fiszka-integracja-stan-na

KARTA PRZEDSIĘWZIĘCIA WCHODZĄCEGO W SKŁAD PAKIETU W RAMACH
ZINTEGROWANEGO POROZUMIENIA TERYTORIALNEGO (ZPT)/
/ZINTEGROWANYCH INWESTYCJI TERYTORIALNYCH (ZIT)
DLA OBSZARU METROPOLITALNEGO TRÓJMIASTA (OMT)
I. Informacje wprowadzające
Nazwa
przedsięwzięcia
Obszar tematyczny
Charakter
przedsięwzięcia:
(zaznacz X)
Typ
przedsięwzięcia
(zaznacz X)
Lokalizacja
przedsięwzięcia/
zasięg
oddziaływania
Metropolitalny System Aktywizacji Społeczno-Zawodowej
RPS
Aktywni Pomorzanie
Priorytet:
1.1, 2.1, 2.2, 2.3, 3.2
Działanie:
1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, 2.1.1, 2.1.2, 2.2.1,
2.3.1, 2.3.2, 3.2.1., 3.2.2
Działanie
realizowane
w osi
priorytetowej
6.Integracja
we
wszystkich PI. Działanie pośrednio
powiązane z przedsięwzięciami ZIT
w OS Konwersja.
projekt
x grupa projektów
x program
Inwestycyjny
X nieinwestycyjny
mieszany
Obszar Metropolitalny Trójmiasto OMT. Projektodawca zakłada wsparcie mieszkańców i PES z
powiatów reprezentowanych przez obserwatorów porozumienia ZIT. Projekt ma charakter systemowy i
odpowiada na ogólne problemy OM z zakresu INTERGACJI .
II. Zakres współpracy i komplementarność z innymi przedsięwzięciami
Partnerzy/
Podmioty
realizujące
Lider:
Trójmiejska Federacja Organizacji
Pozarządowych (TFOP)
Partnerzy:
9 powiatowych partnerstw
złoŜonych z organizacji
pozarządowych i instytucji
integracji z ramienia JST – TRWA
PROCES WYŁANIANIA
PARTNERSTW DOCELOWO
BĘDZIE TO 9 OSOBNYCH
POWIATOWYCH
PARTNERSKICH PROJEKTÓW
Przygotowanie koncepcji przedsięwzięcia.
Uruchomienie procesu powoływania 9 powiatowych
partnerstwa oraz partnerstwa metropolitalnego.
Koordynacja prac przygotowawczych i
przygotowywanie przedsięwzięcia do wdroŜenia
Realizacji programów z zakresu aktywnej integracji ,
usług społecznych i ekonomi społecznej. Opracowanie
lokalnej diagnozy oraz wygenerowanie powiatowego
modelu pobudzającego animacje środowiskową oraz
aktywizację zawodowa osób wykluczonych i
zagroŜonych wykluczeniem .
Partnerstwo Metropolitalne – Lider
Stowarzyszenie Gdański Obszar
Metropolitalny Partnerzy :
Uniwersytet Gdański , Pracodawcy
Pomorza , Pomorska Specjalna
Strefa Ekonomiczna oraz
organizacje pozarządowe
Kompleme
ntarność
przedsięwz
ięcia:
(powiązani
e, nazwa)
Prowadzenie działań załoŜonych dla partnerstwa
metropolitalnego w tym prowadzenie OWES oraz
koordynacja wsparcie doradczym dla Partnerstw
powiatowych .
1.
Pośrednie powiązanie z innym planowanym w ramach ZIT/ZPT przedsięwzięciem rozwojowym
obszaru funkcjonalnego. Projekt uzupełnia przedsięwzięcia infrastrukturalne realizowane w ramach ZIT . W
szczególności powiazanie z projektem „ Rewitalizacja społeczna ,gospodarcza i infrastrukturalno
przestrzenna obszarów zdegradowanych lub zagroŜonych degradacją. „- grupa projektów
2.
Silne powiązanie z innym projektami w trakcie realizacji: Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej
funkcjonujący w Gdańsku w ramach projektu PO KL 7.2.2. Pośrednio koresponduje z projektem „Od
samoorganizacji do partycypacji poprzez wsparcie NGO” 5.4.2 PO KL
3.
Bezpośrednie powiązanie z przedsięwzięciem strategicznym ujętym w RPS
4.
Bezpośrednie powiązanie z krajowym przedsięwzięciem strategicznym zidentyfikowanym we
wstępnym zarysie mandatu negocjacyjnego SWP do Kontraktu Terytorialnego
5.
Bezpośrednie powiązanie z Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej 2014-20
III. Cele przedsięwzięcia i jego znaczenie dla rozwoju OMT
Opis projektu składa się z następujących punktów
A. UZASADNIENIE :
Zwięzły opis
przedsięwzięcia
Opis zawiera podstawowe diagnozy i uzasadnienie potrzeby realizacji projektu, kontekst projekt.
B. GRUPY ODBIORCÓW
Opis zawiera krótkie charakterystyki wszystkich grup odbiorców i uŜytkowników.
C. OBSZAR REALIZACJI PROJEKTU
Opis zawiera informacje na temat dwóch poziomów realizacji projektu.
D.CELE I ZGODNOŚĆ Z POLITYKAMI, KRYTERIAMI ZIT W RAMACH INTEGRACJI
Opis synergii z politykami regionalnymi, krajowymi i unijnymi, w tym szczególnie z kryteriami
oceny projektów ZIT.
E. DZIAŁANIA PROJEKTU
Opis 2 komponentów realizacji projektu
A. UZASADNIENIE i CELE
Obszar Metropolitarny Trójmiasta charakteryzuje się wysokimi wskaźnikami bezrobocia, bierności
zawodowej a takŜe ubóstwa i wykluczenia społecznego. Skala bezrobocia w OMT wynosi 12,6%, tymczasem
długotrwałego bezrobocia doświadcza 30,8% osób (Bank Danych Lokalnych GUS 2013), jednocześnie
rejestrowane bezrobocie nie odzwierciedla w pełni sytuacji aktywności zawodowej mieszkańców OMT.
Współczynnik aktywności zawodowej wynosi niecałe 57%, wskaźnik zatrudnienia 51%, osoby aktywne
zawodowo (pracujące i bezrobotne pow. 15 lat) stanowią niecałe 50% mieszkańców a liczba osób biernych
zawodowo wynosi niecałe 35% (IV kwartał 2013 Bank Danych Lokalnych GUS). Co piaty mieszkaniec jest w
wieku przedprodukcyjnym, zaś wiek poprodukcyjny, tj. emerytalny osiągnęło 15% mieszkańców. W 2012 r. na
100 osób w wieku produkcyjnym przypadały 56,6 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Stosunek ten nazywany
jest współczynnikiem obciąŜenia ekonomicznego. Jego wartość wzrosła w porównaniu z rokiem 2011 (dla
województwa: 55,6), a wzrost ten świadczy o starzeniu się społeczeństwa. Wzrasta w OMT problem ubóstwa,
wykluczenia i rozwarstwienia społecznego. Wysoki wskaźnik ubóstwa lub wykluczenia społecznego 28,1%
połączony jest z wysokim wskaźnikiem zagroŜenia ubóstwem relatywnym po uwzględnieniu w dochodach
transferów społecznych 16,8%, wskaźnikiem niskiej intensywności pracy 4,9% oraz wskaźnikiem pogłębionej
deprywacji materialnej 16,1% (GUS, Eurostat 2011). Inne wskaźniki wykluczenia społecznego wg. granicy
ubóstwa pokazują, Ŝe w Obszarze Metropolitarnym Trójmiasta minimum egzystencji dotyczy 9,8%
mieszkańców, ustawowa granica ubóstwa 10,6% mieszkańców a relatywna granica ubóstwa dotyczy 20,3%
mieszkańców (Bank Danych Lokalnych GUS 2012).
