docWojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie
download 
Reklamacja Transkrypt
Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie
WOJEWÓDZKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY W OLSZTYNIE dodatek bezp∏atny poniedzia∏ek 16 paêdziernika 2006 r. www.wm.pl Wiarygodne wyniki badaƒ sà postawà trafnej diagnozy Ca∏à dob´ pod kontrolà — Kieruje Pani dzia∏em, którego praca tak naprawd´ w znacznej mierze mo˝e decydowaç o trafnoÊci diagnozy... — Naszà rolà jest zapewnienie lekarzowi wiarygodnego wyniku badania, który jest potrzebny do wykrycia i monitorowania choroby. Przeprowadzamy ponad 200 ró˝nych typów badaƒ. Systematycznie wprowadzamy nowe testy, konsultujàc si´ przy tym z naszymi lekarzami. To oni wiedzà, które badanie mo˝e im si´ przydaç i które warto wprowadziç. Najnowszym, wprowadzonym przez nas badaniem jest tzw. test NT-pro BNP. Umo˝liwia on diagnostyk´ niewydolnoÊci lewokomorowej serca w bardzo wczesnej fazie, a tak˝e sta∏e i dok∏adne monitorowanie stanu lewej komory serca. W skali roku wykonujemy ponad 500 tysi´cy analiz. Ta liczba systematycznie roÊnie, poniewa˝ roÊnie liczba pacjentów kierowanych tu z naszych oddzia∏ów i poradni oraz liczba osób, które przychodzà do nas na badanie z zewnàtrz. Pracujemy ca∏odobowo, wi´c mo˝na zjawiç si´ u nas o dowolnej porze. Je˝eli np. w nocy coÊ pana zaniepokoi, mo˝e pan od razu przyjÊç do nas, zrobiç badania i rano iÊç z wynikami do swojego lekarza pierwszego kontaktu. Pami´tajmy, ˝e regularne powtarzanie pewnych podstawowych badaƒ jest potrzebne, nawet jeÊli wyniki ca∏y czas mamy prawid∏owe. Zarówno dobry wynik, jak i ten mniej dobry sà dla lekarza i nas samych bardzo wa˝nymi informacjami. — A skàd b´d´ mia∏ pewnoÊç, ˝e wynik badania przeprowadzonego w laboratorium Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie b´dzie wiarygodny? — Ka˝dego dnia na specjalnych surowicach kontrolnych sprawdzamy wiarygodnoÊç badaƒ. Znajàc dok∏adnie sk∏ad surowicy, mo˝emy porównaç go z otrzymanymi wynikami i natychmiast wykryç nieprawid∏owoÊci w funkcjonowaniu aparatury. Nasz szpital mo˝e pochwaliç si´ certyfikatami ISO 9001: 2000 i ISO 14001: 1998. Mamy ogromnà satysfakcj´, poniewa˝ braliÊmy w tym procesie aktywny udzia∏. Regularnie bierzemy te˝ udzia∏ w zewn´trznych badaniach jakoÊci, które przeprowadza Centralny OÊrodek Badaƒ JakoÊci w Diagnostyce w ¸odzi. W badaniach tych co miesiàc weryfikowana jest wiarygodnoÊç oznaczeƒ podstawowych sk∏adników chemicznych surowicy. Próbki kontrolne otrzymujemy z ¸odzi, przeprowadzamy badanie i odsy∏amy wyniki. OczywiÊcie nie znamy wczeÊniej sk∏adu próbki. W tych testach zawsze osiàgamy bardzo dobre wyniki. Potwierdzajà to certyfikaty i zaÊwiadczenia, które posiadamy. Wysokà jakoÊç naszych analiz potwierdza tak˝e to, ˝e bierzemy cz´sto udzia∏ w programach badaƒ naukowych, które prowadzà nasi lekarze oraz firmy zewn´trzne. Aby móc uczestniczyç w takich testach, trzeba spe∏niaç najostrzejsze normy. — Pacjenci nie mogà tego zobaczyç, ale wszystkie urzàdzenia analityczne sà podwójne albo nawet potrójne. Dlaczego? — Niedopuszczalna jest sytuacja, ˝e pacjent zostaje bez wyniku badania, bo nam akurat zepsu∏ si´ dany aparat. Dlatego mamy zabezpieczenie w postaci podwójnego sprz´tu. Ale nie jest te˝ tak, ˝e u˝ywamy ciàgle tylko jednej sztuki, a druga stoi w rezerwie na wypadek awarii pierwszej. Te urzàdzenia nie powinny nie pracowaç, dlatego u˝ywamy ich na zmian´. Na poczàtku dzia∏alnoÊci dzia∏u laboratoryjnego w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym pracowaliÊmy zupe∏nie inaczej. W u˝yciu by∏y ró˝nego rodzaju probówki, dziesiàtki odczynników itd. Wspó∏czesne analizatory to prawdziwe kom- Fot. Grzegorz Czykwin O funkcjonowaniu Dzia∏u Diagnostyki Laboratoryjnej Wojewódzkiego Szpitala Wojewódzkiego w Olsztynie rozmawiamy z mgr Beatà Drozdowskà, kierownikiem dzia∏u. Naszà rolà jest zapewnienie lekarzowi wiarygodnego