Godność - Światowy Dzień Godności
Transkrypt
Godność - Światowy Dzień Godności
Scenariusz z wykorzystaniem koła wartości 45 min Godność Cele lekcji: Uczeń: – wyjaśnia własnymi słowami, czym jest godność, – podaje wartości sprzyjające zachowaniu własnej i cudzej godności, – omawia podstawowe zasady poszanowania godności innych ludzi, – rozpoznaje przypadki naruszania godności we własnym otoczeniu i odpowiednio reaguje, – wymienia artykuły prawne i instytucje chroniące godność człowieka, – znajduje pomoc w odpowiednich instytucjach, gdy jest naruszana jego godność osobista, – analizuje i ocenia własną postawę wobec naruszania godności innych. Metody: - metoda aktywizująca – koło wartości, - elementy wykładu, - rozmowa kierowana, - praca z tekstem źródłowym. Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa. Środki dydaktyczne: - karta pracy: Godność – prawo każdego człowieka, - karta samooceny. Przebieg lekcji: Faza wprowadzająca 1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu oraz celów lekcji, rozdanie kart pracy. 2. Nauczyciel poleca zrealizować zadanie 1. z karty pracy. Następnie inicjuje dyskusję o problemie poruszanym w tekście. Po rozmowie wyjaśnia uczniom, czym jest godność osobista. Faza realizacyjna 1. Prowadzący dzieli uczniów na pięć grup, rozdaje zespołom kartki z pomocniczymi hasłami do wypełnienia koła wartości (znajdują się one w Materiałach dla ucznia) i poleca, aby wykonali zadanie 2. z karty pracy. Po upływie czasu przeznaczonego na jego realizację rysuje na tablicy koło i uzupełnia je wspólnie z przedstawicielami drużyn. Następnie podsumowuje pracę uczniów – uwrażliwia ich na emocje i potrzeby innych ludzi, od których otrzymują zarówno dobro, jak i zło oraz odwdzięczają się tym samym. 2. Nauczyciel przydziela do opracowania każdej grupie jedną zasadę godności, sformułowaną przez organizację Globaldignity. Po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele zespołów w kilku zdaniach wyjaśniają, jak ich drużyny zinterpretowały treść reguły. • Grupa 1: Każdy człowiek ma prawo do godnego życia. • Grupa 2: Godne życie to możliwość realizowania swojego potencjału dzięki odpowiedniemu poziomowi opieki zdrowotnej, edukacji, godziwym zarobkom i poczuciu bezpieczeństwa. • Grupa 3: Godność to wolność decydowania o własnym życiu i poszanowanie tego prawa przez innych. • Grupa 4: Godność powinna być podstawą we wszystkich naszych działaniach. • Grupa 5: Nasza własna godność jest nieodwołalnie związana z godnością innych. 3. Uczniowie wykonują zadanie 3. z karty pracy. Chętne osoby omawiają wspólnie z nauczycielem wnioski, do jakich doszły, koncentrując się na analizie swojej własnej postawy i jej ocenie. 4. Nauczyciel krótko opowiada o Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz o prawach dziecka zapisanych w Konwencji praw dziecka (potrzebne informacje zostały zawarte w Materiałach dla nauczyciela). 5. Prowadzący charakteryzuje działalność instytucji, do których obywatel może się zwrócić, gdy naruszana jest jego godność (Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka – przydatne wiadomości umieszczono w Materiałach dla nauczyciela) ze szczególnym uwzględnieniem podmiotów działających w środowisku lokalnym (np. ośrodki pomocy, specjalne linie telefoniczne). Faza podsumowująca 1. Nauczyciel rozdaje uczniom kartę samooceny (znajduje się w Materiałach dla ucznia) i poleca ją wypełnić. Ochotnicy komentują na forum klasy sposób wykonania polecenia. 2. Zadanie domowe: Przygotuj w dowolnej formie plastycznej pracę na temat: „W jaki sposób przeciwdziałać naruszaniu godności innych ludzi?”