej obrzeżach. Najlepiej wykształcone są podmokłe
zbiorowiska zaroślowe i leśne, do których należą: zarośla łozowe (Salicetum cinereae), ols
porzeczkowy (Carici elongatae-Alnetum) i łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum). Pospolicie występują także liczne zbiorowiska roślinności wodnej i bagiennej, ale częste są również
zespoły muraw kserotermicznych i napiaskowych oraz ciepłolubnych ziołorośli, rozwijających
się na skarpach doliny oraz wyniesieniach w obrębie jej dna. W dolinie Cybiny występuje 770
gatunków dziko rosnących roślin. Dolina Cybiny od dawna była intensywnie użytkowana.
Największy wpływ na skład gatunkowy miejscowej flory miało i nadal posiada rolnictwo,
29
osadnictwo, a od Swarzędza w stronę Warty także urbanizacja. Duża różnorodność i mozaikowość siedlisk sprzyja także bardzo dużemu zróżnicowaniu zwierząt z większości grup systematycznych oraz ich zbiorowisk.
Obszar doliny Cybiny należy do niezwykle cennych z przyrodniczego punktu widzenia. Decyduje o tym duża różnorodność i mozaikowe rozmieszczenie siedlisk, co sprzyja dużemu bogactwu gatunkowemu roślin i zwierząt oraz ich zbiorowisk. Spośród siedlisk wymienionych w Załączniku I do Dyrektywy Siedliskowej UE os obszarze tym występuje aż 12, z
czego przynajmniej 4 należy do bardzo dobrze wykształconych. Zajmują one dość duże powierzchnie i co bardzo charakterystyczne - nie są to powierzchnie jednolite, lecz rozmieszczone mozaikowo, wykazujące dużą zmienność w poszczególnych miejscach występowania
wzdłuż doliny. Najlepiej wykształcone siedliska to: 3150 - starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne, 6510 - niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie, 91E0 - lasy
łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe, 91F0 - łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe. Z
Załącznika II Dyrektywy siedliskowej stwierdzono występowanie 2 gatunków ssaków (bóbr i
wydra), jednego gatunku ryby (różanka) oraz dwu gatunków płazów – kumak nizinny i traszka
grzebieniasta Kumak znajduje tu szczególnie dogodne warunki występowania, tworząc liczną
populację. Oprócz gatunków wymienionych w dyrektywach ptasiej i siedliskowej w dolinie
Cybiny występuje wiele gatunków prawnie chronionych w Polsce. Występuje tu 18 gatunków
zwierząt chronionych oraz 9 gatunków roślin pod ochroną ścisłą i 12 pod ochroną częściową.
Stwierdzono również występowanie wielu gatunków roślin i zwierząt a takie zbiorowisk roślinnych zagrożonych w skali kraju lub regionu. W dolinie stwierdzono występowanie bardzo
dużej różnorodności ptaków, wśród których aż 31 wymienionych jest w Załączniku I do Dyrektywy Ptasiej. Dziesięć z nich występuje licznie na terenie doliny, tworząc stabilne populacje (trzcinniczek, perkoz dwuczuby, brzegówka, kokoszka, brzęczka, perkozek, głowienka,
bączek, błotniak stawowy i wodnik). Wśród ptaków, oprócz 12 wymienionych na liście UE
stwierdzono występowanie 109 dalszych gatunków, i których 105 podlega ochronie ścisłej i 4
częściowej.
Pod względem reprezentatywności cztery siedliska wyróżniają się doskonałą typowością. Są to: 3150 – starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne, 6510 – niżowe i
górskie łąki użytkowane ekstensywnie, 91E0 – lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe,
91F0 – łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe. Pierwsze z nich wykazuje dobrze zachowaną strukturę i funkcję. Możliwości powrotu zbiorników wodnych sklasyfikowanych w obrębie
tego siedliska do stanu doskonałego są możliwe stosunkowo niewielkim nakładem sił i środków. Kolejne trzy siedliska (6510, 91E0 i 91F0) charakteryzują się w większości płatów zachowaniem doskonałej struktury i dobrym zachowaniem funkcji. Ich renaturyzacja, polegająca
na przywróceniu doskonałych tendencji rozwojowych, jest łatwa, ograniczająca się do mało
kosztownych zabiegów.
Trzy kolejne siedliska charakteryzują się dobrą reprezentatywnością. Należy tu: 3260 –
nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników, 3270 – zalewane muliste brzegi
rzek oraz 7140 – torfowiska przejściowe i trzęsawiska. Są one dobrze wykształcone, choć
zajmują stosunkowo małe powierzchnie. Charakteryzują się też dobrymi tendencjami rozwojowymi, za wyjątkiem siedliska 3270, które wykazuje słabe perspektywy rozwojowe.
Pozostałe cztery siedliska (6120, 6210, 9130 i 9170) należy uznać za mało reprezentatywne, z reguły ze względu na średnio zachowaną lub częściowo zdegradowaną strukturę. Ich
tendencje rozwojowe należy ciągle ocenić na dobre, za wyjątkiem siedliska 9130, które wykształcone jest tylko fragmentarycznie (poza naturalnym zasięgiem). Ich renaturyzacja ciągle
jeszcze jest możliwa (za wyjątkiem 9130) i stosunkowo łatwa. W zasadzie ogranicza się ona
do ekstensywnego użytkowania, polegającego w pierwszych dwu przypadkach na przeciwdziałaniu sukcesji, w ostatnim – na eliminacji sosny.
Zbliżony do liniowego kształt obszaru oraz sąsiedztwo innych terenów chronionych
sprawia, że pełni on ważną rolę korytarz ekologicznego, umożliwiającego migrację zwierząt i
30
roślin, zapewniając ciągłość ich wy-stepowania i możliwość wymiany puli genowej. Położenie
doliny Cybiny w sąsiedztwie aglomeracji poznańskiej niesie za tobą wiele zagrożeń, do których należy przede wszystkim presja na zabudowę domami mieszkalnymi i rekreacyjnymi
terenów sąsiadujących z doliną, a ostatnio również skarp doliny w miejscach najciekawszych
widokowo. Obserwuje się też wzmożony ruch turystyczny w dolinie i jej sąsiedztwie a w niektórych regionach – pojazdów gumowych (dwu i czterokołowych).
Poważnym zagrożeniem środowiska przyrodniczego doliny jest intensyfikacja rolnictwa. Istotny saprofizujący wpływ na naturalne zbiorniki wodne i samą rzeką Cybinę wywiera
intensywna hodowla ryb w dużych kompleksach stawowych. Spuszczana każdego roku woda
wynosi do stawów duże ilości związków biogennych oraz materii organicznej, powodując
odkładanie się żyznych osadów dennych. Powoduje to utrzymywanie się długotrwałych rozkwitów wody. w tym wywoływanych przez sinice, które wskutek rozpraszania światła i wydzielania toksyn zmniejszają różnorodność fauny i floty tych akwenów. Jako zagrożenie może
być także traktowana chęć inwestowania w zaplecze rekreacyjne dla mieszkańców Poznania.
Oddziaływanie projektu MPZP na integralność obszarów Natura 2000
Środowisko obszaru planu poprzez sieć hydrograficzną oraz obecność terenów otwartych posiada połączenia z wnętrzem doliny Cybiny.
Negatywny wpływ na funkcjonowanie obszaru doliny Cybiny może być związany z
zanieczyszczeniem wód wpływającymi do tej rzeki z obszaru MPZP. Uznano jednak, że przyjęte w planie miejscowym rozwiązania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej są wystarczające dla utrzymania odpowiedniego stanu wód i nie powinny powodować pogorszenia jakości
wód zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych.
Pewien wpływ na stan siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt chronionych na
obszarze doliny Cybiny będą miały obwodnice przechodzące przez obszar planu (obwodnica
Swarzędza oraz obwodnica aglomeracji poznańskiej). Na etapie opracowywania planu miejscowego będącego przedmiotem niniejszej analizy nie jest możliwa ocena charakteru oddziaływania. Przebieg tych dróg był przedmiotem analiz na etapie opracowywania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Istotne znaczenie będzie miał sposób przeprowadzenia dróg przez dolinę rzeki oraz rozwiązania przyjęte w projekcie technicznym drogi, jednak wykracza to poza zakres merytoryczny przedmiotowego planu.
Przebieg fragmentu obwodnicy Swarzędza jest przedmiotem analizy prognozy oddziaływania na środowisko miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Dolina Cybiny
i okolice” (uchwała nr LII/314/2010 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 9 lutego 2010 r.).
Teren tego planu przylega do planu będącego przedmiotem niniejszej analizy od północy.
Wspomniany w wymienionej prognozie korytarz drogowy stanowi kontynuację terenu oznaczonego symbolem 4.KDZ. Stwierdzono możliwość wystąpienia negatywnego oddziaływania
w odniesieniu do siedliska o kodzie 6210 (murawy kserotermiczne). Niewielki fragment tego
siedliska koliduje z przebiegiem korytarza drogowego i zagrożony jest zniszczeniem. Oddziaływania tego nie uznano za znaczące. Uznano również, że realizacja tej drogi nie wpłynie negatywnie na populacje zwierząt będących celem ochrony obszaru Natura 2000 „Dolina Cybiny”.
Analizując przebieg obwodnicy aglomeracji poznańskiej (teren KDG) zamieszczony w
dokumencie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Swarzędz” można stwierdzić, że przetnie ona obszar Natura 2000 w sąsiedztwie jez. Uzarzewskiego w Uzarzewie. Może to oznaczać ryzyko zniszczenia mieszczących się w dolinie Cybiny. Szczegółowy przebieg tej drogi przez dolinę obszar Natura 2000 „Dolina Cybiny” w chwili obecnej nie jest możliwy do ustalenia. Nie jest także przedmiotem analizowanego planu
miejscowego. Nie określa się zatem wpływu tej trasy na cele i przedmiot ochrony SOO „Dolina Cybiny”.
31
W planie miejscowym przeznacza się duży areał terenów rolnych na cele budowlane.
Są to przede wszystkim tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną.
Wzrost ilości terenów zabudowanych wiąże się z rozwojem terenów komunikacji (drogi dojazdowe i wewnętrzne, ciągi pieszo-jezdne i pieszo-rowerowe), a także sieci infrastruktury
technicznej. Tereny przeznaczone pod zabudowę znajdują się poza obszarem doliny rz. Cybiny, w której zlokalizowany jest obszar Natura 2000. Zagospodarowanie, a co za tym idzie
przekształcenia w środowisku na terenach pozadolinnych nie powinno mieć bezpośredniego
wpływu na stan środowiska w dolinie Cybiny. Funkcjonowanie terenów zurbanizowanych nie
powinno w sposób istotny wpływać na funkcjonowanie środowiska terenów przyległych. W
planie miejscowym przyjęto korzystne rozwiązania z zakresu ochrony środowiska, w szczególności w odniesieniu do ochrony wód oraz powietrza atmosferycznego. Potencjalne negatywne oddziaływania, takie jak emisje hałasu czy przekształcenia morfologii terenu, będą miały charakter miejscowy i nie powinny wywierać ujemnego wpływu na przyrodę obszaru Natura 2000. Emisje zanieczyszczeń atmosferycznych z sektora komunalnego i transportowego nie
powinny przełożyć się na pogorszenie stanu powietrza w regionie. Emisje hałasu zaistniałe na
planowanych szlakach komunikacji kołowej ograniczać się będą jedynie do najbliższego otoczenia. Zapisy planu odnoszące się do gospodarki wodno-ściekowej gwarantują zabezpieczenie wód powierzchniowych i podziemnych przed przedostawaniem się zanieczyszczeń.