wyniku badania, który jest potrzebny do wykrycia i monitorowania choroby — mówi Beata Drozdowska, kierownik Dzia∏u Diagnostyki Laboratoryjnej WSS w Olsztynie bajny, które mogà automatycznie oznaczyç jednoczeÊnie wiele ró˝nych parametrów badanej próbki. Mamy w tej chwili siedem pracowni: analityki ogólnej, biochemii i immunologii, hematologii, koagulologii, cytologii, hormonalnà oraz serodiagnostyki ki∏y. Wszystkie posiadajà najnowoczeÊniejszy sprz´t. Ale by∏by on praktycznie bezu˝yteczny bez fachowego personelu, który musi prowadziç nad nim ca∏odobowy nadzór. Chc´ podkreÊliç, ˝e wszyscy nasi magistrowie posiadajà specjalizacj´ II stopnia z analityki klinicznej. Specjalizacj´ t´ zdobywa si´ tak samo, jak przebiega to u lekarzy. Ka˝dy wykwalifikowany analityk musi zdaç centralny egzamin specjalizacyjny. — Czy mimo nowoczesnego sprz´tu i doÊwiadczonego personelu mo˝e zdarzyç si´, ˝e wynik b´dzie przek∏amany? — Najlepszym przyk∏adem takiego przek∏amania sà badania serodiagnostyki ki∏y. My jesteÊmy pracownià odwo∏awczà dla innych laboratoriów w województwie, bo zdarza si´, ˝e w badaniu podstawowym wynik mo˝e byç pozytywny mimo tego, ˝e wszystko jest w porzàdku. Zwiàzane jest to z tym, ˝e niektóre osoby mogà posiadaç przeciwcia∏a dajàce tzw. reakcje krzy˝owe (nieswoiste). Aby byç pewnym, trzeba przeprowadziç badanie, które potwierdzi pozytywny wynik. Nasz sprz´t umo˝liwia potwierdzenie pozytywnego wyniku badania przeprowadzonego w innym laboratorium. Tak naprawd´ wp∏yw na wynik ma wiele ró˝nych czynników. Nawet zdenerwowanie przed i w czasie badania. Ten wp∏yw jest minimalny, ale jednak jest. Dlatego gotowy jest ju˝ projekt przebudowy naszego punktu pobraƒ, który ma byç wi´kszy, z bardziej komfortowà poczekalnià. — Wspomnia∏a Pani o ponad 200 rodzajach wykonywanych badaƒ. Jakie sà najwa˝niejsze i najcz´Êciej wykonywane? — Obok bardzo podstawowych testów, czyli morfologii krwi, OB, badania poziomu glukozy, proponujemy równie˝ szeroki wachlarz badaƒ hormonalnych, które oceniajà m.in. funkcj´ przysadki tarczycy, nadnerczy, narzàdów p∏ciowych i trzustki. Wykonujemy testy na obecnoÊç antygenów i przeciwcia∏ w ˝ó∏taczce typu B i przeciwcia∏ w ˝ó∏taczce typu C. Mo˝na wykonaç u nas inne badania diagnozujàce funkcje wàtroby, trzustki i nerek: ALAT, ASPAT, testy sprawdzajàce st´˝enie lipazy, amylazy, mocznika i kreatyniny. Ogólnie rzecz bioràc, jesteÊmy w stanie przeprowadziç wi´kszoÊç podstawowych i specjalistycznych testów niezb´dnych do diagnozowania chorób rozrostowych krwi, niedokrwistoÊci, chorób metabolicznych, mia˝d˝ycy, niewydolnoÊci serca, chorób odzwierz´cych oraz nowotworów. Sebastian ˚urowski s.zurowski@gazetaolsztyƒska.pl 464006-otbr-a WOJEWÓDZKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY W OLSZTYNIE PONIEDZIA¸EK 16 PAèDZIERNIKA 2006 GAZETA OLSZTY¡SKA | DZIENNIK ELBLÑSKI KADRA LABORATORIUM Laboratorium Pobieranie materia∏u do badaƒ — godz. 7.00-12.00 v badania pilne wykonywane sà ca∏à dob´ v czas oczekiwania na wynik badaƒ pilnych, podstawowych ok. 1 godziny v w przypadku zlecenia wi´kszej iloÊci badaƒ, przewidujemy udzielanie rabatu Oferujemy transport pobieranego materia∏u Laboratorium posiada certyfikat wydany przez Centralny OÊrodek Badaƒ JakoÊci w Diagnostyce Laboratoryjnej. Cennik badaƒ Dzia∏u Diagnostyki Laboratoryjnej Analityka ogólna Hematologia Badanie ogólne moczu — 5 z∏ Barwniki ˝ó∏ciowe w moczu — 3 z∏ Glukoza w moczu — 3 z∏ Aceton w moczu — 3 z∏ Bia∏ko w moczu iloÊciowo — 4 z∏ Mikroalbuminuria w moczu — 10 z∏ Fizykalno-morfologiczne badanie nasienia — 70 z∏ Pe∏na analiza sk∏adu kamieni moczowych — 60 z∏ Badanie ka∏u w kierunku paso˝ytów — 10 z∏ Krew utajona w kale — 19 z∏ P∏yn z jam cia∏a — 60 z∏ P∏yn mózgowo-rdzeniowy — 45 z∏ Test na obecnoÊç narkotyków i leków w moczu: OB — 3,50 z∏ Morfologia krwi 18-parametrowa (z rozmazem) — 6 z∏ Rozmaz krwi obwodowej (manualny) — 4 z∏ Retikulocyty — 3 z∏ Mikroskopowa