listopad w bibliotece - BUW

LISTOPAD W BIBLIOTECE
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, 00-312 Warszawa
Tel.: 5525660, fax 5525659, e-mail: [email protected]
http://www.buw.uw.edu.pl
listopad 2008 r.
SENAT UW...
...na posiedzeniu w dniu 19 listopada wybrał członków komisji senackich w kadencji 20082012. Do Senackiej komisji ds. Bibliotek i Systemów Informacyjnych z bibliotek UW weszli:
Iwona Grzybowska (Biblioteka Iberystyki, Italianistyki i Romanistyki), a z BUW Andrzej
Regmunt i Ewa Kobierska-Maciuszko. Ponadto w skład Komisji wchodzą: mgr Przemysław
Baszkiewicz (ICM), prof. dr hab. Witold Chmielarz (Wydział Zarządzania), dr hab. Jerzy
Franke, prof. UW (Wydział Historyczny), dr hab. Andrzej Majhofer, prof. UW (Wydział
Fizyki), dr Janina Mincer-Daszkiewicz (Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki), mgr
inŜ. Tomasz Rybicki (Centrum Otwartej i Multimedialnej Edukacji), dr Ryszard Szarfenberg
(Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych) oraz dr hab. Andrzej Zakrzewski, prof. UW
(Wydział Prawa i Administracji).
ekm
RADA BIBLIOTECZNA…
… zebrała się 13 listopada na pierwszym posiedzeniu w kadencji 2008-2012.
Przewodniczącym Rady wybrano dr. M. Grochowskiego.
Dyr. Ewa Kobierska-Maciuszko przedstawiła w skrócie wybrane aspekty działania systemu
biblioteczno informacyjnego UW. Przedstawiła równieŜ informację na temat budŜetu
Biblioteki.
Prof. Jadwiga Woźniak-Kasperek, Przewodnicząca Rady Bibliotecznej w minionej kadencji,.
omówiła działalność Rady w okresie od stycznia 2007 do lipca 2008 r. W tym czasie Rada
opiniowała kandydatury na stanowiska dyrektora BUW, kierowników oddziałów BUW i
kierowników bibliotek wydziałowych; sprawozdanie Biblioteki Uniwersyteckiej w
Warszawie i bibliotek wydziałowych UW za rok 2007 oraz projekt budŜetu BUW na rok
2008. Sformułowała i przyjęła dwa regulaminy: Regulamin Rady Bibliotecznej i Regulamin
Organizacyjny Biblioteki Uniwersyteckiej. Nie podjęto prac nad regulaminem systemu
biblioteczno-informacyjnego UW. Zadanie to powinno być realizowane w bieŜącej kadencji
Rady.
Komisja ds. oceny nauczycieli akademickich zatrudnionych w bibliotekach UW, powołana
przez Senat, w skład której wchodzili członkowie Rady Bibliotecznej i pracownicy naukowi
UW, dokonała oceny okresowej bibliotekarzy dyplomowanych zatrudnionych w BUW i
bibliotekach wydziałowych. Komisja pracowała w przekonaniu, Ŝe naleŜałoby moŜliwie
szybko opracować nowe kryteria oceny okresowej bibliotekarzy dyplomowanych, w których
uwzględniona byłaby odmienność zadań i oczekiwań wobec tej grupy pracowników UW.
Rada przyjęła do wiadomości informację dyrektora Instytutu Badań Interdyscyplinarnych
Artes Liberales, prof. J. Axera, o działającej w strukturze instytutu bibliotece. Rada w liście
do IBI zwróciła uwagę na zbyt skromną, wobec zakresu zadań, kadrę.
Anna Wołodko
1
MONUMENTA UNIVERSITATIS VARSOVIENSIS (MUV) A BUW
17 listopada dyr. Ewa Kobierska-Maciuszko wzięła udział w posiedzeniu Rady Wydawniczej
wydawnictwa jubileuszowego UW przygotowywanego pod kierunkiem prof. Wojciecha
Tygielskiego. Celem spotkania było omówienie udziału i wkładu BUW w jubileusz 200-lecia
UW.
