docRaport z ewaluacji (plik w formacie PDF) - BIP
download 
Reklamacja Transkrypt
Raport z ewaluacji (plik w formacie PDF) - BIP
Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nowogard Kuratorium Oświaty w Szczecinie Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w placówce przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania placówki w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój wychowanków. 2. Podejmowane w placówce działania są zorganizowane w sposób sprzyjający osiąganiu celów placówki. 3. Wychowankowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Wychowankowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Nauczyciele i inne osoby realizujące zadania placówki współpracują w planowaniu i realizowaniu działań odpowiednich do jej funkcji. 7. Promowana jest wartość edukacji. 8. Rodzice są partnerami placówki. 9. Wykorzystywane są zasoby placówki i środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 10. Placówka w planowaniu pracy uwzględnia wnioski z analiz badań zewnętrznych i wewnętrznych. 11. Zarządzanie placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez placówkę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7.10.2009r. wraz ze zmianami z dnia 10.05.2013r. Placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: ● Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez placówkę. ● Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez placówkę. ● Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez placówkę. ● Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez placówkę. ● Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez placówkę. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 2/37 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach 12-05-2014 - 14-05-2014 przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Iwona Matyjanowska, Agnieszka Stroynowska. Badaniem objęto 30 wychowanków (ankieta i wywiad grupowy), 60 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 33 nauczycieli i wychowawców (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami partnerów szkoły, grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 3/37 Obraz ośrodka Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Nowogardzie powstał w 1982 roku jako Państwowy Zakład Wychowawczy w Nowogardzie. W ośrodku powstały pracownie: gospodarstwa domowego, kroju i szycia oraz obróbki drewna i metalu. W 1984 r. decyzją Kuratora Oświaty i Wychowania został przekształcony w Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy i taka nazwa obowiązuje do dziś. Aktualnie w skład placówki wchodzi Szkoła Podstawowa Specjalna, Gimnazjum Specjalne i Szkoła Przysposabiająca do Pracy. Uczniowie objęci są opieką medyczną, pedagogiczno – psychologiczną i logopedyczną. Placówka oferuje specjalistyczne zajęcia, np. zajęcia rewalidacyjne, korekty wad postawy, korekcji wad mowy, korekcyjno - kompensacyjne oraz integracji sensorycznej. Proces nauczania przebiega w dobrze wyposażonych pracowniach przedmiotowych, gabinetach rewalidacyjnych i logopedycznym. Wychowankowie mają możliwość korzystania z m.in. z sali korekcyjnej, siłowni, sali integracji sensorycznej, pracowni komputerowej z dostępem do Internetu, biblioteki z Internetowym Centrum Informacji Multimedialnej oraz ze świetlicy. Mogą również korzystać z bogatej ofert zajęć pozalekcyjnych rozwijających ich zainteresowania, np. Szkolnego Koła Sportowego, koła komputerowo dziennikarskiego, wokalno - tanecznego "Bajka", języka niemieckiego, plastycznego, a także mogą uczestniczyć w zajęciach drużyny harcerskiej "Nieprzetarty szlak". Od wielu lat wychowankowie placówki zajmują czołowe miejsca w wojewódzkich i ogólnopolskich rozrywkach w tenisa stołowego, w tym kwalifikując się w 2007 r. do Mistrzostw Europy w Ciechanowie. Wychowanką ośrodka jest dwukrotna złota medalistka w pchnięciu kulą na paraolimpiadzie w Sydney (2000) i Londynie (2012) - Ewa Durska. Ośrodek jest organizatorem cyklicznej imprezy o zasięgu wojewódzkim: "Biennale Wiedzy Ekologicznej Szkół Specjalnych i Ośrodków Szkolno Wychowawczych", które jest jednym z ważnych elementów EKO - FILMU im. Maciej Łukowskiego w Nowogardzie (impreza o charakterze ogólnopolskim). Sukcesem Ośrodka było pozyskanie środków z funduszu PHARE na realizację powiatowego projektu "Zielony Ogród" w ramach którego na terenie szkolnym utworzono tzw. "Zieloną Klasę". Ośrodka jest wspierany przez Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Osób Niepełnosprawnych "NASZE SZANSE", działające przy placówce. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 4/37 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Typ placówki Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Miejscowość Nowogard Ulica Poniatowskiego Numer 17 Kod pocztowy 72-200 Urząd pocztowy Nowogard Telefon 913920108 Fax 913920108 Www Regon 00100315300000 Publiczność publiczna Kategoria uczniów Bez kategorii Uczniowie, wychow., słuchacze 46 Oddziały 0 Nauczyciele pełnozatrudnieni 31.00 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 1.00 Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 0.00 Średnia liczba uczących się w oddziale Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela 1.48 Województwo ZACHODNIOPOMORSKIE Powiat goleniowski Gmina Nowogard Typ gminy gmina miejsko-wiejska Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 5/37 Poziom spełniania wymagań państwa Podejmowane w placówce działania są zorganizowane w sposób sprzyjający osiąganiu celów placówki A Planowanie działań w placówce odpowiednio do rodzaju placówki: profilaktyczno-wychowawczych, edukacyjnych, prozdrowotnych, rekreacyjnych, terapeutycznych, resocjalizacyjnych i rewalidacyjnych, w tym wynikających z indywidualnych programów edukacyjno - terapeutycznych opracowanych dla wychowanków, służy rozwojowi wychowanków. Czas spędzany przez wychowanków w placówce jest efektywnie wykorzystywany. (D) Działania realizowane w placówce są monitorowane i w razie potrzeby modyfikowane w celu podniesienia efektywności pracy placówki. (D) Wychowankowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania. (D) Informowanie wychowanków o ich postępach oraz ocenianie pomagają wychowankom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój. Nauczyciele i inne osoby realizujące zadania placówki motywują wychowanków do rozwoju i wspierają ich w trudnych sytuacjach. (D) Nauczyciele, wychowawcy i inne osoby realizujące zadania placówki pracują wspólnie z wychowankami, nad doskonaleniem podejmowanych działań, uwzględniając ich możliwości. Wychowankowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu wychowawczego. Wychowankowie czują się odpowiedzialni za własny rozwój. (B) W placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji i terapii w odniesieniu do każdego wychowanka. (B) Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia wychowankom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej. (B) Wychowankowie uczą się od siebie nawzajem. (B) Wychowankowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej A Działania służące nabywaniu wiedzy i umiejętności dostosowuje się do zdiagnozowanych potrzeb i możliwości wychowanków. Rozwój wychowanków planuje się indywidualnie, uwzględniając postępy każdego wychowanka. (D) Nauczyciele i wychowawcy stosują różnorodne metody pracy, uwzględniając różne możliwości, zdolności i sposoby uczenia się wychowanków (D) W szkole funkcjonującej w placówce realizuje się programy nauczania uwzględniające dotychczasowe osiągnięcia edukacyjne każdego wychowanka, jego możliwości i zdolności (D) Podstawa programowa jest realizowana w szkole funkcjonującej w placówce z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. (D) Wychowankowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodnie z rozpoznanymi potrzebami i możliwościami. W placówce, odpowiednio do jej specyfiki, monitoruje się proces nabywania wiedzy i umiejętności przez wychowanków w odniesieniu do potrzeb i możliwości każdego wychowanka. (D) Placówka podejmuje nowatorskie rozwiązania, innowacje i eksperymenty w zakresie rozwijania zainteresowań i uzdolnień, organizacji nauki, metod pracy i wychowania. (B) Zebrane informacje o losach byłych wychowanków potwierdzają skuteczność podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych, edukacyjnych, terapeutycznych i resocjalizacyjnych. (B) Respektowane są normy społeczne A Działania placówki zapewniają wychowankom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności placówki są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. (D) Zasady postępowania i współżycia w placówce są uzgodnione i przestrzegane przez wychowanków, pracowników placówki oraz rodziców. (D) Podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Realizacja tych działań jest monitorowana oraz modyfikowana w razie potrzeby. (D) Działania wychowawcze podejmowane w placówce są spójne i odpowiednie do potrzeb wychowanków i sprzyjają kształtowaniu i uzyskiwaniu pożądanych postaw i zachowań. (D) Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 6/37 Wychowankowie współpracują ze sobą w miarę swoich możliwości. (D) W placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność placówki. (D) W placówce ocenia się skuteczność podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych, opiekuńczych, edukacyjnych, terapeutycznych i resocjalizacyjnych.Ocena ta jest uwzględniana przy planowaniu, realizowaniu i modyfikowaniu kolejnych działań. (B) Podejmowane działania zaspakajają potrzeby każdego wychowanka. (B) Wychowankowie, odpowiednio do swoich możliwości, wykazują się odpowiedzialnością w działaniu i relacjach społecznych. Wychowankowie, odpowiednio do swoich możliwości, biorą udział w procesie podejmowania decyzji dotyczących zadań placówki. (B) Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 7/37 Wnioski 1. Organizowanie na terenie placówki różnorodnych imprez, akcji, wycieczek i wyjść z udziałem rodziców, czy wynikających z ich inicjatywy (w tym kursu komputerowego dla rodziców, Szkoły Przysposabiającej do Pracy) spowodowało, że zarówno wychowankowie, jak i ich rodzice identyfikują się z placówką i wyrażają o niej pochlebne opinie. 