ocena szpiku kostnego — 140 z∏ Fosfataza alkaliczna w granulocytach /preparat krwi obwodowej/ (FAG) — 85 z∏ AktywnoÊç esterazy w preparatach krwi obwodowej i szpiku — 95 z∏ AktywnoÊç peroxydazowa w preparatach krwi obwodowej i szpiku (POX) — 45 z∏ ObecnoÊç glikogenu w preparatach krwi obwodowej i szpiku — 95 z∏ Test LE — 17 z∏ Morfina — test (morfina, heroina, lub tzw. kompot) — 19 z∏ Benzodiazepina — test 19 z∏ Amfetamina — test 19 z∏ Kokaina — test 19 z∏ THC — (haszysz, marihuana) — test 19 z∏ Test Helicobacter Pylorii w surowicy — 25 z∏ Test na lamblie w kale — 20 z∏ Czas koalinowo-kefoinowy (APTT) — 4,50 z∏ Czas trombinowy — 5 z∏ Fibrynogen — 5 z∏ Wskaênik protrombinowy (PT) + INR — 4,50 z∏ Próba ˝elifikacji (test etanolowy) — 5 z∏ Antytrombina III — 38 z∏ D-dimer (iloÊciowo) — 38 z∏ Kierownictwo v mgr Beata Drozdowska — kierownik v mgr Ewa Ciepliƒska — za-ca kierownika DiagnoÊci laboratoryjni v mgr Agnieszka Sikora-Puchajda v mgr Violetta Brzozowska v mgr Anna Doliwa-Adamus v mgr Katarzyna Cyranowska v mgr Renata Michalak Fot. Grzegorz Czykwin 2z Technicy analityki v v v v v v Krystyna Strzelecka Marzena Zapadka Hanna Zygmunt Gra˝yna Górzyƒska Irena Dmochowska Lilia Fijorek Kadra Laboratorium Koagulologia Immunochemia TSH— 17 z∏ FT4 — 18 z∏ FT3 — 18 z∏ MAK (p-cia∏a antyperoksydazowe) anty TPO — 37 z∏ TAK (p-cia∏a antyteroglobulinowe) anty TG — 37 z∏ Insulina — 20 z∏ Parathormon — 45 z∏ BHCG — 18 z∏ Prolaktyna — 19 z∏ FSH — 19 z∏ Estradiol — 19 z∏ Progesteron — 19 z∏ Testosteron — 19 z∏ LH — 19 z∏ DHEA-S — 26 z∏ Kortyzol — 18 z∏ AFP — 19 z∏ CEA — 20 z∏ Ca 125 — 35 z∏ Ca 15,3 — 37 z∏ Ca 19,9 — 45 z∏ PSA — 27 z∏ Tyreoglobulina — 45 z∏ Kalcytonina — 45 z∏ ACTH — 45 z∏ C-peptyd — 40 z∏ SHGB — 50 z∏ Androstendion — 50 z∏ HbsAg — 10 z∏ anty HBS — 34 z∏ anty HCV — 32 z∏ CMV IgG — 27 z∏ CMV IgM — 27 z∏ anty HIV — 25 z∏ TOXO IgG — 26 z∏ TOXO IgM — 30 z∏ Borelioza IgG — 38 z∏ Borelioza IgM — 40 z∏ Wit. B12 — 40 z∏ Kwas foliowy — 40 z∏ Biochemia Bia∏ko ca∏kowite (surowica) — 4 z∏ Mocznik (surowica, mocz) — 4,50 z∏ Kreatynina (surowica, mocz) — 4,50 z∏ Fosfataza alkaliczna (surowica) (ALP) — 5 z∏ Fosfataza kwaÊna (surowica) — 5 z∏ ASPAT (surowica) — 5 z∏ ALAT (surowica) — 5 z∏ GGTP (surowica) — 5 z∏ Amylaza (surowica, mocz) — 6 z∏ Glukoza (surowica) — 4,50 z∏ Lipaza (surowica) — 10 z∏ CK (surowica) — 5,50 z∏ CKMB (surowica) — 10 z∏ Kwas mlekowy (surowica) — 15 z∏ LDH w surowicy lub p∏ynach z jam cia∏a — 5 z∏ Sód (surowica, mocz) — 4,50 z∏ Potas (surowica, mocz) — 4,50 z∏ Chlorki (surowica, mocz) — 4,50 z∏ ˝elazo (surowica) — 5 z∏ TIBC (surowica) — 6 z∏ Gazometria (krew pe∏na) — 11 z∏ Bilirubina ca∏kowita (surowica) — 4,50 z∏ Bilirubina bezpoÊrednia (surowica) — 5 z∏ Wapƒ (surowica, mocz) — 5 z∏ Fosfor (surowica, mocz) — 5 z∏ Magnez (surowica, mocz) — 5 z∏ Serodiagnostyka ki∏y USR — 5 z∏ VDRL — 8,50 z∏ 464006-otbr-a Ferrytyna — 35 z∏ Karbamazepina — 37 z∏ Kwas walproinowy — 37 z∏ Phenobarbital — 37 z∏ IgG (surowica) — 20 z∏ IgA (surowica) — 20 z∏ IgM (surowica) — 20 z∏ IgG (PMR) — 30 z∏ IgA (PMR) — 30 z∏ IgM (PMR) — 30 z∏ Bia∏ko monoklonalne (immunofiksacja) — 130 z∏ Bia∏ko Bence-Jones (immunofiksacja) — 130 z∏ Sk∏adnik dope∏niacza C3 (surowica) — 37 z∏ Sk∏adnik dope∏niacza C4 (surowica) — 37 z∏ Index Linka Tiblinga — 100 z∏ Troponina T — 34 z∏ Troponina I — 34 z∏ Bia∏ko Pro-BNP — 95 z∏ Cholesterol ca∏kowity (surowica) — 5 z∏ HDL — cholesterol — 5 z∏ LDL cholesterol — 2 z∏ Trójglicerydy (surowica) — 5 z∏ Kwas moczowy (surowica, mocz) — 5 z∏ Klirens kreatyniny (surowica + mocz) — 9 z∏ Hemoglobina glikozylowana we krwi (HBA1C) — 17 z∏ Test Waalera-Rosego (surowica) — 6 z∏ Latex (surowic) — 5 z∏ ASO (surowica) — 6 z∏ Seromukoid (surowica) — 10 z∏ Rozdzia∏ elektroforetyczny (proteinogram) (surowica) — 14 z∏ OsmolalnoÊç (surowica, mocz) —15 z∏ Albumina w surowicy — 5,50 z∏ Albumina w p∏ynie mózgowo- rdzeniowym — 15 z∏ CRP HS (surowica) — 