. Materiały dla nauczyciela Informacje dotyczące dokumentów chroniących prawo człowieka do godności Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 10 grudnia 1948 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ na posiedzeniu w Paryżu uchwaliło Powszechną deklarację praw człowieka – pierwszy ogólnoświatowy zbiór najważniejszych praw i wolności. W jej trzydziestu artykułach spisano prawa osobiste, polityczne (obywatelskie), ekonomiczne, socjalne oraz kulturalne, gwarantując jednostkom m.in. prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa, równości wobec prawa, bezstronnego postępowania sądowego, ochrony życia prywatnego oraz bezpłatnego szkolnictwa na poziomie podstawowym. Dokument nie miał charakteru wiążącego dla podpisujących go państw, gdyż na jego podstawie nie można było egzekwować określonego działania z ich strony. Wywarł jednak olbrzymi wpływ na prawodawstwo poszczególnych krajów, które regulowały prawa człowieka w swoich konstytucjach lub umowach międzynarodowych. O ile uchwalony akt miał ukierunkować dalsze działania ONZ na rzecz ochrony praw jednostki, o tyle spisane w 1966 r. międzynarodowe Pakty praw człowieka miały już wiążący dla sygnatariuszy charakter umów międzynarodowych. Do dokumentów tych zalicza się Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych oraz Międzynarodowy pakt praw osobistych i politycznych. Pierwszy z nich wszedł w życie 3 stycznia 1976 r., drugi – 2 marca 1976 r. W Polsce obowiązują odpowiednio od 3 marca i 18 czerwca 1977 r. Powtórzono w nich i sprecyzowano prawa określone w Powszechnej deklaracji praw człowieka. Międzynarodowy pakt praw osobistych i politycznych uzupełnił ją o prawa osób należących do mniejszości etnicznych, religijnych i językowych. Zapisano w nim też zakaz więzienia za długi oraz nakaz humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności. Nie zaproponowano natomiast gwarancji ochrony prawa własności. Uchwalenie Międzynarodowego paktu praw osobistych i politycznych doprowadziło do powołania Komitetu Praw Człowieka. Organ ten nadzoruje przestrzeganie przyjętych postanowień przez kraje, które je podpisały. Rozpatruje też sprawozdania państw oraz przyjmuje ich skargi i petycje indywidualne w sprawach naruszenia praw człowieka. Pierwotnie nie przewidywano utworzenia żadnego organu kontrolującego przestrzeganie postanowień Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych. Jednak już w 1978 r. powołano grupę ekspertów, którą w 1985 r. zastąpiono Komitetem Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych. Jego członkowie zbierają się trzy razy w roku na sesje odbywające się w Genewie. System kontroli polega wyłącznie na przyjmowaniu i rozpatrywaniu sprawozdań sygnatariuszy. Konwencja praw dziecka Uchwalono ją z inicjatywy polskiej, zgłoszonej w 1978 r. Po trwających blisko 11 lat pracach została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 r. Weszła w życie 2 września 1990 r. Do tej pory ratyfikowały ją 193 państwa, w tym Polska (7 lipca 1991 r.). Dokument składa się z preambuły oraz 54 artykułów. Stanowi najobszerniejszy katalog praw dziecka i dlatego często nazywa się go światową konstytucją praw dziecka. W świetle art. 1 dzieckiem jest każda osoba do osiągnięcia pełnoletności, czyli (w sytuacjach typowych) do ukończenia 18 lat. W dokumencie określono uniwersalne normy prawne chroniące dzieci przed wyzyskiem, złym traktowaniem i zaniedbaniem oraz zagwarantowano najmłodszym ochronę podstawowych praw człowieka. Uregulowane prawa zostały podzielone na trzy kategorie: – prawa osobiste, np.: do życia i rozwoju, do wychowania w rodzinie, do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa, – prawa socjalne, np.: do ochrony zdrowia, do wypoczynku i czasu wolnego, – prawa kulturalne, np. do nauki, korzystania z dóbr kultury. Konwencję praw dziecka uzupełniono dwoma protokołami dodatkowymi, uchwalonymi 25 maja 2000 r. Pierwszy dotyczy udziału dzieci w konfliktach zbrojnych, a drugi – sprzedaży dzieci, dziecięcej prostytucji i pornografii. Oba zostały ratyfikowane