2. Stworzenie bogatej ofert zajęć pozalekcyjnych oraz różnorodnych form spędzania czasu wolnego, a także nawiązanie współpracy zarówno ze środowiskiem lokalnym, jak i z młodzieżą ze Szwecji korzystnie wpłynęło na funkcjonowania wychowanków w społeczeństwie, a także stworzyło Unii "Wsparcie im różnorodne sytuacje do uczenia się od siebie nawzajem. 3. Wdrożenie projektu współfinansowanego ze środków Europejskiej Edukacyjne Niepełnosprawnych Intelektualnie 2 Szkoły Powiatu Goleniowskiego" spowodowało, że uczniowie placówki zebrali przepisy wykorzystywane podczas zajęć w wykonanej książce kucharskiej "Europejskie gotowanie polskie oszczędzanie". 4. Opracowanie przez nauczyciela publikacji pt. "Proste doświadczenia na lekcjach chemii w Gimnazjum w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Nowogardzie" przyczyniło się do usprawnienia procesu nauczania chemii, która stała się dla uczniów przystępna i zrozumiała. 5. Opracowany i wdrożony system wzmocnień pozytywnych (pochwały, wpisy do dziennika, listy gratulacyjne dla rodziców, nagrody, wpisy do Złotej Księgi Uczniów) spowodował wzrost motywacji uczniów do angażowania się na rzecz placówki. 6. Analizowanie losów absolwentów placówki i diagnozowanie potrzeb wychowanków i ich rodziców przyczyniło się do rozszerzenia oferty placówki i utworzenia w jej strukturze od roku szkolnego 2014/2015 Szkoły Zawodowej kształcącej w zawodach: pracownik pomocniczy obsługi hotelowej i monter suchej zabudowy. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 8/37 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Podejmowane w placówce działania są zorganizowane w sposób sprzyjający osiąganiu celów placówki Poziom spełnienia wymagania: A Planowanie działań profilaktyczno-wychowawczych, edukacyjnych, prozdrowotnych, rekreacyjnych, terapeutycznych i rewalidacyjnych, w tym wynikających z indywidualnych programów edukacyjno - terapeutycznych opracowanych dla wychowanków opiera się o stały i przewidywalny rytm dnia. Działania są modyfikowane w zależności od potrzeb uczniów/wychowanków, zmieniających się warunków lub bieżących wydarzeń. Wychowankowie nabywają umiejętności w zakresie funkcjonowania w społeczeństwie i usamodzielniania, otrzymują indywidualne wsparcie pedagoga, psychologa, specjalisty w zakresie rewalidacji, pielęgniarki, lekarza czy też uczestniczą w zajęciach relaksacyjnych. Wychowawcom zależy na tym, aby ich podopieczni dobrze radzili sobie w życiu. Stwarzają wychowankom możliwość wpływu na realizowane zadania. Stosowana metoda ośrodków pracy pozwala dostrzec wychowankom związki między tym, czego się uczą, a wydarzeniami zadania projektowe lub sytuacjami (WENI, WENI z życia 2 SPG) codziennego. Realizowane stwarzają wychowankom w placówce możliwość wykonywania zadań praktycznych. Pobyt w ośrodku oraz poza nim w ramach współpracy z młodzieżą ze Szwecji oraz działań współorganizowanych ze Stowarzyszeniem na Rzecz Integracji Osób Niepełnosprawnych „NASZE SZANSE” sprzyja nawiązywaniu kontaktów z ludźmi i światem przyrodniczym, co wpływa korzystnie na ich rozwój i przygotowuje do dorosłego życia. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 9/37 Obszar badania: Planowanie działań w placówce odpowiednio do rodzaju placówki: profilaktyczno-wychowawczych, edukacyjnych, prozdrowotnych, rekreacyjnych, terapeutycznych, resocjalizacyjnych i rewalidacyjnych, w tym wynikających z indywidualnych programów edukacyjno - terapeutycznych opracowanych dla wychowanków, służy rozwojowi wychowanków. Czas spędzany przez wychowanków w placówce jest efektywnie wykorzystywany. Działania podejmowane przez nauczycieli/wychowawców są adekwatne do potrzeb wychowanków i wynikają z realizacji indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych. nauczyciele/wychowawcy, a także wychowankowie w wywiadzie podali, że w planie Dyrektor oraz typowego dnia wychowanków znajdują się stałe i powtarzające się elementy. Do działań stałych zaliczyli: ● wspólne odrabianie zadań domowych, ● zajęcia w pracowni gospodarstwa domowego, ● „Kulinarna środa w szkole”, ● „Słodki czwartek w internacie”, ● „Zimowa zupa”, ● zajęcia sportowe, ● spotkania z rodzicami w formie zebrań i indywidualnych rozmów, ● spotkania rodziców z pedagogiem, psychologiem, ● pomoc rzeczowa i socjalna. Ponadto prowadzone są działania wynikające z aktualnych potrzeb. Wśród nich między innymi: ● pogadanki tematyczne wynikające ze szczególnych sytuacji, jakie przynosi życie codzienne; ● akcje profilaktyczno – zdrowotne uwzględniające tematykę z zakresu bezpieczeństwa, profilaktyki uzależnień, przeciwdziałania agresji; ● konkursy, imprezy, wycieczki i akcje wynikające z kalendarza imprez, w tym prowadzone na zaproszenie z zewnątrz oraz wynikające z akcji ogólnopolskich, bądź aktualnych potrzeb (np. charytatywnych), ● realizacja projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej: WENI, WENI 2 SPG, Szkoła Równych Szans, Radosna szkoła, ● działania współorganizowane ze Stowarzyszeniem „Nasze Szanse”. Podczas realizacji różnorodnych przedsięwzięć np. bezpieczeństwa, samorealizacji, poczucia zaspakajane są własnej potrzeby wychowanków, wartości, sukcesu, akceptacji, samodzielności, komunikacji, aktywności. Z wypowiedzi dyrektora oraz danych zastanych wynika, że w planowaniu działań placówki wykorzystywane są wszystkie informacje dokumentacji na temat wychowanków indywidualnego, o potrzebie potrzeb (orzeczenia: zajęć wychowanków o potrzebie uzyskane kształcenia rewalidacyjno-wychowawczych; od rodziców, specjalnego, opinie uczniów, o potrzebie pedagogiczne, z dostępnej nauczania psychologiczne; informacje medyczne). Diagnoza zawarta w ww. orzeczeniu oraz informacje o wychowanku i obserwacja jego Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 10/37 funkcjonowania w szkole, pozwalają odpowiednio zaplanować działania placówki, tj. opracować Wielospecjalistyczną Ocenę Poziomu Funkcjonowania Ucznia i przygotować odpowiednie zajęcia edukacyjne i rewalidacyjne dla ucznia, zgodnie z rozpoznanymi możliwościami, potrzebami i zainteresowaniami, a także opracować Indywidualny Program Edukacyjno - Terapeutyczny. Po dokonaniu analizy danych podejmowana jest decyzja dotycząca przypisania wychowanka do danej klasy, zespołu czy też grupy wychowawczej w internacie. Ponadto programy nauczania poszczególnych zajęć edukacyjnych są tak wybrane lub skonstruowane, aby zapewnić każdemu uczniowi osiąganie systematycznych postępów. Jakość programów nauczania i dobór podręczników, ćwiczeń i kart pracy, zapewnia rozwój osiągnięć edukacyjnych uczniów i osiąganie sukcesów. W szkole nauczanie powiązane jest z wychowaniem i kształceniem umiejętności posługiwania się technologią informatyczną oraz planowania przez uczniów własnego rozwoju. Szkoła posiada szkolne zestawy programów nauczania, opracowane zgodnie z przepisami prawa. Programy są dostosowane do potencjalnych możliwości, potrzeb i aspiracji uczniów oraz bazy i wyposażenia szkoły. Programy są analizowane, weryfikowane i modyfikowane w miarę potrzeb. W celu pozyskania informacji o potrzebach wychowanków analizowane są wyniki sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego. Formułowane są wnioski do pracy i na ich podstawie dostosowywane metody, formy i środki w celu doskonalenia jakości kształcenia i wychowania uczniów. Również rodzice wychowanków, mają wpływ na działania podejmowane w placówce. Są partnerami szkoły, identyfikują się z nią oraz występują z różnymi inicjatywami. Przyczynili się do powstania Szkoły Przysposabiającej do Pracy. Wnioskowali również o utworzenie szkoły zawodowej, która rozpocznie działalność w placówce od 1 września 2014 r. W celu usprawnienia komunikacji z rodzicami organ prowadzący ośrodek (Powiat Goleniowski w ramach realizacji projektu „E – Inclusion Powiatu Goleniowskiego” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego) przekazał notebooki (10 szt.) do dyspozycji wychowanków, a w ośrodku przeprowadzono kurs komputerowy dla ich rodziców. Obszar badania: Działania realizowane w placówce są monitorowane i w razie potrzeby modyfikowane w celu podniesienia efektywności pracy placówki. Nauczyciele/wychowawcy systematycznie monitorują i modyfikują podejmowane działania. Różnorodne działania podejmowane w placówce są monitorowane. Dotyczy to prawidłowości prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania; przebiegu procesów prowadzonych na podstawie przepisów prawa oraz obowiązujących w ośrodku programów i planów pracy; funkcjonowania indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych uczniów; organizowania zajęć rewalidacyjnych w zakresie zgodności z zaleceniami zawartymi w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego; zapewniania uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki; prawidłowości organizacji turystyki i krajoznawstwa. Prowadzona jest analiza arkuszy diagnostycznych; ewaluacja indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych; współpraca między nauczycielami polegająca między innymi na ustalaniu wniosków wynikających z obserwacji wychowanków; rozmowy z rodzicami, ze specjalistami. Funkcjonujące w placówce programy – profilaktyczny, wychowawczy, współpracy z rodzicami oraz koncepcja pracy ośrodka poddawane są ewaluacji i na tej podstawie co roku są one modyfikowane, tak aby jak najlepiej spełniać oczekiwania uczniów, rodziców, nauczycieli i społeczności lokalnej. Na ich podstawie opracowywane są programy profilaktyczno-wychowawcze dla zespołów klasowych i grup wychowawczych z uwzględnieniem możliwości psychofizycznych uczniów. Działania wychowawcze są planowane i w zależności od potrzeb, zmieniających się warunków lub bieżących wydarzeń, modyfikowane zgodnie z potrzebami uczniów oraz z ich udziałem. Zmodyfikowano pracę zespołu wychowawczego przez wprowadzenie kart zadań dla ucznia, nauczyciela/wychowawcy, rodzica oraz karty obserwacyjnej postępów w zachowaniu ucznia. Oferta edukacyjna Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 