16 z∏ CRP (iloÊciowe) (surowica) — 12 z∏ VMA (mocz) — 70 z∏ 17-KS (mocz) — 35 z∏ 7-OHCS (mocz) — 60 z∏ Metanefryny (mocz) — 70 z∏ Krioglobuliny (surowica) — 10 z∏ Wody p∏odowe — 10 z∏ Alkohol (surowica) — 10 z∏ FTA — 15 z∏ FTA-ABS — 15z∏ TPHA — 15 z∏ Pobranie krwi na ˝yczenie ig∏a i strzykawkoprobówka — 2 z∏ Bo˝ena Smoliƒska, kierownik techników Irena Gacka Maria ¸azarczyk Jolanta Borejko Aleksandra Dietrich Aneta Kowalska Anna Machul Teresa Nowak, pomoc laboratoryjna Stefania Fanslau Halina Sztorc Anna Kowalska, technik chemii Bo˝ena Paziak, sekretarka medyczna GAZETA OLSZTY¡SKA | DZIENNIK ELBLÑSKI WOJEWÓDZKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY W OLSZTYNIE 3z PONIEDZIA¸EK 16 PAèDZIERNIKA 2006 NASZA ROZMOWA Szeroka oferta badaƒ profilaktycznych Pracujemy ca∏odobowo Zbadaç si´ nie zaszkodzi Znacznie ∏atwiej by∏oby wymieniç te badania profilaktyczne, których nie mo˝na przeprowadziç w Dziale Diagnostyki Laboratoryjnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie. Morfologia i OB — Badanie morfologiczne krwi daje wiele bardzo u˝ytecznych informacji: o liczbie krwinek bia∏ych i czerwonych, o st´˝eniu hemoglobiny, wartoÊci hematokrytu iloÊci p∏ytek. Pozwala na kompleksowà ocen´ stanu naszej odpornoÊci — podkreÊla Beata Drozdowska. — Ponadto informuje o toczàcym si´ stanie zapalnym w organizmie, o chorobach rozrostowych krwi, o anemiach wywo∏a- Fot. Archiwum WSS W nych np. niedoborem ˝elaza lub kwasu foliowego, witaminy B12. Badanie OB z kolei mo˝e byç wskaênikiem procesu chorobowego oraz s∏u˝yç do monitorowania przebiegu choroby. Tzw. OB. przyspieszone wyst´puje np. w stanach zapalnych, chorobach reumatycznych, anemiach i nowotworach. — Trzeba jednak pami´ta, ˝e przyspieszone OB mo˝e wyst´powaç w naturalnych stanach fizjologicznych organizmu: w czasie cià˝y i po∏ogu, miesiàczki oraz w podesz∏ym wieku — zastrzega Beata Drozdowska. O Oddzia∏e Diagnostyki Laboratoryjnej rozmawia my z Bo˝enà Marcinkowskà, dyrektorem naczel nym Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie Fot. Grzegorz Czykwin ystarczy regularne przeprowadzanie podstawowych badaƒ, aby mieç pewnoÊç, ˝e nic nam nie dolega. Wspó∏czesny Êwiat nie daje nam wielu szans na odpoczynek i czasu na zainteresowanie si´ w∏asnym stanem zdrowia. OczywiÊcie mo˝na myÊleç, ˝e to inni — nie my — majà podwy˝szony poziom cholesterolu. Mo˝na myÊleç, ˝e to inni sà zagro˝eni cukrzycà — nie my. Wiele groênych schorzeƒ mo˝na wykryç podczas nieucià˝liwych i szybkich badaƒ profilaktycznych. WÊród podstawowych badaƒ wymieniç mo˝na: morfologi´ krwi, OB, badanie ogólne moczu, badanie poziomu glukozy i frakcji (HDL i LDL), cholesterolu oraz test na krew utajonà w kale. — To ostatnie badanie w krajach wysoko rozwini´tych wykonywane jest niemal rutynowo po ukoƒczeniu 45 lat — podkreÊla mgr Beata Drozdowska, kierownik Dzia∏u Diagnostyki Laboratoryjnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie. — PrzydatnoÊç tego testu jest olbrzymia, bo ka˝dego roku nowotwór jelita grubego wyst´puje na Êwiecie u ponad 600 tys. osób. Tak du˝a zachorowalnoÊç „winduje” t´ chorob´ na miejsce w pierwszej trójce najcz´Êciej spotykanych nowotworów. Tak jak w przypadku innych nowotworów wczesne wykrycie daje bardzo du˝à szans´ na wyleczenie. — U 10 proc. osób powy˝ej 45. roku ˝ycia wyst´pujà polipy jelita grubego — mówi Beata Drozdowska. — U co dziesiàtej osoby polipy te przejdà w postaç z∏oÊliwà. Poniewa˝ polipy mogà krwawiç, badanie krwi w kale jest traktowane jako jedna z metod przydatnych w badaniach profilaktycznych. Warto podkreÊliç, ˝e dysponujmy testami specyficznymi dla hemoglobiny ludzkiej, których u˝ycie nie wymaga od pacjenta przestrzegania specjalnej diety. Badanie krwi pozwala wykryç schorzenie „w zarodku“ Klasyka zawsze wa˝na Badanie ogólne moczu jest jednym z najstarszych badaƒ laboratoryjnych. — Spe∏nia ono nie tylko kryteria badaƒ przesiewowych, ale tak˝e umo˝liwia