Otwarcie wystawy "Sztuka Legionów Polskich "

02.VI.2016
Otwarcie wystawy "Sztuka Legionów Polskich "
W czwartek 2 czerwca w Krakowie otwarta została wystawa "Sztuka Legionów Polskich”. W uroczystości uczestniczył
podsekretarz stanu w MON Wojciech Fałkowski.
Inspiracją dla zorganizowania wystawy była setna rocznica pierwszego pokazu sztuki legionowej,
otwartego w 1916 roku w Pałacu Sztuki w Krakowie. W Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w
Krakowie można oglądać blisko 200 eksponatów, ilustrujących szlak bojowy legionów od wymarszu 1.
Kompanii Kadrowej z Oleandrów 6 sierpnia 1914 roku po bunt II Brygady Legionów Polskich pod
Rarańczą w lutym 1918 roku. 150 obrazom i rysunkom towarzyszy umundurowanie, broń i odznaki
pamiątkowe legionistów. Gratką dla zwiedzających mogą być zestawione po raz pierwszy od
kilkudziesięciu lat dwie kurtki wojskowe marszałka Józefa Piłsudskiego.
Muzealnicy nie zapomnieli także o portretach twórców sztuki legionowej oraz narzędziach ich pracy – na
wystawie można zobaczyć m.in. oryginalną paletę malarską Leona Wyczółkowskiego i szkicownik
Stanisława Janowskiego. Zaprezentowane obiekty pochodzą z kolekcji Muzeum Wojska Polskiego w
Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa oraz osób
prywatnych. – Na Legiony Polskie patrzymy przede wszystkim z perspektywy historii I wojny światowej i walki
o niepodległość Polski. Ale legionowa historia ma także inny wymiar, związany z historią sztuki polskiej, o
którym często zapominamy – mówi dr hab. Andrzej Szczerski, zastępca dyrektora MNK do spraw
naukowych. – Wśród żołnierzy znalazło się wielu artystów, tworzących dzieła sztuki poświęcone zarówno
ważnym wydarzeniom wojennym, jak i żołnierskiej codzienności. Legiony Polskie inspirowały również
uznanych mistrzów malarstwa, takich jak Julian Fałat czy Leon Wyczółkowski, a tematem ich obrazów i
rysunków stał się legionowy czyn. Wokół Legionów skupiły się elity nie tylko wojskowe i polityczne, ale
również artystyczne, dowodząc, jak wielką wagę przywiązywano do tych walk, które chciano uhonorować
za sprawą poświęconych im dzieł sztuki. U progu niepodległości również artyści stawali się żołnierzami,
ale na polu bitwy nie zapominali, że to dzięki sztuce ich walka zyska wymiar ponadczasowy, stając się
symbolem polskich zmagań o odzyskanie wolności.
Strona 1
Pośród licznych portretów żołnierzy na wystawie w Muzeum Narodowym w Krakowie warto zwrócić
uwagę na sylwetkę legionisty sportretowanego najprawdopodobniej przez Wojciecha Jastrzębowskiego.
To Jan Fieldorf – starszy brat niezłomnego generała Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, organizatora i
dowódcy Kedywu Armii Krajowej, po sfingowanym procesie w 1953 roku skazanego na karę śmierci.
Podczas gdy o młodszym z braci jest w ostatnich latach głośno, między innymi za sprawą filmu Generał
Nil z 2009 roku, niewiele mniej dramatyczne losy Jana Fieldorfa wciąż pozostają nieznane. Chęć
przywrócenia mu należnego miejsca w pamięci Polaków kierowała Leszkiem Zachutą, który wypożyczył
wspomniany portrecik na wystawę w MNK. – Andrzej Fieldorf, krakowski maszynista kolejowy, i jego żona
Agnieszka mieli czwórkę dzieci: Emmę, Józefa, Jana i Augusta Emila. Moja żona była córką najstarszego z
braci, Józefa – opowiada Leszek Zachuta. Obaj młodsi Fieldorfowie swoją służbę Polsce rozpoczęli
właśnie w Legionach: Jan w pułku artylerii polowej, Emil – w piechocie I Brygady. Uzdolniony technicznie
Jan po odzyskaniu niepodległości zaczął konsekwentnie realizować swoją pasję – został lotnikiem i
mechanikiem samolotowym. Służył m.in. w krakowskim II Pułku Lotniczym. W czasie wojny został
aresztowany przez gestapo i zginął w obozie koncentracyjnym w Gross-Rosen 10 lutego 1942 roku.
Autorem (choć niepotwierdzonym) prezentowanego na krakowskiej wystawie portretu Jana Fieldorfa jest
Wojciech Jastrzębowski – uczeń Józefa Mehoffera, współzałożyciel słynnych Warsztatów Krakowskich,
projektant polskiej sztuki użytkowej, a w latach międzywojennych senator RP i dyrektor Departamentu
Sztuki. To jedna z wielu znaczących postaci II Rzeczypospolitej, których młodość upłynęła na legionowej
walce o niepodległość. Doświadczenia wojenne miało za sobą nadspodziewanie wielu artystów II RP. W
szeregach Legionów Polskich służyło ich około 180. Tylko z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie do
Legionów wstąpiło 30 przyszłych malarzy, rzeźbiarzy i grafików, m.in. Franciszek Prochaska, Jan
Stebnowski, Józef Kordian-Zamorski. Patriotyczny zryw porwał także działających już na różnych polach
twórców, takich jak Wincenty Wodzinowski, Kazimierz Młodzianowski, Henryk Kunzek czy Józef
Świrysz-Ryszkiewicz.
Czyn legionowy wspierali też profesorowie Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Leon Wyczółkowski i
Julian Fałat, przebywający na froncie wołyńskim w charakterze malarzy wojennych. Ich przewodnikiem i
opiekunem był służący w Legionach od 1914 roku absolwent ASP Stefan Sonnewened, który
sportretował Wyczółkowskiego na poleskiej pozycji. Rysunek ten został wybrany na jeden z wizerunków
wystawy, możemy go oglądać m.in. na promujących ekspozycję plakatach.
Oprac. na podstawie: http://bit.ly/1Xba7li
Galeria
...
Strona 2