Projekt „Nowa perspektywa doradztwa zawodowego” realizowany

Projekt „Nowa perspektywa doradztwa zawodowego” realizowany jest w ramach
Poddziałania 6.1.1 Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku
pracy, Priorytet VI POKL.
Projekt partnerski, ponadnarodowy, realizowany w terminie 02.06.2014r. – 30.06.2015r.
Cel projektu: Wzrost potencjału społeczno-zawodowego do podjęcia zatrudnienia 40 osób
bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo (mieszkańców województwa śląskiego), w
oparciu o zaadaptowaną metodę poradnictwa socjodynamicznego.
Kontekst merytoryczny projektu
Trendy, zauważalne na rynku pracy wpływają na zmianę podejścia do klienta w poradnictwie
zawodowym: konieczności odejścia od często dyrektywnego wsparcia, zmierzającego do
dopasowania jednostki do zawodu do działań doradczych, traktujących karierę jako trwający
w określonym czasie proces, w trakcie którego jednostki realizują zadania odpowiadające
danej fazie rozwojowej. Zadaniem współczesnego doradcy jest przede wszystkim pomoc
radzącym się w konstruowaniu i rekonstruowaniu ich planów kariery oraz uświadomieniu
sobie wpływu różnorodnych czynników na kształt całego ich życia. Jedną z propozycji
interwencji poradniczych we współczesnym poradnictwie kariery staje się podejście
wywodzące się z konstruktywizmu i koncepcji poradnictwa narracyjnego, którego celem jest
pomoc ludziom w projektowaniu sfery zawodowej w kontekście całego życia i wszystkich
jego sfer.
Badaczami, uznanymi na całym świecie, którzy w sposób szczególny zajęli się tematem
„konstruowania kariery” są: Mark Savickas (teoria konstrukcji kariery), John Krumboltz
(koncepcja planowania szczęśliwych zbiegów okoliczności) oraz Vance Peavy (autor
poradnictwa socjodynamicznego). Teorie te i stworzone na ich podstawie praktyczne
wskazówki dla realizacji procesu poradnictwa zawodowego są nowożytną odpowiedzią na
wyzwania świata pracy, w kontekście całożyciowego uczenia się i rozwoju jednostki. Ostatni
wymieniony model kanadyjskiego badacza w sposób szczególny rozwinięty został przez
skandynawskich doradców kariery, z których to doświadczeń zamierzają czerpać
projektodawcy.
Kariera w ww. ujęciu traktowana jest nie jako linearna droga rozwoju zawodowego
jednostki, ale raczej swojego rodzaju alternatywne opcje kształtowania swojego życia,
ujmowanego holistycznie (nie tylko obszar zawodowy, ale całe życie człowieka jest
istotny). W procesie tym najważniejsza staje się umiejętność nieustannego kształtowania
swojego życia, w odpowiedzi na wyzwania, jakie niesie ze sobą życie w zglobalizowanym,
ciągle zmieniającym się świecie.
Od lat 90-tych ubiegłego wieku V. Peavy propagował koncepcję poradnictwa, nazwanego
socjodynamicznym, którego najważniejszymi elementami są:
- konstruktywistyczna perspektywa społecznej konstrukcji „Ja” we współczesnym świecie,
- filozofia pomagania,
- praktyka poradnicza, bazująca na ww.
Dwa podstawowe cele poradnictwa:
- zwiększanie zdolności klienta do określania ważnych dla niego celów – wolność wyboru;
- wzrost zdolności klienta do satysfakcjonującego go udziału w życiu społecznym – wolność
działania.
Doradcy stwarzają klientom okazję do konstruowania i rekonstruowania narracji życia, po to,
aby w następnym etapie działania, samodzielnie lub wraz z doradcą, klient potrafił
zaprojektować następny epizod w jego karierze, wykorzystując uświadomione sobie w
trakcie narracji zasoby i możliwości.