Êledzenie dynamiki zmian chorobowych w chorobach uk∏adu moczowego — mówi Beata Drozdowska. — Wszystkim, którzy muszà lub chcà przygotowaç si´ do tego badania, przypominam, ˝e mocz do badaƒ nale˝y pobraç po nocy i po porannej toalecie zewn´trznych narzàdów moczowo-p∏ciowych do czystego, najlepiej jednorazowego pojemnika i dostarczyç jak najszybciej do laboratorium w godzinach rannych. Sk∏ad chemiczny moczu zmienia si´ w chorobach nerek i dróg moczowych. Wzrost st´˝enia niektórych sk∏adników obserwowany jest tak˝e np. w chorobach wàtroby i trzustki. Bardzo wa˝nym badaniem jest oznaczanie poziomu glukozy we krwi, czyli popularne badanie „cukru we krwi”. Wzrost st´˝enia glukozy wyst´puje m.in. w cukrzycy, zaburzeniach hormonalnych i chorobach trzustki. Do podstawowych badaƒ zaliczyç trzeba równie˝ badanie st´˝enia we krwi cholesterolu. — Cholesterol, zw∏aszcza ten „z∏y”, czyli LDL, jest jednym z g∏ównych winowajców mia˝d˝ycy — zaznacza Beata Drozdowska. — St´˝enie LDL nie powinno przekraczaç wartoÊci 135 mg%. We krwi mamy równie˝ tzw. dobry cholesterol, nazywany HDL. Jego odpowiednio wysoki poziom chroni przed mia˝d˝ycà. Bezpieczny poziom HDL to ju˝ powy˝ej 40 mg%, ale najlepiej, jeÊli wartoÊç ta wynosi powy˝ej 60 mg%. W kierunku nowotworów Rak jelita grubego to nie jedyna choroba nowotworo- wa, która mo˝e byç zdiagnozowana w czasie badania przeprowadzonego w Dziale Diagnostyki Laboratoryjnej. Badanie markerów nowotworowych mo˝e byç pomocne w diagnozie choroby nowotworowej, jej lokalizacji, ocenie zaawansowania i monitorowaniu przebiegu leczenia. — Przyk∏adem mo˝e byç badanie m´˝czyzn po 40. roku ˝ycia w kierunku raka prostaty przez oznaczanie poziomu PSA — mówi Beata Drozdowska. — Ponadto nasze laboratorium dysponuje mo˝liwoÊcià badania takich markerów jak np. AFP, BHCG, Ca 15.3, Ca125 i Ca19,9. S∏u˝à one do diagnostyki nowotworów odpowiednio: raka pierwotnego wàtroby, raka piersi, raka jajników i raka trzustki, przewodu pokarmowego i p∏uc. Nale˝y wiedzieç, ˝e wzrost poziomu tych bia∏ek niekoniecznie oznacza chorob´ nowotworowà. Wzrost tych parametrów mo˝e wyst´powaç tak˝e w stanach zapalnych i ∏agodnych guzach. Laboratorium w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie dysponuje ponadto testami na obecnoÊç w moczu narkotyków.Testy te pozwalajà wykryç takie narkotyki jak: heroina, amfetamina, morfina, kokaina, marihuana, haszysz i tzw. kompot. Mo˝liwe jest przeprowadzenie anonimowego testu na obecnoÊç przeciwcia∏ anty-HIV. — Du˝ym zainteresowaniem cieszà si´ badania wykrywajàce zaka˝enia boreliozà — mówi Beata Drozdowska. — Posiadamy testy o du˝ej wiarygodnoÊci wykrywajàce zarówno wczesne, jak i „starsze” zaka˝enia. Ponadto wykonujmy testy wykrywajàce zaka˝enia Toksoplazmozà, która mo˝e powodowaç ci´˝kie uszkodzenie p∏odu. Jako jedyni w naszym regionie wykonujemy test NT-pro BNP rozpoznajàcy niewydolnoÊç serca. Sebastian ˚urowski Beata Drozdowska, kierownik Dzia∏u Diagnostyki Laboratoryjnej WSS w Olsztynie Rozpoznaç niewydolnoÊç serca NT-pro BNP to nowy test laboratoryjny pozwalajàcy oceniç niewydolnoÊç serca. W badaniu tym kontrolujemy poziom tzw. peptydów natriuretycznych typu B. U osoby zdrowej sà one wydzielane w znikomych iloÊciach. W wyniku upoÊledzenia funkcji lewej komory serca dochodzi do zwi´kszonej produkcji tego peptydu. Zwi´kszenie to jest bardzo du˝e, mo˝e przekraczaç norm´ kilkadziesiàt lub nawet kilkaset razy. Podwy˝szenie tej wartoÊci mo˝na stwierdziç ju˝ wtedy, gdy dysfunkcja skurczowa lewej komory jest jeszcze bezobjawowa. Dlatego mo˝liwe jest szybkie rozpocz´cie leczenia, które w perspektywie zapobiec mo˝e wyst´powaniu w przysz∏oÊci incydentów sercowo-naczyniowych, których konsekwencjà niejednokrotnie jest Êmierç. Widoczny jest Êcis∏y zwiàzek mi´dzy BNP a zaawansowaniem niewydolnoÊci serca. Test ten ma zastosowanie tak˝e w diagnostyce ró˝nicowej dusznoÊci, obrz´ków czy niewydolnoÊci wysi∏kowej, o