11/37 jest monitorowana, modyfikowana i wzbogacana systematycznie oraz adekwatnie do potrzeb. Obszar badania: Wychowankowie znają stawiane przed nimi cele uczenia się i formułowane wobec nich oczekiwania. Nauczyciele/wychowawcy organizują proces edukacyjno- wychowawczy w sposób czytelny dla wychowanków . Wychowankowie wypowiedzieli się, że to czego uczą się w ośrodku służy temu, aby w przyszłości mogli funkcjonować w społeczeństwie i być bardziej samodzielni. Wychowankowie w ankiecie wypowiedzieli się w większości, że rozmawiają z wychowawcami o tym, jakie są wobec nich oczekiwania (wykres 1j), wiedzą jak mogą osiągnąć to, czego się od nich w ośrodku oczekuje (wykres 2j). Ponadto stwierdzili, że wśród pracowników tej placówki są osoby, do których mogą zwrócić się prośbą o pomoc lub poradę (wykres 3j). Nauczyciele i wychowawcy podali, że rozmowy dotyczące oczekiwań formułowanych wobec wychowanków prowadzone są między wychowawcami i nauczycielami, z kierownictwem ośrodka oraz innymi osobami mogącymi pomóc (pedagog, psycholog, pielęgniarka), a także samymi wychowankami podczas: omawiania osiągnięć i trudności wychowawczych oraz zdrowotnych wychowanków (np. w trakcie przekazywania wychowanka pod opiekę innego opiekuna lub telefonicznie), zebrań zespołów wychowawczych, rad pedagogicznych, zespołów do spraw tworzenia indywidualnych programów, spotkań z rodzicami i wymiany spostrzeżeń z uwzględnieniem potrzeb rodziców dotyczących ich dziecka, rozmów indywidualnych z wychowankami. Wykres 1j Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Wykres 2j 12/37 Wykres 3j Obszar badania: Informowanie wychowanków o ich postępach oraz ocenianie pomagają wychowankom uczyć się i planować ich indywidualny rozwój. Nauczyciele i inne osoby realizujące zadania placówki motywują wychowanków do rozwoju i wspierają ich w trudnych sytuacjach. Nauczyciele/wychowawcy stosują działania motywujące i wspierające wychowanków, co przekłada się na ich postępy edukacyjno-wychowawcze . Wszyscy wychowankowie wypowiedzieli się, iż w ośrodku często dostają wskazówki, które pomagają im się uczyć (wykres 1j), że wychowawcy często rozmawiają z nimi jak mogą rozwijać swoje zainteresowania (wykres 2j) oraz o tym, co udaje im się robić dobrze (wykres 3j). W sposób zdecydowany wyrazili pogląd, iż wychowawcom zależy na tym, aby ich podopieczni dobrze radzili sobie w życiu (wykres 4j) oraz, że często rozmawiają z nimi o tym jak radzić sobie z trudnościami. Nauczyciele oraz wychowawcy w stwierdzili, że wychowankowie wymagają indywidualnego podejścia i w związku z tym wspierają ich w rozwiązywaniu różnych trudnych sytuacji. Podstawą ich pracy edukacyjno-wychowawczej są zalecania zawarte w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, a kierunkowskazem indywidualne programy edukacyjno- terapeutyczne. W codziennej pracy z wychowankami wiele uwagi poświęcają budowaniu atmosfery akceptacji i zapewnienia bezpieczeństwa oraz zaspakajania potrzeb wychowanków. Eksponują ich mocne strony i wspierają w pokonywaniu codziennych trudności poprzez: rozmowy, organizowanie wspólnych działań, z podziałem na zadania dla poszczególnych uczniów, dostosowane do ich możliwości czy zainteresowań, organizowanie indywidualnej pomocy psychologicznej i pedagogicznej na terenie placówki, organizowanie spotkań ze specjalistami. Nauczyciele/wychowawcy również motywują swoich podopiecznych do dalszego rozwoju poprzez: dostosowanie stopnia trudności zadań do możliwości psychofizycznych ucznia oraz stosowanie wzmocnień pozytywnych, np. poprzez eksponowanie ich osiągnięć; organizowanie licznych form zajęć pozalekcyjnych w celu rozbudzania i rozwijania zainteresowań wychowanków; udział w realizacji różnorodnych Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 13/37 programów edukacyjnych z uwzględnieniem możliwości wychowanków, ukierunkowanych na ich rozwój; wdrażanie aktywizujących metod prowadzenia zajęć oraz wzbogacanie procesów edukacyjnych między innymi poprzez użycie atrakcyjnych pomocy dydaktycznych, wyjazdy na wycieczki; zachęcanie do kontynuowania nauki na kolejnym etapie edukacyjnym; wzmacnianie przekonania o możliwości osiągania sukcesu (informowanie o absolwentach, którzy ukończyli szkołę i osiągnęli sukces). W wypowiedziach zarówno wychowanków, jak i nauczycieli oraz wychowawców widoczna jest powszechność działań motywujących i wspierających. Wykres 1j Wykres 2j Wykres 3j Wykres 4j Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 14/37 Obszar badania: Nauczyciele, wychowawcy i inne osoby realizujące zadania placówki pracują wspólnie z wychowankami, nad doskonaleniem podejmowanych działań, uwzględniając ich możliwości. Wychowankowie mają wpływ na sposób organizowania i przebieg procesu wychowawczego. Wychowankowie czują się odpowiedzialni za własny rozwój. Nauczyciele/wychowawcy dają wychowankom możliwość podejmowania działań i kierowania w miarę możliwości własnym rozwojem . Wychowankowie poinformowali, że rozmawiają z wychowawcami/nauczycielami o sposobach uczenia się (Wykres 1j), wspólnie z nauczycielami/wychowawcami planują zadania (Wykres 2j), są zachęcani do realizowania własnych pomysłów (Wykres 3j). Podali też, że największy wpływ mają na atmosferę w grupie i realizowane zadania (Wykres 1w). Informują nauczycieli/wychowawców o swoich zainteresowaniach i pomysłach, np. o zajęciach w pracowni gospodarstwa domowego, zabawach tanecznych, dyskotekach, dokarmianiu zwierząt, wyjściach do miasta i do urzędów. Zgłaszają się z pomysłami organizacji imprez klasowych, urodzin, wyjazdów na basen, czy do kina. Z własnej inicjatywy wykonują też prace porządkowe grupach wychowawczych i na terenie placówki, np. sprzątają boisko, dekorują sypialnie. Wszyscy nauczyciele/wychowawcy poinformowali, że dają wychowankom możliwość wpływu na sposób wykonywania obowiązków (Wykres 4j), organizację ciekawych wydarzeń (Wykres 5j), wybór zajęć dodatkowych (Wykres 6j), z kim będą współpracować podczas realizacji różnych zadań (Wykres 7j). Nauczyciele/wychowawcy współpracują z wychowankami nad doskonaleniem podejmowanych działań, np. wybierają przedstawienia do odbioru Internetowego na żywo, współtworzą planów pracy kół zainteresowań, wybierają tematy prac plastycznych i tematyki organizowanych konkursów, organizują zajęcia w pracowni gospodarstwa domowego, zajęcia porządkowe, dbają o tereny zielone wokół szkoły oraz o "Zieloną Klasę", wybierają tematykę godzin wychowawczych, przygotowują tematyczne gazetki, scenariusze apeli i dekoracje na imprezy szkolne, przygotowują kartki z życzeniami. Nauczyciele/wychowawcy uczą wychowanków odpowiedzialności za własny rozwój poprzez rozmowy, przykład własny, czynności codzienne, np. nauka własna, udział w kołach zainteresowań, samoobsługa, pełnienie roli dyżurnego. Z uwagi na fakt, że wychowankami placówki są uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekki, umiarkowanym i znacznym mają oni trudności w orientacji w złożonych sytuacjach społecznych, w zastosowaniu zdobytych wiadomości w innych, nowych sytuacjach, zwiększoną sugestywność i większą podatność do naśladownictwa, a także trudności w głębszym porozumiewaniu się z otoczeniem w wyniku zubożenia słownictwa. Prawidłowo prowadzony w placówce proces wychowawczy powoduje, że wychowankowie nabywają odpowiednie kompetencje społeczne, nie boją się i nie unikają sytuacji interpersonalnych. Są otwarci i życzliwi zarówna w relacjach społecznych, jak i kontaktach z osobami dorosłymi, np. witają przy drzwiach gości, zapraszają do placówki, prowadza do gabinetu dyrektora, udzielają odpowiedzi na zadawane pytania. Podczas prowadzonych rozmów poinformowali, że są zadowoleni z pobytu w ośrodku, gdyż nawiązują tu kontakty koleżeńskie, otrzymują wsparcie od nauczycieli/wychowawców, a także nabywają umiejętności przygotowujące ich do podjęcia pracy i uzyskania ekonomicznej i osobistej niezależności. Podali przykład wychowanki ośrodka, która otrzymała pracę w pizzerii. Wychowankowie zdają sobie sprawę, że najważniejsze dla nich jest zdobycie umiejętności przydatnych w życiu codziennym, aby mogli na miarę możliwości samodzielnie funkcjonować. Wykonując poszczególne zadania w ośrodku , np. przygotowując posiłki w ramach szkoły przysposabiającej do pracy czują się dowartościowani i przydatni w życiu społecznym. Poinformowali, ze dzięki ww. szkole potrafią ugotować obiad w domu i zrobić zakupy. Dzięki usamodzielnieniu czują się akceptowani społecznie i nabywają umiejętności współdziałania z innymi ludźmi, np. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy z chęcią nawiązują 15/37 kontakty koleżeńskie i przyjaźnie, identyfikują się z innymi wychowankami z placówki, kontrolują na miarę możliwości swoje zachowania. Obserwując placówkę można było zauważyć, że wychowankowie chcą przebywać razem z innymi, pełnić określone funkcje społeczne, a to daje im poczucie własnej wartości. Czuły się w pełni akceptowane przez otoczenie i podejmują różnorodne inicjatywy, co korzystnie wpływa na ich rozwój własny. Wykres 1j Wykres 2j Wykres 3j Wykres 4j Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 16/37 Wykres 5j Wykres 6j Wykres 7j Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 17/37 Wykres 1w Obszar badania: W placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacji i terapii w odniesieniu do każdego wychowanka. Nauczyciele/wychowawcy rewalidację indywidualizują indywidualną . Wszyscy rodzice proces edukacyjno-wychowawczy poinformowali, że ich dziecko otrzymuje i prowadzą w placówce indywidualne wsparcie (Wykres 1j). Tworząc programy nauczania nauczyciele uwzględniają wszystkie elementy podstawy programowej. terapeutyczno-edukacyjne, Zajęcia edukacyjne przygotowane dla prowadzone każdego są ucznia w oparciu o indywidualne na podstawie analizy programy orzeczenia i przeprowadzonej diagnozy wstępnej zachowując korelację treści nauczania i wychowania oraz mocnych i słabych stron uczniów. Plany zajęć rewalidacyjnych, logopedycznych, kół zainteresowań tworzone są z uwzględnieniem specjalnych potrzeb i możliwości uczniów. Podczas zajęć dydaktyczno-wychowawczych stosowane są różnorodne środki dydaktyczne, a także formy i metody pracy, które uwzględniają możliwości percepcyjnych uczniów. Przydzielane uczniom zadania w kartach pracy są zróżnicowane i dostosowane do ich specjalnych potrzeb. Jeżeli kondycja psychofizyczna ucznia w danym dniu nie pozwala mu aktywnie uczestniczyć w zaplanowanych zajęciach otrzymuje on indywidualne wsparcie pedagoga lub psychologa, czy też uczestniczy w zajęciach relaksacyjnych. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 18/37 Wykres 1j Obszar badania: Organizacja procesów edukacyjnych umożliwia wychowankom powiązanie różnych dziedzin wiedzy i jej wykorzystanie. Taka organizacja procesów edukacyjnych pomaga uczniom zrozumieć świat oraz lepiej funkcjonować w społeczności lokalnej. Nauczyciele/wychowawcy organizują procesy edukacyjne wiążąc różne dziedziny wiedzy w taki sposób, aby wychowankowie mogli lepiej zrozumieć świat i funkcjonować w społeczności lokalnej . Nauczyciele pokazują wychowankom związki między tym, czego się uczą, a wydarzeniami lub sytuacjami z życia codziennego. Wykorzystują w swojej pracy różnorodny i bogaty wachlarz metod i form pracy uczestnicząc w specjalistycznych szkoleniach dotyczących nauczania, np. metodą komunikacji Marshalla Rosenberga, metodą rytmiki Emila Jaques-Dalcroze'a, metodą aktywnego słuchania muzyki Batii Strauss, metodą integracji sensorycznej, metodą doświadczania świata. Pracując z dziećmi z problemami emocjonalnymi stosują profesjonalne techniki relaksacyjne w oparciu o metodę Jacobsona i metodę Schulza. Najczęściej stosowaną metodą nauczania jest metoda ośrodków pracy, która poprzez całościowe nauczanie pozwala łączyć działania dydaktyczne i rewalidacyjne. Nauczyciel skupia uwagę dzieci wokół jednego zagadnienia, dobrze im znanego, a potem rozszerza wokół innych zagadnień. Treści programowe uczniowie poznają wszechstronnie poprzez obserwowanie, porównywanie, wnioskowanie, szukanie zależności przyczynowo-skutkowych, a następnie zbieranie dostępnych zagadnień rożnymi drogami i pod różnymi postaciami (konkretne obiekty, modele, narzędzia, wiadomości, obrazki, teksty i notatki z książek i czasopism), a w końcu konkretyzują swoje przeżycia w wybranej formie ekspresji. W sytuacji, kiedy jeden z uczeń pracuje o wiele wolniej niż inni, zajęcia są zorganizowane tak, aby temu właśnie uczniowi ułatwić dłuższą obserwację lub umożliwić dłuższe zastanowienie się i myślenie bez szkody dla innych uczniów. W trakcie realizacji zajęć nauczyciel rozmawia z uczniami, wychodzi przed szkolę, np. w celu obserwacji pogody lub do banku, czy na pocztę. Organizowane są różnorodne Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 19/37 Pozyskują Pomagają Otrzymują Dbają Uczestniczą Integrują o relacje. się sobie informacje wzmocnienia wze imprezach Wspólnie środowiskiem wzajemnie. o kolegach pozytywne. wykonują i uroczystościach. Podczas lokalnym. i zadania, koleżankach. wycieczek Podczas Podczas nawiązują Podczas konkursów uczą Życzliwie uroczystości się publicznych kontakty dyscypliny, szkolnych przyjmują koleżeńskie, i imprez wystąpień ipanowania międzyszkolnych absolwentów, nawiązują aczują niekiedy nadsię kontakty emocjami, np. ważne, uczą i pierwsze Ewę się zDurską potrzebne, dziećmi pracy zdrowej miłości. nad (Złotą i rywalizacji młodzieżą sobą, i Zwracają widzą Medalistkę z przydatność własnej pełnosprawn i uwagę obserwują Paraolim inicjat na ew wyjścia tematyczne z uwzględnieniem działań profilaktyczno-wychowawczych. Realizowane są zadania projektowe o charakterze praktycznym, zawodowym np. „Odkrywcy zawodów” w projekcie WEN 2 SPG. Uczniowie/wychowankowie zapoznawani są obowiązkami porządkowymi, higienicznymi i wdrażani są do wykonywania drobnych napraw w pomieszczeniach sypialnianych, sanitariatach, świetlicach, na stołówce. Poznają pracę dzięki współpracy placówki z różnymi firmami i partnerami, np. stolarnia, przesypownia, zakład budowlany. Uczniowie uczą się także poruszać po drogach publicznych na pieszo i środkami komunikacji miejskiej, a także planują wydatki, dokonują zakupu podstawowych artykułów, z których przygotowują posiłki. Wykonują prace porządkowo – ogrodnicze na terenach zielonych przyległych do placówki. Biorą czynny udział w różnych akcjach np. „Ratujmy kasztanowce”, jesienna zbiórka kasztanów, zbiórka i segregacja surowców wtórnych (makulatura, baterie, płyty CD). Wszystkie zajęcia prowadzone w placówce zmierzają do rozbudzania zainteresowań uczniów, uświadomienia im otaczających przedmiotów i zjawisk, a także mają na celu zetknięcie się z pracą ludzką oraz przedmiotami i zjawiskami w ich naturalnym środowisku. W związku z tym uczniowie przez co nawiązują kontakt z ludźmi i światem przyrodniczym (dotykają, wąchają, smakują, manipulują nimi lub je przekształcają różne przedmioty), co wpływa korzystnie na ich rozwój i przygotowuje do dorosłego życia. Obszar badania: Wychowankowie uczą się od siebie nawzajem. Nauczyciele/wychowawcy nawzajem. pokazują wychowankom w jaki sposób mogą uczyć się od siebie Uczniowie/wychowankowie uczą się od siebie pożądanych społecznie zachowań w różnych sytuacjach, które stwarzają im nauczyciele/wychowawcy.Poznają się wzajemnie podczas ćwiczeń i zabaw, a także witając nowego przybyłego wychowanka lub młodzież ze szkoły w Szwecji. W kontaktach z obcokrajowcami (uczniowie ze szkoły w Szwecji) pomimo bariery językowej porozumiewają się i wspólnie bawią, uczestniczą w konkursach np. Biennale Wiedzy Ekologicznej, dyskotekach, zwiedzają miasto Nowogard i grillują. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 20/37 Wymaganie: Wychowankowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Poziom spełnienia wymagania: A W ośrodku diagnozuje się potrzeby i możliwości wychowanków, a także dostosowuje się do nich działania służące nabywaniu wiedzy i umiejętności. Rozwój wychowanków przebywających w placówce planuje się indywidualnie, biorąc pod uwagę postępy każdego z nich. Wykorzystuje się różnorodne metody pracy, mając na względzie indywidualne możliwości i sposoby uczenia się wychowanków. W szkołach funkcjonujących uwzględniające dotychczasowe osiągnięcia w ośrodku realizuje edukacyjne się każdego programy nauczania wychowanka. Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji, ponadto monitoruje się proces nabywania wiedzy i umiejętności przez wychowanków w odniesieniu do potrzeb i możliwości każdego z nich. Ośrodek podejmuje nowatorskie rozwiązania w zakresie rozwijania zainteresowań i uzdolnień, organizacji nauki, metod pracy i wychowania. Dzięki wdrożeniu projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej prowadzono zajęcia pn. „Europejskie gotowanie polskie oszczędzanie”, które zaowocowały opracowaniem książki kucharskiej. Ponadto w placówce wdrożono innowacje pedagogiczne i liczne programy własne nauczycieli, w których zawarto treści dotyczące działań resocjalizacyjnych, wychowawczych, podnoszących kompetencje kluczowe, rozwijających zainteresowania, zdolności i potrzeby uczniów. Informacje dotyczące losów byłych wychowanków gromadzone w toku pracy potwierdzają skuteczność prowadzonych działań edukacyjnych oraz specjalistycznych. Obszar badania: Działania służące nabywaniu wiedzy i umiejętności dostosowuje się do zdiagnozowanych potrzeb i możliwości wychowanków. Rozwój wychowanków planuje się indywidualnie, uwzględniając postępy każdego wychowanka. Nauczyciele/wychowawcy planują rozwój wychowanków indywidualnie uwzględniając potrzeby każdego z nich . Wszyscy ankietowani nauczyciele wypowiedzieli się, że planowane przez nich działania uwzględniają indywidualne potrzeby, możliwości i postępy wychowanków (wykres 1j). Z analizy danych zastanych wynika, że diagnoza indywidualnych potrzeb wykonywana jest dla każdego ucznia, który rozpoczyna naukę w placówce oraz dla uczniów rozpoczynających kolejny etap kształcenia. Po zapoznaniu się z orzeczeniem ucznia, zaleceniami poradni, po dokonaniu obserwacji i wykonaniu testu diagnozującego, uczeń ma wykonaną wielokierunkową diagnozę potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, która umożliwia podczas spotkania zespołu specjalistów i nauczycieli opracowanie Wielospecjalistycznej Oceny Poziomu Funkcjonowania Ucznia. W oparciu o diagnozę, WOPFU, wywiad, zalecenia poradni, opinię specjalistów tworzony jest Indywidualny Program Edukacyjno - Terapeutyczny na czas obowiązywania orzeczenia nie dłużej niż na etap kształcenia i plan zindywidualizowanych działań, który jest corocznie aktualizowany po dokonaniu okresowej wielospecjalistycznej Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 21/37 oceny postępów funkcjonowania ucznia. W placówce widoczna jest powszechność i adekwatność działań w stosunku do wychowanków. Wykres 1j Obszar badania: Nauczyciele i wychowawcy stosują różnorodne metody pracy, uwzględniając różne możliwości, zdolności i sposoby uczenia się wychowanków Nauczyciele/wychowawcy trafnie dobierają metody i formy pracy uwzględniając możliwości wychowanków . Nauczyciele i wychowawcy w wywiadzie podali, że pracują z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną i w związku z tym korzystają z wielu koncepcji, technik i wielu metod nauczania, tak by każde dziecko miało szansę rozwoju na miarę własnych możliwości. W tym celu stosują różnorodne metody i formy pracy specjalnej, które dostosowują do poziomu funkcjonowania wychowanków, ich możliwości i predyspozycji, np. Metoda Christophera Knill’a, Program TEACCH - Program Terapii i Edukacji Dzieci Autystycznych oraz Dzieci z Zaburzeniami w Komunikacji, Metoda Carla Orffa, „Poranny krąg”, Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz, Metoda Weroniki Sherborne, Glottodydakktyka. Różnorodne metody pracy pozwalają na dotarcie do każdego wychowanka współwystępujących z uwzględnieniem niepełnosprawności jego poziomu sprzężonych.Ponadto funkcjonowania nauczyciele oraz z uwzględniem i wychowawcy stwierdzili, że przy doborze ww. metod pracy uwzględniają zalecenia zawarte w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, informacje pozyskane w wyniku diagnozy przeprowadzonej w ośrodku, zainteresowania i potencjał wychowanków, bazę dydaktyczną placówki i dostępną poza placówką oraz dodatkowe kwalifikacje nauczycieli. Podczas obserwacji zajęć widoczna była w ośrodku trafność doboru metod i form pracy z dziećmi. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 22/37 Obszar badania: W szkole funkcjonującej w placówce realizuje się programy nauczania uwzględniające dotychczasowe osiągnięcia edukacyjne każdego wychowanka, jego możliwości i zdolności Nauczyciele/wychowawcy trafnie dostosowują treści programów do potrzeb wychowanków uwzględniając ich dotychczasowe osiągnięcia . Nauczyciele oraz wychowawcy w wywiadzie podali, że wspierają się w organizacji i realizacji procesów edukacyjnych, a stosowane programy nauczania uwzględniają dotychczasowe osiągnięcia edukacyjne każdego wychowanka, jego możliwości i zdolności. Współpracują w zespołach przedmiotowych, rewalidacyjnych i wychowawczych. Celem tej pracy jest stworzenie wieloaspektowej diagnozy uczniów danego zespołu oraz prowadzenie działań zmierzających do: poprawy wyników nauczania poprzez realizację projektów edukacyjnych oraz zastosowanie różnorodnych metod aktywizujących; przygotowanie do egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego) oraz zwrócenie uwagi na indywidualne możliwości i potrzeby uczniów, na ich deficyty rozwojowe. Ponadto analiza problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów w gronie nauczycieli pracujących z dzieckiem daje szersze spektrum możliwości funkcjonowania w określonych rozwiązywania społecznego sytuacjach. problemów, i edukacyjnego. W ramach prac wspólnego Prowadzi zespołów ustalenia formy do ustalenia jednolitych przedmiotowych planuje działania procedur się w zakresie reagowania nauczanie, sposób prowadzenia zajęć oraz kół zainteresowań. Wszyscy angażują się w organizowanie konkursów, różnego typu imprez i uroczystości. Planują wspólnie wyjścia do różnych ciekawych miejsc. Wspierają się podczas imprez szkolnych i wycieczek, a także w pokonywaniu niepożądanych zachowań uczniów. Ponadto nauczyciele oraz wychowawcy w wywiadzie podali, że trafność dostosowania treści programów do potrzeb wychowanków wynika również ze skuteczności działań prowadzonych w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli/wychowawców, a także oraz szkoleń zewnętrznych. Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana w szkole funkcjonującej w placówce z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. Nauczyciele realizują z uczniami z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim podstawę programową z uwzględnieniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji . Zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej są realizowane w przypadku uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Podstawa programowa kształcenia ogólnego uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie zawiera zalecanych warunków i sposobów jej realizacji. Nauczyciele prowadzą zajęcia edukacyjne w oparciu o indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne, zachowując korelację treści nauczania i wychowania. Zakres treści nauczania i wychowania ulega poszerzeniu w miarę nabywania przez uczniów wiadomości, umiejętności i sprawności. Z uwagi na fakt, że uczniowie z upośledzeniem umysłowym są nauczani programem dostosowanym do ich specjalnych potrzeb i możliwości, to i zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej są dostosowane do ich poziomu funkcjonowania i uwzględnione w indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych. Nauczyciele starają się wyposażyć ucznia w takie umiejętności, aby mógł zdobyć maksymalną niezależność w zakresie podstawowych potrzeb życiowych, był zaradny w życiu codziennym - adekwatnie do własnego, indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności oraz mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego, znając i przestrzegając ogólnie przyjęte normy współżycia społecznego. Realizacja podstawy programowej jest monitorowana przez zespoły nauczycieli i wychowawców, które analizują sposób jej realizacji oraz korelacji programów z podstawą programową, w tym Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 23/37 programów własnych i innowacji pedagogicznych. W stosowaniu zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej nauczyciele tworzą sytuacje metodyczne wykorzystujące pasje poznawcze dzieci ich chęć zabawy i poznawania świata, uwzględniając zróżnicowane potrzeby edukacyjne uczniów. Szkoła organizuje zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów oraz pomaga im rozwijać się. W procesie lekcyjnym można było zauważyć dostosowane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej do potrzeb dzieci.Uczniowie podczas zajęć lekcyjnych eksperymentują, uczą się przy pomocy metod aktywizujących, realizują projekty edukacyjne oraz wycieczki dydaktyczne. Uczniowie maja szansę obserwowania, badania, dociekania, odkrywania praw i zależności, osiągania satysfakcji i radości z samodzielnego zdobywania wiedzy. Zajęcia prowadzone są w nielicznych grupach z reguły liczących 8 uczniów. Sale wyposażone są w niezbędne sprzęty i pomoce dydaktyczne. Nauczyciele wykorzystują substancje z życia codziennego, np. mąka, cukier. Dobór treści, a także tworzenie przez nauczycieli autorskich kart pracy i podręczników, czy też pomocy dydaktycznych pozwala na rozbudzenie zainteresowania przedmiotem nawet tych uczniów, dla których do tej pory była to dziedzina trudna, nieprzydatna, oderwana od rzeczywistości. W pracy z uczniami wykorzystywana jest metoda projektu edukacyjnego o charakterze badawczym. Obserwacja w procesie dydaktycznym jest dla ucznia podstawą do przeżywania, wnioskowania, analizowania i uogólniania zjawisk. stąd widoczna jest spójność procesów z zalecanymi sposobami i warunkami realizacji podstawy programowej. Obszar badania: Wychowankowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodnie z rozpoznanymi potrzebami i możliwościami. W placówce, odpowiednio do jej specyfiki, monitoruje się proces nabywania wiedzy i umiejętności przez wychowanków w odniesieniu do potrzeb i możliwości każdego wychowanka. Nauczyciele adekwatnie i systematycznie rozpoznają i monitorują nabywane przez wychowanków wiadomości i umiejętności . W placówce, odpowiednio do jej specyfiki, monitoruje się proces nabywania wiedzy i umiejętności przez wychowanków w odniesieniu do potrzeb i możliwości każdego wychowanka. Wychowawcy/nauczyciele rozpoznają nabywanie przez wychowanków wiadomości i umiejętności w szkole. Podali sposoby wykorzystania tych informacji do prowadzonych na terenie szkoły działań, np. wycieczki, wyjścia, konkursy, akcje, zawody sportowe. Na bieżąco wychowawcy/nauczyciele monitorują są postępy wychowanków. Uczniowie nabywają konkretne, niezbędne i przydatne w życiu codziennym czynności, np. gotują, robią zakupy, opiekują się roślinami, realizują projekty ekologiczno-innowacyjne „Zielone Klasy”, a także rozwijają się społecznie. W ramach projektu edukacyjnego „Trzymaj Formę” poznają zasady zdrowego stylu życia. Uczestniczą w lekcjach przyrodniczych pn. „Botanika nas dotyka”, realizowanych we współpracy ze środowiskiem lokalnym pn. „Czary Mary Jesienne Dary”. Poznają inne miasta podczas wycieczek edukacyjnych, np. do Szczecina, Świnoujścia, Międzyzdrojów czy Kołobrzegu. W ramach wyjść uczą się zachowani w pociągu, tramwaju, w kinie czy muzeum. Z uwagi na fakt, że placówka została zgłoszona do odbioru przedstawień Internetowego Teatru TVP dla szkół na żywo uczniowie mają kontakt ze sztuką, nabierają nawyku korzystania z życia kulturalnego dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii, realizowanych podczas udziału w Przeglądzie Recytatorskim Uczniów Szkół i Ośrodków Specjalnych, zorganizowanym w ZSS nr 10 w Szczecinie oraz Przeglądzie Mini Form Teatralnych w Szczecinie. Wychowankowie mogą zaprezentować swoje umiejętności, integrują się z rówieśnikami z innych szkół, uczą się współpracować w grupie, a także nabywają pożądane umiejętności społeczne. Rozwijają umiejętności sportowe podczas bieżących zajęć oraz wyjazdów na zawody sportowe. Nawiązują nowe znajomości z młodzieżą z innych szkół, poznają nowe otoczenie, uczą się współpracy w grupie, odpowiedzialności za kolegę oraz rywalizacji zgodnie z zasadami fair play. Udział w akcjach Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 24/37 i konkursach (akcje: „Sprzątanie Świata”, "Dzień Ziemi", „Święto pieczonego ziemniaka” połączone z Jesiennymi Biegami Przełajowymi; konkursy: „Ptaki Świata”, „Nowogard Bliżej Unii Europejskiej” „Zwierzęta naszych lasów”, „Konkurs Wiedzy o Nowogardzie”, „Konkurs Wiedzy o Ruchu Drogowym”,- „Rośliny i zwierzęta chronione”, „Biennale Wiedzy Ekologicznej”, „Najciekawsze miejscowości Pomorza Zachodniego”, „Sarni Las w trzech porach roku”, „Twoje ręce mogą więcej”) daje uczniom satysfakcję i poczucie dumy ze swoich osiągnięć. Prowadzone w ośrodku działania są systematycznie monitorowane, by umożliwić uczniom/wychowankom rozwój adekwatnie do ich indywidualnych potrzeb oraz możliwości. Obszar badania: Placówka podejmuje nowatorskie rozwiązania, innowacje i eksperymenty w zakresie rozwijania zainteresowań i uzdolnień, organizacji nauki, metod pracy i wychowania. Nauczyciele/wychowawcy podejmują kreatywne i innowacyjne rozwiązania w zakresie rozwijania zainteresowań i uzdolnień. Nowatorskie przedsięwzięcia realizowane są dzięki wdrożeniu projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. W ramach jednego z projektów pod nazwą: „Wsparcie Edukacyjne Niepełnosprawnych Intelektualnie 2 Szkoły Powiatu Goleniowskiego” (WENI 2 SPG) w Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Nowogardzie wykonana została książka kucharska z przepisami zebranymi podczas trwania zajęć „Europejskie gotowanie polskie oszczędzanie”. Ponadto w okresie od 2009 do 2011 r. prowadzono 14 działań projektowych, wynikających z problematyki zgłaszanej przez rodziców i uczniów. W nowatorskich