Polsk språk 1 POL1110 ORDKLASSER

Polsk språk 1
POL1110
Forelesning 5
H2006
ORDKLASSER
• alle polske ord kan deles i to grupper – som
bøyes og som ikke bøyes
ordklassene
bøyes
ikke bøyes
substantiv
adverb
adjektiv
pronomen
partikler
preposisjoner
verb
tallord
konjunksjoner
1
MODALE HJELPEVERB
MUSIEĆ, MÓC, CHCIEĆ, LUBIĆ
• musieć, móc, chcieć, lubić + Infinitiv
Muszę iść do pracy.
Kasia może zrobić obiad.
Chcecie uczyć się języka polskiego?
Lubisz chodzić do kina.
VERB SOM TAR AKKUSATIV
• chcieć + Gen. // Akk.
Chcę kawy (Gen.) // Chcę kawę (Akk.)
• lubić + Akk.
Lubię Jolę.
• uwielbiać + Akk.
Ula uwielbia swojego brata.
2
VERB SOM TAR GENITIV
• słuchać + Gen.
Czasem słucham radia.
• bać się + Gen.
Wojtek strasznie boi się egzaminu.
• potrzebować + Gen.
Czy potrzebujecie tej gazety.
• uczyć się + Gen.
W tym semestrze uczę się (języka) francuskiego.
• szukać + Gen.
Szukamy ładnego mieszkania.
VERB SOM TAR INSTR.
• bawić się + Instr.
Ania bawi się lalką.
NB! Ania bawi się z Markiem.
• interesować się + Instr.
Interesuję się koszykówką.
• opiekować się + Instr.
Opiekujemy się chorymi zwierzętami.
3
PREPOSISJONER Z – BEZ
z + Instr.
Piję herbatę z cukrem.
Maria lubi kawę ze śmietanką.
bez + Gen.
Piję herbatę bez cukru.
Maria lubi kawę bez śmietanki.
PERSONLIGE PRONOMEN
akkusativ og genitiv
Akk.
Patrzę na niego
Patrzę na nią
Patrzę na nich
Patrzę na nie
Gen.
Idę do niego
Idę do niej
Idę do nich
Idę do nich
Widzę go
Widzę ją
Widzę ich
Widzę je
Szukam go
Szukam jej
Szukam ich
Szukam ich
4
PERSONLIGE PRONOMEN
Nom.
ja
ty
sg on
ona
ono
my
wy
pl
oni
one
Gen.
mnie
cię, ciebie
go, jego, niego
jej, niej
go, niego
nas
was
ich, nich
Akk.
mnie
cię, ciebie
go, jego, niego
ją, nią
je, nie
nas
was
ich, nich
je, nie
Instr.
mną
tobą
nim
nią
nim
nami
wami
nimi
GRUNNTALL
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
jeden
dwa
trzy
cztery
pięć
sześć
siedem
osiem
dziewięć
dziesięć
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
jedenaście
dwanaście
trzynaście
czternaście
piętnaście
szesnaście
siedemnaście
osiemnaście
dziewiętnaście
dwadzieścia
5
GRUNNTALL – forts.
21
22
23
24
25
26
27
28
29
dwadzieścia jeden
dwadzieścia dwa
dwadzieścia trzy
dwadzieścia cztery
dwadzieścia pięć
dwadzieścia sześć
dwadzieścia siedem
dwadzieścia osiem
dwadzieścia dziewięć
30
40
50
60
70
80
90
100
trzydzieści
czterdzieści
pięćdziesiąt
sześćdziesiąt
siedemdziesiąt
osiemdziesiąt
dziewięćdziesiąt
sto
ORDENSTALL
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
pierwszy
drugi
trzeci
czwarty
piąty
szósty
siódmy
ósmy
dziewiąty
dziesiąty
jedenasty
dwunasty
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
trzynasty
czternasty
piętnasty
szesnasty
siedemnasty
osiemnasty
dziewiętnasty
dwudziesty
dwudziesty pierwszy
dwudziesty drugi
dwudziesty trzeci
dwudziesty czwarty
…………
6
ORDENSTALL – forts.
m
f
n
-y, -i
-a
-e
pierwszy raz
drugi raz
trzeci raz
pierwsza godzina pierwsze dziecko
druga godzina
drugie dziecko
trzecia godzina
trzecie dziecko
REFLEKSIVE VERB
myć + Akk.
myć się
Mama myje Basię.