ile objawy te zwiàzane sà z zaburzeniami pracy lewej komory. — Dzia∏ Diagnostyki Laboratoryjnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie istnieje praktycznie od poczàtku funkcjonowania szpitala... — Organizacj´ laboratorium rozpocz´to w chwili uruchomienia Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie, wiosnà 1970 roku. W swych poczàtkach opiera∏o si´ g∏ównie na najprostszych badaniach manualnych, oznaczano jedynie kilka parametrów, za ca∏y zaÊ sprz´t musia∏y wystarczyç proste mikroskopy, szklane probówki i pipety. Jeszcze do niedawna laboratorium mieÊci∏o si´ na III p. szpitala. Pacjenci musieli pokonywaç cztery kondygnacje schodów, aby móc zrobiç badania. Niemo˝liwe to by∏o dla osób niepe∏nosprawnych i schorowanych.To w∏aÊnie z myÊlà o nich jesienià 2003 roku otworzyliÊmy Dzia∏ Diagnostyki Laboratoryjnej w nowych, zmodernizowanych pomieszczeniach na parterze szpitala. ZniwelowaliÊmy wszystkie bariery architektoniczne, aby ka˝dy cz∏owiek móg∏ przyjÊç do naszego laboratorium i zrobiç badania. — Nowe Laboratorium to nie tylko zmodernizowane pomieszczenia, ale równie˝ nowa organizacja pracy i nowoczesny sprz´t. — To prawda. Nasze laboratorium jest do dyspozycji pacjentów przez 24 godziny na dob´, co oznacza, ˝e nawet w nocy pacjenci mogà przyjÊç i zostanà wykonane niezb´dne badania.Teraz laboratorium dysponuje pe∏nym zestawem automatycznych, skomputeryzowanych aparatów do analiz hematologicznych, biochemicznych, immunochemicznych, koagulologicznych. Umo˝liwiajà one wykonanie ponad 200 szczegó∏owych rodzajów badaƒ. Sà wÊród nich tzw. badania podstawowe, jak i specjalistyczne, niezb´dne w diagnozowaniu chorób rozrostowych krwi, niedokrwistoÊci, chorób metabolicznych, mia˝d˝ycy, zawa∏ów, chorób odzwierz´cych, itd. Zwracamy szczególnà uwag´ na jakoÊç wykonywanych badaƒ i kontrol´ poprawnoÊci wydawanych wyników.To wszystko gwarantuje pacjentom rzetelnà i wiarygodnà analiz´ pobranych materia∏ów. — Dzia∏ Diagnostyki Laboratoryjnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie pracuje w trybie 24-godzinnym. Jakie to ma znaczenie dla pacjentów? — Ogromne. Ludzie pracujà w ró˝nych porach dnia i cz´sto nie majà po prostu mo˝liwoÊci, aby zrobiç badaƒ w godzinach pracy urz´dowej. Zmieniajàc system pracy naszego laboratorium na prac´ w trybie 24-godzinnym, daliÊmy wszystkim pacjentom szans´ na zrobienie badaƒ oraz odebranie wyników o ka˝dej porze dnia i nocy. I bardzo du˝o ludzi korzysta z tej mo˝liwoÊci. — W Laboratorium Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie pracujà wysoko wykwalifikowani specjaliÊci. — Systematyczne podnoszenie kwalifikacji, udzia∏ w szkoleniach pozwoli∏y utworzyç zespó∏ z∏o˝ony z szeÊciu specjalistów, którzy posiadajà II stopieƒ specjalizacji z analityki klinicznej oraz 16 wykwalifikowanych techników. Jest to unikalne w skali ca∏ego kraju. A im wi´ksza wiedza i umiej´tnoÊci pracowników, tym lepsza ocena i interpretacja wyników.To w∏aÊnie ich codzienna realizacja zadaƒ i nadzór nad aparaturà zapewniajà ciàg∏oÊç pracy i gwarantujà wiarygodnoÊç wydawanych wyników. — Czy oprócz zaopatrywania pacjentów z zewnàtrz, Dzia∏ Diagnostyki Laboratoryjnej wykonuje równie˝ badania analityczne dla pacjentów hospitalizowanych w szpitalu? — Trudno dziÊ sobie wyobraziç diagnozowanie i monitorowanie leczenia pacjenta bez Êcis∏ej wspó∏pracy z laboratorium. Dlatego obserwujemy ciàg∏y, systematyczny wzrost badaƒ wykonywanych na zlecenie oddzia∏ów i przychodni. W roku 2005 wykonano oko∏o 533 tysiàce analiz, natomiast do koƒca sierpnia 2006 r. wykonano ju˝ ponad 360 tysiàcy badaƒ. Utworzony cztery lata temu punkt pobraƒ pozwoli∏ otworzyç si´ na pacjentów poza szpitalnych, z ca∏odobowà dost´pnoÊcià. Magdalena Kantorczyk 464006-otbr-a 4z WOJEWÓDZKI SZPITAL SPECJALISTYCZNY W OLSZTYNIE PONIEDZIA¸EK 16 PAèDZIERNIKA 2006 ZESPÓ¸ ZAK¸ADU BAKTERIOLOGII GAZETA OLSZTY¡SKA | DZIENNIK ELBLÑSKI Nie bierz w „ciemno” antybiotyków Bakterie pod lupà Dobrze wiedzieç Zak∏ad Bakteriologii WSS w Olsztynie to nowoczesne laboratorium mikrobiologiczne, jeden z najlepiej wyposa˝onych zak∏adów w województwie warmiƒsko-mazurskim. Posiada wysokiej jakoÊci aparatur´, s∏u˝àcà do wykonywania badaƒ bakteriologicznych: automatyczny analizator bakteriologiczny s∏u˝àcy do identyfikacji bakterii i okreÊlania wra˝liwoÊci na antybiotyki, automatyczny system do wykrywania bakterii i grzybów w krwi i p∏ynach ustrojowych, aparat Vitek — pozwala na oznaczanie najni˝szego st´˝enia hamujàcego wzrost bakterii (MIC), który daje mo˝liwoÊci wczeÊniejszego wykrycia drobnoustrojów, przyspiesza uzyskanie wyniku i wczeÊniejsze wprowadzenie celowanego leczenia (jedyny w województwie, najbli˝szy w Gdaƒsku). Zak∏ad wykonuje diagnostyk´ zaka˝eƒ bakteriologicznych i grzybiczych oraz bierze udzia∏ w kontroli zaka˝eƒ szpitalnych. Próbki materia∏ów biologicznych pobranych od pacjentów sà badane pod kontem obecnoÊci bakterii tlenowych, beztlenowych i dro˝d˝aków. Wysokà jakoÊç badaƒ zapewnia uczestnictwo w systemach kontroli zewn´trznej POLMICRO prowadzonych przez Centralny OÊrodek Badania JakoÊci w Diagnostyce Mikrobiologicznej. Zak∏ad posiada certyfikat wiarygodnoÊci badaƒ mikrobiologicznych za 2005 r. z bardzo dobrym wynikiem. Od wielu lat Zak∏ad Bakteriologii uczestniczy w Ogólnopolskim Programie Monitorowania OpornoÊci Drobnoustrojów OPTY (spoÊród ponad 600 szpitali w Polsce, tylko 40 oÊrodków uczestniczy w tym programie). Zak∏ad bierze czynny udzia∏ w pracach zespo∏u ds. zaka˝eƒ szpitalnych oraz sporzàdza corocznà map´ wyst´powania chorobotwórczych mikroorganizmów na poszczególnych oddzia∏ach szpitala, wraz z najcz´Êciej wyst´pujàcymi wzorcami opornoÊci na antybiotyki. Zak∏ad Bakteriologii w liczbach W 2005 r. Zak∏ad Bakteriologii wykona∏ ponad 12 tysi´cy badaƒ mikrobiologicznych. Do wrzeÊnia tego roku wykonano ju˝ ponad 11 tysi´cy badaƒ bakteriologicznych. Ile zap∏acisz za badanie bakteriologiczne? v badanie wymazu z pochwy — 25 z∏ v badanie stopnia czystoÊci pochwy — 5 z∏ v badanie moczu — 20 z∏ v badanie wymazu z gard∏a — 25 z∏ v badanie wymazu z nosa — 25 z∏ v badanie wymazu z ucha — 25 z∏ v badanie wymazu z plwociny — 25 z∏ v badanie wymazu z worka spojówkowego — 17 z∏ v badanie wymazów z ran lub ropy — 30 z∏ v badanie wymazów w kierunku beztlenowców z oznaczeniem wra˝liwoÊci na antybiotyki — 40 z∏ v badanie wymazów w kierunku grzybów z identyfikacjà gatunku oraz okreÊleniem wra˝liwoÊci na leki przeciwgrzybicze — 40 z∏ v badanie Êrodowiska szpitalnego — 10 z∏ v badanie krwi — 40 z∏ v badanie p∏ynów ustrojowych — 40 z∏ v wyhodowanie szczepów Staphylococcus aureus na autoszczepionk´ — 25 z∏ v Koszt wys∏ania szczepów na autoszczepionk´ — 8 z∏ Zak∏ad Bakteriologii przyjmuje badania od poniedzia∏ ku do piàtku w godz. 7.30-14.30 (wysoki parter). Czas oczekiwania na wynik badania ogólnego 1-3 dni, krew i p∏yny ustrojowe do 7 dni. W Fot. Pawe∏ Kicowski mgr El˝bieta Micha∏owska — kierownik, mgr Anna Onyszk — za-ca kierownika (II st. specjalizacji z mikrobiologii klinicznej), mgr Beata Muraszko, mgr Ewa TrzeÊniewska, mgr Bogus∏awa Kusiƒska, Ewa Molenda, Zbyluta Strzy˝owska-Pietryk, Agnieszka Kulig iedza o zaka˝eniach i sposobach walki z nimi jest dziedzinà, która rozwija si´ w zawrotnym tempie. Ka˝dego roku przybywa nowych lub ulepszonych preparatów przeciwko bakteriom i grzybom. Na rynku farmaceutycznym dost´pnych jest oko∏o 100 leków (prawie 300 preparatów) majàcych chroniç przed wszelkimi zaka˝eniami. Trudno znaleêç osob´, która w ostatnich latach nie bra∏a jakiegokolwiek antybiotyku. Oczekujemy, ˝e na ka˝de zaka˝enie dostaniemy odpowiedni szybko dzia∏ajàcy i skuteczny lek. Lekarz cz´sto przypisuje antybiotyki profilaktycznie, nie znajàc sprawcy zaka˝enia ani wzoru jego wra˝liwoÊci. Stosowana metoda prób i b∏´dów (jak jeden nie pomo˝e, to mo˝e drugi b´dzie skuteczny itp.) prowadzi