Metody pracy w nurcie socjodynamicznym:
1. Dialogiczna konwersacja, czyli rozmowa doradcza, której nadrzędnym celem jest
zrozumienie osoby zwracającej się po pomoc. W podejściu socjodynamicznym dialog
jest formą komunikacji, w której równorzędni partnerzy empatycznie słuchając,
poszukują wspólnych obszarów rozmowy, otwarcie interpretując usłyszane treści i
starając się zrozumieć siebie nawzajem. Tym, co najbardziej charakteryzuje
dialogiczną konwersację, jest gotowość rozmówców na zmianę, jaka może się
dokonać w związku z tym co usłyszą od siebie nawzajem. Najważniejszym elementem
rozmowy jest umiejętne zadawanie pytań, które wywołują opisy doświadczeń
życiowych, pokazują ich odmienności i znaczenie (m.in. pytań „de-konstrukcyjnych”,
odkrywających ukryte założenia lub stałe przekonania posiadane przez klienta, które
mogą utrudniać znalezienie rozwiązań lub przeszkadzają w podejmowaniu decyzji).
2. Metafory, dzięki symbolom lub metaforycznym określeniom klient ma okazję
spojrzeć na znane mu kwestie w inny niż dotąd sposób.
Mapowanie przestrzeni życia (np. na podstawie ćwiczenia pn. „Life Space Map”).
3.
Tworzenie mapy przestrzeni życia umożliwia zarówno klientowi, jak i doradcy poznanie i
zrozumienie znaczących dla klienta elementów przestrzeni życiowej:
- relacje, jakie zachodzą w życiu radzącego się,
- znaczące dla niego role,
- charakterystyczne cechy i elementy przestrzeni życiowej radzącego się,
- pojawiające się w niej przeszkody,
- mocne i słabe strony życia radzącego się,
- jego potrzeby i oczekiwania.
Sporządzanie „mapy przyszłości” jest z jednej strony wizualizacją szans i możliwości klienta, z
których w przyszłości może on/a skorzystać, a jednocześnie jest ważnym początkiem
dalszych prac nad projektem kariery. Tworząc model autobiograficznego „ja”, klient ma
okazję tak szczegółowo poznać siebie, a dzięki temu zrozumieć wiele swoich doświadczeń,
rozpoznać posiadane zasoby i zweryfikować swoje szanse oraz ograniczenia.
4. Wyjaśnianie krytycznych doświadczeń życiowych (tranzycji).
Opisy przejść edukacyjnych, egzaminów, spotkań z ważnymi osobami, znaczących rozmów,
jak również trudnych sytuacji życiowych. Opisy takich sytuacji pozwalają dostrzec m.in.
sposoby radzenia sobie ze zmianą, stresem, stratą, poznać strategie adaptacyjne, wartości i
cele klienta.
5. Poszukiwanie alternatywnych wyjątków.
Stosowanie w trakcie rozmowy doradczej pytań o alternatywy, po to aby odkrywać
dotychczasowe sposoby radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, jak również określać
możliwości rozwiązania trudności przez klienta.
Więcej informacji o metodzie: http://www.sociodynamic-constructivist-counselling.com/
Wypowiedź fińskiego partnera projektu na ww. stronie:
Timo Spangar, Finland:
Vance Peavy's life-time work in counselling is characterized by wholeness of which he was a
prime example himself. Vance's ideas constitute a deep integration of philosophical and
theoretical thinking with the most innovative practical tools fit for everyday counselling
practices. Rooted solidly in the best cultural traditions of humankind Sociodynamic approach
provides us with genuinely human encounters with our clients.
Metoda a polskie doświadczenia
Metoda doradztwa socjodynamicznego jest praktycznie nieznana szerzej w Polsce. Nieliczne
opracowania polskojęzyczne (m.in. wydawnictwa Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji
Ustawicznej i Zawodowej) wskazują na rozwiązania, zaproponowane przez Vance`a Peave`go
jako istotę nowożytnego podejścia w poradnictwie zawodowym. Metoda ta jest bardzo
popularna w krajach skandynawskich i znajduje się na jednym z centralnych miejsc w
programach kształcenia ich doradców zawodowych. Prezentowany projekt wychodzi
naprzeciw zidentyfikowanym potrzebom doradców, poprzez:
1. przygotowanie autorskiego programu szkoleń dla doradców, opracowanego przez
fińskiego partnera,
2. przeprowadzenie szkoleń przez trenerów, którzy kształcą w ramach opisywanej
metody doradców w całej Europie od kilkunastu lat,
3. przetłumaczenie na język polski książki Peavego nt. poradnictwa socjodynamicznego.