Wraz z pojawieniem się terenów zabudowanych nastąpią przekształcenia w strukturze
gatunkowej roślin. Pojawią się gatunki budujące zieleń urządzoną, które stanowić będą najprawdopodobniej drzewa i krzewy ozdobne. Na terenach zabudowanych i utwardzonych pojawią się również formacje roślinności synantropijnej. Niektóre gatunki roślin synantropijnych, a także ozdobnych, ze względu na swą ekspansywność i niewielkie wymagania siedliskowe mogą wypierać roślinność naturalną z ich siedlisk. Skala i charakter tych oddziaływań
na obecnym etapie nie jest jednak możliwa do ustalenia.
Chronione na obszarze Natura 2000 „Dolina Cybiny” zwierzęta stanowią gatunki
związane ze środowiskiem wodnym i siedliskami doliny rzecznej, które stanowią ich miejsce
bytowania. Tego typu siedliska nie występują na terenach przeznaczonych pod zabudowę, co
oznacza, że tereny te nie stanowią one potencjalnej przestrzeni życiowej dla chronionych gatunków. Obecnie są to tereny antropogenicznie przekształcone, zagospodarowane w postaci
użytków rolnych. Nie są zatem miejscem, gdzie w sposób swobodny mogą się rozwijać siedliska przyrodnicze będące przedmiotem ochrony na obszarze Natura 2000.
Spośród zagrożeń obszaru wskazuje się m.in. na intensyfikację rolnictwa. Odstąpienie od
rolniczego zagospodarowania terenów przyległych zmniejszy napływ do środowiska gruntowo-wodnego zawartych w nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin niepożądanych w
środowisku substancji. Z punktu widzenia poprawy jakości środowiska będzie to zjawisko
korzystne.
Oprócz tego potencjalne zagrożenia wiążą się z intensyfikacją ruchu pieszego i rowerowego w dolinie, która może być następstwem zwiększenia ilości mieszkańców w sąsiedztwie terenów zielonych. Zwiększona presja na tereny dolinne może skutkować wydeptywaniem roślinności oraz niepożądanymi zjawiskami takimi jak palenie ognisk czy porzucaniem
odpadów. Istotne dla ograniczenia skutków jest poziom świadomości ekologicznej mieszkańców. Skala takich zjawisk nie powinna powodować nieodwracalnych zmian w środowisku
przyrodniczym, a więc zniszczenia siedlisk i miejsc występowania zwierząt.
Zagospodarowanie terenów wysoczyznowych pozostanie bez związku ze stanem wód
doliny rz. Cybiny i ich jakością. Na terenach zabudowanych porządkuje się gospodarkę wodno-ściekową. Ścieki z gospodarstw domowych będą odprowadzane do oczyszczalni ścieków,
natomiast wody opadowe i roztopowe będą odprowadzane jak dotychczas.
Oddziaływania skumulowane rozumie się jako efekt nałożenia istniejących presji oraz
oddziaływań będących następstwem uchwalenia planu. Czas trwania oddziaływań jest trudny
do ustalenia ze względu na to, że realizacja postanowień planu miejscowego wobec tak rozle32
głego terenu będzie miała charakter etapowy. Możliwe jest również zrealizowanie planu jedynie w części, co oznaczać będzie kontynuowanie dotychczasowego zagospodarowania na terenach nie objętych zabudową.
W chwili obecnej nie prowadzi się prac stanowiących zagrożenie dla funkcjonowania
środowiska na obszarze dolinnym. Nie planuje się również zmian w zagospodarowaniu doliny.
Trwające przekształcenia funkcji terenów dotyczą terenów pozadolinnych, gdzie trwają prace
polegające na budowie domów jednorodzinnych wraz z towarzyszącą im infrastrukturą drogową i techniczną. Nie wystąpi zatem efekt nałożenia się oddziaływań związanych z zabudową terenu.
Spośród potencjalnych oddziaływań o charakterze skumulowanym mogących wystąpić
na terenie planu należy wskazać na:
- zwiększenie penetracji terenów dolinnych przez mieszkańców, a tym samym intensyfikację występujących obecnie zjawisk, takich jak wydeptywanie roślinności przez
ruch pieszy i rowerowy, niszczenie roślinności przez ruch samochodowy, składowanie
odpadów na terenach zielonych, rozpalanie ognisk, akty wandalizmu; należy jednak
podkreślić, że dolina nie jest
- nowe nasadzenia i związane z terenami zabudowanymi gatunki inwazyjne mogące zagrażać gatunkom naturalnie występującym w obrębie dolinnym.
Warto zwrócić uwagę, że dostępność terenu doliny jest ograniczona. Mają na to wpływ
takie czynniki jak ukształtowanie terenu (skarpy, duże spadki terenu), bariery w postaci wód
powierzchniowych i cieków, obecność miejsc trudno dostępnych (zabagnienia, zwarte powierzchnie zieleni), okresowe zalewy wodami powodziowymi oraz niewielka ilość ścieżek
prowadzących w głąb doliny.
Uznaje się, że oddziaływania z zakresu przekształcenia powierzchni ziemi, emisji zanieczyszczeń atmosferycznych oraz hałasu nie będą powodować wpływu skumulowanego na
tereny dolinne.
Poniżej przedstawiono potencjalny wpływ planowanego zagospodarowania na stan
siedlisk przyrodniczych i populacji zwierząt znajdujących się w dolinie Cybiny najbliżej obszaru planu (obszar od Jez. Swarzędzkiego do Uzarzewa). Podstawę do wykonania analizy
stanowi materiał pozyskany z zasobów Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie zawierający oficjalne i aktualne dane dotyczące obszaru Natura 2000 „Dolina Cybiny”.
Materiał zawiera szczegółowy opis obszaru Natura 2000, Standardowy Formularz Danych,
raport „Opracowanie projektu obszaru sieci Natura 2000 Dolina Cybiny w województwie
wielkopolskim”, pliki w formacie .shp (format GIS) opisujące przestrzenne rozmieszczenie
siedlisk przyrodniczych i gatunków zwierząt oraz mapy lokalizacji gatunków ptaków. Posłużono się również informacjami zawartymi w podręcznikach metodycznych i poradnikach
ochrony siedlisk i gatunków zamieszczonymi na oficjalnym serwisie internetowym poświęconym obszarom Natura 2000 (http://natura2000.gdos.gov.pl). Oprócz tego wykorzystano również dane literaturowe, istniejące opracowania przyrodnicze, opracowanie ekofizjograficzne
podstawowe dla gminy Swarzędz, mapy geodezyjne, mapy topograficzne oraz zdjęcia satelitarne. Przeprowadzono również wizję terenu umożliwiające weryfikację i korektę zgromadzonych danych.
Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion
33
Występowanie: W rejonie doliny Cybiny (na północ od obszaru planu) wyróżnia się kilka
naturalnie ukształtowanych zbiorników wodnych, spośród których największym jest jez. Swarzędzkie. Oprócz niego występują niewielkie, płytkie akweny na terasie rz. Cybiny, w Gruszczynie, Gortatowie oraz Uzarzewie. Są to zbiorniki eutroficzne, o których charakterze decyduje roślinność budowana przez trzcinowiska.
Zagrożeniem dla istnienia siedlisk jest przyśpieszona eutrofizacja antropogenna. Eutrofizacja
prowadzi do wzrostu produkcji pierwotnej, odkładania się osadów i szybkiego lądowienia
drobnych zbiorników. Zbiorniki takie często są niszczone mechanicznie przez zasypywanie.
Zarządzanie siedliskiem wymaga globalnego zarządzania na poziomie obszaru wodnego. Na
obszarze zlewni wymagane jest oczyszczanie ścieków, tworzenie ochronnych stref brzegowych oraz przeciwdziałanie eutrofizacji i gromadzenia się osadów. Istotne jest również usuwanie roślinności o charakterze inwazyjnym. Zagrożeniem jest także rekreacyjne wykorzystanie stawów oraz zabudowa brzegów domkami letniskowymi bądź jednorodzinnymi.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
W planie miejscowym nie dopuszcza się funkcji mogących wpłynąć na stan siedlisk. Pewnym
zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony
mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na
stan siedliska.
Zmniejszenie powierzchni terenów rolnych na obszarze MPZP spowoduje ograniczenie napływu biogenów powodujących eutrofizację zbiorników, co ocenia się pozytywnie. Ustalenia
planu wprowadzają obowiązek odprowadzania ścieków kanalizacją sanitarną, co powinno
chronić jakość wód powierzchniowych w dolinie.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Nie występują.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania –pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae)
34
Występowanie: Murawy napiaskowe tworzą dwa niewielkie, izolowane stanowiska o niewielkiej powierzchni na stokach doliny Cybiny (na północ od obszaru MPZP).
Głównym zagrożeniem dla istnienia i funkcjonowania muraw napiaskowych jest sukcesja
wtórna. Utrzymanie pełnej zmienności zbiorowisk i zachowanie bogactwa florystycznego tych
siedlisk wymaga podjęcia zabiegów ochrony czynnej polegającej na usuwaniu drzew i krzewów (zwłaszcza koszeniu oraz kontrolowanym wypalaniu).
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
W planie miejscowym nie dopuszcza się funkcji mogących wpłynąć na stan siedlisk. Pewnym
zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony
mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na
stan siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania –pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea)
Występowanie: Na obszarze doliny Cybiny (na północ od obszaru MPZP) murawy występują
dość licznie, tworząc płaty pokrywające południowe stoki. Wyspowo rozmieszczone są także
na stokach po północnej stronie doliny, w bliskim sąsiedztwie terenów upraw polowych.
Roślinność muraw stabilizowana jest i w dużej mierze kształtowana w wyniku ekstensywnej
gospodarki łąkarskiej i pasterskiej. Po zaprzestaniu użytkowania przekształcają się w drodze
sukcesji wtórnej w zarośla, a następnie w las. Głównym zagrożeniem dla istnienia i funkcjonowania muraw kserotermicznych jest sukcesja wtórna. Utrzymanie pełnej zmienności zbiorowisk i zachowanie bogactwa florystycznego tych siedlisk wymaga podjęcia zabiegów
35
ochrony czynnej polegającej na przywracaniu i utrzymywaniu dawnych, ekstensywnych form
użytkowania takich jak wypas, koszenie, w niektórych przypadkach kontrolowane wypalanie.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Występują.