programach zawarto treści dotyczące działań resocjalizacyjnych, wychowawczych, podnoszących kompetencje kluczowe, rozwijających zainteresowania, zdolności i potrzeby uczniów. Przykłady niektórych realizacji: 1. „Innowacyjny program pracy na lekcji chemii”. Daje on możliwość: kształtowania umiejętności obserwacji i opisu zjawisk przyrodniczych; rozwijania zainteresowań chemią, które prowadzą do zgłębiania tajemnic otaczającego świata; doskonalenia podstawowych umiejętności współpracy w zespole i prezentowania wyników własnych obserwacji, eksperymentów i przemyśleń. Ponadto program ten tworzy dla wszystkich uczniów gimnazjum - mających zróżnicowane możliwościach fizyczne i intelektualne - sprzyjające warunki do wspólnej, twórczej zabawy oraz nauki przez odkrywanie, badanie, eksperymentowanie i obserwowanie. Głównym celem programu jest kształcenie umiejętności, pobudzanie ucznia do aktywności, a także samodzielnego i kreatywnego myślenia. Innowacyjność metodyczna polega na propagowaniu idei nauki przez działanie, wykorzystaniu najbardziej efektywnej metody nauczania chemii poprzez samodzielne eksperymenty uczniowskie oraz prezentowanie ich na forum szkoły. Innowacyjność programowa uwzględnia założenia podstawy programowej, przy jednoczesnym nowym układzie treści i sposobie ich realizacji, z wykorzystaniem kart pracy oraz instrukcji do wykonania doświadczeń. Instrukcje te zawarto w publikacji: „Proste doświadczenia na lekcjach Szkolno-Wychowawczym niepełnosprawnych chemii w Gimnazjum w Nowogardzie”. w stopniu lekkim (nie Jest ma to Specjalnym pierwsze specjalnie takie dla nich w Specjalnym opracowanie Ośrodku dla uczniów przygotowanych ćwiczeń i eksperymentów do nauczania chemii w sposób zrozumiały). Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 25/37 2. Projekt pn. „Aktywność kulturalna jako alternatywna forma profilaktyki uzależnień”. Głównym celem działań jest wskazanie uczniom niepełnosprawnym intelektualnie - z rodzin mających problemy z uzależnieniem - różnych form aktywnego i kulturalnego spędzania czasu jako alternatywy dla zachowań zagrażających zdrowiu i funkcjonowaniu społecznemu. W przedsięwzięciu wykorzystano oddziaływania: koncertów profilaktycznych, spektakli Teatru Lalek "Pleciuga", przedstawień teatralnych o tematyce profilaktycznej na terenie ośrodka (dla całej społeczności uczniowskiej szkoły specjalnej), a ponadto przygotowanie przedstawienia profilaktycznego w wykonaniu uczestników zadania pt. „Uzależnieniom – mówię nie”. 3. Programy: „Baśnioterapii”, „Muzykoterapii”. 4. Zajęcia sportowe jako działania przeciw uzależnieniom, agresji i demoralizacji (taniec Break Dance, tenis stołowy, pływanie, piłka nożna). 5. Organizowanie imprez w celu przeciwdziałania cyberprzemocy np. „Dzień Bezpiecznego Internetu”, „Wyloguj się do życia”. 6. Realizowanie programów własnych opracowanych przez nauczycieli pracujących w ośrodku. Obszar badania: Zebrane informacje o losach byłych wychowanków potwierdzają skuteczność podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych, edukacyjnych, terapeutycznych i resocjalizacyjnych. Nauczyciele/wychowawcy pozyskują informacje o losach absolwentów i wykorzystują je w pracy edukacyjno-wychowawczej. Z wypowiedzi wszystkich nauczycieli oraz wychowawców wynika, że informacje o losach wychowanków są wykorzystywane do doskonalenia procesu nauczania oraz wychowania (wykres 1j). Pozyskane informacje o losach wychowanków są monitorowane w celu doskonalenia tego procesu, ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy wskazującej trudności na jakie napotykają wychowankowie w życiu codziennym po ukończeniu nauki w ośrodku. Praca z wychowankami prowadzona jest tak, aby uzyskali oni wyższy poziom samodzielności w zakresie spraw niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania dotyczących, m. in. uzyskania renty, orzeczenia o niepełnosprawności, dowodu osobistego itp. Wiedza o losach absolwentów ułatwia motywowanie uczniów do systematycznej nauki i pracy. Podczas zajęć nauczyciele przywołują przykłady osiągnięć i sukcesów byłych wychowanków. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Ewa Durska - mistrzyni paraolimpijska z Sydney i Londynu w pchnięciu kulą. Jej postawa i droga życiowa inspiruje innych podopiecznych ośrodka. Pomaga im odkryć predyspozycje sportowe, uwierzyć w swoje możliwości oraz trenować wybraną dziedzinę np. piłkę nożną. Na skuteczność podejmowanych działań edukacyjnych wskazuje rozszerzenie oferty ośrodka. Jest to związane z oczekiwaniami absolwentów gimnazjum, którzy chcieliby kontynuować naukę w szkole zawodowej. W związku z tym w SOSW w Nowogardzie utworzona została zasadnicza szkoła zawodowa specjalna, która od roku szkolnego 2014/2015 będzie kształcić uczniów w zawodach: pracownik pomocniczy obsługi hotelowej oraz monter suchej zabudowy. W ośrodku prowadzone są intensywne działania w celu rozszerzania grona partnerów do udzielania pomocy wychowankom. Byli wychowankowie często kontaktują się z ośrodkiem z własnej inicjatywy. Zwracają się o pomoc w załatwianiu różnych spraw i uzyskują adekwatne do ich potrzeb wsparcie pracowników ośrodka, a także jego partnerów. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 26/37 Wykres 1j Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 27/37 Wymaganie: Respektowane są normy społeczne Poziom spełnienia wymagania: A Praca rewalidacyjno-eduakcyjno-wychowawcza placówki zapewnienia wychowankom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne w małym i karalnym ośrodku, a także kształtuje właściwe relacje między całą społecznością placówki oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Jednolitość i spójność oddziaływań nauczycieli/wychowawców na wychowanków, a także bardzo dobra współpraca z rodzicami/prawnymi opiekunami powoduje, że zasady postępowania są przestrzegane przez wychowanków, pracowników placówki oraz rodziców. W wyniku monitorowania działań wychowawczych mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, w placówce zatrudniono pielęgniarkę i lekarza, a uczniów nadpobudliwych ruchowo objęto specjalistycznymi terapiami relaksacyjnymi. Placówka zaspakaja potrzeby wychowanków i jest dla nich „drugim, wzorcowym domem” stanowiącym pomost ku dorosłości. Prowadzony cyklicznie od 2005 r. i upowszechniony publicznie w ramach dobrych praktyk gminny konkurs "Czary mary jesienne dary" przyczynił się do wielopoziomowej i wielopokoleniowej integracji społeczności lokalnej i zniwelowania dyskryminacji dzieci niepełnosprawnych. Wychowankowie czują się w placówce, jak i podczas organizowanych wyjść dobrze i współpracują ze sobą podejmując różnorodne inicjatywy. Systematyczna ocena skuteczności podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych i edukacyjnych, skutkowała utworzeniem w strukturze placówki szkoły przysposabiającej do pracy i szkoły zawodowej. Celem zaspakajania potrzeb każdego wychowanka powstało przy placówce Stowarzyszenie „NASZE SZANSE”, które wspiera ośrodek (m.in. poprzez wpłaty członkowskie, darowizny, licytacje, projekty), a uczniowie mają możliwość uczestniczenia w przedsięwzięciach realizowanych w ramach projektów unijnych. Obszar badania: Działania placówki zapewniają wychowankom bezpieczeństwo fizyczne i psychiczne, a relacje między wszystkimi członkami społeczności placówki są oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Wychowankowie w placówce czują się bezpiecznie pod względem fizycznym i psychicznym. Cała społeczność placówki odnosi się do siebie z szacunkiem i darzy zaufaniem. Uczniowie/wychowankowie czują się w placówce bezpiecznie. Nauczyciele utrwalają z uczniami/wychowankami poniższe zasady: ● bezpiecznego zachowania się na terenie placówki, w drodze do placówki, ● bezpiecznego korzystania z urządzeń, sprzętów i pomocy dydaktycznych znajdujących się na terenie ośrodka. Na bezpieczeństwo w placówce wpływa to, że ośrodek jest mały, kameralny, monitorowany, nauczyciele pełnią Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 28/37 dyżury na korytarzach i na terenie placówki i niezwłocznie reagują na niewłaściwe zachowania uczniów/wychowanków. Organizacja apeli porządkowych wpływa na przypominanie wychowankom zasad bezpieczeństwa. Ośrodek jest przyjazny dla osób niepełnosprawnych, gdyż został wyposażony w windę dla osób niepełnosprawnych i podjazd dla wózków inwalidzkich, a na grzejnikach zamontowano obudowy zabezpieczające dzieci przed oparzeniem. Teren placówki jest ogrodzony, a sprzęt posiada certyfikaty bezpieczeństwa. Relacje pomiędzy wszystkimi członkami społeczności lokalnej oparte są na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Nauczyciele/wychowawcy bardzo dbają o wzajemne kontakty, stanowią zintegrowany, współpracujący dla dobra wychowanków zespół. Oddziałują na wychowanków poprzez przykład osobisty, a oni nabywają właściwe kompetencje naśladując zachowanie nauczycieli/wychowawców. Wzajemnego szacunku wychowankowie uczą się m.in. w ramach Koła Pierwszej Pomocy, a także realizowanych w placówce licznych programów (m.in. Przyjaciele Gryfusia, „Bezpieczna Szkoła”, „Dzień Bezpiecznego Internetu”, Akcja „Wyloguj się do życia…” „Dzień bez Przemocy”). Pracownicy placówki wychodzą naprzeciw potrzebom dzieci, np. lekarz prowadzi z dziećmi indywidualne rozmowy udzielając porad, pracownicy kuchni przygotowują posiłki z uwzględnieniem potrzeb żywieniowych dzieci, konserwator na bieżąco naprawia sprzęt. Stąd wychowankowie czuja się w placówce bezpiecznie i wypowiadają o niej, że jest to ich "drugi dom". Obszar badania: Zasady postępowania i współżycia w placówce są uzgodnione i przestrzegane przez wychowanków, pracowników placówki oraz rodziców. Cała społeczność placówki współdziała w uzgadnianiu i egzekwowaniu przyjętych norm. Respondenci poinformowali, że dzieci znają zasady obowiązujące w placówce.Uczniowie/wychowankowie są zdyscyplinowani, podporządkowani, opiekunowi, grzeczni. Łatwo nawiązują kontakty towarzyskie z kolegami i koleżankami, potrafią ze sobą przebywać i rozmawiać, a także współzawodniczyć z zachowaniem zasad zdrowej