Triduum Paschalne

Triduum Paschalne
Gdyby zapytać naszego, przeciętnego Parafianina o to, jaki jest najważniejszy okres w
roku, prawdopodobnie odpowiedziałby, że jest to „Wielkanoc” lub „Boże Narodzenie”. W
niektórych przypadkach mogłaby też paść odpowiedź: "Wielki Post" lub "Adwent".
Być może nie pamiętamy już,, że jest oddzielny okres liturgicznym nazywanym:
Święte Triduum Paschalne, czyli trzy dni, upamiętniające
Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa.
WIELKI CZWARTEK
Jest to dzień ustanowienia przez
Chrystusa
dwóch
Sakramentów:
Eucharystii i Kapłaństwa. Najpierw,
rano, w katedrach biskupi celebrują tzw.
Mszę Krzyżma, w czasie której
konsekrują krzyżmo i błogosławią oleje.
Kończy się wówczas okres Wielkiego
Postu. Druga część litugiii Wielkiego
Czwartku to Msza Wieczerzy Pańskiej.
Liturgia eucharystyczna Wielkiego
Czwartku upamiętnia moment ustanowienia Najświętszego Sakramentu — przeistoczenia
chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Ewangelia według św. Łukasza tak opisuje owo
wydarzenie: „Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc:
«To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę!" Tak samo i
kielich po wieczerzy, mówiąc: «Ten Kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was
będzie wylana»" (Łk 22,19-20). Prawo składania ofiary w imieniu społeczności wiernych
Jezus przekazał Apostołom i ich następcom; w ten sposób ustanowiony został także
Sakrament Kapłaństwa. Po Komunii św. Najświętszy Sakrament zostaje przeniesiony do
specjalnie przygotowanego miejsca, tzw. ciemnicy, symbolizującej trudny czas Chrystusowej
modlitwy w Ogrójcu, a przede wszystkim zniewagi doznawane podczas przesłuchania. Gaśnie
wieczna lampka, płonąca przez cały rok przy tabernakulum. Już wcześniej, po odśpiewaniu na
początku mszy Wieczerzy Pańskiej hymnu Chwała na wysokości Bogu, milkną dzwony i
dzwonki, a niekiedy również organy. Dzwonki zastępuje się stukotem drewnianych kołatek.
Na znak osamotnienia Chrystusa, opuszczonego przez najbliższych, z ołtarza zdejmuje się
obrusy.
O Jezu, przyjdź, mam nogi zabrudzone. Dla mnie stań się sługą. Nalej wody do
miednicy; przyjdź, obmyj mi nogi. Wiem. że to, co mówię, jest zbyt śmiałe, lecz obawiam się
groźby Twoich słów: „Jeśli nie umyję nóg twoich, nie będziesz miał udzialu ze Mną”. Obmyj
więc moje nogi, abym miał cząstkę z Tobą. Lecz cóż ja mówię, obmyj mi nogi? To mógł
powiedzieć Piotr, który musiał obmyć tylko nogi, ponieważ cały był czysty. Ja raczej, raz
obmyty,, potrzebuję tego chrztu, o którym Ty, o Panie, mówisz: „Co do mnie, jest inny
chrzest, którym mam być ochrzczony” (Orygenes).
WIELKI PIĄTEK
W Wielki Piątek nie jest sprawowana
Msza św. W tym szczególnym dniu Kościół
skupia uwagę na Męce i Śmierci Chrystusa.
Liturgia Nabożeństwa Wielkopiątkowego jest
przejrzysta, jasna, prosta w swej surowości i
powadze. Stanowią ją: Liturgia Słowa,
Adoracja Krzyża, Komunia św. i procesja do
Grobu Pańskiego. W czasie Liturgii Słowa
czytany jest opis Męki Pańskiej według św.
Jana. Odmawiana jest także specjalna
Modlitwa Powszechna. Adoracja Krzyża
zastępuje Liturgię Eucharystyczną. Zaczyna się uroczystym odsłonięciem Krzyża przez
kapłana. Następnie wszyscy wierni, zgromadzeni w świątyni mają możliwość podejścia do
ołtarza i oddania czci Krzyżowi, najczęściej przez ucałowanie Go. Komunia św., tak jak w
Wielki Czwartek może być rozdana wiernym tylko raz w ciągu dnia, właśnie podczas tego
nabożeństwa. Wyjątek stanowią tylko chorzy. Na koniec Pan Jezus zostaje symbolicznie
przeniesiony do grobu.
O Chryste Jezu, upadając przed Twoim krzyżem, uwielbiam Cię. „Mocy Boga”, Ty
okazujesz się powalony słabością, by nas nauczyć pokory i zawstydzić naszą pychę. „O
Kapłanie Najświętszy, Tyś przeszedł przez wszystkie nasze cierpienia, aby się upodobnić do
nas i móc nam współczuć w naszych słabościach”. Nie zostawiaj mnie samemu sobie, ja
bowiem jestem samą słabością; niech będzie we mnie Twoja moc, abym już nie mógł ulegać
złu (K. Marmion: Chrystus w swoich tajemnicach 14).
WIELKA SOBOTA
Wielka Sobota to czas ciszy i oczekiwania.