Przebieg fragmentu obwodnicy Swarzędza jest przedmiotem analizy prognozy oddziaływania
na środowisko miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Dolina Cybiny i okolice” (uchwała nr LII/314/2010 Rady Miejskiej w Swarzędzu z dnia 9 lutego 2010 r.). Teren
tego planu przylega do planu będącego przedmiotem niniejszej analizy od północy. Wspomniany w wymienionej prognozie korytarz drogowy stanowi kontynuację terenu oznaczonego
symbolem 4.KDZ. Stwierdzono możliwość wystąpienia negatywnego oddziaływania w odniesieniu do siedliska o kodzie 6210 (murawy kserotermiczne). Niewielki fragment tego siedliska
o powierzchni 0,26 ha (co odpowiada 0,39% całkowitej powierzchni tego siedliska na obszarze Natura 2000 „Dolina Cybiny”) koliduje z przebiegiem korytarza drogowego i zagrożony
jest zniszczeniem. Oddziaływania tego nie uznano za znaczące.
Pozostałe ustalenia planu nie będą wpływać negatywnie na stan siedliska. Pewnym zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na stan siedliska.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: W omawianym planie nie jest możliwe zastosowanie środków mogących zminimalizować negatywne oddziaływanie.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Wobec niewielkiej powierzchni straty oraz
dużą dostępność siedliska w pozostałych częściach obszaru Natura 2000 uznaje się, że planowane zagospodarowanie nie będzie powodować oddziaływania o charakterze znacząco negatywnym.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – negatywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń – nieodwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń - zauważalne.
6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
36
Występowanie: Łąki mieszczą się w rejonie wsi Uzarzewo, na północny-wschód od obszar
MPZP, w dolinie rzecznej.
Ochrona tych siedlisk polega na zachowaniu różnorodności florystycznej w wyniku stosowania dotychczasowych (ekstensywnych) form gospodarowania, odtwarzaniu zniszczonych łąk
poprzez powrót do tradycyjnych metod gospodarowania oraz konserwacji zbiorowisk polegającej na koszeniu i umiarkowanym ich nawożeniu.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
W planie miejscowym nie dopuszcza się funkcji mogących wpłynąć na stan siedlisk. Pewnym
zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony
mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na
stan siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania –pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z ScheuchzerioCaricetea)
Występowanie: Dwa niewielkie płaty siedliska znajdują się w dolinie Cybiny na północ od
obszaru MPZP.
Największym zagrożeniem dla siedliska jest obniżenie poziomu wody, co w zależności od
skali zmiany, przyspiesza sukcesję i zmiany w fitocenozach w kierunku zaniku gatunków
wymagających znacznego zanurzenia w wodzie, zwierania się warstwy zielnej, wkraczania
gatunków wysokotorfowiskowych, roślinności krzewiastej i drzewiastej. Tempo i kierunki
tych zmian są bardzo słabo rozpoznane.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
37
W planie miejscowym nie dopuszcza się funkcji mogących wpłynąć na stan siedlisk. Pewnym
zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony
mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na
stan siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania –pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum
albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
Występowanie: Jest to najczęściej występujące siedlisko leśne wypełniające doliny Cybiny.
Tworzy nieregularne kompleksy nadrzecznych lasów o zróżnicowanej wielkości w całej dolinie.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Potencjalnie występują.
Analizując ustalony w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Swarzędz” przebieg Obwodnicy Aglomeracji Poznańskiej (droga oznaczona na terenie
planu miejscowego symbolem KDG) można przypuszczać, że przetnie ona płat siedliska
mieszczący się na zachód od jez. Uzarzewskiego (teren znajduje się na północny-wschód od
obszaru MPZP). Może to oznaczać konieczność zniszczenia fragmentu tego siedliska. Szczegółowy przebieg tej drogi przez dolinę obszar Natura 2000 „Dolina Cybiny”, a tym samym
wielkość potencjalnych strat, w chwili obecnej nie jest możliwy do ustalenia. Będzie to
przedmiotem odrębnej analizy oceny na etapie uszczegółowienia przebiegu obwodnicy w rejonie Uzarzewa. Nie sposób zatem ocenić wpływu tego przedsięwzięcia na określa się zatem
wpływu tej trasy na cele i przedmiot ochrony SOO „Dolina Cybiny”, jedynie sygnalizuje, że
takie oddziaływanie może wystąpić.
38
Pozostałe ustalenia planu nie spowodują pogorszenia stanu siedliska. Pewnym zagrożeniem
może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony mieszkańców.
Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na stan siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania –pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)
Występowanie: Stanowisko lasów łęgowych znajduje się w dolinie Cybiny na północ od terenu MPZP.
Podstawowym zagrożeniem trwałości siedlisk jest ich grądowienie. Powodowane jest ono
czynnikami uniemożliwiającymi zalewanie wodami rzecznymi (np. w wyniku budowy wałów
przeciwpowodziowych, pogłębienia koryta rzecznego, zmiana reżimu hydrologicznego rzeki).
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
W planie miejscowym nie dopuszcza się funkcji mogących wpłynąć na stan siedlisk. Pewnym
zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony
mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób znacząco negatywny wpływać na
stan siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk. Taki proces mógłby nastąpić
gdyby taki wpływ następował na terenie całego obszaru Natura 2000.
39
Wpływ sukcesji gatunków synantropijnych na siedlisko jest niemożliwy do ustalenia. Obecność gatunków ekspansywnych uzależniona będzie od stopnia realizacji postanowień planu,
charakteru wprowadzanej roślinności na terenach zabudowanych oraz działań zapobiegających rozprzestrzenianiu się niepożądanych w środowisku gatunków (np. likwidowanie skupisk
roślin inwazyjnych). Zagospodarowanie doliny oraz trenów przyległych nie spowoduje utraty
cech obszaru w stosunku do tego siedliska.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania –pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
–
Oddziaływanie na gatunki zwierząt
1188 Kumak nizinny (Bombina bombina)
Występowanie: Dwa stanowiska kumaka wskazuje się na terenach podmokłych i w lesie w
dolinie rz. Cybiny (na północ od obszaru MPZP). Szacuje się, że populacja liczy kilkaset
osobników.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
W planie miejscowym nie dopuszcza się funkcji mogących wpłynąć na stan siedlisk zajmowanych przez kumaka. Pewnym zagrożeniem może być wzrost presji na atrakcyjne krajobrazowo tereny doliny ze strony mieszkańców. Ruch pieszych nie powinien jednak w sposób
znacząco negatywny wpływać na stan siedliska.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk zamieszkiwanych przez ten
gatunek.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – zpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
40
–
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1166 Traszka grzebieniasta Triturus cristatus
Występowanie: Płaz ten preferuje czyste wody, bez przepływu, dobrze nasłonecznione, dosyć
głębokie. Kluczowe jest występowanie zróżnicowanej roślinności, w tym zanurzonej, odpowiedniej do składania jaj. Najczęściej zasiedlane zbiorniki znajdują się na otwartych łąkach,
torfowiskach, w widnych lasach lub ich obrzeżach, w rowach w sąsiedztwie zadrzewień. Często są to starorzecza, śródpolne i śródleśne oczka wodne, lasy olsowe, torfowiska, podmokłe
łąki i turzycowiska. Płaz nie występuje na terenie planu.
Traszka grzebieniasta nie występuje na terenie planu. W dolinie Cybiy (na północ od obszaru
MPZP) występują siedliska, które mogą stanowić miejsce bytowania płaza. Siedliska te nie
będą podlegać oddziaływaniu o charakterze znacząco negatywnym. Tereny zieleni dolinnej
zachowują swoją funkcje, a możliwość przemieszczania się gatunków nie zostaje w sposób
istotny zakłócona.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk zamieszkiwanych przez ten
gatunek.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1134 Różanka Rhodeus sericeus amarus
Występowanie: Gatunek składający ikrę do jamy ciała małży (ostrakofilny), preferuje gatunki
z rodzaju Unio sp., Anadonta sp. i Pseudoanadonta sp. Nie odbywa wędrówek (gatunek rezydentny), samce wykazują zachowania terytorialne. Okres rozrodu przypada na kwiecień-lipiec.
Jedna samica składa do 700 jaj. Do rozrodu przystępuje w drugim roku życia. Gatunek krótkowieczny (okres życia od 3 do 5 lat) o bardzo małych rozmiarach.
Gatunek występuje na terenie obszaru Natura 2000 „Dolina Cybiny”, brak jednak szczegółowych danych o jego liczebności. W standardowym formularzu danych gatunek uzyskał status
R (rzadki). Prawdopodobnie zasiedla rzekę Cybinę.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
41
Siedliska mogące stanowić miejsce występowania ryby nie będą podlegać oddziaływaniu o
charakterze znacząco negatywnym. Tereny wód powierzchniowych w dolinie Cybiny nie będą
podlegać negatywnym oddziaływaniom w wyniku realizacji postanowień planu miejscowego.
Zagospodarowanie terenów przyległych do doliny nie będzie powodować zmian w stosunkach
wodnych w dolinie.
Zapisy planu zawierają korzystne rozwiązania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, co powinno pozytywnie wpłynąć na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Odstąpienie od
rolniczego zagospodarowania części terenów przyległych do doliny, spowoduje ograniczenie
napływu biogenów powodujących eutrofizację zbiorników, co również ocenia się pozytywnie.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk zamieszkiwanych przez ten
gatunek.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1337 Bóbr europejski Castor fiber
Występowanie: Ssak ten zamieszkuje różnorodne środowiska wodne i podmokłe. Zasiedlają
rzeki, jeziora, stawy, starorzecza i kanały z dobrze wykształconą strefą roślinności wodnej i
nabrzeżnej. Gatunek nie występuje na terenie obszaru planu.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
Siedliska mogące stanowić miejsce występowania sska nie będą podlegać oddziaływaniu o
charakterze znacząco negatywnym. Tereny wód powierzchniowych w dolinie Cybiny nie będą
podlegać negatywnym oddziaływaniom w wyniku realizacji postanowień planu miejscowego.
Zagospodarowanie terenów przyległych do doliny nie będzie powodować zmian w stosunkach
wodnych w dolinie.
Zapisy planu zawierają korzystne rozwiązania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, co powinno pozytywnie wpłynąć na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Odstąpienie od
rolniczego zagospodarowania części terenów przyległych do doliny, spowoduje ograniczenie
napływu biogenów powodujących eutrofizację zbiorników, co również ocenia się pozytywnie.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk zamieszkiwanych przez ten
gatunek.
42
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
1355 Wydra europejska Lutra lutra
Występowanie: Wydra związana jest ze środowiskiem wodnym. Spotkać ją można nad brzegami rzek, potoków, stawów i jezior, od niedawna także nad brzegiem Bałtyku. Może zasiedlać nory na brzegach zbiorników i cieków wodnych, jednak rzadko są one kopane przez nią.
Gatunek nie występuje na terenie obszaru planu.