Dane GUS w 2012 roku wskazują, Ŝe w pomorskim z pomocy społecznej w 2012 r. skorzystało ponad 195 tys.
osób (8,6% mieszkańców województwa, w tym 126 tys. z obszaru ZIT (odpowiednio 9%). Na obszarze
Trójmiasta było to blisko 26 tys. osób, co stanowi 3,5 % ogółu mieszkańców rdzenia Metropolii. Skala
korzystania z pomocy społecznej jest relatywnie wysoka w porównaniu do średniej krajowej (8,1%)
(Beneficjenci pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych według województw, podregionów, powiatów i
gmin w 2012 r. GUS). Wyraźnie widać terytorialne zróŜnicowanie częstości korzystania z pomocy społecznej,
najwyŜsze w gminach otaczających rdzeń Metropolii Trójmiasta, w gminach wiejskich oddalonych od centrów
urbanizacyjnych. Łączna kwota świadczeń z pomocy społecznej wyniosła ponad 200 milionów złotych (Bank
Danych Lokalnych GUS 2012). Główne powody udzielania wsparcia pomocy społecznej to ubóstwo (ok
80%), bezrobocie (50%), niepełnosprawność (ok 40%), długotrwała lub cięŜka choroba (ponad 30%),
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych (niecałe 20%), potrzeba ochrony macierzyństwa,
alkoholizm, bezdomność, przemoc w rodzinie. Wzrosła równieŜ liczba osób długotrwale korzystających z
tego rodzaju pomocy z 31 022 w 2009 r. do 42 886 w 2011, przy wzroście w 2012 r. do 43 608 (dane MPiPS
2013).
Liczba osób niepełnosprawnych w woj. pomorskim wynosi 284 499, z czego liczba osób niepełnosprawnych
w wieku produkcyjnym 141 563, liczba osób prawnie niepełnosprawnych 107 903 (GUS 2011 Spis
Powszechny). Liczba osób bezdomnych w OMT wynosi 1715 osób bezdomnych (Grudzień 2013, PFWB
2014). Około 200 tys. mieszkańców województwa pomorskiego doświadcza wykluczenia mieszkaniowego
(liczba niniejsza jest estymacją, na którą składają się: liczba osób w mieszkaniach zadłuŜonych (powyŜej 3
miesięcy), substandardowych (warunki zamieszkania i skrajne przeludnienie), liczba osób zagroŜonych
eksmisją, osób zagroŜonych przemocą (Bank Danych Lokalnych GUS 2011). Niecałe 7 tysięcy osób przebywa
w stacjonarnych placówkach pomocy społecznej (Domy Pomocy Społecznej i inne), w róŜnych formach
opieki dla dzieci (rodziny zastępcze, placówki socjalizacyjne, rodzinne domy dziecka) przebywa niecałe 5
tysięcy dzieci, ponad 10 tysięcy osób korzysta ze wsparcia Szpitali Psychiatrycznych, natomiast ponad 80
tysięcy osób zarejestrowana jest w poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych (Bank
danych Lokalnych GUS 2013). Liczba osób uzaleŜnionych od alkoholu wynosi około 30 tysięcy osób,
natomiast ponad 100 tysięcy osób, Ŝyje w otoczeniu osób uzaleŜnionych, ponad 100 tysięcy mieszkańców
OMT zagroŜonych jest uzaleŜnieniem od alkoholu (PARPA 2014).
Głównym problemem w realizacji zadań związanych z integracją społeczną i zawodową osób biernych
zawodowo, długotrwale bezrobotnych, ubogich, wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym na
poziomie Obszaru Metropolitarnego Trójmiasta jest brak zintegrowanego, międzysektorowego i
międzywydziałowego systemu integracji. Rozwiązywanie problemu bierności zawodowej, ubóstwa i
wykluczenia społecznego wymaga wdraŜania rozwiązań na poziomie polityki społecznej, czyli zintegrowania
sfer pomocy i integracji społecznej, rynku pracy, ekonomii społecznej, edukacji, zdrowia, mieszkalnictwa.
System integracji społecznej i zawodowej, jego ramy i zakres powinien być uspójniony między róŜnymi
podmiotami, w obszarze metropolitarnym, natomiast usługi, instrumenty i narzędzia powinny być wdraŜane
lokalnie według lokalnych potrzeb i specyfiki. W OMT w zakresie integracji mamy dotychczas do czynienia
ze zbiorem rozproszonych, nieuspójnionych a często przypadkowych działań w zakresie aktywnej integracji,
usług społecznych i ekonomii społecznej. Brakuje integracji działań samorządów, organizacji społecznych
oraz sektora prywatnego. Powierzchowność relacji, niski poziom i jakość komunikacji, wzajemne stereotypy i
uprzedzenia stanowią realny problem we współpracy i składają się na niski poziom kultury współpracy
(wyuczone codzienne zachowania, postawy, przekonania, wartości, rytuały, itp.). Niedostatek pozytywnych
doświadczeń dobrego współdziałania (spotkań, dyskusji, poznawania swoich racji, motywów i ograniczeń)
utrudnia budowanie pozytywnych relacji i zaufania, bez których bardzo trudno o efektywny, kompatybilny
system wsparcia, oparty na dobrej współpracy międzysektorowej. Poziom współpracy i wzajemnego
informowania się instytucji pomocy i integracji społecznej, instytucji rynku pracy, organizacji pozarządowych
wspierających osoby zagroŜone wykluczeniem społecznym w procesie aktywizacji zawodowej i społecznej
jest zbyt niski. Współpraca ma charakter okazjonalny na potrzeby realizacji jednostkowych projektów,
wydarzeń, a nie systemowy, co pozwoliłby na realizację wsparcia w sposób zindywidualizowany i skuteczny
uwzględniając nie tylko sytuację rodziny i otoczenia, lecz angaŜujące przy tym do współpracy róŜne instytucje
działające na rzecz integracji i pomocy społecznej, rynku pracy oraz pracodawców, co jest szczególnie waŜne
w zatrudnieniu osób wykluczonych.
Znaczna część usług społecznych nie jest dostępna osobom wykluczonym lub zagroŜonym wykluczeniem
społecznym. W obszarze metropolii odnotowujemy utrudniony dostęp do niedrogich, trwałych oraz wysokiej
jakości usług socjalnych (społecznych, zdrowotnych, rehabilitacyjnych, opiekuńczych) świadczonych w
interesie ogólnym, zwłaszcza w zakresie inwestycji w infrastrukturę społeczną w środowisku lokalnym.
Główna część usług dla tej grupy osób jest bardzo mocno zinstytucjonalizowana, to znaczy realizowana jest w
systemie totalnych, często zamkniętych instytucji a nie w środowisku lokalnym co przyczynia się do wzrostu
kosztów społecznych i ekonomicznych a takŜe utrwalania i pogłębiania deficytów i problemów, zamiast
budowania zasobów i moŜliwości. Zbyt mało uwagi poświecą się równieŜ promowaniu przejścia z usług
instytucjonalnych do usług profilaktycznych na poziomie społeczności lokalnych. Deinstytucjonalizacja
wsparcia osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem wymaga uruchomienia wielu nowatorskich usług
realizowanych w środowisku lokalnym. Brak zainteresowania, niski poziom motywacji czy nieskuteczne
działania w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób wykluczonych społecznie bardzo często
powiązane są z brakiem dostępu do kluczowych usług społecznych zapewniających realizację najwaŜniejszych
potrzeb, będących determinantą aktywności społecznej i zawodowej. W Obszarze Metropolitarnym Trójmiasta
istnieje wymierny i dotkliwy deficyt placówek dziennego wsparcia, mieszkań wspieranych (chronionych),
usług indywidualnego asystowania, streetworkingu, poradnictwa prawnego i obywatelskiego, doradztwa
ekonomicznego, usług opiekuńczych, wykorzystujących animację społeczną i wolontariat. W przypadku
dzieci i młodzieŜy wymagających opieki mamy do czynienia ze zbyt małą liczbą zawodowych rodzin
zastępczych przy równoczesnej dominacji rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem co skutkuje
dziedziczeniem, utrwalaniem negatywnych wzorców oraz dysfunkcją rodziny. W sposób szczególnie dotkliwy
brakuje w OMT instrumentów i usług animacji społecznej i wolontariatu realizowanych lokalnie
docierających do grup wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym będących bardzo często
pierwszym kontaktem i rozbudzaniem potrzeb aktywności społecznej i zawodowej. Partnerstwa lokalne mogą
budować lub rozwijać sieci usług społecznych odpowiadających na konkretne zapotrzebowanie i konkretne
zasoby jakim dysponują dane społeczności na terytorium oddziaływania. Dla uzyskania trwałości zmiany
społecznej waŜne jest to aby usługi tworzone były w odpowiedzi na realne zdiagnozowane zapotrzebowanie
społeczne. Praca animacyjna jest w stanie doprowadzić do wypracowania i powstawania usług w odpowiedzi
na lokalne zapotrzebowanie i wskazać odpowiednie zasoby.
Obszar Metropolii Trójmiasta charakteryzuje się brakiem wystarczającej ilości inicjatyw i podmiotów
ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych, które mogłyby stworzyć miejsca pracy dla osób
zagroŜonych i wykluczonych społecznie.