Zaakceptowano
wstępnie
propozycję
3-częściowego
wydawnictwa:
1)
Słownik/leksykon/encyklopedia BUW – historia i współczesność BUW w formie haseł
przedmiotowych i osobowych z dołączonym wstępem historycznym i kalendarium. 2)
Najcenniejsze zabytki w kolekcjach historycznych BUW. 3) Źródła do dziejów UW w
zbiorach jego Biblioteki – bibliografia adnotowana/katalog. Czwartym, niezaleŜnym od
tych trzech, choć włączonym w serię tomem, będzie monografia Gabinetu Rycin BUW
przygotowana przez zespół pracowników Gabinetu.
ekm
ŚWIĘTO UW
W dniach 14-28 listopada w sali wystawowej Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie
prezentowana była wystawa Fundacja Uniwersytetu Warszawskiego 1988-2008,
podsumowująca dwudziestolecie jednej z najwaŜniejszych instytucji wspomagających naszą
Uczelnię. Dokumenty, wycinki prasowe i zdjęcia ukazywały m.in. trudne pierwsze lata
działalności Fundacji UW, historię budowy kompleksu BUW i innych inwestycji, a takŜe
zorganizowane dzięki wsparciu Fundacji konferencje, publikacje, koncerty i wystawy.
Wystawę odwiedziła takŜe Jej Magnificencja Rektor UW, prof. Katarzyna ChałasińskaMacukow – stało się to 18 listopada, przy okazji uroczystego odsłonięcia tablicy w budynku
BUW, upamiętniającej wkład Fundacji UW w budowę uniwersyteckiej ksiąŜnicy.
Piotr Bocian, Biuro Promocji UW
20 listopada odbyła się prezentacja fragmentu spuścizny prof. Bogdana Czaykowskiego
(poety, tłumacza, literaturoznawcy), którą zgodnie z jego testamentem Gabinet Rękopisów
przejmuje partiami od lipca 2007 r. Osobą upowaŜnioną do realizacji testamentu jest BoŜena
Karwowska, prof. slawistyki na Uniwersytecie w Vancouver. Z panią Profesor
współpracujemy obecnie przy opracowywaniu materiałów, a w niedalekiej przyszłości
konsultować będziemy sprawę sporządzenia formy wtórnej całości zespołu i przekazania do
bibliotek w Kanadzie celem umoŜliwienia prowadzenia badań takŜe w tamtym środowisku
naukowym. Korzystając z kilkudniowego pobytu prof. Karwowskiej w Polsce udało się
zorganizować towarzyszący prezentacji wykład poświęcony osobie Czaykowskiego, a takŜe
Ŝyciu artystyczno-literackiemu Polonii kanadyjskiej. Wykład był oparty na wspomnieniach
osobistych, a takŜe wzbogacony krótkim filmem – nagraniem B. Czaykowskiego czytającego
swoje wiersze.
Spuścizna, obejmująca ok. 1200 listów, papiery archiwalne „Merkuriusza” i „Kontynentów”,
a takŜe materiały związane z twórczością literacką i translatorską, zaprezentowana została w 4
gablotach.
I. Niewątpliwie jednym z najciekawszych zespołów listów jest nigdy dotąd niepublikowana
korespondencja z Jerzym Giedroyciem, prowadzona od 1955 aŜ do śmierci Redaktora w 2000
r. Giedroyc od momentu poznania młodego studenta z Londynu (Czaykowski miał wówczas
24 lata) widział w nim osobę, która moŜe być jeszcze jednym ogniwem do utrzymywania
kontaktów ze środowiskiem emigracyjnym, a dla Czaykowskiego Giedroyc był swoistym
guru – od niego uczył się roboty redakcyjnej, pozyskiwania autorów i co nie mniej waŜne –
pozyskiwania czytelników. Warto zaznaczyć, Ŝe, podobnie jak Redaktor, wysyłając listy,
2
zostawiał ich kopie w swoim archiwum – to wprost wymarzona sytuacja dla przyszłego
edytora.