Zagrożenia związane z przewidywanym oddziaływaniem: Nie występują.
Siedliska mogące stanowić miejsce występowania sska nie będą podlegać oddziaływaniu o
charakterze znacząco negatywnym. Tereny wód powierzchniowych w dolinie Cybiny nie będą
podlegać negatywnym oddziaływaniom w wyniku realizacji postanowień planu miejscowego.
Zagospodarowanie terenów przyległych do doliny nie będzie powodować zmian w stosunkach
wodnych w dolinie.
Zapisy planu zawierają korzystne rozwiązania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, co powinno pozytywnie wpłynąć na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Odstąpienie od
rolniczego zagospodarowania części terenów przyległych do doliny, spowoduje ograniczenie
napływu biogenów powodujących eutrofizację zbiorników, co również ocenia się pozytywnie.
Środki minimalizujące wpływ przedsięwzięcia: Nie są wymagane.
Przewidywane oddziaływania skumulowane: Uznaje się, że wpływ penetracji ludzkiej na
terenach dolinnych nie powinien doprowadzić do utraty siedlisk zamieszkiwanych przez ten
gatunek.
Znacząco negatywne oddziaływanie na gatunek: Brak.
Zgodnie z opisaną w rozdziale 1.2 metodyką, opisane oddziaływanie można ocenić w
następujący sposób:
–
pod względem bezpośredniości oddziaływania – pośrednie;
–
pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe;
–
pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe;
–
pod względem charakteru zmian – pozytywne;
–
pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe;
–
pod względem trwałości przekształceń –odwracalne;
–
pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia.
43
Ocena wpływu na stan ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych
Realizacja postanowień planu miejscowego nie będzie powodować bezpośrednich oddziaływań w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych i gatunków zwierząt o charakterze znacząco negatywnym.
Ustalenia planu miejscowego nie powinny mieć negatywnego wpływu na chronione
gatunki roślin rosnące na terenie SOO „Dolina Cybiny”. Stanowiska roślin położone są poza
terenem objętym planem miejscowym. Opisane w powyższych rozdziałach oddziaływania
będą miały charakter miejscowy i powinny będą wywierać ujemnego wpływu na przyrodę
poza granicami planu. Emisje zanieczyszczeń atmosferycznych z sektora komunalnego i
transportowego nie powinny przełożyć się na pogorszenie stanu powietrza w regionie. Emisje
hałasu zaistniałe na planowanych szlakach komunikacji kołowej ograniczać się będą jedynie
do najbliższego otoczenia. Zapisy planu odnoszące się do gospodarki wodno-ściekowej gwarantują zabezpieczenie wód powierzchniowych i podziemnych przed przedostawaniem się
zanieczyszczeń.
Uznaje się również, iż przewidziane w planie zagospodarowanie nie będzie miało
wpływu na powiązania przyrodnicze pomiędzy poszczególnymi obszarami sieci obszarów
Natura 2000. Korytarz ekologiczny zapewniający przemieszczanie się gatunków, który ciągnie
się doliną Cybiny, nie zostaje przerwany w sposób uniemożliwiający migrację.
Pozostałe formy ochrony przyrody
Środowisko obszaru planu nie jest powiązane funkcjonalnie i przestrzennie z parkiem
krajobrazowym „Puszcza Zielonka” ze względu na znaczne oddalenie od tego obszaru. Opisane w poprzednich rozdziałach przewidywane oddziaływania będą miały głównie charakter
lokalny i nie powinny w istotny sposób wpływać na stan środowiska obszarów poza granicami
obszaru planu. Uznaje się, że sposób zagospodarowania obszaru planu nie będzie powodować
negatywnego wpływu na PK „Puszcza Zielonka”.
Nie rozpatruje się oddziaływań na stanowiska chronionych roślin, zwierząt i grzybów
ze względu na to, że nie stwierdzono ich występowania na terenie planu. Brak jest wiedzy o
istnieniu tych gatunków na terenach przyległych bezpośrednio do granic MPZP.
4.4. Oddziaływanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poza obszarem opracowania
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego będzie w pewnym stopniu oddziaływał na środowisko poza ustalonymi granicami. Wprowadzenie nowych elementów zainwestowania związanych z funkcjonowaniem obszarów mieszkaniowych wiąże się ze zwiększonym poborem wody z sieci wodociągowej, wzrostem zużycia energii elektrycznej i cieplnej,
gazu. Powstałe odpady oraz ścieki będą stanowić obciążenie dla środowiska w miejscu ich
utylizacji. Sposób odprowadzania ścieków oraz zbierania odpadów realizowany będzie zgodnie z polityką przyjętą przez władze gminy. Zaistniałe emisje przyczynią się do ogólnego stanu środowiska w gminie. Uciążliwości związane ze wzrostem natężenia ruchu samochodowego będą odczuwalne na całej długości tras dojazdowych do obiektów umiejscowionych na
obszarze planu.
4.5. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
44
Transgraniczne oddziaływanie na środowisko, o którym mowa w art.51 ust.2, pkt 1d)
ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
oceniane jest w aspekcie granic między-narodowych. Projekt planu nie zawiera rozstrzygnięć,
ani nie stwarza możliwości, w wyniku których mogłoby wystąpić transgraniczne oddziaływanie na środowisko. Zagospodarowanie obszaru planu nie będzie oddziaływać na środowisko
terenów położonych poza granicami kraju. Najbliżej położonym krajem sąsiednim są Niemcy,
którego granica odległa jest od obszaru MPZP o ok. 175 km.
4.6. Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń MPZP na środowisko przyrodnicze
Opisane w tekście oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska, zgodnie z
przyjętymi założeniami, przedstawiono poniżej w formie tabelarycznej (Tabele 2, 3 i 4), a
także na załączniku graficznym do niniejszego opracowania. W zależności od potencjalnego
wpływu na środowisko dokonano podziału poszczególnych obszarów funkcjonalnoprzestrzennych na cztery grupy.
Tab. 2. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska (grupa A)
Oddziaływanie pod względem:
bezpośredniości
okresu trwania
częstotliwości
charakteru
zmian
zasięgu
trwałości
przekształceń
intensywności przekształceń
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe,
lokalne
odwracalne
zauważalne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe i
lokalne
odwracalne
duże
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
odwracalne
duże
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe i
lokalne
miejscowe
duże
bez znaczenia
bez znaczenia
stałe
pozytywne
miejscowe
odwracalne
bez znaczenia
wody
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe i
lokalne
odwracalne
zauważalne
krajobraz i
zabytki
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe
odwracalne
zauważalne
ludzi
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe
bez znaczenia
zauważalne
Oddziaływanie
na:
świat przyrody i
bioróżnorodność
gleby i powierzchnię
terenu
powietrze atmosferyczne
klimat lokalny
klimat akustyczny
zauważalne
A (Tabela 2) – Istniejące i projektowane tereny zieleni i wód powierzchniowych (teren lasu,
zieleni parkowej, izolacyjnej oraz cmentarnej, szpalery drzew oraz pasy zieleni izolacyjnej),
które mają pozytywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze i środowisko życia mieszkańców. Tereny te mają istotne znaczenie dla zachowania walorów przyrodniczych. Zieleń,
zwłaszcza wysoka, tworzy powierzchnię pochłaniającą zanieczyszczenia atmosferyczne, wytwarza tlen, retencjonuje część opadów atmosferycznych, wpływa korzystnie na klimat lokalny. Stanowi schronienie dla zwierząt oraz miejsce wzrostu dziko występujących roślin. Jednocześnie odgrywa ważną rolę w kształtowaniu krajobrazu.
45
Tab. 3. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska (grupa B)
Oddziaływanie pod względem:
Oddziaływanie
charakteru
bezpośredniości okresu trwania częstotliwości
zasięgu
na:
zmian
miejscowe i
świat przyrody i bezpośrednie i
długoterminowe
stałe
negatywne
pośrednie
lokalne
bioróżnorodność
długoterminowe
gleby i pobezpośrednie
i krótkotermistałe
negatywne
miejscowe
wierzchnię
nowe
terenu
długoterminowe
bezpośrednie i
stałe i chwimiejscowe i
powietrze ati krótkoterminegatywne
wtórne
lowe
lokalne
mosferyczne
nowe
bez znamiejscowe i
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
klimat lokalny
czenia
lokalne
długoterminowe
miejscowe,
klimat akubezpośrednie
i krótkotermistałe
negatywne
lokalne
styczny
nowe
miejscowe,
pośrednie
długoterminowe
stałe
negatywne
lokalne i
wody
ponadlokalne
pozytywne
bezpośrednie i
krajobraz i
długoterminowe
stałe
i negatywmiejscowe
pośrednie
zabytki
ne
bezpośrednie i
miejscowe i
długoterminowe
stałe
pozytywne
ludzi
pośrednie
lokalne
trwałości
intensywności
przekształceń przekształceń
nieodwracalne
zauważalne
nieodwracalne
zauważalne
możliwe do
rewaloryzacji
zauważalne
częściowo
odwracalne
nieznaczne
odwracalne
zauważalne
częściowo
odwracalne
nieznaczne
nieodwracalne
zauważalne
częściowo
odwracalne
zauważalne
B (Tabela 3)– istniejące i planowane tereny zabudowy mieszkaniowej, usługowej, aktywizacji
gospodarczej, teren usług oświaty i usług sportu i rekreacji, parkingów, istniejące i planowane
tereny komunikacji (drogi zbiorcze, lokalne, dojazdowe, wewnętrzne, place i ciągi piesze).
Ustalenia planu w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury technicznej minimalizują potencjalnie negatywne oddziaływanie planowanych działalności na jakość wód i gleb. Można
jednak spodziewać się wzrostu uciążliwości komunikacyjnych, głównie w zakresie hałasu i
emisji spalin. Rozwój wymienionych funkcji przyczyni się do zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej, utraty walorów produkcyjnych gleb, może wpłynąć na nieznaczną modyfikację warunków klimatu lokalnego (wzrost średnich temperatur oraz spadek wilgotności powietrza w najbliższym sąsiedztwie budynków, terenów utwardzonych oraz terenów komunikacyjnych). Funkcjonowanie nowych form działalności wiąże się z większym poborem wody
oraz odprowadzaniem i odpadów. Zabudowa terenów rolnych spowoduje spadek różnorodności biologicznej i liczebności dziko występujących gatunków, w miejsce których pojawią się
gatunki synantropijne. Ustalenia planu przewidują minimalne udziały powierzchni biologicznie czynnej na działkach budowlanych co stwarza duże możliwości w zakresie kształtowania
terenów zieleni urządzonej. Spodziewać się można nasadzeń ozdobnych gatunków drzew i
krzewów. Zieleń, szczególnie wysoka, będzie miała też korzystny wpływ na podniesienie walorów estetycznych nowych terenów zabudowy. Stworzenie czytelnego układu komunikacyjnego, ustalenia w zakresie sposobu zagospodarowania terenów oraz ustanowienie podstawowych wymogów architektonicznych pozwoli na wykreowanie harmonijnego krajobrazu zabudowy podmiejskiej.