W OMT funkcjonują podmioty ekonomii społecznej, jednak w większości są to organizacje pozarządowe,
prowadzące działalność odpłatną i nie tworzące stałych miejsc pracy. W porównaniu do danych z innych
krajów europejskich, wskaźnik ilościowy podmiotów ekonomii społecznej dla naszego regionu jest bardzo
niski. Jednocześnie charakterystyczne dla województwa pomorskiego jest duŜe zróŜnicowanie terytorialne w
liczbie działających podmiotów ekonomii społecznej. Niekorzystną dla regionu sytuację podtrzymuje brak
stałego i trwałego, kompleksowego i skoordynowanego wsparcia podmiotów ekonomii społecznej,
przejawiający się głownie udzielaniem pomocy o instytucjonalnie rozproszonym charakterze. PowaŜną barierą
dla rozwoju sektora ekonomii społecznej w województwie pomorskim jest równieŜ brak powiazań ze sferą
biznesu oraz niski poziom wiedzy i świadomości dotyczący funkcjonowania tego typu podmiotów. W efekcie,
poziom zatrudnienia w sektorze ekonomii społecznej jest wciąŜ niezadowalający. Doświadczenia z realizacji
PO KL 2007-2013 wskazują, iŜ działania na rzecz ww. sektora podejmowane w formie rozproszonych,
punktowych, doraźnych projektów, które charakteryzowały się niedostateczną kompleksowością i trwałością.
Program Metropolitalny System Aktywizacji Społeczno-Zawodowej to partnerstwo NGO/PES, biznesu, JST i
uczelni wyŜszych zawarte na rzecz INTEGRACJI, w tym w szczególności związanej z aktywizacją społeczną
i zawodową mieszkańców OMT. Wskazana metodologia odpowiada na wyzwania zawarte w RPO WP oraz na
zidentyfikowane niedoskonałości obecnego systemu wsparcia integracji społecznej i zawodowej.
GRUPY ODBIORCÓW
Tworzenie zintegrowanego systemu współpracy i wsparcia na obszarze Metropolii Trójmiejskiej ma na
uwadze przede wszystkim osoby z obszaru wykluczenia i zagroŜenia wykluczeniem społecznym i ich
otoczenia czyli rodziny i środowiska, w których osoby te funkcjonują. Są to przede wszystkich osoby
długotrwale bezrobotne, ubogie, niepełnosprawne, starsze, chore które mają trudności w Ŝyciu zawodowym i
w codziennym funkcjonowaniu, dzieci i młodzieŜ szczególnie wymagająca opieki i pieczy zastępczej, osoby
bezdomne i wykluczone mieszkaniowo, osoby z zaburzeniami psychicznymi, ofiary przemocy domowej,
uzaleŜnione od środków psychoaktywnych w tym kończące terapie, osoby opuszczające zakłady karne.
Otoczenie niniejszych grup stanowią rodziny i społeczności lokalne w których funkcjonują niniejsze osoby.
Odbiorcami działań projektowych będą wszystkie grupy osób doświadczające wykluczenia społecznego i
zagroŜenia nim, wraz z ich otoczenie, według lokalnych potrzeb i specyfiki.
Osoby długotrwale bezrobotne i bierne zawodowo
Liczba osób długotrwale bezrobotnych w OMT wynosi 17 tysięcy osób (niecałe 31% osób bezrobotnych),
jakkolwiek wskaźnik bierności zawodowej wynosi niecałe 35%, problem braku jakiejkolwiek aktywności
zawodowej dotyczy zatem ponad 400 tysięcy osób. DuŜy odsetek osób długotrwale bezrobotnych i biernych
zawodowo stanowią osoby z innymi problemami społecznymi tj. ubóstwo, uzaleŜnienia, niepełnosprawność,
starość. Grupa niniejsza wymaga zindywidualizowanego i wielowymiarowego podejścia do aktywizacji
społecznej i zawodowej, jest jednocześnie najtrudniejszą grupą do aktywizacji przez publiczne słuŜby
zatrudnienia.
Osoby niepełnosprawne
Liczba osób niepełnosprawnych w woj. pomorskim wynosi 284 499, z czego liczba osób niepełnosprawnych
w wieku produkcyjnym 141 563, liczba osób prawnie niepełnosprawnych 107 903. Znaczny stopień
niepełnosprawności w wieku produkcyjnym - 25 356, umiarkowany stopień niepełnosprawności w wieku
produkcyjnym - 46 797, lekki stopień niepełnosprawności w wieku produkcyjnym - 31 857 (GUS 2011 Spis
Powszechny). Pomimo działań zwiększających dostępność rynku pracy oraz usług z zakresu rehabilitacji
społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych, obecna sytuacja tej grupy osób w dalszym ciągu wymaga
intensyfikacji interwencji w tym zakresie. Z roku na rok systematycznie rośnie liczba osób niepełnosprawnych
zarejestrowanych jako bezrobotne, jak równieŜ ich udział w ogólnej liczbie osób bezrobotnych (z 2,9% w
2005 r., do 6,3% udziału w 2011 r.). Osoby niepełnosprawne zamieszkujące województwo pomorskie są w
znacznej mierze uzaleŜnione od pomocy systemowej oraz wsparcia rodziny. Ich cechy społecznodemograficzne odbiegają in minus od sytuacji pozostałej części społeczeństwa, zaś ich postawy Ŝyciowe
bazują na bierności i wycofaniu, co dodatkowo utrudnia ich socjalizację oraz dąŜenie do zrównywania szeroko
rozumianego statusu społecznego. Problem potęguje stereotypizacja i stygmatyzacja osób niepełnosprawnych.
Powszechne zaniŜanie ich moŜliwości, eksponowanie ograniczeń, blokuje stymulację środowiska lokalnego
do ich wspierania, spychając ich na margines Ŝycia społecznego. Znacznie ogranicza to szansę na pełną
integrację, która uwzględniałaby nabycie kompetencji i umiejętności zawodowo-społecznych oraz zmianę
niekorzystnej sytuacji na rynku pracy.
Osoby starsze
Stopa starości w województwie pomorskim wynosiła w 2011 r. 18,9% (odsetek osób w wieku 60+). W
województwie pomorskim stan zdrowia populacji osób w wieku powyŜej 50 lat jest dość trudny. Seniorzy na
terenie OMT to 212 990,00 osób (GUS 2012) Do najwaŜniejszych problemów tej grupy moŜna zaliczyć
samotność, chorobę, niepełnosprawność, Ŝycie w ubóstwie, poczucie nieprzydatności. Szacuje się, Ŝe ok. 57
tys. osób starszych moŜe wymagać wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności w postaci usług
opiekuńczych, które mogą być wykonywane przez członków rodziny (co ma miejsce w większości
przypadków), osoby spoza rodziny w prywatnych mieszkaniach oraz w postaci opieki środowiskowej. Według
danych na koniec 2012 r. wśród mieszkańców województwa pomorskiego w wieku 50+ ponad 30 % osób było
aktywnych zawodowo. Poziom aktywności społeczno-zawodowej seniorów i osób starszych, zwłaszcza grupy
osób 50+ jest wciąŜ niewystarczający. Stale rosnącą populacja osób starszych generuje zapotrzebowanie na
rozwój i wzrost jakości usług publicznych zwłaszcza usług opiekuńczych i zdrowotnych realizowanych w
środowisku lokalnym a nie w instytucjach. Obecnie ponad 2 tysiące osób starszych przebywa w Domach
Pomocy Społecznej. Jako główne ograniczenia udziału w Ŝyciu społecznym seniorów naleŜy wskazać: stan
zdrowia (dotyczy to głównie osób w wieku powyŜej 75 roku Ŝycia), brak zainteresowań powiązany z niskim
poziomem wykształcenia, bariery przestrzenne, brak środków finansowych oraz postawy wycofywania się z
kontaktów społecznych. Szczególnego zainteresowania wymagają męŜczyźni i mieszkańcy obszarów
wiejskich. Podkreślić naleŜy równieŜ niewielką liczbę inicjatyw międzypokoleniowych, które w sposób
szczególny mogą słuŜyć integracji społecznej.