przez Polskę w 2005 r. Państwa, które podpisały dokument, zobowiązały się podjąć działania zmierzające do urzeczywistnienia zawartych w nim praw. Komitet Praw Dziecka ONZ, kontrolujący ich przestrzeganie, rozpatruje sprawozdania składane przez poszczególne kraje. Polska składała takie sprawozdania w latach 1993 i 1999. Informacje dotyczące instytucji powołanych do ochrony prawa człowieka do godności Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich Potrzebę utworzenia niezależnego urzędu badającego zgodność działań organów administracyjnych z prawem jako pierwsi dostrzegli Szwedzi. Wprowadzili tę myśl w życie w 1809 r. W 2. poł. XX w. rozwiązanie to rozpowszechniło się w całej Europie. W Polsce urząd ów stworzono w 1987 r. Obecnie rzecznika praw obywatelskich (RPO) powołuje sejm za zgodą senatu – na 5-letnią kadencję, z możliwością jednej reelekcji. Zadanie tej osoby polega na czuwaniu, by wskutek czynności organów państwowych nie nastąpiło naruszenie prawa lub zasad sprawiedliwości społecznej. Rzecznik nie bada złamania praw danej osoby przez sąsiada czy kolegę z pracy. Interweniuje wszędzie tam, gdzie są lub mogą być zagrożone prawa człowieka i obywatela w relacjach: jednostka – państwo (organ władzy państwowej). Podjęcie czynności przez rzecznika może nastąpić na skutek jego własnej inicjatywy, na wniosek obywateli, członków organizacji obywatelskiej albo organów samorządowych. Wcześniej wnioskodawca powinien przejść całą krajową procedurę odwoławczą. Oznacza to, że obywatel po np. niekorzystnym wyroku sądu pierwszej instancji nie może złożyć od razu odpowiedniego wniosku do rzecznika. Za zgłaszanie wniosków nie pobiera się żadnych opłat skarbowych. Nie jest też wymagane zachowanie formy pisemnej. Jeśli jednak zamierzamy spisać skargę, możemy ją wysłać pocztą albo wypełnić formularz elektroniczny. Wystarczy wyraźnie wskazać w nim wnioskodawcę oraz osobę, której wolności i prawa zostały naruszone. Należy również określić przedmiot sprawy, a także załączyć kopie lub odpisy posiadanych dokumentów. Rzecznik najpierw sprawdza podane we wniosku fakty. Jeśli stwierdzi, że rzeczywiście nastąpiły, stara się skłonić winny organ władzy państwowej do naprawienia tego naruszenia. Gdy zostało ono spowodowane niekonstytucyjną ustawą, ma prawo wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie tego aktu pod kątem jego zgodności z zapisami konstytucyjnymi i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. Rzecznik nie ma uprawnień do inicjatywy ustawodawczej; może jednak skłonić właściwe organy (sejm, senat, rząd) do jej podjęcia. Może też interweniować w postępowaniach sądowych – karnych, cywilnych oraz administracyjnych, doprowadzić do wszczęcia procesów w sprawach cywilnych i administracyjnych, wziąć w nich udział, składać skargi kasacyjne w sprawach cywilnych do Sądu Najwyższego, a w sprawach administracyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Badając sprawę, nie jest ograniczony terminami przewidzianymi w Kodeksie postępowania administracyjnego. Urząd Rzecznika Praw Dziecka Po ratyfikacji przez Polskę w 1991 r. uchwalonej przez ONZ Konwencji praw dziecka konieczne stało się powołanie instytucji czuwających nad prawami osób niepełnoletnich. Dlatego w Konstytucji RP uwzględniono istnienie w polskim porządku prawnym urzędu Rzecznika Praw Dziecka. Odpowiednia ustawa została uchwalona w 2000 r. Rzecznika praw dziecka (RPD) powołuje sejm za zgodą senatu na pięcioletnią kadencję (z możliwością jednej reelekcji). Wykonując swoje zadania, osoba ta kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Zawsze bierze pod uwagę naturalne środowisko jego rozwoju, czyli rodzinę. Stoi na straży wszelkich praw najmłodszych, m.in. do życia, ochrony zdrowia, wychowania w rodzinie, nauki, godziwych warunków socjalnych. Stara się uchronić dzieci przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją czy zaniedbaniem. Interwencje podejmuje z własnej inicjatywy lub po wpłynięciu do biura odpowiedniego wniosku. Dotyczą one relacji: dziecko – organ władzy państwowej. Rzecznik ma obowiązek przedstawiać oceny i wnioski mające na celu ochronę praw dzieci oraz usprawnienie trybu załatwiania związanych z nimi spraw. Może zwrócić się np. do organów władzy publicznej, samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych z prośbą o złożenie wyjaśnień lub podjęcie określonych działań. Może także zabiegać o to, by rzecznik praw obywatelskich podjął kroki zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony praw oraz dobra dziecka. Naruszenie praw dziecka może zgłosić każdy: samo dziecko, jego rodzic lub opiekun, krewny, pedagog szkolny, nauczyciel, członek organizacji pozarządowej. Rzecznik gwarantuje przy tym zachowanie poufności. Forma przekazania informacji nie ma znaczenia (można to zrobić ustnie albo pisemnie – także drogą e-mailową). Dzięki parlamentarnym nowelizacjom odpowiednich ustaw, dokonanym w 2008 i 2010 r., pozycja i uprawnienia RPD znacząco się wzmocniły. Może on np. wszczynać postępowania w sprawach cywilnych i administracyjnych oraz brać w nich udział na prawach przysługujących prokuratorowi. Ma też możliwość występowania z wnioskami o ukaranie w sprawach o wykroczenia. Zyskał również prawo zaskarżenia decyzji administracyjnych, uczestniczenia w postępowaniach przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz występowania do Sądu Najwyższego o interpretację przepisów. Materiały dla ucznia Karta z pomocniczymi hasłami do koła wartości tchórzostwo duma honor agresywność uleganie wpływom uczciwość złośliwość egoizm współczucie poczucie własnej niska samoocena wrażliwość niepewność asertywność odwaga świadome postępowanie wyrachowanie poczucie sprawiedliwości wartości Karta samooceny W jakim stopniu dzisiejsze zajęcia pomogły mi zrozumieć, jak cenna jest godność każdego człowieka? uwrażliwiły mnie na krzywdę ludzi żyjących obok mnie? uświadomiły mi, że nie można biernie przyglądać się łamaniu prawa człowieka do zachowania własnej godności? 1 2 3 4 5 6 Karta pracy Godność – prawo każdego człowieka 1. Przeczytaj tekst i wykonaj polecenia. „Nasza córka Kasia jest w klasie szykanowana, opluwana, kopana, ciągana za włosy. Wodzirejem jest 11-letnia Natalia, potrafiąca wywrzeć presję na całą klasę, podpowiedzieć, nad kim można się znęcać. Sprawa była kilkakrotnie zgłaszana do pedagoga szkolnego, ale bez skutku. Agresja ze strony tej dziewczynki przybiera na sile, a moje dziecko nie chce chodzić do szkoły. Boi się, ma bóle brzucha, nie śpi po nocach, na stresy reaguje gorączką. Matka dziewczynki co drugi dzień jest wzywana do szkoły, ale rezultatu nie widać. Sprawę zgłosiłam na policję, czekam na efekty. Co jeszcze mam zrobić? Czy reakcja będzie dopiero, kiedy dojdzie do nieszczęścia?”. http://m.trojmiasto.pl/news/Przemoc-w-szkole-duzy-problem-malych-ludzin55764.html A. Omów sytuację przedstawioną we fragmencie artykułu. B. Przedstaw swoją opinię na temat zachowania Kasi, Natalii i dorosłych. Uzasadnij własne zdanie. 2. Uzupełnij koło wartości. Po prawej stronie wpisz wartości, którymi – Twoim zdaniem –ludzie powinni się kierować, aby zachować godność, a po lewej – zjawiska, cechy i czynniki negatywnie wpływające na ich zachowanie. 3. Podaj przykład naruszenia godności w Twoim środowisku. Następnie wykonaj polecenie. Przykład: ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… Zaznacz swoje odczucia związane z opisaną sytuacją. W tym celu wstaw znak „x” w odpowiednie rubryki tabeli (1 – najniższy stopień nasilenia emocji; 6 – stopień najwyższy). 1 2 3 4 5 6 bezsilność wstyd złość poczucie winy wyrzuty sumienia poczucie współodpowiedzialności obojętność zaskoczenie