46
Tab. 4. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska (grupa C)
Oddziaływanie pod względem:
Oddziaływanie
charakteru
bezpośredniości okresu trwania częstotliwości
zasięgu
na:
zmian
miejscowe i
świat przyrody i Bezpośrednie i
długoterminowe
stałe
pozytywne
lokalne
pośrednie
bioróżnorodność
gleby i pobezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe
wierzchnię
terenu
bez znabez znaczepowietrze atbez znaczenia
bez znaczenia bez znaczenia
czenia
nia
mosferyczne
bez znamiejscowe i
stałe
bezpośrednie
długoterminowe
klimat lokalny
czenia
lokalne
bez znabez znaczeklimat akubez znaczenia
bez znaczenia bez znaczenia
czenia
nia
styczny
miejscowe,
Bezpośrednie i
długoterminowe
stałe
negatywne
lokalne i
wody
pośrednie
ponadlokalne
krajobraz i
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
pozytywne
miejscowe
zabytki
bezpośrednie i
miejscowe i
długoterminowe
stałe
pozytywne
ludzi
pośrednie
lokalne
trwałości
intensywności
przekształceń przekształceń
odwracalne
zauważalne
nieodwracalne
duże
bez znaczenia
bez znaczenia
częściowo
odwracalne
nieznaczne
bez znaczenia
bez znaczenia
częściowo
odwracalne
zauważalne
odwracalne
zauważalne
częściowo
odwracalne
zauważalne
C (Tabela 4)– istniejące tereny rolne nie będą powodować istotnych zmian jakości środowiska. W dalszym ciągu występować będą zagrożenia wód powierzchniowych i podziemnych
powodowane nadmiernym zużyciem nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Ekosystem rolniczy charakteryzuje się niewielkim poziomem zróżnicowania biologicznego, ujednoliconym składem gatunkowym wyrównanym poziomem wiekowym zbiorowisk roślinnych.
Niemniej jednak może stanowić miejsce pojawiania się związanych z agrocenozą zwierząt
(np. ptaków przylatujących na żer). Obecność terenów otwartych sprzyja migracji roślin,
zwierząt i grzybów. Z punktu widzenia gospodarki człowieka, utrzymanie tych terenów ma
znaczenie dla zachowania przydatnych dla rolnictwa gleb III i IV klasy bonitacyjnej.
Tab. 5. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska (grupa D)
Oddziaływanie
na:
świat przyrody i
bioróżnorodność
gleby i powierzchnię terenu
powietrze atmosferyczne
bezpośredniości
bezpośrednie i
pośrednie
okresu trwania
długoterminowe
Oddziaływanie pod względem:
charakteru
częstotliwości
zasięgu
zmian
miejscowe i
stałe
negatywne
lokalne
bezpośrednie i
wtórne
długoterminowe i
krótkoterminowe
długoterminowe i
krótkoterminowe
stałe i chwilowe
negatywne
bezpośrednie
długoterminowe
stałe
negatywne
klimat akustyczny bezpośrednie
długoterminowe i
krótkoterminowe
stałe
negatywne
długoterminowe
stałe
negatywne
długoterminowe
stałe
stałe
klimat lokalny
bezpośrednie
wody
pośrednie
krajobraz i zabytki
bezpośrednie i
pośrednie
bezpośrednie i
pośrednie
ludzi
długoterminowe
stałe
negatywne
trwałości
przekształceń
intensywności
przekształceń
nieodwracalne
duże
duże
miejscowe
nieodwracalne
miejscowe i
lokalne
miejscowe i
lokalne
miejscowe,
lokalne i
ponadlokalne
miejscowe,
lokalne i
ponadlokalne
możliwe do
rewaloryzacji
częściowo
odwracalne
negatywne
Pozytywne
i negatywne
duże
duże
odwracalne
duże
częściowo
odwracalne
nieznaczne
miejscowe
nieodwracalne
duże
miejscowe i
lokalne
częściowo
odwracalne
duże
D (Tabela 5) – projektowane tereny dróg publicznych klasy zbiorczej i głównej (obwodnica Swarzędza – odcinek północny, Obwodnica Aglomeracji Poznańskiej) stwarzają zagrożenie dla środowiska w zakresie emisji hałasu i zanieczyszczeń. Zintensyfikowany ruch
samochodowy może doprowadzić do degradacji klimatu akustycznego na terenach istniejącej i
47
planowanej zabudowy mieszkaniowej. Warunkiem ograniczenia uciążliwości może być konieczność wniesienia ekranów akustycznych na styku z zabudową chronioną przed hałasem.
Transport samochodowy odpowiedzialny będzie również za emisje szkodliwych substancji do
atmosfery (węglowodory, tlenki węgla, pyły, metale ciężkie). Dla jakości środowiska gruntowo – wodnego istotne jest stosowanie przepisów odrębnych dotyczących podczyszczania zanieczyszczonych wód opadowych z terenów utwardzonych. Budowa obwodnic spowoduje
poprawę warunków poruszania się w obrębie aglomeracji poznańskiej.
5.
Metody analizy realizacji postanowień projektu planu
Przewidywane metody analizy realizacji postanowień projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod kątem wpływu na środowisko mogą się odnosić do przestrzegania ustaleń dotyczących przeznaczenia terenu, ukształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, ustaleń dotyczących wyposażenia w infrastrukturę techniczną, ochrony i
kształtowania środowiska i ładu przestrzennego, ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków. Skutki realizacji planu podlegają badaniom w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Monitoring poszczególnych komponentów środowiska prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Państwowy Instytut Geologiczny, starosta powiatu poznańskiego, zgodnie z ustawą z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo ochrony środowiska oraz ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.
Zgodnie z art. 55 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko
organ opracowujący dokument (Burmistrz Miasta i Gminy Swarzędz) prowadzi monitoring
skutków realizacji postanowień planu w zakresie oddziaływania na środowisko. Monitoring
ten powinien być prowadzony w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a także innych badań wykonywanych w zależności od
zapotrzebowania np. w przypadku pojawienia się skarg mieszkańców na uciążliwości prowadzonej działalności w oparciu o uchwalony plan. Analiza i ocena komponentów środowiska
powinna uwzględniać powinna odnosić się do obszaru objętego projektem planu.
Częstotliwość przeprowadzania analiz powinna być uwarunkowana częstotliwością
badania aktualności kierunków polityki przestrzennej, zawartych w planach, programach i
studiach oraz w aktach prawa miejscowego. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym wyniki omawianych analiz powinny być przekazywane co
najmniej raz w czasie trwania kadencji rady. Proponuje się zatem, aby analizy dotyczące
ochrony środowiska były przeprowadzane również z taką częstotliwością.
6. Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie
lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227), prognoza oddziaływania na
środowisko zawiera rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych
oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu.
Należy rozważyć
uszczegółowienie zapisów odnoszących się do urządzenia pasów zieleni izolacyjnej
przebiegających obustronnie wzdłuż terenu 4.KDZ (teren przeznaczony pod wykonanie obwodnicy Swarzędza). Postuluje się wprowadzenie obowiązku zastosowania wielorzędowych
48
nasadzeń utworzonych z zieleni wysokiej, w tym zieleni zimozielonej. Drzewa i krzewy będą
miały korzystne oddziaływanie widokowe na przyległe do obwodnicy tereny zabudowy
mieszkaniowej. Pas zieleni będzie stanowił osłonę przed widokiem drogi i mogących pojawić
się ekranów ekranami akustycznymi lub w przypadku braku ekranów barierę zmniejszającą
uciążliwości związanych z hałasem (efekt psychologiczny osłonięcia źródła hałasu).
Pozostałe przyjęte w projekcie planu miejscowego rozwiązania pozwalające zminimalizować lub ograniczyć niekorzystne oddziaływanie uznaje się za wystarczające. Nie będą one
powodować negatywnych oddziaływań na środowisko o charakterze znaczącym.
Wobec stwierdzenia braku występowania oddziaływań o charakterze znaczącym, w prognozie nie przedstawia się propozycji działań kompensacyjnych.
8. Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu
międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawnym, który stanowić może narzędzie do realizacji celów ochrony środowiska zawartych w odrębnych dokumentach. Szczególnie istotne jest rozwiązywanie problemów ochrony środowiska zidentyfikowanych na szczeblu lokalnym.
Podstawowym dokumentem ustanowionym na szczeblu gminnym, do jakiego odnosi
się miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz”. Cele ochrony środowiska odnoszące się do problematyki planu, które są realizowane poprzez jego postanowienia to:
- utrzymanie terenów zieleni, parków, ogrodów działkowych oraz zwiększenie ich
powierzchni przez włączenie do nich pasów terenów przy strumieniach – w planie
miejscowym zachowuje się tereny zieleni leśnej, parkowej oraz izolacyjnej (zieleń
towarzysząca ciekom);
- utrzymanie wód powierzchniowych, cieków, oczek wodnych z zakazem ich zabudowani – w planie miejscowym zachowuje się przebieg większych cieków wraz z ich
obudową biologiczną;
- utrzymanie i rozwój sieci kanalizacyjnej - w planie zapewnia się rozwój infrastruktury technicznej i wprowadza obowiązek odprowadzania ścieków do sieci kanalizacji
sanitarnej;
- wprowadzenie w planach miejscowych zapisu, że preferowanymi czynnikami
grzewczymi powinny być paliwa charakteryzujące się najniższymi wskaźnikami
emisyjnymi, takie jak: paliwa płynne, stałe (np. drewno, biomasa), gazowe lub alternatywne źródła energii, co ma odzwierciedlenie w stosownym paragrafie uchwały
planu.
Polityka ekologiczna gminy określona została również z dokumencie „Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla gminy Swarzędz”. Jest to dokument
pochodzący z 2004 r. Program definiuje zadania z zakresu poprawy ochrony środowiska i
przyjmowany jest raz na cztery lata, a przewidziane w nim działania w perspektywie obejmują
kolejne cztery. Cele programu mające odniesienie w opisywanym planie miejscowym to:
- ochrona przyrody, różnorodności biologicznej i krajobrazowej, w tym wzmożenie
ochrony obiektów objętych ochroną prawną i ograniczenie procesów urbanizacyjnych w pobliżu obszarów przyrodniczo cennych (ograniczenie zabudowywania terenu) – w planie respektuje się zasady ochrony w obrębie obszaru Natura 2000 „Dolina
Cybiny” położonego w odległości ok. 150 m na północ od obszaru planu;
49
-
zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód powierzchniowych, ochrona wód
podziemnych, mniejsze zanieczyszczenie wód powierzchniowych i gruntowych – w
planie przyjmuje się korzystne rozwiązania z zakresu sposobu odprowadzania ścieków, co powinno pozytywnie wpłynąć na jakość wód;
- poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji substancji do powietrza – w planie
przyjęto korzystne rozwiązania z zakresu pozyskiwania ciepła do ogrzewania budynków (obowiązek stosowania przyjaznych środowisku mediów grzewczych);
- zmniejszenie narażenia mieszkańców na nadmierny, ponadnormatywny poziom hałasu, przede wszystkim hałasu emitowanego przez środki transportu mającego największy zasięg przestrzenny –w odniesieniu do ochrony klimatu akustycznego wyznacza się dopuszczalne poziomy dźwięku na terenach chronionych przed hałasem,
jednak nie będzie to miało bezpośredniego przełożenia na ograniczenie emisji hałasu,
pewna poprawa jakości klimatu może nastąpić po wybudowaniu obwodnicy Swarzędza i Obwodnicy Aglomeracji Poznańskiej, a tym samym skanalizowaniu ruchu
tranzytowego, jednakże pozytywny efekt dotyczyć będzie jedynie terenów położonych z dala od tej drogi, tereny mieszkaniowe położone przy obwodnicy mogą być
narażone na hałas.