do tego, ˝e pacjent ponosi koszty kolejnych zakupów w aptece, a zaka˝enie przebiega w∏asnym torem — albo rozwija si´ albo zanika samoistnie, niezale˝nie od stosowanego leczenia. Cz´sto sami „wymuszamy” na lekarzu rodzinnym przepisanie antybiotyku wierzàc w jego nieograniczone mo˝liwoÊci. Dopiero w momencie, kiedy leki nie przynoszà poprawy, zastanawiamy si´ — dlaczego? Przecie˝ antybiotyk, który braliÊmy wczeÊniej, tyle razy nam pomóg∏. Ponadto chwali∏a go te˝ sàsiadka, gdy leczy∏a zaka˝enie uk∏adu moczowego, a nawet pomóg∏ naszemu psu przy zapaleniu ucha. — Przyjmujàc antybiotyki, musimy zwróciç uwag´ na skutki uboczne, o czym informujà ulotki do∏àczone do leków, z którymi nie zawsze si´ zapoznajemy — t∏umaczy El˝bieta Micha∏owska, kierownik Zak∏adu Bakteriologii. — Bardzo cz´sto sà to biegunki, bóle brzucha, wysypki czy sw´dzenia. Aby odpowiedzieç sobie na pytanie: dlaczego antybiotyk X nie pomóg∏, nale˝y zdaç sobie spraw´ z tego, ˝e na 10 najcz´stszych drobnoustrojów powodujàcych zaka˝enie, dost´pnych jest oko∏o 100 leków przeciwbakteryjnych i grzybiczych, a przemys∏ farmaceutyczny intensywnie pracuje nad wynalezieniem nowych czy ulepszaniem starych preparatów. Wzrost iloÊci antybiotyków jest wynikiem nie tyle wi´kszej iloÊci gatunków wywo∏ujàcych zaka˝enie, ale narastaniem opornoÊci wspomnianych 10 najcz´stszych sprawców. Badanie bakteriologiczne daje mo˝liwoÊç wyizolowania patogenu, który jest przyczynà infekcji — Chc´ przekonaç pacjentów do tego, aby ˝àdali od lekarzy rodzinnych, zanim przypiszà jakiÊ antybiotyk, skierowania na badania bakteriologiczne. — przekonuje El˝bieta Micha∏owska. — Takie badanie daje mo˝liwoÊç wyizolowania patogenu, który jest przyczynà dolegliwej infekcji. Pozwoli to zastosowaç póêniej skuteczny antybiotyk. Niestety, bardzo cz´sto podaje si´ pacjentowi antybiotyk, który nie dzia∏a na dany drobnoustrój. Skierowanie od lekarza rodzinnego jest dla nas zleceniem wykonania badania bakteriologicznego. Osoby wra˝liwe na najmniejszy ból uspokajam, i˝ pobranie wymazu z gard∏a, nosa lub ucha, czyli miejsc dotkni´tych infekcjà, jest bardzo delikatne, zniesie je bez problemu nawet ma∏e dziecko. Pacjent ze skierowaniem za∏atwiany jest natychmiast. Obowiàzuje zasada, ˝e im Êwie˝szy jest pobrany materia∏, tym lepszy do diagnozowania. Czasami lepiej poczekaç 1-3 dni (tyle mniej wi´cej trwa badanie mikrobiologiczne) i sprawdziç, kto jest sprawcà zaka˝enia, na co jest wra˝liwy i czy w ogóle stosowanie jakichkolwiek antybiotyków jest uzasadnione. Koszt badaƒ mikrobiologicznych w porównaniu z kosztem leczenia (cz´sto wielokrotnego) i ewentualnymi nast´pstwami zastosowania niew∏aÊciwego antybiotyku, jest niewspó∏- Fot. Pawe∏ Kicowski Fot. Pawe∏ Kicowski Zbyt cz´sto i zbyt ∏atwo si´gamy po antybiotyki, nie majàc pewnoÊci czy zastosowane leczenie b´dzie skuteczne. Warto sprawdziç co jest przyczynà zaka˝enia miernie ma∏y. Mo˝e si´ zdarzyç, ˝e wynik badania mikrobiologicznego uchroni nas przed niepotrzebnà antybiotykoterapià, gdy wykluczy udzia∏ bakterii czy grzybów w zaka˝eniu i zasugeruje zaka˝enie wirusowe, które nie poddaje si´ leczeniu antybiotykami. — W najbli˝szej przysz∏oÊci chcemy rozszerzyç swojà dzia∏alnoÊç o diagnostyk´ ginekologicznà — mówi El˝bieta Micha∏owska. — Mamy na uwadze kobiety cierpiàce z powodu d∏ugotrwa∏ych i nawracajàcych stanów zapalnych dróg rodnych, których jest spora grupa. Tego typu infekcje mogà byç przyczynà poronieƒ. Wspomniana diagnostyka opiera si´ na specjalistycznych testach. Urszula Jankiewicz Bakteriologia v Bakteriologia to nauka zajmujàca si´ drobnoustrojami jednokomórkowymi, zwanymi bakteriami. v Bakteriologia zawiera wiele zagadnieƒ klinicznych, jak pobieranie od chorych materia∏ów do badaƒ, ocena wyników badania bakteriologicznego, a tak˝e zajmuje si´ lekami przeciwbakteryjnymi. Dodatek powsta∏ we wspó∏pracy z Wojewódzkim Szpitalem Specjalistycznym w Olsztynie 464006-otbr-a