Dzieci i młodzieŜ
Problemem wykluczenia społecznego dotknięta są przede wszystkim dzieci i młodzieŜ objęta systemem
pieczy zastępczej oraz dzieci i młodzieŜ wzrastająca w rodzinach z problemami społecznymi m.in.
uzaleŜnienia, przemoc, niewydolność wychowawcza. W województwie pomorskim istnieją 62 rodzinne domy
dziecka obejmujące wsparciem niecałe 400 dzieci, ponad 2,6 tyś rodzin zastępczych wspiera niecałe 4 tysiące
dzieci, natomiast w placówkach socjalizacyjnych przebywa niecały tysiąc wychowanków. Rodziny zastępcze
to: 60,2% rodziny zastępcze spokrewnione, 32,3% rodzin zastępczych niezawodowych, 3,9% rodzin
zastępczych zawodowych, 1,6% rodzin zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego, 2% rodziny
zastępcze zawodowe specjalistyczne. Dane niniejsze pokazują, Ŝe ciągle mamy do czynienia ze zbyt wysoką
skalą wsparcia instytucjonalnego oraz zbyt małą liczbą zawodowych rodzin zastępczych przy równoczesnej
dominacji rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem skutkuje dziedziczeniem, utrwalaniem
negatywnych wzorców oraz dysfunkcją rodziny. Obserwuje się systematyczny wzrost wskaźnika dzieci
umieszczanych poza rodziną (w województwie pomorskim: w 2011 r. ogólna liczba dzieci w rodzinach
zastępczych zwiększyła się o 458 w porównaniu do 2005 r.; natomiast w placówkach opiekuńczowychowawczych zwiększyła się w tym okresie o 174)
WaŜną grupą docelową działań jest takŜe dzieci i młodzieŜ wykluczona społecznie, zagroŜona wykluczeniem
społecznym oraz osoby z otoczenia tych osób – zamieszkująca teren Obszaru Metropolitalnego Trójmiasto.
Stanowią oni ok. 300 tys. mieszkańców OMT. Do najwaŜniejszych problemów tej grupy moŜna zaliczyć
mniejsze szanse z uwagi na ubóstwo, dysfunkcje w rodzinie, miejsce zamieszkania, poczucie braku wpływu na
otaczającą rzeczywistość.
Dzieci i młodzieŜ to grupa szczególnie naraŜona na wykluczenie społeczne, stąd konieczność wdraŜania
działań wymiary prewencji i profilaktyki - nie leczymy skutków, ale niwelujemy przyczyny. Poza formalne i
nieformalne formy kształcenia są bardzo dobrym uzupełnieniem edukacji szkolnej – to działając aktywnie w
organizacji młodzieŜowej, grupie rówieśniczej młodzi ludzie zdobywają praktyczne umiejętności, których
potrzebuje rynek pracy.
Osoby bezdomne i wykluczone mieszkaniowo
Bezdomność jest jedną z najbardziej złoŜonych form wykluczenia społecznego. Województwo pomorskie
posiada najlepszą w Polsce diagnozę tego zjawiska. W województwie pomorskim zgodnie z wynikami
badań w grudniu 2013 r. przebywało nie mniej niŜ 3017 osób bezdomnych z czego 95,5% to osoby dorosłe.
Liczba osób bezdomnych w OMT wynosi 1715 osób bezdomnych (Grudzień 2013, PFWB 2014). Badania
realizowane od 2001 pokazują podobną skalę bezdomności od wielu lat. MoŜna zatem z duŜym
przekonaniem powiedzieć, Ŝe w województwie pomorskim przebywa blisko 3 tysiące osób bezdomnych,
liczba ta zawiera nie tylko osoby przebywające w miejscach niemieszkalnych, czy altankach działkowych, ale
takŜe osoby w placówkach dla osób bezdomnych, mieszkaniach wspieranych, szpitalach i zakładach
penitencjarnych. Ludzi bezdomni to w niemal 50% osoby niepełnosprawne, w 90% bierne zawodowo,
korzystające z pomocy społecznej, długotrwale doświadczający bezdomności, bardzo często uzaleŜnieni od
alkoholu z zaburzeniami psychicznymi. Rozwiązanie problemu bezdomności w OMT wymaga uruchomienia
programów integracji społecznej i zawodowej ze szczególnym uwzględnieniem deinstytucjonalizacji, bowiem
ponad 60% osób bezdomnych przebywa w instytucjach, a tylko 5% w róŜnych formach wsparcia
środowiskowego (mieszkania wspierane). Około 200 tys. mieszkańców województwa pomorskiego
doświadcza wykluczenia mieszkaniowego (liczba niniejsza jest estymacją, na którą składają się: liczba osób w
mieszkaniach zadłuŜonych (powyŜej 3 miesięcy), substandardowych (warunki zamieszkania i skrajne
przeludnienie), liczba osób zagroŜonych eksmisją, osób zagroŜonych przemocą (Bank Danych Lokalnych
GUS 2011). W OMT liczba zadłuŜonych mieszkań wynosi – 94 770; w tym powyŜej 3 m-cy 26 490, kwota
zadłuŜenia – 111 711 tyś. W 2011 r. w OMT toczyło się ponad 1191 postepowań eksmisyjnych, wydano 1238
wyroków eksmisji, wykonano 163 eksmisje (GUS 2011). Grupa osób wykluczonych mieszkaniowo wymaga
wsparcia głównie w zakresie prewencji bezdomności oraz wykluczenia społecznego.
Osoby uzaleŜnione
UzaleŜnienie od alkoholu w OMT (szacunki PARPA 2014) wynosi: Liczba osób uzaleŜnionych od alkoholu ok. 28 tyś; dorośli Ŝyjący w otoczeniu alkoholika (współmałŜonkowie, rodzice) ok. 56 tyś; dzieci
wychowujące się w rodzinach alkoholików ok. 56 tyś; Osoby pijące szkodliwie ok. 70-100 tyś. Do
najwaŜniejszych, najbardziej spopularyzowanych uzaleŜnień, nie tylko w regionie, naleŜy alkoholizm, i
narkomania. Niezmiennie jednak problem uzaleŜnień trudno szczegółowo zdiagnozować. W ostatnich latach
zauwaŜyć moŜna rozpowszechnienie nowych form uzaleŜnień. W roku 2012 w całym województwie
funkcjonowało 7 stacjonarnych ośrodków leczenia uzaleŜnień. Ośrodki te dysponowały jednocześnie 154
łózkami dla osób uzaleŜnionych.
Osoby zaburzone psychicznie
Wskaźnik rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych na 10 tys. osób wynosi w województwie pomorskim
439,17 i jest najwyŜszy dla grupy zaburzeń nerwicowych – 166,6, afektywnych – 124,1 i organicznych – 99,0.
Wartości te są wyŜsze od średniej krajowej o ok. 15% (Zdrowie dla Pomorzan 2013). Ponad 10 tysięcy osób
korzysta ze wsparcia Szpitali Psychiatrycznych, natomiast ponad 80 tysięcy osób zarejestrowana jest w
poradniach dla osób z zaburzeniami psychicznymi i uzaleŜnionych (Bank danych Lokalnych GUS 2013).
W przypadku dzieci i młodzieŜy wskaźniki chorobowości i zapadalności na choroby psychiczne są znacznie
niŜsze niŜ w kraju, co nie oznacza mniejszej zachorowalności, lecz jest wynikiem gorszej dostępności do
świadczeń specjalistycznych tej populacji pacjentów. Wskaźniki nie uwzględniają bowiem przypadków, które
z powodu braku dostępności do leczenia pozostają niemonitorowane. W lecznictwie psychiatrycznym
obserwuje się nadmiar łózek stacjonarnych, przy niewystarczająco rozwiniętym lecznictwie środowiskowym
(zbyt mała liczba oddziałów dziennych, zespołów lecznictwa środowiskowego i centrów zdrowia
psychicznego oraz słaba dostępność do świadczeń z zakresu psychiatrii dzieci i młodzieŜy). Znaczna grupa
osób wykluczonych lub zagroŜonych wykluczeniem społecznym pozostaje niezdiagnozowana i nieleczona
psychiatrycznie.
Ofiary przemocy domowej
Przemoc w rodzinie jest jednym z najczęściej wyróŜnianych rodzajów przemocy. Skala zjawiska przemocy w
rodzinie jest jednak dość trudna do zdiagnozowania z uwagi na złoŜoność form, jakie przybiera, ale takŜe
przez postawę samych ofiar, które często z roŜnych przyczyn nie zgłaszają problemu odpowiednim słuŜbom.
Najczęściej doświadczano przemocy psychicznej, z kolei śladowe wartości przybrało zjawisko przemocy
seksualnej (w województwie pomorskim doświadczenia w tym względzie zadeklarowały jedynie kobiety).