Szczególnie ważnym dla ochrony środowiska w Polsce dokumentem jest „Polityka
ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, gdzie wyróżnia się
aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym jako jedno z działań systemowych. W dokumencie tym wskazuje się m.in. na uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W planie miejscowym uwzględnia
się te wymagania, co zostało opisane powyżej, a także w poprzednich rozdziałach prognozy.
Cele i problemy ochrony środowiska zawarte w dokumentach opracowywanych na
szczeblach ponadlokalnym i regionalnym (np. „Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku”, „Plan zagospodarowania województwa wielkopolskiego” (uchwała Nr
XLII/628/2001 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 26 listopada 2001 r., Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego w Poznaniu), zawierają zapisy zbyt ogólne, które
nie mają bezpośredniego odniesienia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub ich problematyka nie jest regulowana zapisami planów miejscowych.
Wszelkie akty prawne oraz pośrednio dokumenty związane z polityką przestrzenną i
polityką ekologiczną państwa są zgodne z przepisami prawa międzynarodowego oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. W szczególności dostosowywane są również do
prawa Unii Europejskiej i polityk przyjętych przez kraje wspólnoty. Poszczególne dyrektywy
unijne (np. Dyrektywa Siedliskowa, Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Wodna) transponowane są
do prawodawstwa polskiego i mają odzwierciedlenie w wiążących aktach prawnych.
9.
Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Prognoza oddziaływania na środowisko analizuje i ocenia potencjalny wpływ realizacji
ustaleń projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Swarzędz,
obejmującego wieś Łowęcin, część północną obrębu Jasin i część wschodnią obrębu Gortatowo oraz część Paczkowa. Prognoza podzielona jest na 7 rozdziałów, podzielonych na podrozdziały.
1. Wprowadzenie
W rozdziale tym przedstawiono, podstawę prawną, cel, zakres i metodę opracowania
prognozy. W prognozie przedstawiono analizę stanu i funkcjonowania środowiska, ocenę
50
rozwiązań planu i innych ustaleń zawarte w projekcie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego (MPZP). Podano listę wykorzystanej literatury oraz aktów prawnych.
Rozdział ten zawiera również krótką charakterystykę projektu MPZP, uzasadnienie jego
powstania oraz odniesienie do innych dokumentów.
W projekcie planu miejscowego zakłada się uwolnienie części przestrzeni rolniczej w
celu przeznaczenia jej pod budownictwo jednorodzinne, usługowe i zabudowę aktywizacji
gospodarczej. Zachowuje się istniejącą zabudowę mieszkaniową, zagrodową a także tereny
usług i aktywności gospodarczej. Jednocześnie plan miejscowy stanowi zabezpieczenie najcenniejszych terenów rolnych przed presją urbanistyczną, a także zachowanie wybranych terenów zielonych i wód powierzchniowych. Rozbudowie ulegnie układu komunikacyjny. Przez
obszar przebiegać będą dwie trasy o znaczeniu ponadlokalnym: północny odcinek obwodnicy
Swarzędza (teren opisany symbolem 4.KDZ) oraz fragment obwodnicy aglomeracji poznańskiej (KDG).
2. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska oraz tendencje zmian przy braku realizacji
MPZP
Rozdział ten charakteryzuje środowisko terenu planu miejscowego, a także opisuje jego stan. Znajdują się tu informacje na temat uwarunkowań płynących z opracowania ekofizjograficznego, a także prognoza zmian w środowisku przy braku realizacji opisywanego planu
miejscowego. Rozdział ten składa się z czterech podpunktów.
2.1.
Charakterystyka środowiska przyrodniczego
Opisane tu zostały położenie i zagospodarowanie terenu, poszczególne elementy środowiska oraz ocena przydatności terenu pod inwestycje.
Położenie geograficzne i administracyjne
Opisane zostało położenie terenu planu i szczegółowy przebieg jego granic. Obszar
planu położony jest w centralnej części gminy Swarzędz, która położona jest na północnywschód od Poznania, w województwie wielkopolskim. Powierzchnia obszaru planu wynosi
ok. 720 ha.
Zagospodarowanie terenu
Obszar tworzą przede wszystkim tereny rolnicze, zajęte przez uprawy polowe, w
mniejszym stopniu również przez łąki i pastwiska. Zabudowa mieszkaniowa skupiona jest we
wsiach Goratowo, Jasin i Łowęcin. Reprezentują ją pojedyncze, niewysokie budynki jednorodzinne oraz towarzyszące im zabudowania gospodarcze. Towarzyszą im także tereny zakładów produkcyjnych, magazynowo-składowe i warsztatów rzemieślniczych. System komunikacyjny oparty jest o drogi gminne, w dużej mierze nieutwardzone. Przez obszar planu przebiega linia energetyczna wysokiego napięcia 110 kV.
Rzeźba terenu
Teren jest mało zróżnicowany pod względem hipsometrycznym. Jest płaski, położony
na Równinie Wrzesińskiej, na wysokości 90-100 m n.p.m. Powierzchnia przekształcona jest w
wyniku wprowadzenia zabudowy oraz zagospodarowanie rolnicze. Zagłębienia w tereni tworzą dolinki rowów oraz niewielkie stawy w Łowęcinie i Gortatowie.
Charakterystyka geologiczna
Przypowierzchniową warstwę gruntu tworzą czwartorzędowe osady w postaci glin
zwałowych oraz osadów fluwioglacjalnych i interglacjalnych. Pod nimi zalegają trzeciorzędowe, pod którymi występują mezozoiczne margle i wapienie marglowe.
51
Na obszarze planu nie rozpoznaje się zasobów złóż kopalin. Nie prowadzona jest także
działalność górnicza związana z eksploatacją surowców mineralnych.
Wody powierzchniowe i zagrożenie powodziowe
Obszar w całości należy do dorzecza Warty. Teren stanowi zlewnię rz. Cybiny i jez.
Swarzędzkiego. Przez tereny rolne przepływają rowy melioracyjne, mogące okresowo wysychać. Kończą one swój bieg w Cybinie.
Rozpatrywany obszar leży w strefie najniższych odpływów w Polsce, czego powodem
jest niedobór opadów oraz małe zdolność retencyjna obszaru.
Teren cechuje się zmienionymi stosunkami wodnymi za sprawą melioracji odwodnieniowych.
Obszar nie jest narażony na zalanie wodami powodziowymi.
Wody podziemne i zaopatrzenie w wodę
W granicach opracowania znajduje się fragment głównego zbiornika wód podziemnych Wielkopolska Dolina Kopalna (GZWP nr 144 QK).
Wody podziemne pierwszego poziomu zalegają przeważnie na głębokości do 2 m p.p.t.
Głębokość zalegania pierwszego poziomu wód podziemnych nawiązuje do ukształtowania
powierzchni terenu, powtarzając w złagodzonej formie jej kształt.
W przebiegu stanów wód pierwszego poziomu zaznacza się sezonowość ich zasilania.
Ma ono miejsce głównie w okresie roztopów wiosennych w wyniku infiltracji obszarowej.
Zaopatrzenie terenu w wodę odbywa się dzięki ujęciom wody zlokalizowanym w Gortatowie (poza obszarem planu). Sieć wodociągowa jest prawidłowo rozwinięta.
Obszar planu nie posiada wykształconej sieci kanalizacji sanitarnej. Ścieki bytowe odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych.
Klimat lokalny
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8 st. C. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi -1,5 st. C a lipca 18,5 st. C. Dni mroźnych jest od 30 do 50, a dni z
przymrozkami od 100 do 110. Pokrywa śnieżna zalega przez 38-60 dni, a długość okresu wegetacyjnego wynosi od 200 do 220 dni. Dominują tu wiatry z sektora zachodniego, południowo-zachodniego i północno-zachodniego, wiejące przeważnie z niewielkimi prędkościami od
0,5 do 5 m*s-1.
Rozpatrywany obszar leży w strefie największych deficytów wodnych. Niedobory wody, mierzone różnicą sum opadowych i parowania potencjalnego, wynoszą około 100 mm.
Wyliczony opad średni na badanym terenie obszarze wynosi około 550 mm. Najwyższe opady występują w czerwcu, lipcu i sierpniu, a najniższe w lutym i marcu. W okresie roku
normalnego najwyższe sumy opadów miesięcznych występują w okresie od czerwca do sierpnia.
Topoklimat badanego obszaru charakterystyczny jest dla terenów niezabudowanych i
cechuje się bardzo dobrymi warunkami przewietrzania, co przekłada się na poprawny stan
sanitarny powietrza atmosferycznego. Średnia dobowa temperatura oraz wilgotność powietrza
są wyższe w porównaniu z obszarami zabudowanymi.
Gleby
Przeważają tu gleby dobre i średnie, wytworzone na glinach zwałowych (gleby płowe
właściwe). Na piaskach lekkich przewagę osiągają gleby rdzawe bielicowane (tereny sandrowe). Znajdują się tu gleby głównie IVa klasy bonitacyjnej, ale występują też gleby klas IIIa i
IIIb, oznaczone jako role, łąki i pastwiska. W gminie dominują wyraźnie kompleksy żytnie,
zajmujące 91% powierzchni gminy. Ogólne warunki dla rolnictwa, obejmujące glebę, klimat,
rzeźbę terenu oraz warunki wodne, są oceniane jako dobre.
52
Świat przyrody
Krajobraz zdominowany przez ekosystem rolniczy (agrocenoza), który cechuje ujednolicenie struktury gatunkowej roślin i występowanie chwastów konkurujących z roślinami
uprawnymi. Tereny rolnicze urozmaicone są przez nieduże grupy zadrzewień i zakrzewień.
Oprócz tego w sadach występują uprawy drzew i krzewów owocowych, a w ogrodach przydomowych uprawiane są warzywa. Brzegi rowów porasta roślinność wilgociolubna i pojedyncze drzewa. Wzdłuż ulic pojawiają się szpalery drzew.
Nie występują tu obiekty chronione ustawą o ochronie przyrody.