Mama myje się.
Mama się myje.
malować + Akk.
malować się
Piotr maluje płot.
Ewa maluję się.
Ewa się maluje.
NB! bać się, śmiać się, opiekować się
7
PRETERITUM (fortid)
robić
malować
śpiewać
1.
2.
3.
robimalowaśpiewa-
m
robiłem
robiłeś
robił
sg.
f
robiłam
robiłaś
robiła
sg.
1. -łem, -łam
2. -łeś, -łaś
3. ł, -ła, -ło
pl.
1. -liśmy, -łyśmy
2. -liście, -łyście
3. -li, -ły
pl.
n
robiło
m+f
f
robiliśmy robiłyśmy
robiliście robiłyście
robili
robiły
PRETERITUM VERB -eć
słyszeć, widzieć, wiedzieć, myśleć, rozumieć
sg.
pl.
m
f
n
m+f
f
1 słyszałem słyszałam
słyszeliśmy słyszałyśmy
2 słyszałeś słyszałaś
słyszeliście słyszałyście
3
słyszał
słyszała słyszało słyszeli
słyszały
8
HARDE / BLØTE KONSONANTER
fremre
pbtdfwłmnrsz
harde
c dz cz dż sz ż (rz)
funksjonelt
bløte
ć (ci) dź (dzi) ś (si) ź (zi) ń (ni) l j
bløte
k g ch (h)
harde
sentrale
bakre
fremre og bløte: pi bi fi wi mi
SUBSTANTIV I NOMINATIV PL.
maskulinum + femininum
entall
banan
ser
brzeg
bułka
flertall
entall
flertall
jabłko
okno
-a
jabłka
okna
-y banany
sery
frem. harde + ch
-i brzegi
bułki
bak. harde ÷ ch
talerz
róża
nøytrum
-e talerze
róże
alle bløte
9
ADJEKTIV I NOMINATIV PL.
-e
To są pyszne gruszki.
Tam leżą orzechowe ciastka.
Tu stoją białe talerze.
SUBSTANTIV I GENITIV PL.
m
entall
flertall
-ów
mąż mężów
bilet biletów
-y
lekarz lekarzy
-i
liść
liści
f
entall
szafa
żona
nauczycielka
torba
n
flertall
entall
flertall
Ø
szaf
żon
Ø
pióro piór
okno okien
nauczycielek biurko biurek
toreb
10
ADJEKTIV I GENITIV PL.
-ych (-ich)
Nigdy nie kupuję ładnych, ale drogich butów.
Nigdy nie kupuję tanich i nudnych książek.
Nigdy nie kupuję plastikowych i brzydkich piór.
AKKUSATIV PL.
(substantiv og adjektiv)
Akk. pl. = Nom. pl.
maskulinum ikke-virile, femininum, nøytrum
To są białe koty. (Nom.)
To są wysokie kobiety. (Nom.)
To są duże okna. (Nom.)
Widzę białe koty. (Akk.)
Widzę wysokie kobiety. (Akk.)
Widzę duże okna. (Akk.)
Akk. pl. = Gen. pl.
maskulinum virile
To są zdolni studenci. (Nom.)
Nie znam zdolnych studentów. (Gen.) Widzę zdolnych studentów. (Akk.)
11
JEŚĆ
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
jem
jesz
je
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
jemy
jecie
jedzą
12