Liczba interwencji policyjnych w przypadku przemocy domowej na przestrzeni ostatniej dekady podlegała
fluktuacjom – liczba ich w ostatnich latach jest wyraźnie wyŜsza. Wzrosła takŜe liczba wypełnianych
Niebieskich Kart oraz, co niepokojące, liczba ofiar wśród osób małoletnich. W roku 2012, pomorska Policja
odnotowała 1 405 postepowań przygotowawczych dotyczących przemocy domowej, w której była
prowadzona procedura „Niebieskich Kart”. W kontekście przemocy domowej system wsparcia ofiar wymaga
wsparcia o wszechstronne doradztwo, asystenturę, poradnictwo prawne, wzmocnienie interwencji kryzysowej
i wsparcia realizowanego w środowisku w opozycji do wsparcia w instytucjach.
Osoby opuszczające zakłady karne
Osoby zaliczane do grupy zagroŜonych wykluczeniem społecznym, wymienione w ustawie o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jako znajdujące się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Trudności w
przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego są takŜe szczególną przesłanką ubiegania się o
wsparcie w ramach systemu pomocy społecznej.
W obszarze Metropolii Trójmiasta działają 3 placówki penitencjarne, jednocześnie osoby pozbawione
wolności zamieszkujące dotychczas obszar metropolii przebywają takŜe w innych placówkach
penitencjarnych w całej Polsce. Znaczna populacja osób opuszczająca zakłady karne ma duŜe trudności w
odnalezieniu się na rynku pracy a takŜe w relacjach społecznych.
PrzewaŜająca większość osób karanych zanim weszła w konflikt z prawem, znajdowała się w szczególnie
trudnej sytuacji Ŝyciowej, bądź to z powodu nieumiejętności funkcjonowania w Ŝyciu społecznym, czy teŜ z
braku odpowiedniego wykształcenia lub z powodu uzaleŜnień. Niesprzyjająca sytuacja na rynku pracy, brak
odpowiedniego wykształcenia czy nieaktualne kwalifikacje zawodowe sprawiają, Ŝe osoby te wymagają
wsparcia przede wszystkim w sferze zatrudnienia i aktywności społecznej. Szczególnie narzędzia
wykorzystujące ekonomię społeczną, takie jak zatrudnienie socjalne, zatrudnienie wspierane czy spółdzielnie
socjalne. Dostrzec tutaj naleŜy rolę pracy socjalnej wobec skazanych przygotowujących się do opuszczenia
zakładu karnego a takŜe osób, które opuściły juŜ placówki penitencjarne. Tak szerokie potraktowanie
problematyki pomocy postpenitencjarnej wymusza współdziałanie pomiędzy jednostkami penitencjarnymi,
sadową słuŜbą kuratorską, jednostkami pomocy społecznej i instytucjami rynku pracy.
Interesariusze integracji społecznej i zawodowej
Działania planowane w ramach systemu skierowane jest do wszystkich podmiotów, aktorów lokalnej sceny,
którzy w swej pracy mają do czynienia z osobami ze sfery wykluczenia. Instytucje publiczne i organizacje
społeczne. Ze względu na ograniczoną efektywność istniejącego systemu wsparcia, a w szczególności zbyt
słaby poziom współpracy instytucji pomocy i integracji społecznej z instytucjami rynku pracy, edukacji,
zdrowia, mieszkalnictwa a takŜe słabe mechanizmy koordynacji działań jednostek organizacyjnych pomocy
społecznej na poziomie lokalnym, wsparciem, poprzez włączenie w zintegrowany system objęte zostaną
wszystkie publiczne i niepubliczne podmioty działające na terenie Metropolii. Instytucje rynku pracy
(Powiatowe Urzędy Pracy, Agencje Pośrednictwa Pracy) Pracy itp.) razem ok.40 oraz instytucje pomocy
społecznej roŜnych szczebli (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy
Społecznej) razem ok.50, a takŜe inne placówki świadczące usługi wobec mieszkańców w zakresie zdrowia,
mieszkalnictwa, edukacji i wychowania (np. Świetlice Środowiskowe), kultury (Miejskie i Gminne Ośrodki
Kultury), sportu (Miejskie i Gminne Ośrodki Sportu) itp. Instytucje te, choć mają stale finansowane z budŜetu
oraz zapewnione, przynajmniej podstawowe warunki kadrowe oraz formalne standardy i procedury działania,
nie podejmują zazwyczaj szerokiej współpracy z innymi podmiotami, skupiając się jedynie na realizacji
literalnie zapisanych zadań. RównieŜ dziesiątki organizacji pozarządowych bezpośrednio zaangaŜowanych w
działania integracyjne (np. prowadzące placówki dla osób niepełnosprawnych (Warsztaty Terapii Zajęciowej i
Środowiskowe Domy Samopomocy, Ośrodki Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawcze itp.) czy innych
grup wykluczonych (Centra Integracji Społecznej, Kluby Integracji Społecznej itp.) oraz kilkadziesiąt innych
organizacji, które poprzez świadczenie róŜnorodnych usług przyczyniają się do, stałego podnoszenia jakości
współpracy i wzmacniania kapitału społecznego (Domy Sąsiedzkie, kluby młodzieŜowe czy Uniwersytety
Trzeciego Wieku, itp.). Organizacje obejmują swym działaniem bardzo szerokie spektrum spraw związanych z
integracją. Ich aktywność jest dynamiczna, w sposób elastyczny podchodzą do podejmowanych zadań,
rozwiązywanych problemów. Mimo wielkiego zaangaŜowania ich wysiłki często nie przynoszą oczekiwanych
rezultatów. Spowodowane jest to często ich słabością instytucjonalną i brakiem niezbędnych zasobów
pozwalających na stałe zatrudnianie pracowników zajmujących się finansami i obsługi technicznej. Nie mają
równieŜ wystarczających umiejętności w zakresie budowania długofalowej współpracy (partnerstw) i
pozyskiwania środków finansowych ze strefy pozabudŜetowej. DuŜą rolę do odegrania mają równieŜ
Podmioty Ekonomii Społecznej, jako szczególnego typu „zakłady pracy” kierujące swą ofertę do osób ze
szczególnymi trudnościami na rynku pracy. Są to zarówno organizacje pozarządowe prowadzące działalność
zarobkową (gospodarczą, odpłatną statutową), które jednak stworzone zostały z myślą o działalności
realizującej misję społeczną, jak i spółdzielnie socjalne, które co prawda są podmiotami gospodarczymi, ale w
znacznej mierze mają charakter instytucji Społecznych.
C. OBSZAR REALIZACJI PROJEKTU
Projekt podzielony jest na dwa poziomy:
Powiatowy – 9 Partnerstw Powiatowych JST, NGO, biznesu realizujące zintegrowane, kompleksowe i
spersonalizowane usługi z zakresu aktywnej integracji, usług społecznych i ekonomii społecznej na danym
obszarze. Usługi nie są rozumiane w sposób infrastrukturalny, a partnerstwa powiatowych uwzględniają
interwencję głownie na naraŜonych lub zdegradowanych społecznie, cechujących się wysokim poziomem
ubóstwa i wykluczenia społecznego terenach powiatów. Tereny te wymagają wzmocnienia juŜ istniejącej
infrastruktury organizacyjnej i społecznej lub cechują się jej brakiem co ogranicza dostęp do istotnych funkcji
i usług, a takŜe przestrzeni publicznych stanowiących miejsce koncentracji aktywności społecznej, z którymi
utoŜsamialiby się mieszkańcy.
Metropolitalny – Partnerstwo Metropolitalne JST, NGO, biznes i uczelnie wyŜsze realizujące zdiagnozowane
usługi branŜowe/wsparcie doradcze z zakresu aktywnej integracji, usług społecznych i ekonomii społecznej
na rzecz zdiagnozowanych i realizowanych przez partnerstwa powiatowe działań .
D. CELE I ZGODNOŚĆ Z POLITYKAMI, KRYTERIAMI ZIT W RAMACH INTEGRACJI
W okresie 2014 – 2020 przez działania z bezpośrednimi odbiorcami moŜna poprawić ich obecną sytuację,
ale po zakończeniu finansowania ze środków UE problemy powrócą, jeśli nie zostanie zbudowany,
przetestowany i wdroŜony system integracji społeczno-zawodowej osób biernych zawodowo,
wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem społecznym obejmujący cały Trójmiejski Obszar Metropolii,
oparty na instytucjach samorządowych oraz partnerach społeczno-ekonomicznych.
Cel główny programu:
Wzrost aktywności społecznej i zawodowej oraz zmniejszenie ubóstwa, wykluczenia i zagroŜenia
wykluczeniem społecznym mieszkańców Obszaru Metropolii Trójmiasta poprzez wypracowanie i
wdroŜenie trwałego międzysektorowego systemu integracji społeczno-zawodowej opartego o aktywną
integrację, usługi społeczne i ekonomię społeczną, realizowanych w ramach kompleksowej współpracy
organizacji pozarządowych/podmiotów ekonomii społecznej/, biznesu, jednostek samorządu terytorialnego
i uczelni wyŜszych, na poziomie metropolitarnym, powiatowym i lokalnym w okresie od 2014 do 2020
roku.