Przydatność terenów dla rozwoju zabudowy
Na obszarze planu panują poprawne warunki fizjograficzne, sprzyjające zarówno prowadzeniu gospodarki rolnej, jak i rozwojowi osadnictwa. Powierzchnię budują spoiste grunty
morenowe oraz piaski w stanie śrdeniozagęszczonym. Teren planu nie jest zagrożony powodzią. Lokalizowaniu terenów mieszkaniowych sprzyjają również poprawne warunki topoklimatyczne i aerosanitarne.
2.2. Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego
Powietrze atmosferyczne
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń w gminie jest emisja z sektora komunalnobytowego, odpowiedzialna za emisję pyłu zawieszonego, benzo(a)pirenu i dwutlenku siarki,
szczególnie w zimie. Oprócz tego istotnym źródłem zanieczyszczeń jest transport samochodowy, głównie w zakresie emisji tlenków azotu, pyłu zawieszonego PM10 i benzenu.
Na terenie planu nie prowadzono pomiarów zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Analiza jakości powietrza opiera się o badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Dane obejmują rok 2010 i odnoszą się do strefy aglomeracji poznańskiej, zgodnie z podziałem ustanowionym w przepisach rozporządzenia w sprawie
stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza.
Na obszarze strefy nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów następujących substancji: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla oraz poziomu docelowego kadmu, arsenu, niklu, ozonu, pyłu PM 2,5. Przekroczenia odnotowano w
odniesieniu do ozonu oraz benzo(a)pirenu.
Według kryteriów odniesionych do ochrony roślin, na obszarze strefy aglomeracji poznańskiej nie odnotowano przekroczenia poziomu dwutlenku siarki i azotu. Notuje się przekroczenia dopuszczalnego poziomu ozonu.
Klimat akustyczny
Podstawowym źródłem uciążliwości na terenie planu jest transport samochodowy. Na
terenie planu nie prowadzono pomiarów poziomu hałasu. Badania prowadzone przez laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Środowiska w Poznaniu obejmują tereny w otoczeniu
dróg krajowych i wojewódzkich. Najbliżej położoną względem planu trasą jest droga krajowa
nr 2 przebiegająca w odległości kilkuset metrów na południe od obszaru planu. Jej eksploatacja nie powoduje przekroczeń dopuszczalnych poziomów dźwięku na terenach chronionych
przed hałasem, do których należą tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej.
Oprócz hałasu komunikacyjnego wpływ na stan środowiska akustycznego może również wywierać hałas przemysłowy. Na terenie planu mieści się kilka zakładów przemysłowych
oraz warsztatów, których funkcjonowanie może pogorszyć jakość środowiska akustycznego
na terenach przyległych.
53
Jakość wód powierzchniowych
Źródłem zanieczyszczeń wód jest wprowadzanie nieoczyszczonych lub niedostatecznie
oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych a także zrzuty wód chłodniczych. Zagrożeniem jest także przenikanie ścieków komunalnych z obszarów nieskanalizowanych oraz
zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego.
Badania jakości wód prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Aktualne dane obejmują rok 2010. Zaledwie 3 jednolite części wód spośród zbadanych 60, charakteryzowały się dobrym stanem/potencjałem ekologicznym, dla zdecydowanej
większości – 51 JCW określono umiarkowany stan/potencjał ekologiczny, dla pozostałych 6
JCW wyznaczono słaby stan/potencjał ekologiczny. Żadna z badanych JCW nie wykazywała
bardzo dobrego stanu ekologicznego, ani złego stanu/potencjału ekologicznego.
Badania jakości wód nie obejmowały wód występujących na obszarze planu. Źródłem
zanieczyszczeń tych wód, z uwagi na zagospodarowanie, mogą być spływy powierzchniowe z
pól uprawnych. Możliwe są także zrzuty zanieczyszczeń z gospodarstw (obszar planu nie jest
wyposażony w system kanalizacji).
Jakość wód podziemnych
Badania wód podziemnych prowadzone przez Państwowy Instytut Geologiczny w
Warszawie dostępne są za 2010 r. Jednolita część wód podziemnych obejmująca m.in. teren
gminy Swarzędz oceniona została jako zagrożona. Nie oznaczono wód bardzo dobrej jakości.
Na jednym stanowisku wody osiągnęły jakość dobrą, na czterech zadowalającą, na pozostałych dwóch niezadowalającą i złą (obowiązuje skala pięciostopniowa: jakość bardzo dobra,
dobra, zadowalająca, niezadowalająca i zła).
Jakość gleb
Badania jakości gleb na terenach rolniczych prowadzone są przez Okręgową Stację
Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu. Gleby na terenie województwa są silnie zakwaszone i posiadają bardzo niską zawartość składników przyswajalnych. Taka degradacja gleb prowadzi do
zmniejszenia plonów roślin uprawnych i pogorszenia jakości uzyskanych produktów. Gleby te
wymagają wapnowania (na terenie gminy Swarzędz wapnowania wymaga od 21 do 40%
użytkowanych rolniczo gleb).
Inne badania gleb dostarczają danych na temat zawartości metali ciężkich i obejmują
rok 2000. Na obszarze gminy nie stwierdzono zanieczyszczenia metalami ciężkimi.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Przez obszar objęty planem miejscowym przechodzą napowietrzne linie elektromagnetyczne o napięciu 110 kV, będące potencjalnym źródłem emisji szkodliwego promieniowania.
W otoczeniu linii ustala się strefy bezpieczeństwa, w których obowiązuje zakaz przebywania
ludzi, a także zakaz lokalizacji niektórych form zagospodarowania. Dla linii 110 kV zasięg
pola elektrycznego powodującego uciążliwości wynosi maksymalnie 12 m. Na terenie gminy
nie prowadzono badań natężenia pól elektromagnetycznych w otoczeniu linii wysokiego napięcia. Pomiary obejmują jedynie emisje ze stacji instalacji stacji bazowych telefonii komórkowej. Badania nie wykazały występowania terenów dostępnych dla ludności, na których występowałyby przekroczenia poziomów dopuszczalnych.
2.3. Uwarunkowania ekofizjograficzne
Na obszarze planu panują poprawne warunki fizjograficzne, sprzyjające zarówno prowadzeniu gospodarki rolnej, jak i rozwojowi osadnictwa. Obszar cechuje się względnie poprawnym stanem środowiska. Ekosystem rolniczy jest stosunkowo odporny na oddziaływanie
54
czynników zewnętrznych i zachowuje zdolność do regeneracji. Pogorszoną jakością cechują
się wody powierzchniowe i podziemne, a także gleby Konieczne jest skanalizowanie terenu.
Sposób użytkowania terenów rzutuje na niewysoki poziom zróżnicowania biologicznego. Obszar posiada połączenia ekologiczne z doliną Cybiny poprzez sieć rowów melioracyjnych. Utrzymanie tych połączeń ma znaczenie dla wzbogacenia poziomu różnorodności
biologicznej na obszarze planu.
Obecnie nasila się tendencja do powiększania areału terenów zabudowanych, co odbywa się kosztem przestrzeni rolniczej. Prowadzi to do bezpowrotnego zniszczenia wartościowej pokrywy glebowej. Zmiana przeznaczenia gruntów na cele nie związane z rolnictwem
stoi w sprzeczności z naturalnymi uwarunkowaniami przyrodniczymi obszaru.
2.4. Tendencje przeobrażeń przy braku realizacji MPZP
W przypadku braku planu miejscowego przewiduje się, że procesy osadnicze w dalszym ciągu będą kontynuowane na podstawie obowiązujących MPZP pokrywających wybrane
tereny badanego obszaru oraz w oparciu o decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Tak wyrywkowy sposób zagospodarowania przestrzeni niesie ryzyko powstania
nieładu urbanistycznego na terenie gminy.
Powstrzymanie się od wykonania planu miejscowego oznaczać będzie również utrzymanie aktualnego zagospodarowania obszaru i utrzymanie środowiska w dotychczasowym
stanie, w tym zachowanie gospodarki rolnej.
3.
Analiza ustaleń planu i ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi
W rozdziale tym dokonano analizy rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych zawartych
w projekcie uchwały pod kątem zgodności z uwarunkowaniami określonymi w opracowaniu
ekofizfograficznym, zgodności z przepisami ochrony środowiska oraz rozwiązań eliminujących lub ograniczających negatywne wpływy na środowisko.
W projekcie planu przyjęto szereg rozwiązań mających na celu m.in. nie dopuszczenie
do pogorszenia jakości środowiska, ograniczenie uciążliwości oraz podniesienie jakości życia
mieszkańców.
Pozytywnie ocenia się rozwiązania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, sposobu
ogrzewania budynków, ograniczenia potencjalnych uciążliwości związanych z przebiegiem
sieci wysokiego napięcia i gazowych. Określa się również wskaźniki zabudowy i pokrycia
poszczególnych terenów zielenią a także wyznacza się dopuszczalne poziomy dźwięku w środowisku.
Ścieki komunalne docelowo odprowadzane będą siecią kanalizacyjną do oczyszczalni
ścieków. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z terenów utwardzonych trafiać będą do
kanalizacji deszczowej. W celu poprawienia jakości wód opadowych i roztopowych zakłada
się ich podczyszczanie. Wody opadowe i roztopowe na terenach zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej będą zatrzymywane w obrębie własnych działek i wsiąkać bezpośrednio do
gruntu.
W zakresie pozyskiwania ciepła do ogrzewania wskazuje się wybór instalacji niskoemisyjnych. Rozwiązanie takie zminimalizuje ilość wprowadzanych do powietrza zanieczyszczeń z sektora komunalno-bytowego.
W celu ochrony klimatu akustycznego ustala się maksymalne dopuszczalne poziomy
dźwięku na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i na terenie zabudowy mieszkaniowo-usługowej. Objęcie tych terenów ochroną pozwoli na zachowanie istniejącego, korzystnego stanu środowiska akustycznego.
55
W otoczeniu napowietrznych sieci średniego i wysokiego napięcia tworzy się strefy
buforowe, w których zamknie się zasięg oddziaływania pól elektromagnetycznych. W obrębie
stref zakazuje się lokalizacji budynków mieszkalnych i sadzenia zieleni wysokiej.
Wzdłuż gazociągu wysokiego ciśnienia przebiegającego przez Łowęcin i Gortatowo
tworzy się strefę ochronną o szerokości 130 m. Strefa ta określa określającą maksymalną odległość podstawową lokalizacji obiektów budowlanych od gazociągu oraz stacji gazowej. W
strefie tej zagospodarowanie podlega uzgodnienia u operatora gazociągu.
Ponadto w planie miejscowym wprowadzono zakaz realizacji przedsięwzięć mogących
zawsze znacząco oddziaływać na środowisko. Rozwiązanie takie uznaje się za korzystne dla
jakości środowiska przyrodniczego oraz środowiska życia mieszkańców.
Zaopatrzenie w wodę przewiduje się z istniejącego ujęcia w Gortatowie.