II. Działalność publicystyczną i redaktorską uprawiał Czaykowski w latach 1955–1962.
Rozpoczął od organu Głównego Zrzeszenia Studentów i Absolwentów na Uchodźstwie
„śycie Akademickie”, potem związany był z „Merkuriuszem”, a w latach 1961–1962
zajmował stanowisko redaktora naczelnego pisma „Kontynenty”. Grupa młodych Polaków
współredagujących pismo (wśród nich Bolesław Sulik, Jerzy Sito, Bolesław Taborski, Florian
Śmieja, Adam Czerniawski) nie pobierała wynagrodzenia, co więcej, kaŜdy co miesiąc płacił
funta szterlinga na drukarza i znaczki pocztowe. Grupa, choć współpracowała ze sobą, była
zespołem indywidualności. KaŜdy ostatecznie poszedł inną drogą; Bogdan Czaykowski
(namawiany przez Czesława Miłosza i Jerzego Giedroycia) zdecydował się na wyjazd do
Kanady i rozpoczęcie kariery naukowej na Uniwersytecie w Vancouver. Opuszczając Londyn
zabrał ze sobą archiwum „Merkuriusza” i „Kontynentów”. Niestety, znaczna część tych
papierów wymaga obecnie zabiegów konserwatorskich – bez tego nie będzie moŜna stworzyć
formy wtórnej.
III. Nie moŜna było w czasie prezentacji nie wyróŜnić zespołu korespondencji z Czesławem
Miłoszem. Jest tych listów kilkadziesiąt — poruszają sprawy doświadczeń zawodowych
(Uniwersytet w Berkeley i w Vancouver), zainteresowań literackich, środowisk polonijnych
w Ameryce i w Kanadzie, a takŜe sprawy osobiste obu Panów. Zespół korespondencji
Czaykowski – Miłosz jest przygotowywany do wydania naukowego.
IV. Naturalnym uzupełnieniem prezentowanych materiałów były prace drukowane –
zarówno ksiąŜki autorstwa Bogdana Czaykowskiego, jego tłumaczenia, jak i prace o nim.
W spotkaniu 20 listopada uczestniczyło kilku autorów monografii o Czaykowskim i grupie
„Kontynenty”, obecny był teŜ Bolesław Sulik – współautor wraz z Czaykowskim ksiąŜki
„Polacy w Wielkiej Brytanii” wydanej przez Jerzego Giedroycia w 1961 r.
Wizyta prof. Karwowskiej w BUW stała się takŜe okazją do publicznego podziękowania Jej
za osobiste zaangaŜowanie w przejęcie przez Gabinet Rękopisów tej cennej spuścizny.
Ewa Piskurewicz
24 listopada odbyła się prezentacja: NUKAT — gdzie dwóch kataloguje, tam trzeci
korzysta... czyli biblioteki przyspieszają w Sieci, którą przedstawiła Agnieszka Kasprzyk z
Centrum NUKAT BUW.
Po części wprowadzającej, tj. informującej czym są i do czego słuŜą katalogi biblioteczne,
przedstawione zostały najwaŜniejsze zagadnienia związane z wyszukiwaniem informacji w
katalogach centralnych, m.in. zasięg geograficzny i chronologiczny, aktualność linków
internetowych. Następnie prezentacja przybrała formułę swoistego „Ŝywego” poradnika dla
„zaawansowanych”. Uczestnicy spotkania, w większości studenci Instytutu Informacji
Naukowej i Studiów Bibliologicznych UW zadawali szczegółowe pytania dotyczące
wyszukiwania informacji poprzez poszczególne katalogi centralne, w szczególności katalog
NUKAT (oraz o jego powiązania m.in. z katalogiem WorldCat), w jakiej kolejności korzystać
z katalogów w poszukiwaniu informacji, jakie informacje moŜna „wydobyć” z samych
opisów katalogowych. Spotkanie było świetną okazją do uporządkowania swoich informacji o
tym, jak w najszybszy i najprostszy sposób znaleźć to, czego szukamy.
KOLEJNY KIERMASZ ZA NAMI
Kolejny kiermasz ksiąŜek, zorganizowany przez Oddział Gromadzenia i Uzupełniania
Zbiorów BUW, odbył się w dniach 24–28 listopada.
Pomysł jest prosty: udostępnić czytelnikom ksiąŜki z dubletów i zbiorów zbędnych, które w
innym przypadku trafiłyby na makulaturę, nie wzbudziły bowiem zainteresowania innych
bibliotek; część z nich była zniszczona.
3
Jak zwykle czytelnicy nas nie zawiedli; zainteresowanie kiermaszem przerosło nasze
oczekiwania – szczególnie w pierwszych dniach, kiedy to jeszcze przed otwarciem
gromadziły się kolejki chętnych, a przy stołach z ksiąŜkami trudno było znaleźć wolne
miejsce.