Cele szczegółowe to:
• Zwiększenie szans na zatrudnienie wśród mieszkańców biernych zawodowo,
wykluczonych społecznie i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez realizację
instrumentów aktywnej integracji.
• Zwiększenie dostępności i poprawa jakości usług społecznych dla osób wykluczonych i
zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez realizację zintegrowanych,
spersonalizowanych
i
zdeinstytucjonalizowanych
usług
ze
szczególnym
uwzględnieniem animacji społecznej i wolontariatu.
• Rozwój i wzmocnienie potencjału rozwojowego podmiotów ekonomii społecznej
ukierunkowane na wzrost zatrudnienia i aktywności społecznej osób biernych
zawodowo, wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznie.
• Poprawa skuteczności i efektywności systemu integracji społecznej i zawodowej osób
biernych zawodowo, wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez
uspójnienie polityk oraz wielowymiarowe i wszechstronne wsparcie realizowane na
poziomie metropolitarnym.
• Zwiększenie spójności społecznej oraz aktywności i partycypacji społecznej w
wymiarze lokalnym poprzez animowanie i organizowanie społeczności osób biernych
zawodowo, wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem a także ich otoczenia.
REALIZACJA KRYTERIÓW STRATEGICZNYCH ZIT
PONADLOKALNA RANGA
Projekt obejmuje swoim zasięgiem wszystkie gminy i powiaty obszaru metropolitalnego objętego ZIT jak
równieŜ te mające status obserwatora.
Na wskazanym terytorium wypracowany i wdroŜony zostanie kompleksowy system aktywizacji społecznozawodowej osób biernych zawodowo, zagroŜonych lub wykluczonych społecznie. System będzie wspólnie
wykorzystywał zasoby finansowe i rzeczowe oraz pozwoli na upowszechnienie sprawdzonych rozwiązań w
zakresie integracji na cały obszar.
PARTNERSTWO
W realizację projektu będą zaangaŜowane podmioty administracji publicznej i ich jednostki organizacyjne,
partnerzy społeczni- podmioty ekonomii społecznej, wyŜsze uczelnie i biznes. Partnerskie podejście
pozwoli na efektywniejsze wykorzystanie zasobów, dzielnie się doświadczeniami, wdraŜanie innowacji
społecznych.
ZINTEGROWANY CHARAKTER I KOMPLEMENTARNOŚĆ
Proponowany projekt jest innowacyjny w skali ogólnopolskiej i regionalnej. Przedsięwzięcie porzuca
realizację pojedynczych, jednorodnych koncepcji i krótkotrwałych projektów na rzecz spójnego,
partnerskiego i realnego w realizacji systemu usług na rzecz mieszkańców OMT. Koncepcja podąŜa za
wyzwaniem dot. usamodzielniania finansowego metropolii po roku 2020 poprzez minimalizowanie
bierności zawodowej i ubóstwa w regionie tym samym ogranicza nakłady w tym zakresie powiększając
bazę przychodów wynikającą ze wzrostu aktywności zawodowej oraz profesjonalizacji NGO/PES w
pozyskiwaniu funduszy w inny sposób niŜ z JST.
Filozofia ZIT to ambitne, kompleksowe rozwiązania gwarantujące rozwój regionu. SMART
METROPOLIA wymaga mądrej, innowacyjnej i partnerskiej polityki społecznej. Propozycja jest spójna z
Krajowym Programem na rzecz Rozwoju Ekonomii Społecznej - przejścia od bezradności i bierności
społeczno-zawodowej do aktywności na rynku pracy wykorzystując aktywną integrację zawodową,
wysokiej jakości usługi społeczne oraz wsparcie rozwoju ekonomii społecznej.
Projekt jest powiązany z projektami w osi Konwersji, stanowi uzupełnienie projektów finansowanych ze
środków EFRR w obszarach objętych rewitalizacją infrastrukturalną.
ZGODNOŚĆ Z DOKUMENTAMI
WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO
STRATEGICZNYMI
UNIJNYMI
KRAJOWYMI
I
Projekt jest zgodny z dokumentami strategicznymi zarówno na poziomie europejskim, krajowym, jak i
wojewódzkim. Są to dokumenty m.in.”
Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowaŜonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu (projekt wpisuje się w 4 cele z 5): zatrudnienie (75% osób w wieku 20–64 lat powinno mieć
pracę); badania i rozwój oraz innowacje (wartość inwestycji w badania i rozwój oraz w innowacje powinna
być równa 3% PKB); edukację (odsetek młodzieŜy niekontynuującej nauki nie powinien przekraczać 10%,
a co najmniej 40% osób w wieku 30–34 lat powinno mieć wykształcenie wyŜsze); ubóstwo i wykluczenie
społeczne (zmniejszenie liczby osób zagroŜonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20
mln).
Raport Polska 2030 (wzrost i konkurencyjność; wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność
zasobów pracy; solidarność i spójność regionalna; poprawa spójności społecznej;)
Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Projekt jest spójny z dwoma priorytetami ŚSRK, z
Priorytetem I – Sprawne i efektywne państwo i Priorytetem III – Spójność społeczna i terytorialna.
Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii „Europa 2020”
Jednym z obszarów priorytetowych wskazanych w Krajowym Programie Reform na rzecz realizacji
strategii Europa 2020 przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 26 kwietnia 2011 r. (dalej KPR) jest
„Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu“. W ramach tego priorytetu postulowane są
przedsięwzięcia mające na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu przez zwiększanie szans na
zatrudnienie osób defaworyzowanych na rynku pracy. Jako jeden z instrumentów zapewniających osobom
wykluczonym dostęp do usług społecznych oraz pozwalających na powrót na rynek pracy wymieniono
ekonomię społeczną.
Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020 – celem głównym jest
zmniejszenie liczby osób zagroŜonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o 1,5 miliona oraz wzrost
spójności społecznej. Cel ten ma być realizowany przez 5 operacyjnych: Usługi dla aktywności i
profilaktyki; Gwarancje dla przyszłości młodzieŜy; Aktywna osoba, zintegrowana rodzina, odpowiedzialne
lokalne środowisko; Zapobieganie niepewności mieszkaniowej; Seniorzy – bezpieczni, aktywni i potrzebni.
Przedsięwzięcie w ramach OMT wpisuje się we wszystkie cele i kierunki działań niniejszego programu.
Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej
W Programie tym wskazano cztery cele operacyjne:
− odpowiedzialna wspólnota;
− otoczenie;
− przywództwo;
− kompetencje dla ekonomii społecznej.
Projekt jest komplementarny w szczególności z celami pierwszym i czwartym.
Projekt jest odpowiedzią na najwaŜniejsze wyzwania stojące przed województwem pomorskim do roku
2020 w obszarze aktywności zawodowej i społecznej postawione w Strategii Rozwoju Województwa
Pomorskiego 2014-2020
III. Powszechne zatrudnienie zwiększenie zatrudnienia mieszkańców we wszystkich grupach
wiekowych dzięki aktywizacji pomorskich zasobów pracy, sprzyjaniu włączaniu społecznemu
oraz wspieraniu przedsiębiorczości i upowszechnianiu idei uczenia się przez całe Ŝycie.
IV. Regionalna wspólnota mieszkańców wzrost aktywności społecznej i obywatelskiej
sektora organizacji pozarządowych, trwałej integracji społecznej, szerokiego uczestnictwa w
kulturze, powszechnie dostępnej infrastruktury społecznej oraz przyjaznych mieszkańcom
przestrzeni publicznych
Regionalny Program Strategiczny dla województwa Pomorskiego w zakresie aktywizacji społecznej i
zawodowej – Aktywni Pomorzanie
Projekt przyczyni się do osiągnięcia celu głównego Realizacja Programu przyczyni się czyli do: wzrostu
zatrudnienia i kompetencji zawodowych mieszkańców; ograniczenia ubóstwa i patologii społecznych;
kształtowania kompetencji kluczowych oraz zapewnienia moŜliwości wszechstronne go rozwoju dzieci i
młodzieŜy; aktywizacji osób wykluczonych społecznie i zagroŜonych wykluczeniem; utrwalenia
podstawowych funkcji rodziny; wzmocnienia regionalnej wspólnoty obywatelskiej i kulturowej przy
jednoczesnym zachowaniu więzi lokalnych oraz włączenia szerokiego grona partnerów w określanie i
realizację polityki rozwoju regionu.