Gromadzenie i utylizacja odpadów odbywać się jak dotychczas (odbieranie odpadów
przez prywatne firmy i deponowanie ich na składowisku w Rabowicach, poza obszarem planu.
Uznano, że lokalizacja nowego cmentarza w Gortatowie zgodna jest z przepisami
prawnymi. W otoczeniu cmentarza wyznacza się strefę sanitarną, w której nie lokalizuje się
zabudowy mieszkaniowej oraz studni do czerpania wody.
W przedmiotowym rozdziale dokonano analizy rozwiązań projektowych dotyczących
przebiegu fragmentu obwodnicy Swarzędza (teren 4.KDZ) i fragmentu obwodnicy aglomeracji Poznania (KDG). Drogi te powodować będą uciążliwości w zakresie emisji hałasu i zanieczyszczeń atmosferycznych. Konieczne może okazać się wykonanie ekranów akustycznych ze
względu na bliskość terenów mieszkaniowych. W celu odgraniczenia obwodnicy Swarzędza
od terenów mieszkaniowych wytyczono pasy zieleni izolacyjnej wzdłuż drogi. Wskazano, iż
tereny te powinny tworzyć nasadzenia zieleni wysokiej, co pełnić będzie funkcję estetyczną.
Pozytywnie ocenia się zachowania przebiegu istniejących cieków i zapewnienia im
obudowy biologicznej. Wzdłuż rowów obowiązują pasy zieleni izolacyjnej szerokie na 15 m.
Pełnić one będą funkcję korytarzy ekologicznych oraz buforu zbierającego zanieczyszczeń
spływających do wód z terenów pól uprawnych.
Niekorzystne z punktu widzenia środowiska będzie zniszczenie przydatnej dla rolnictwa pokrywy glebowej, a także możliwość wycinki zadrzewień i zakrzewień. W planie zachowuje się część terenów rolniczych, głownie we wschodniej części obszaru. Nie wprowadza
się ochrony zieleni wysokiej.
Z punktu widzenia uwarunkowań ekofizjograficznych nie ma większych przeszkód dla
wprowadzania zabudowy. Morfologia terenu oraz podłoże geologiczne nie tworzą barier dla
posadawiania budynków. Środowisko cechuje się w miarę poprawnym stanem, jest odporne
na degradację i zachowuje zdolność do regeneracji. Zapisy planu są w dużej mierze zgodne z
wnioskami płynącymi z opracowania ekofizjograficznego i powinny być korzystne dla środowiska, krajobrazu oraz zdrowia i życia ludzi.
4.
Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na środowisko
W rozdziale tym dokonano analizy wpływu skutków realizacji planu miejscowego na
poszczególne elementy środowiska, opisano oddziaływania skumulowane, wpływ na najbliżej
położone obszary chronione, oddziaływanie na tereny znajdujące się poza granicami MPZP, w
tym oddziaływania transgraniczne.
4.1.
Przyjęte założenia
W tym podrozdziale opisano przyjętą metodykę oceny wpływu planu miejscowego,
którą zróżnicowano w zależności od bezpośredniości, okresu trwania, częstotliwości, charakteru zmian, zasięgu, trwałości przekształceń oddziaływania oraz intensywności przekształceń.
Oddziaływanie przedstawiono również w formie tabelarycznej. Na rysunku prognozy po56
szczególne tereny pogrupowano według stopnia wpływu na środowisko. Wskazano tereny
mogące w sposób niekorzystny wpłynąć na środowisko, tereny oddziałujące w sposób umiarkowany bądź nie powodujący zmian w środowisku, tereny o korzystnym wpływie a także zachowane tereny rolne.
4.2.
Analiza wpływu ustaleń planu na środowisko
Oddziaływanie na świat przyrody i bioróżnorodność
Negatywne oddziaływania wiążą się z likwidacją części terenów rolnych, możliwą
wycinką drzew i krzewów, ograniczeniem powierzchni biologicznie czynnej. Zabudowa terenów otwartych ograniczy możliwości swobodnego przemieszczania się zwierząt. Poziom
zróżnicowania biologicznego na tych terenach może ulec spadkowi. Na terenach zurbanizowanych powstaną nowe założenia zieleni o charakterze ozdobnym. Korzystne dla środowiska
jest zachowanie cieków wraz obudową biologiczną.
Oddziaływanie na gleby i powierzchnię ziemi
Przekształcenia powierzchni ziemi polegać będą na wprowadzeniu zabudowy, z czym
wiąże się konieczność wykonania wykopów pod fundamenty oraz utworzenie nasypów pod
wprowadzenie dróg. Likwidacji ulegnie duża cześć terenów rolnych, co spowoduje bezpowrotne zniszczenie pokrywy glebowej.
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne
Źródłem zanieczyszczeń będzie transport samochodowy i emisje z sektora komunalnobytowego. Obowiązuje stosowanie niskoemisyjnych systemów grzewczych zmniejszających
ładunek zanieczyszczeń, co korzystnie wpłynie na stan powietrza atmosferycznego. Ilość
związków emitowanych przez samochody będzie uzależniona od natężenia ruchu oraz rodzaju
pojazdów poruszających się po drogach gminy. Będzie ona jednak większa niż dotychczas.
Oddziaływanie na klimat lokalny
Przyszłe zagospodarowanie terenu nie powinno wpłynąć modyfikująco na klimat lokalny.
Oddziaływanie na klimat akustyczny
W celu ochrony korzystnej sytuacji akustycznej na wybranych terenach zabudowy
mieszkaniowej ustala się maksymalne poziomy dźwięków, które nie powinny zostać przekroczone. Za emisję hałasu odpowiedzialny będzie ruch samochodowy, w szczególności odbywający się planowanymi obwodnicami. Ograniczenie emisji hałasu może wymagać zastosowania
w budownictwie materiałów dźwiękochłonnych lub też wykonania ekranów akustycznych
wzdłuż planowanych dróg. Plan miejscowy dopuszcza takie możliwości, lecz nie obliguje jednak do ich zastosowania.
Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne
Zachowuje się istniejące cieki i wody stojące. W planie przyjęto skuteczne rozwiązania
mające na celu ochronę stanu środowiska gruntowo-wodnego, w tym zasobów głównego
zbiornika wód podziemnych. Ograniczenie działalności rolniczej zmniejszy ładunek spływających do wód substancji biogennych, co powstrzyma niekorzystne zjawisko eutrofizacji.
Oddziaływanie na krajobraz, zabytki i dobra materialne
W wyniku urbanizacji następuje przeobrażanie krajobrazu wiejskiego w krajobraz o
cechach podmiejskich. Dominującym typem zabudowy na terenie planu jest zabudowa jednorodzinna. W planie wykazano troskę o zachowanie ładu przestrzennego na nowo projektowanych terenach w zakresie ładu kompozycyjnego i rozwiązań architektonicznych.
57
Zachowuje się istniejące budynki i budowle. Nie wprowadza się szczególnych ustaleń
dotyczących zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków.
Elementem negatywnie wpływającym na estetykę krajobrazu mogą mieć przecinające
tereny mieszkaniowe i rolne obwodnice (tereny 4.KDZ i KDG), które powinny zostać osłonięte zielenią wysoką.
Oddziaływanie na ludzi
Dopuszczone w planie kategorie przeznaczenia i funkcji terenów wykluczają możliwość realizacji inwestycji i obiektów mogących w sposób negatywny wpłynąć na środowisko
życia i zdrowie mieszkańców. Jakość środowiska i warunki zamieszkiwania nie powinny ulec
niekorzystnym przekształceniom o charakterze znaczącym.
Opis oddziaływań o charakterze skumulowanym
Potencjalne oddziaływania skumulowane obejmują emisję hałasu oraz emisje zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery. W sąsiedztwie obszaru planu opracowywane
są projekty MPZP, w których przewiduje się powiększenie terenów zainwestowanych (głównie terenów zabudowy mieszkaniowej). Wymienione uciążliwości będą się nasilać. Zmniejszający się areał naturalnych siedlisk przyrodniczych a także terenów rolniczych prowadzić
może do obniżenia poziomu bioróżnorodności. Ograniczenie niekorzystnych skutków antropopresji będzie zależeć od rozwiązań przyjętych w planach miejscowych. Zapisy planów odnoszące się do zagadnień związanych z ochroną środowiska powinny być spójne.
4.3.
Analiza wpływu na formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000
Nie przewiduje się wystąpienia negatywnego wpływu na Park Krajobrazowy „Puszcza
Zielonka” znajdujący się w odległości ok. 8 km na północ od obszaru MPZP oraz obszar specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Dolina Cybiny” położony w odległości ok.
1 km od północnej granicy obszaru planu.
4.4. Oddziaływanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego poza obszarem opracowania
Wprowadzenie nowego zagospodarowania wiąże się ze zwiększonym poborem wody z
sieci wodociągowej, wzrostem zużycia energii elektrycznej i cieplnej, gazu. Powstałe odpady
oraz ścieki będą stanowić obciążenie dla środowiska w miejscu ich utylizacji. Zaistniałe emisje przyczynią się do ogólnego stanu środowiska w gminie. Uciążliwości związane ze wzrostem natężenia ruchu samochodowego będą odczuwalne na całej długości tras dojazdowych
do obiektów umiejscowionych na obszarze planu.
4.5.
Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Nie stwierdza się występowania takiego oddziaływania.
4.6. Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń MPZP na środowisko przyrodnicze
W zależności od potencjalnego wpływu na środowisko dokonano podziału poszczególnych obszarów funkcjonalno-przestrzennych na cztery grupy o zróżnicowanym wpływie na
środowisko. Ich przestrzenne rozmieszczenie przedstawiono na rysunku prognozy a wpływ na
środowisko zestawiono w formie tabelarycznej. Są to grupy: A - obejmująca zieleń i wody
powierzchniowe o korzystnym wpływie na środowisko, B – tereny zainwestowane, o zróżni58
cowanym wpływie na środowisko, C – tereny rolne (brak zmiany oddziaływania), D – drogi
klasy głównej (obwodnice) o wpływie niekorzystnym.
5.
Metody analizy realizacji postanowień projektu planu
W rozdziale tym przedstawiono sposób realizacji analizy wpływu planu miejscowego
na środowisko oraz ich zakres. W tym zakresie powinny być wykonywane okresowe przeglądy zainwestowania obszaru i realizacji MPZP, realizowane przez administrację samorządową.
Badania stanu środowiska prowadzone będą w ramach państwowego monitoringu środowiska.
6.
Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Zaproponowano objęcie ochroną akustyczną terenów mieszkaniowych położonych na
styku z terenami aktywizacji produkcji. Ponadto zaleca się zagospodarowanie pasów zieleni
izolacyjnej wzdłuż planowanej obwodnicy Swarzędza zielenią wysoką. Pozostałe przyjęte w
projekcie planu rozwiązania uznaje się za wystarczające.
7.
Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami
W rozdziale tym przeanalizowano powiązania projektu MPZP z dokumentami takimi
jak plany, programy i strategie, a także opisano w jaki sposób uwzględniono cele ochrony środowiska.
59