Zakres tematyczny udostępnionych ksiąŜek był bardzo szeroki; najwięcej pozycji dotyczyło
prawa, językoznawstwa, beletrystyki, literaturoznawstwa, historii, nauk politycznych,
ekonomii i psychologii. DuŜą popularnością cieszyły się mapy, przewodniki i atlasy.
Podczas kiermaszu sprzedano 6167 egzemplarzy ksiąŜek (w 2006 r. – 4723 egz.), które
zakupiło 1061 osób (w 2006 r. – 1018 osób). Udało się sprzedać ksiąŜki za łączną kwotę
13 240 zł.
Widać zatem, Ŝe popularność kiermaszu nie słabnie. Wręcz przeciwnie — poziom
zainteresowania nim świadczy o tym, iŜ mamy stałe grono czytelników zainteresowanych
kupnem taniej ksiąŜki, a kiermasz (choć organizowany co dwa lata) ma juŜ stałe miejsce jako
impreza towarzysząca obchodom Święta UW w BUW.
Jak zwykle składamy podziękowania dla Oddziału Administracyjnego BUW za obsługę
finansów kiermaszu, a takŜe osobom, które wsparły nasze przedsięwzięcie od strony
technicznej.
Marcin Baecker
27 listopada, w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie odbyła się prezentacja Dokumenty
Ŝycia społecznego w e-BUW. Przedstawiono dŜs-y opracowane i zdigitalizowane w ramach
realizowanego przez BUW projektu Opracowanie i digitalizacja druków ulotnych z lat 18011939 ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, finansowanego z programu
operacyjnego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wśród widzów znaleźli się:
wicedyrektor Biblioteki Narodowej Katarzyna Ślaska, Dyrekcja BUW, kolekcjonerzy,
pracownicy róŜnych jednostek UW współpracujących z GDśS BUW, przedstawiciele
studenckiego ruchu naukowego, studenci, bibliotekarze innych bibliotek warszawskich oraz
koleŜanki i koledzy z BUW. Liczbę uczestników szacuje się na ponad 150 osób. Prezentację
prowadziła Emilia Słomianowska-Kamińska przy współudziale Agnieszki Wróbel
reprezentującej e-BUW. Autorem prezentacji w PowerPoint był Grzegorz Kłębek.
Uczestnikom spotkania zaprezentowano kilka form dokumentów Ŝycia społecznego, które
zostały w ramach ww. programu opracowane, zdigitalizowane i następnie umieszczone w eBUW. Zaprezentowano: znaczki kwestarskie, papiery wartościowe, nalepki okienne,
telegramy patriotyczne, pocztówki oraz — w ogromnym wyborze — druki ulotne. Omówiono
takŜe załoŜenia, zadania i działanie e-BUW, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rolę
biblioteki cyfrowej w upowszechnianiu piśmiennictwa stanowiącego element polskiego i
europejskiego dziedzictwa kulturowego. Podkreślono takŜe fakt konieczności ochrony
zbiorów polskich bibliotek, m.in. dokumentów Ŝycia społecznego, poprzez ich digitalizację.
Emilia Słomianowska-Kamińska
SPOTKANIE Z MISTRZEM PIOTRUSIEM
27 listopada z dawnymi kolegami po fachu spotkał się były bibliotekarz Czytelni Głównej
BUW, dziś znany (coraz bardziej) poeta, pisarz i krytyk Piotr Matywiecki.
Kto był, ten nie Ŝałował. Było jak w dobrej rodzinie — serdecznie, szczerze i ciepło.
Piotr opowiadał chętnie o tym, jak pisarz-bibliotekarz, z 20-letnim staŜem bibliotekarskim,
dochodził do pisania ksiąŜki o Tuwimie. Poucztowaliśmy sobie z Piotrem duchowo. Mieliśmy
okazję obejrzeć Jego relikwie — kalendarz z notatkami robionymi na dyŜurach w Czytelni i
wysłuchać wiersza o Tuwimie — tuŜ przed wydaniem - który jest niewiele zmienianą notatką
kryminalną wynotowaną do owego kalendarza z „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” z lat
30. XX w.
4
Piotr przybył do nas z przesłaniem, takim oto: skoro BUW jest miejscem magicznym (tu
począł „ksiąŜkę ezoteryczną” swego Ŝycia) i skoro tu, w BUW, dzięki lekturom, ludziom i
„nieciągłości polskiej historii” nawiedziła go muza, to moŜe i jego następcy teŜ powinni
spróbować poszukać tej muzy, co nie jest „lekturami napędzana” oraz „nie śmierdzi
warsztatem”.