Strategia Polityki Społecznej Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020
Realizacja przedsięwzięcia jest wprost skorelowana z celami i kierunkami działań m.in. poprzez wspieranie
właściwej roli rodziny i róŜnych grup wykluczonych, wzmacnianie integrującej roli polityki społecznej,
poprawę aktywności seniorów oraz włączenie społeczne osób niepełnosprawnych.
E. DZIAŁANIA
Działania programu zostały podzielone na 2 komponenty -powiatowy i metropolitalny .Komponenty wpisują
się przekrojowo w priorytety Inwestycyjne aktywna integracja, usługi społeczne, ekonomia społeczna. W
kaŜdym z komponentów są realizowane działania z zakresu kaŜdego PI. Na potrzeby określenia
szczegółowego zakresu realizowanych zadań zostanie przeprowadzona szczegółowa diagnoza powiatowa i
metropolitalna. Wskazane poniŜej działania są katalogiem moŜliwych do realizacji działań zgodnych z
Programem RPO WP 2014- 2020 . Ostateczna decyzja co do zakresu działań realizowanych przez Powiatowe
partnerstwa oraz zakres usług metropolitalnych zostanie określony po procesie badawczym .
Stosunek alokacji ZIT OŚ INTEGRACJA do środków przeznaczonych na realizację programu
Priorytet Inwestycyjny
Alokacja ZIT w osi 6 w
przybliŜeniu
Komponent I – Aktywna Integracja
60 mln zł
48 mln zł
Komponent II- Usługi społeczne
20 mln zł
12 mln zł
Komponent III- Ekonomia społeczna
20 mln zł
16 mln zł
SUMA
100 mln zł
76 mln zł
WARTOŚĆ PROJEKTU
ZAKRES DZIAŁAŃ PROJEKTU
ALOKACJA NA
PROGRAM -FISZKA
89 420 000 zł
I KOMPONENT /POZIOM - 9 Międzysektorowych Partnerstw Powiatowych
(PP)
Realizacja działań nastawiona na pobudzanie animacji lokalnej oraz na realizacji przedsięwzięć z zakresu
aktywizacji zawodowej, usług społecznych i wsparcia ekonomii społecznej realizowane w jednym lub w wielu
miejscach poprzez międzysektorowe konsorcjum podmiotów dostarczające usługi poŜądane na określonym
obszarze. Partnerstwa powiatowe będą definiować on–going lokalne problemy dot. aktywizacji społecznej i
zawodowej w perspektywie 2015 -2020. KaŜde z 9 partnerstw powiatowych realizuje osobny projekt którego
liderem jest wybrany przez partnerstwo podmiot . W celu realizacji poszczególnych działań na tereni powiatu
wybór realizatora odbędzie się na drodze konkursu .
AKTYWNA INTEGRACJA
Katalogiem działań moŜliwych do realizacji przez PP obejmie instrumenty aktywizacji zawodowej,
społecznej, zdrowotnej edukacyjnej oraz wsparcie towarzyszące realizowane na rzecz otoczenia osób
wykluczonych i zagroŜonych wykluczeniem. Mogą to być między innymi działania skierowane na rozwijanie
umiejętności i kompetencji społecznych, poradnictwo psychospołeczne i psychologiczne, kursy /szkolenia
umoŜliwiające nabycie, podniesienie, zmianę kompetencji zawodowych, poradnictwo prawne, zawodowe,
socjalne, obywatelskie, opiekę nad osobami zaleŜnymi, usługi dot. wspierania rodziny, profilaktyka
wykluczenia społecznego, szkolenia, kursy, zatrudnienie wspierane, staŜe, działania aktywizujące na rzecz
usamodzielnianej młodzieŜy, staŜe zawodowe, subsydiowane zatrudnienie, zajęcia reintegracji zawodowej,
zatrudnienie wspierane w CIS, aktywizacja społeczna i zawodowa w KIS, kluby pracy, pośrednictwo
pracy , trening pracy , działania zdrowotne w celu podjęcia zatrudnienia i inne .
Wskaźniki rezultatu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.4
jm Liczba osób biernych zawodowo objetych Liczba osób biernych zawodowo pracujących
wsparciem w programie
6 miesiecy po opuszczeniu programu
os
M
K
O
M
K
O
780
1950
2 780
200
500
700
Wskaźnik % osiągnięcia zatrudnienia przez osoby
bierne zawodowo biorące udział w programie
25,17 %
Wskaźniki produktu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.4
Wskaźnik
jm Wartość docelowa 2020
M
K
O
społecznym os
830
1950
2 780
Liczba osób z niepełnosprawnością objętych wsparciem os
programu
150
150
300
Liczba osób biernych zawodowo objetych wsparciem os
programu
780
330
1 110
Liczba osób zagroŜonych
objętych wsparciem programu
wykluczeniem
USŁUGI SPOŁECZNE
Usługi społeczne skoncentrują się na animacji środowiskowej obejmującej integrowanie aktywności wielu
podmiotów w ujęciu międzysektorowym w oparciu o wspólną strategię lokalnych działań . Narzędziem
realizacji tej osi będą Lokalne Centra Animacji rozumiane jako lokalne partnerstwo dzielnicowe lub gminne
podmiotów takich jak : organizacje pozarządowe, instytucje samorządowe realizujące zadania z zakresu
integracji społecznej. Zakres terytorialny oraz ilość i kierunek działań animacyjnych zostanie ustalony przez
PP i będzie wynikał z powiatowej diagnozy . Katalog usług realizowanych między innymi obejmie : tworzenie
nowych i rozwijanie istniejących placówek wsparcia dziennego przeznaczonych dla dzieci i młodzieŜy, osób z
niepełnosprawnością, seniorów.. Wspieraniu rodziny w prawidłowym jej funkcjonowaniu, poradnictwo
prawne i obywatelskie, działania dot. opieki nad dziećmi i młodzieŜą w systemie opieki zastępczej, wsparcie
aktywizacji zawodowej i społecznej opiekunów osób wykluczonych i zagroŜonych wykluczaniem społecznym
w szczególności osób z niepełnosprawnością, seniorów, dzieci i młodzieŜy ,asystentura/coaching,
wolontariat, mieszkania wspierane, streetworking, doradztwo ekonomiczne, regranting.
Wskaźniki produktu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.7
Wskaźnik
jm Wartość docelowa 2020
Liczba osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym os
objętych usługami społecznymi lub zdrowotnymi
M
K
O
240
558
820
Wskaźniki rezultatu działania 9 Powiatowych Partnerstw dla PI 9.7
Wskaźnik % podmiotów realizujących usługi
społeczne wynikające z działań programu 6 miesięcy Min . 50%
po jego zakończeniu
EKONOMIA SPOŁECZNA
Na poziomie Partnerstwa Powiatowego realizowane będzie narzędzie Powiatowy Animator Ekonomi
Społecznej. Jego zadania obejmą :
Na poziomie Partnerstwa Powiatowego realizowane będzie narzędzie Powiatowy Animator Ekonomii
Społecznej. Jego zadania obejmą :
-
tworzenie dobrego klimatu wśród sektora publicznego
-
identyfikacja i animowanie grup inicjatywnych w celu tworzenia podmiotów ekonomii społecznej
-
animowanie i koordynowanie róŜnych instytucji i osób w kierunku zatrudnienia
-
organizowanie usług specjalistycznych z poziomu metropolitalnego w danym powiecie
Struktura kosztów z przeznaczona na realizację działań przez Partnerstwa Powiatowe
Priorytet Inwestycyjny
ALOKACJA na komponent PP
Komponent I – Aktywna Integracja
40 mln zł
Komponent II- Usługi społeczne
8 mln zł
Komponent III- Ekonomia społeczna
3 mln zł
Suma kosztów ze środków ZIT 85 %
51 mln zł
Wkład własny 15 %
9 mln zł
Suma kosztów działań 9 partnerstw powiatowych
60 mln
II KOMPONENT / POZIOM : Międzysektorowe Partnerstwo Metropolitalne
(PM) – Lider partnerstwa Stowarzyszenie Gdański Obszar Metropolitalny.
AKTYWNA INTEGRACJA
Działanie nastawione na podnoszenie kompetencji kadr instytucji i organizacji pozarządowych pomocy i
integracji społeczne realizowane na rzecz zwiększenia skuteczności prowadzonych działań w zakresie
aktywizacji społeczno-zawodowej uwzględniających zdiagnozowane potrzeby przez PP. Będą to między
innymi, szkolenia, usługi doradcze, coaching, asystentura przy wdraŜaniu narzędzi aktywnej integracji, studia
podyplomowe, szkolenia zawodowe dla wolontariuszy itp.