rywalizacji. Zdarza się, że niektóre dzieci są nieśmiałe i wstydliwe. Wtedy nauczyciele/wychowawcy pomagają im w nabyciu pewności siebie. W szkole iw grupach wychowawczych uczniowie/wychowankowie stosują zwroty grzecznościowe, są miłe i przyjazne. Z chęcią rozmawiają z pracownikami placówkami, czy przybyłymi gośćmi. W placówce panuje miła, rodzinna atmosfera, a uczniowie/wychowankowie dobrze się znają, odnoszą się do siebie z szacunkiem, niezwłocznie reagują, gdy komukolwiek dzieje się krzywda. Podczas wyjść z placówki, np. do sklepu, cierpliwie stoją w kolejce, bardzo kulturalnie robią zakupy. Wiedzą, jak należy zachowywać się, np. w lesie, w sklepie, w Domu Kultury, czy w Bibliotece. Podczas organizowanych przez placówkę licznych zabaw i imprez okolicznościowych np.: Andrzejki, Mikołajki, Bal Karnawałowy łatwo nawiązują kontakt i stosunki koleżeńskie, np. z młodzieżą z II Liceum Ogólnokształcącego w Nowogardzie. Wzrasta wtedy ich poczucie wartości i samoakceptacja. Potrafią zachowywać się w sposób odpowiedni do sytuacji i panować nad emocjami. Są uśmiechnięte, otwarte na nowe pomysły i ciekawe świata. Wypowiedzi uczniów/wychowanków świadczą o tym, że pomimo swojej niepełnosprawności znają oni oni normy obowiązujące w placówce. Poinformowali, że nie wolno im: bez pozwolenia opuszczać terenu szkoły i zajęć lekcyjnych, spóźniać się na zajęcia szkolne, używać przemocy i wulgaryzmów, zachowywać się niekulturalnie, pić alkoholu i palić papierosów, niszczyć sprzętu szkolnego, używać telefonów komórkowych na terenie placówki. Równocześnie poinformowali, że mają prawo do: korzystania ze sprzętu, wyposażenia i pomocy znajdujących się w pracowniach, nauki zorganizowanej pod opieką nauczyciela/wychowawcy. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 29/37 Obszar badania: Podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Realizacja tych działań jest monitorowana oraz modyfikowana w razie potrzeby. Nauczyciele/wychowawcy podejmują i monitorują działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń i wzmacniają pozytywne zachowania wychowanków. Nauczyciele/wychowawcy okazują uczniom/wychowankom, że są dla nich ważnymi osobami. Starają się wzmacniać pozytywnie ich mocne strony i pokonywać problemy. Służą radą, doświadczeniem, wspierają poprzez rozmowy, a czasem dyscyplinują. Wychowankowie mają zapewnioną indywidualną pomoc psychologiczną i pedagogiczną, lekarza pierwszego kontaktu i pielęgniarki na terenie placówki, a także zorganizowane spotkania ze specjalistami. Nauczyciele/wychowawcy przygotowują wraz z uczniami/wychowankami różne działania, mające na celu kształtowanie społecznie pożądanych postaw, w tym apele, w których bierze udział cała społeczność szkolna i imprezy szkolne oraz akcje ekologiczne (Międzynarodowy Festiwal Filmów Ekologicznych „EKOFIL”, Biennale Wiedzy Ekologicznej, „Sprzątanie Świata", „Dzień Ziemi", Święto „Niezapominajki”). Promują takie postawy, jak: życzliwość i szacunek do ludzi, poczucie własnej wartości, obowiązkowość, odpowiedzialność, kulturą osobistą, dyscypliną, punktualność (szczególnie punktualne przychodzenie do klasy po przerwie, na co zwracają uwagę w regulaminach klasowych), uczciwość, postawy prospołeczne i proekologiczne, uczą również asertywności. Nauczyciele/wychowawcy podali sposoby wspierania, motywowania i wzmacniania pozytywnych zachowań uczniów, np. chwalą za postępy (szczególnie za odrabianie prac domowych, niektóre dzieci same przychodzą do gabinetu dyrektora, aby pochwalić się, że odrobiły pracę domową), przygotowują uczniów do konkursów, zawodów sportowych, stosują wzmocnienia pozytywne (nagradzając, chwaląc, wyróżniając wpisem do „Złotej Księgi” na apelach) i motywując, piszą listy gratulacyjne dla rodziców. Skutecznymi działaniami prowadzonymi w placówce wobec zdiagnozowanych zagrożeń są m.in. cykliczna praca zespołu wychowawczego, spotkania z przedstawicielami policji (Specjalista ds. Nieletnich), stacją sanitarno-epidemiologiczną, udział w programie „Przyjaciele Gryfusia”- bezpieczna droga do szkoły, organizacja „Dnia bezpiecznego Internetu” i „Wyloguj się do życia”.W ośrodku zmodyfikowano niektóre działania lub wprowadzono nowe, np. zeszyt wyjść z dziećmi (wpisuje się w nim każdorazowe wyjście np. na wycieczkę do miasta, do kina itp., taki zeszyt funkcjonuje również w internacie),wprowadzono integracyjny konkurs gminny „ Czary Mary Jesienne Dary”, który ewaluuje w zależności od potrzeb i został on umieszczony na stronie Kuratorium Oświaty w Szczecinie w Banku Dobrych Praktyk. Rodzice poinformowali, że za pozytywne zachowania dzieci są chwalone przez nauczycieli/wychowawców (Wykres 1j). Pochwały otrzymują na forum klasy, w grupach wychowawczych, na apelach szkolnych i są one wpisywane do dziennika. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 30/37 Wykres 1j Obszar badania: Działania wychowawcze podejmowane w placówce są spójne i odpowiednie do potrzeb wychowanków i sprzyjają kształtowaniu i uzyskiwaniu pożądanych postaw i zachowań. Działania wychowawcze placówki wskazują na spójność i adekwatność do potrzeb wychowanków, a także sprzyjają kształtowaniu ich pozytywnych postaw. W ośrodku obowiązują procedury postępowania w różnych sytuacjach wychowawczych. Organizowane są spotkania okolicznościowe z udziałem rodziców, np. Mikołajki klasowe, Wigilia, Dzień Matki, jak również wycieczki z udziałem rodziców. Powyższe działania odbywają się cyklicznie i mają na celu osiągnięcie spójności oddziaływań szkoły i domu. Spójność oddziaływań wychowawczych widoczna jest w realizowanych i analizowanych programach wychowawczo-profilaktycznych oraz miesięcznych planach pracy dla grup wychowawczych. W ramach pracy Zespołu Wychowawczego analizowane są problemy wychowawcze i wdrażane jest postępowanie naprawcze we współpracy z rodzicami, a także omawiane są sukcesy i osiągnięcia wychowanków, a ich dobre zachowanie stawiane jest wzór i przykład do naśladowania. W szczególnych przypadkach organizowane są apele wychowawcze i dyscyplinujące dla uczniów. Powyższe wskazuje na spójność oddziaływań wychowawczych. Wszyscy rodzice poinformowali, że to jak placówka wychowuje odpowiada potrzebom ich dziecka (Wykres 1j). Ponadto podali następujące przykłady uwzględniania przez nauczycieli potrzeb i możliwości dzieci: analizowanie ocen szkolnych uczniów, organizowanie spotkań z pedagogiem, psychologiem, lekarzem i pielęgniarką, prowadzenie zajęć dodatkowych usprawniających mowę, czytanie i pisanie, prowadzenie zajęć wyrównawczych, prowadzenie zajęć rewalidacyjnych, prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, prowadzenie zajęć korekcji wad postawy, prowadzenie kół zainteresowań (np. kółko taneczne), wyróżnianie uczniów na apelach szkolnych, angażowanie uczniów do udziału w konkursach i zawodach sportowych, pomaganie uczniom w nauce Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 31/37 szkolnej, organizowanie imprez, uroczystości, wyjść i wycieczek, doposażanie wychowanków w odzież, zapewnienie wyżywienia, prowadzenie zajęć w zakresie samoobsługi, usamodzielnienia i gospodarstwa domowego, wdrażanie do aktywnego spędzania czasu wolnego. W placówce jest widoczna spójność działań wychowawczych i ich adekwatność do potrzeb wychowanków. Wykres 1j Obszar badania: Wychowankowie współpracują ze sobą w miarę swoich możliwości. Nauczyciele/wychowawcy organizują proces dydaktyczno-wychowawczy bazując na współpracy wychowanków, pracy grupowej i zespołowej. Wychowankowie poinformowali, że wspólnie realizują różne zadania, np.: ● współpracują w ramach Samorządu Uczniowskiego (ustalają plan pracy i zadania na kolejny rok szkolny), ● opracowują regulaminy klasowe, ● rozmawiają z nauczycielami o Programie Wychowawczym i Programie profilaktyki, ● ustalają z wychowawcami i przygotowują tematykę na zajęcia wychowawcze, ● przygotowują wspólnie uroczystości szkolne (apele, dyskoteki, konkursy) - wybierają aktorów, scenariusz, kostiumy i dekoracje, ● wspólnie przygotowują się do zawodów sportowych, ● wspólnie przygotowują konkursy dla uczniów z innych szkół (Czary mary jesienne dary oraz Biennale wiedzy ekologicznej), ● współpracują podczas wykonywanych prac w ramach gospodarstwa domowego (gotowanie, pieczenie ciast), ● organizują z nauczycielami kiermasze, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 32/37 ● dbają o przyrodę, dbają o „Zieloną Klasę”, dokarmiają zwierzęta, sadzą kwiaty, ● uczestniczą w akcji „Sprzątanie Świata”, ● organizują zbiórkę zużytych baterii, nakrętek oraz płyt, ● pomagają kolegom i koleżankom w trudnej sytuacji materialnej organizując zbiórkę odzieży, obuwia, przyborów szkolnych, ● w grupach wychowawczych wspólnie sprzątają, dbają o wystrój sypialni i świetlic, organizują dyskoteki, wymyślają zabawy, decydują o sposobie spędzania czasu wolnego (wyjście do miasta, do lasu zabawa na podwórku). Wychowankowie poinformowali, że najważniejszym ich wspólnie podjętym działaniem była prośba kierowana ● do dyrektora i nauczycieli o utworzenie w ośrodku szkoły przysposabiającej do pracy, która stwarza możliwość kontynuacji nauki na kolejnym etapie kształcenia. W związku z tym, że szkoła taka powstała w strukturze placówki są z niej bardzo zadowoleni i wystosowali prośbę do dyrektora o utworzenie szkoły zawodowej. Obserwując zajęcia można było dostrzec, że uczniowie/wychowankowie współdziałają, pracują w grupach i zespołach. Potrafią współdziałać na rzecz osiągania wspólnych celów i wspólnie rozwiązywać zadania. Można było zaobserwować, że wielu wychowanków posiada kompetencje emocjonalne, które warunkują jakość relacji z kolegami i koleżankami. Obszar badania: W placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność placówki. W placówce nie ma dyskryminacji, wszyscy traktowani są równo. Misją ośrodka jest „Równość szans”. Nauczyciele/wychowawcy uczą uczniów/wychowanków właściwego zachowania i dbają o relacje koleżeńskie w zespołach klasowych i grupach wychowawczych. Prowadzona jest profilaktyka antydyskryminacyjna w postaci pogadanek prowadzonych przez wychowawców i pedagoga