Kościół, z wyjątkiem Liturgii godzin, nie sprawuje dzisiaj
żadnych czynności liturgicznych. Ten dzień jest też w
pewnym sensie obrazem całego naszego życia, które jest
oczekiwaniem na ostateczne objawienie się mocy Jezusa
zmartwychwstałego; oczekiwaniem, w którym możemy
tylko trwać, ale nie możemy go w żaden sposób skrócić.
Peccavi Domine, miserere mei. Gdziekolwiek się zwrócę,
widzę niewysłowioną miłość i nie mogę się
usprawiedliwić, że nie miłuję, ponieważ Ty sam, Boże i
Człowieku, umiłowałeś mię nie będąc miłowanym przeze
mnie; istotnie nie było mnie, a Tyś mię stworzył. Wszystko
to, co pragnę miłować, znajduję w Tobie... jeśli chcę kochać Boga, mam Twoje niewysłowione
Bóstwo; jeśli chcę kochać człowieka, Ty jesteś człowiekiem... jeśli pragnę kochać Pana, Ty
zapłaciłeś cenę Krwi swojej, wyciągając nas z niewoli grzechu. Ty jesteś Panem, Ojcem i
Bratem naszym, dzięki swej łaskawości i niezmierzonej miłości! (św. Katarzyna ze Sieny).
WIGILIA PASCHALNA
Bardzo podniosła i uroczysta Msza św.
Często jest mylona z Wielką Sobotą. Jednak Wigilia
Paschalna to uroczystość, symbolizująca radość i
rychłe Zmartwychwstanie Chrystusa.Odprawiana
jest wieczorem lub w nocy z soboty na niedzielę. W
liturgii spotykamy wiele wymownych znaków i
symboli. Wszystko zaczyna się przy wygaszonych
światłach. W odpowiednim miejscu poza kościołem
rozpala się ognisko. Po poświęceniu nowego ognia,
przed kapłanem staje akolita lub ministrant, który
trzyma Paschał. Kapłan na paschale żłobi rylcem
krzyż, nad krzyżem grecką literę Alfa, pod krzyżem
literę Omega, a na czterech polach między
ramionami krzyża cyfry bieżącego roku. Kiedy
kapłani i asysta udają sie procesyjnie do kościoła,
stopniowo zapala się lampy i świece. po przyjściu do ołtarza kapłan udaje się na miejsce
przewodniczenia. Następuje odśpiewanie Orędzia Wielkanocnego. Kolejną częścią Wigilii
Paschalnej jest Liturgia Słowa. Lekcjonarz przewiduje dziewięć czytań, łącznie z Ewangelią.
W razie potrzeby liczbę tę można zmniejszyć do pięciu. Po Liturgii Słowa ma miejsce Liturgia
Chrzcielna, w czasie której błogosławi się Paschał i wstawia go do wody, odnawia
przyrzeczenia chrzcielne (często udziela się Sakramentu Chrztu) oraz śpiewa Litanię do
Wszystkich Świętych. Kapłan dokonuje także pokropienia ludu. Kolejną część stanowi
Liturgia Eucharystyczna. Przed błogosławieństwem można poświęcić dary na stół
wielkanocny.
O Boże, przez tajemnicę paschalną zostaliśmy w sakramencie chrztu pogrzebani wespół
z Chrystusem w Jego śmierci, dozwól nam razem z Nim wkroczyć w nowe życie. Przyjmij więc
odnowienie naszych przyrzeczeń chrztu świętego, w których niegdyś wyrzekliśmy się złego
ducha i jego spraw, a teraz na nowo przyrzekamy służyć Tobie wiernie w świętym Kościele
katolickim. O Boże wszechmogący, Ojcze naszego Pana Jezusa Chrystusa, który udzielił nam
odpuszczenia grzechów i odrodził nas z wody i Ducha Świętego, strzeż nas łaską swoją na
życie wieczne (zob. Mszał Polski: Wigilia Paschalna).
REZUREKCJA
Msza o świcie, w wielkanocny poranek, symbolizuje
radosną wieść o Zmartwychwstaniu Chrystusa. Zaczyna się
przy Grobie Pańskim. Następnie ma miejsce bardzo
uroczysta procesja rezurekcyjna (najczęściej trzy razy
wokół kościoła), przy śpiewie "Wesoły dzień nam dziś
nastał". Wymowny jest też refren Psalmu: "W tym dniu
wspaniałym, wszyscy się weselmy". Śpiewa się także
specjalną Sekwencję.
O Chryste Zmartwychwstały, i my z Tobą
zmartwychwstaniemy; usunąłeś się ludziom sprzed oczu, a
my powinniśmy iść za Tobą. Powróciłeś do Ojca Swojego, a my powinniśmy tak postępować,
aby życie nasze „było ukryte z Tobą w Bogu”... Obowiązkiem i przywilejem wszystkich Twoich
uczniów, o Panie, jest podnosić się wzwyż i przemieniać się w Ciebie. To nasz przywilej żyć w
niebie przez nasze myśli, pragnienia, tęsknoty, westchnienia i uczucia, chociaż jesteśmy
jeszcze w ciele... Naucz nas „szukać tego, co w górze” (Kol 3,1), ukazując nam, że należymy
do Ciebie, że nasze serce zmartwychwstało z Tobą i że życie nasze jest ukryte w Tobie (zob. J.
H. Newman).
Tak kończy się ten szczególny okres Triduum Paschalnego. Postarajmy się przeżyć go jak
najlepiej, w skupieniu i modlitwie, oczekując Zmartwychwstałego Pana.