USŁUGI SPOŁECZNE
Działanie nastawione na podnoszenie kompetencji kadr instytucji i organizacji pozarządowych pomocy i
integracji społeczne realizowane na rzecz zwiększenia skuteczności prowadzonych działań w zakresie usług
społecznych głównie skoncentrowane na podnoszeniu kompetencji osób sprawujących piecze zastępczą oraz
kadry realizujące opiekę nad osobami niesamodzielnymi. Będą to między innymi, szkolenia, usługi doradcze,
coaching, asystentura przy wdraŜaniu narzędzi aktywnej integracji, studia podyplomowe, szkolenia zawodowe
dla wolontariuszy itp.
EKONOMIA SPOŁECZNA
Działanie obejmujące prowadzenie Metropolitalnego Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej. Ośrodek
będzie realizował wsparcie 9 powiatowych animatorów OWES, którzy poprowadzą znalezioną lokalnie grupę
inicjatywną lub organizację oraz szczegółowo:
→ usługa psychologa, doradcy zawodowego, szkolenie wyjazdowe mające na celu integrację i pracę nad
procesem grupowym, wizyty studyjne, szkolenie związane z tworzeniem koncepcji planowanego biznesu,
modelu i biznesplanu, doradztwo formalnoprawne.
→ wsparcie merytoryczne i instytucjonalne spółdzielni socjalnych
→ przyznawanie grupie inicjatywnej dotacji oraz środków pomostowych
→ doradztwo biznesowe, mentoring, coaching
→ wprowadzenie w sektor biznesowy
→ sieciowanie w sektorze ekonomii społecznej
→ identyfikacja moŜliwości tworzenia spółdzielni socjalnych osób prawnych z JST lub instytucjami
→ Szkolenia, doradztwo w takich dziedzinach jak klauzule społeczne, zamówienia publiczne, tworzenie
spółdzielni osób prawnych, lub zaleŜne od potrzeb. Szkolenie menadŜerów
→ tworzenie klastra ekonomii społecznej
→ wchodzenie we wszystkie działania sektorowe Pracodawców Pomorza oraz innych organizacji
biznesowych
→ organizowanie for biznesowych, wyjazdowych seminariów wraz z biznesem
→ wsparcie Lokalnych Centrów z zakresu przedsiębiorczości, aktywizacji zawodowej.
Wskaźniki produktu działania MOWES / PI 9.8
Wskaźnik
jm
Wartość docelowa 2020
M
K
O
Liczba osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym które os
zostały zatrudnione w PES
30
95
125
Liczba podmiotów ekonomi społecznej objętych wsparciem
50
Szt.
Wskaźniki rezultatu działania MOWES / PI 9.8
Wskaźnik % miejsc pracy utrzymanych w
podmiotach ekonomii społecznej 30 miesięcy po ich Min . 25 %
utworzeniu
Struktura kosztów z przeznaczona na realizację działań przez PM
Priorytet Inwestycyjny
ALOKACJA na komponent PM
Komponent I – Aktywna Integracja
8 mln zł
Komponent II- Usługi społeczne
4 mln zł
Komponent III- Ekonomia społeczna
13 mln zł
Suma kosztów ze środków ZIT 85 %
25 mln zł
Wkład własny ponad 15 %
4 420 000 zł
Suma kosztów działań partnerstwa metropolitalnego.
29 420 000 zł
Strategiczny
charakter
przedsięwzięcia(klucz
owe kryterium
ZPT/ZIT)
Wskazanie konkretnych potencjałów lub barier rozwojowych, określonych w stanowisku
negocjacyjnym OMT, z których wynika potrzeba realizacji przedsięwzięcia oraz na które realizacja ta
będzie miała istotny wpływ. Realizacja programu uwolni niewykorzystywany wystarczająco obecnie
potencjał współpracy środowisk pozarządowych z samorządami terytorialnymi, przedsiębiorcami i
środowiskiem akademickim. Bezrobocie, wykluczenie społeczne i znaczne obszary degradacji
socjalnej są wyzwaniami, które szczególnie w obszarach metropolitarnych, wymagają wypracowania
nowych sposobów podejścia do dojrzałego rozwiązania problemu.
Ranga ponadlokalna
(zakres i skala oddziaływania przedsięwzięcia
- co najmniej subregionalne lub regionalne)
Charakter prorozwojowy
(pobudzanie przedsiębiorczości; wzrost
zatrudnienia; inne)
tak/nie
Zakres realizacji projektu i jego skala
oddziaływania
ma
charakter
ponadlokalny.
tak/nie
Wprowadzanie nowych rozwaŜań z
zakresu kompleksowego
wsparcia
społeczno-zawodowego wpłynie na
wzrost zatrudnienia oraz ograniczenie
negatywnych zjawisk związanych z
wykluczeniem społecznym. Realizacja
programu znacząco wpłynie na
pobudzenie
przedsiębiorczości
szczególnie w segmencie podmiotów
ekonomii społecznej, a takŜe wpłynie
na ekonomizację usług z zakresu
polityki społecznej.
Inne
kryteria
horyzontalne
ZPT/ZIT
Wielosektorowość
(udział co najmniej 2 z 3 sektorów:
komunalny, gospodarczy, pozarządowy)
Uzasadnienie ekonomiczne
(zaangaŜowanie środków prywatnych; wpływ
na poszerzenie bazy dochodowej JST;
racjonalność kosztów utrzymania
nowopowstałej infrastruktury; inne)
tak/nie
tak/nie
W projekcie realizowanym przez
sektor pozarządowy przewidziano
udział sektora komunalnego i
gospodarczego oraz środowiska
akademickiego.
Realizacja
projektu
spowoduje
powstanie
nowych
PES
oraz
stworzenie nowych miejsc pracy, co
pozytywnie wpłynie na poszerzenie
bazy dochodowej JST oraz obniŜy
koszty
w
segmencie
pomocy
społecznej. Rada innowacji opracuje
plan dywersyfikacji środków na
utrzymanie struktury po 2020 roku.
IV. Parametry przedsięwzięcia, poziom i źródła współfinansowania
Wskaźniki produktu i rezultatu
Wstępne wskaźniki produktu są wymienione w opisie działań
Wstępne wskaźniki rezultatu są wymienione w opisie działań
Okres realizacji przedsięwzięcia
Źródło finansowania przygotowania
projektu przedsięwzięcia
Planowany termin rozpoczęcia: II KWARTAŁ 2015
Planowany termin zakończenia: grudzień 2020
Środki własne lidera i partnerów.
Nazwa źródła
Źródła finansowania
przedsięwzięcia
RPO/ZPT
Wkład własny
Przewidywany całkowity koszt przedsięwzięcia:
Kwota (PLN)
%
76 000 000
85
13 420 000
89 420 000
15
100
V. Stopień przygotowania przedsięwzięcia i warunki jego realizacji
Obowiązujące dokumenty
strategiczne i planistyczne, które
przewidują realizację
przedsięwzięcia
brak
(wymienić nazwę, datę przyjęcia oraz informacje o wykonanej OOŚ)
Posiadana dokumentacja / analizy /
opracowania / porozumienia
Porozumienia:
Deklaracje partnerów wskazanych pkt. II. Dodatkowo rozpoczęto pracę nad
powoływaniem Powiatowych Parnerstw , oraz nad opracowaniem powiatowych
diagnoz dot. integracji .
Dokumenty:
− Zbiorcze sprawozdanie (dostępnych badań z zakresu Aktywizacji społ – zaw.
dla OMT: autor (TFOP)
− Raporty ewaluacyjne projektów z zakresu Aktywizacji społ – zaw
realizowanych na terenie OMT
Zakres pozostałej, niezbędnej
do wykonania dokumentacji
Szacowany koszt opracowania
dokumentacji
Termin osiągnięcia gotowości
realizacyjnej
Inne istotne warunki realizacji
przedsięwzięcia
−
−
−
−
9 powiatowych badań i planów strategicznych dot . Integracji społecznej
Metropolitalne badanie integracji i potrzeb dot. usług branŜowych na rzecz
Partnerstw Powiatowych
9 projektów powiatowych wdroŜeń
metropolitalny projekt wdroŜenia
100 000 zł
I kwartał 2015
Określenie załoŜeń dot . rewitalizacji tym w szczególności stosunku procentowego
wartości działań społecznych z Integracji do działań infrastrukturalnych z Konwersji