szkolnego. Uczniowie dowiadują się o swoich prawach i równouprawnieniu, w tym osób niepełnosprawnych. Chcąc zapobiegać dyskryminacji i wszelkim jej przejawom, nauczyciele/wychowawcy organizują wspólne wieczerze wigilijne wraz z uczniami z innych szkół, a szczególnie z Liceum Ogólnokształcącym nr 2 w Nowogardzie. Zorganizowali również dla mieszkańców miasta Kiermasz Bożonarodzeniowy i Wielkanocny na Placu Wolności w Nowogardzie, a także turniej tenisa ziemnego. W ramach integracji z innymi placówkami biorą udział w Leśnych podchodach organizowanych przez Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Tanowie. Cyklicznym działaniem, które ma na celu integrację niepełnosprawnych i zapobieganie dyskryminacji, a także profilaktykę zdrowia jest gminny konkurs "Czary mary jesienne dary" organizowany przez nasz ośrodek (bierze w nim udział ponad 300 uczniów). Swoją obecnością zaszczycają też Burmistrz Nowogardu, Wicestarosta Powiatu Goleniowskiego oraz radni i sponsorzy. Impreza została wpisana do Banku Dobrych Praktyk przez Kuratorium Oświaty w Szczecinie. Cyklicznie placówka bierze udział w obchodach Dnia Godności Osób Niepełnosprawnych, którego organizatorami jest Stowarzyszenie „Serduszko” z Nowogardu. Również cyklicznie ośrodek organizuje konkurs ortograficzny o tytuł mistrza ortografii Ziemi Nowogardzkiej we współpracy ze Stowarzyszeniem „NASZE SZANSE”. Sponsorem głównej nagrody jest Burmistrz Nowogardu. Placówka aktualnie przygotowuje się do organizacji zaplanowanej na 4 czerwca 2014 r. Wojewódzkiej Konferencji pod hasłem SZKOŁA RÓWNYCH SZANS, dla pedagogów i nauczycieli, a także dla rodziców, którzy mają bądź pracują z dzieckiem niepełnosprawnym. Uczniowie z placówki uczestniczyli w dwóch projektach unijnych zewnętrznych, realizowanych przez firmę szkoleniową Jovela, w tym mieli możliwość uczestniczyć w treningach gier zespołowych z młodzieżą pełnosprawną. Drugim projektem, w którym uczestniczyli uczniowie placówki z uczniami w normie intelektualnej z innych szkół był projekt pn. "Komputer i języki to wiedzy tajniki”. Dzieci zintegrowały się z kolegami, koleżankami i nie czuły się inne, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 33/37 gorsze. Obszar badania: W placówce profilaktyczno-wychowawczych, ocenia się opiekuńczych, skuteczność edukacyjnych, podejmowanych działań terapeutycznych i resocjalizacyjnych.Ocena ta jest uwzględniana przy planowaniu, realizowaniu i modyfikowaniu kolejnych działań. Nauczyciele/wychowawcy w sposób skuteczny i systemowy oceniają skuteczność podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych, opiekuńczych, edukacyjnych, terapeutycznych, a ocena ta jest uwzględniana przy planowaniu, realizowaniu i modyfikowaniu kolejnych działań. W placówce oceniana jest skuteczność podejmowanych działań z uwzględnieniem jej specyfiki. Analizowane są wyniki egzaminów zewnętrznych (sprawdzianu klas szóstych i egzaminu gimnazjalnego), z których nauczyciele wyciągają wnioski i wykorzystują je do dalszej pracy. Celem prowadzonych analiz jest: podniesienie jakości pracy szkoły, zdiagnozowanie zagadnień sprawiających uczniom największe trudności, określenie działań usprawniających. Ilościowo analizowane są indywidualne wyniki uczniów (punktowe i procentowe), ilość punktów uzyskanych przez klasę i wyniki na poziomie oddziału. Na podstawie danych trzymanych z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu nauczyciele dokonują analizy współczynnika łatwości dla poszczególnych umiejętności i zadań, obliczają współczynnik łatwości w standardach. Analizę jakościową prowadzą poprzez porównywanie wyników szkoły ze średnimi wynikami szkół w gminie, w powiecie, w województwie i w kraju, porównywanie stopnia opanowania umiejętności oraz analizowanie tendencji rozwojowej szkoły. Wnioski z analiz są wdrażane i służą do planowania pracy z uczniem, indywidualizacji procesu nauczania, motywowania uczniów do systematycznej nauki, koncentrowania się na zagadnieniach wymagających utrwalenia i udoskonalenia (czytanie ze zrozumieniem, praca z tekstem, wykorzystanie wiedzy w praktyce wykorzystanie technologii informacyjnej), uatrakcyjnienia zajęć (zastosowanie metod aktywizujących) i dostosowania metod pracy do potrzeb i możliwości dzieci. Kolejnym elementem oceny skuteczności podejmowanych w placówce działań jest sporządzenie Planu Nadzoru Pedagogicznego zgodnego z polityką oświatową państwa oraz wnioskami wypływającymi z poprzedniego roku. Następnie dwa razy do roku dyrektor ośrodka przedstawia sprawozdanie, które zawiera wnioski ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego, a zespoły do spraw ewaluacji wewnętrznej prezentują wyniki badanych obszarów. Wnioski są uwzględniane w kolejnym roku pracy szkoły. Wyniki ewaluacji wewnętrznej wskazują, że uczniowie czują się w szkole, w grupach wychowawczych i na boisku szkolnym bezpiecznie. Wymieniali oni osoby do których mogą zwrócić się w razie potrzeby ( pedagog szkolny, psycholog, wychowawca klasy, wychowawca internatu, pielęgniarka szkolna, dyrektor). Szkoła stwarza uczniom warunki do respektowania norm społecznych i wszyscy uczniowie znają zasady właściwego zachowania się, co świadczy o skuteczności podejmowanych działań profilaktyczno-wychowawczych, opiekuńczych, edukacyjnych i terapeutycznych. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 34/37 Obszar badania: Podejmowane działania zaspakajają potrzeby każdego wychowanka. Nauczyciele/wychowawcy podejmują działania adekwatne do potrzeb wychowanków. Wszyscy wychowankowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim (30 z 30) udzielili w badaniach ankietowych odpowiedzi „zdecydowanie tak” na poniższe stwierdzenia: ● wśród pracowników są osoby do których mogę zwrócić się o pomoc lub poradę, ● moim wychowawcom zależy na tym, abym dobrze radził/a sobie w życiu, ● dostają wskazówki, które pomagają mi się uczyć, ● wychowawcy rozmawiają ze mną o tym, jak mogę rozwijać swoje zainteresowania, ● wychowawcy rozmawiają ze mną o tym, co mi się udaje robić dobrze, ● wychowawcy rozmawiają ze mną o tym, jak mogę radzić sobie z trudnościami, ● wychowawcy pokazują mi, jak to, czego uczę się w szkole łączy się z codziennym życiem, ● wychowawcy pokazują mi, jak zagadnienia z innych przedmiotów łączą się ze sobą, ● rozmawiam z nauczycielami/wychowawcami, w jaki sposób mam się uczyć, wychowawcy zachęcają mnie do wymyślania i realizowania własnych pomysłów. Prawie wszyscy wychowankowie odnotowali, że mają wpływ na plan dnia (29 z 30), atmosferę w grupie (28 ● z 30), sposób wykonywania obowiązków (28 z 30), organizację ciekawych wydarzeń (26 z 30), wybór osoby do współpracy (26 z 30), wybór zajęć dodatkowych (24 z 30). Wszyscy wychowankowie (30 z 30) powiedzieli, że wychowawcy często wspólnie z nimi planują różne zadania. W wywiadzie grupowym, wychowankowie poinformowali, że są bardzo zadowoleni z ośrodka i czują się w nim, jak w „drugim domu”. Wszyscy ankietowani rodzice (60 z 60) stwierdzili, że to jak placówka wychowuje odpowiada potrzebom ich dziecka, m.in. dzieci otrzymują indywidualne wsparcie, są chwalone przez nauczycieli/wychowawców, mają szeroką gamę zajęć rewalidacyjnych i terapeutycznych. Dyrektor poinformował, że w okresie zimowym każde dziecko z najuboższej rodziny otrzymuje bezpłatnie talerz gorącej zupy. Nauczyciele/wychowawcy przygotowują paczki żywnościowe dla wychowanków. Funkcjonujące w placówce Stowarzyszenie, „NASZE SZANSE” działa na rzecz integracji osób niepełnosprawnych i wspiera ośrodek finansowo, m.in. poprzez wpłaty członkowskie, darowizny, licytacje, projekty. Wychowankowie mają zapewnione odpowiednie warunki zarówno w szkołach wchodzących w skład placówki, jak i w grupach wychowawczych (wyremontowany budynek z nowoczesnym wyposażeniem). Placówka podejmuje różnorodne działania (zarówno stałe, jak i okazjonalne) w celu zaspokajania ich potrzeb wychowanków i wynikające z ich inicjatywy, np. uroczystości z okazji 18 urodzin, stwarzanie wychowankom możliwość publicznego występowania, zorganizowanie „Poczty Walentynkowej”, wycieczek, wyjść poza teren ośrodka, a także stwarzanie wychowankom możliwości prezentowania wytworów ich pracy na kiermaszach z okazji Bożego Narodzenia, czy Wielkanocy. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że działania placówki są adekwatne do potrzeb wychowanków. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 35/37 Obszar badania: Wychowankowie, odpowiednio do swoich możliwości, wykazują się odpowiedzialnością w działaniu i relacjach społecznych. Wychowankowie, odpowiednio do swoich możliwości, biorą udział w procesie podejmowania decyzji dotyczących zadań placówki. Wychowankowie na miarę swoich możliwości podejmują świadomie decyzje i wykazuja się odpowiedzialnością. Wychowankowie poinformowali, że uczestniczą w podejmowaniu decyzji dotyczących życia placówki, tj. decydują m.in. o: ● organizacji uroczystości i zabaw szkolnych (Dzień Chłopaka, Walentynki, Andrzejki, Bal Karnawałowy), ● udziale w różnego rodzaju konkursach (konkurs recytatorski, zawody sportowe, konkursy informatyczne, jak „Internetowa Mądra Głowa” czy konkursy taneczne, takie jak: „Magia Tańca”), ● dodatkowych zajęciach, na które chcą uczęszczać i rozwijać swoje zainteresowania (koło muzyczno taneczne, koło recytatorskie, koło matematyczne), ● formie spędzania czasu wolnego (wycieczka, spacer, zabawy na ternie ośrodka), wystroju placówki (dekorowanie klas, szkoły, świetlicy). Wychowankowie uczeni są odpowiedzialności za swoje działania. Starsi wychowankowie pomagają młodszym ● wykonywać czynności samoobsługowe i porządkowe, np. ścielenie łóżka, pranie odzieży, a także potrafią stanąć w obronie kolegi, czy koleżanki. Powyższe wskazuje na fakt, że wychowankowie potrafią ze sobą współdziałać i wykazują się odpowiedzialnością na miarę swoich możliwości. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 36/37 Raport sporządzili ● Iwona Matyjanowska ● Agnieszka Stroynowska Kurator Oświaty: ........................................ Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy 37/37