Piotr opublikował „Stary Gmach” w „Więzi” w 2004 r. w numerze listopadowym.
Podczas spotkania zdradził, Ŝe wstąpił na ścieŜkę twórczą z „ksiąŜką o BUW”. Nie będzie to
ksiąŜka wspomnieniowa, choć zamieści „portrety biblioteczne” m. in. tych, którzy w latach
50. XX w. uczestniczyli w konspiracji i zapłacili za bohaterstwo i niezłomność stalinowskim
więzieniem.
W bardzo prywatnej opowieści Piotr przekonał nas, Ŝe nigdy nie przestał być bibliotekarzem
BUW i, Ŝe BUW w jego Ŝyciu nie jest tylko fragmentem, ale początkiem twórczego Ŝycia.
Dzięki Piotrusiu!
Marek Michalski
KONFERENCJE
W dniach 15-17 października odbyła się we Lwowie międzynarodowa konferencja naukowa
Biblioteka jako fenomen socjokulturalny: historia i współczesność, zorganizowana przez
Bibliotekę Naukową Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Franko, z okazji
jubileuszu czterechsetlecia tej ksiąŜnicy. Jej początki związane są z zakonem jezuickim i ich
kolegium. Od powołania we Lwowie szkoły wyŜszej biblioteka została włączona w struktury
uczelniane.
Pierwszy dzień konferencji miał charakter obchodów jubileuszowych, z bardzo rozbudowaną
częścią oficjalną i artystyczną. Dopiero drugiego dnia odbyły się posiedzenia sekcji
naukowych. Niestety posiedzenia odbywały się równolegle, dlatego teŜ niemoŜliwe było
wysłuchanie referatów zakwalifikowanych do róŜnych sekcji. Ze względu na znaczną liczbę
uczestników z Polski, gospodarze uznali polski za oficjalny język konferencji, referaty
zostaną opublikowane równieŜ w wersji oryginalnej. Trzeci dzień poświęcony był prezentacji
planów na przyszłość lwowskiej biblioteki, zorganizowano takŜe gościom konferencji
zwiedzanie Lwowa.
Z naszej biblioteki udział wziąć miały trzy osoby, ale ze względów organizacyjnych obecny
we Lwowie był tylko Zbigniew Olczak (wygłosił referat Dziewiętnastowieczny księgozbiór
Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie – kształtowanie, charakterystyka, znaczenie dla
kultury narodowej i nauki). Mimo to, w tomie pokonferencyjnym zostaną opublikowane
wszystkie nadesłane teksty.
Zbigniew Olczak
Linking the world of script and print: catalogues of European manuscripts and early
printed books - konferencja i zebranie sprawozdawczo-wyborcze Europejskiego Konsorcjum
Bibliotek Naukowych (CERL) odbyły się w dniach 7-8 listopada.
Gospodarzem tegorocznego spotkania była Bibliothèque nationale de France w ParyŜu.
Zwyczajowo juŜ, jeden dzień przeznaczono na sesję naukową, a drugi na zebranie
sprawozdawczo-wyborcze.
W seminarium, zatytułowanym Łączenie świata rękopisu i druku: katalogi europejskich
rękopisów i starych druków, wzięło udział ponad 60 uczestników z Francji i innych krajów.
Pierwszy referat Katalogi rękopisów jako nowoczesne źródło informacji w bibliotekach: z
doświadczeń bibliotek niemieckich wygłosiła Claudia Fabian (Bayerische Staatsbibliothek
Muenchen). Autorka omówiła projekt digitalizacji zbiorów rękopiśmiennych w bibliotekach
niemieckich Manuscripta Medievalia (http://www.manuscripta-mediaevalia.de/handschriften5
forum.htm), finansowany przez Deutsche Forschungs-gemeinschaft. Przedstawiła
poszczególne etapy przetwarzania drukowanych katalogów i inwentarzy rękopisów do postaci
elektronicznej: skanowanie indeksów i tekstu podstawowego, OCR-owanie, oraz
udostępnienie pełnego dokumentu w formacie XML. Katalog, zawierający opisy skrócone,
będzie udostępniony do przeszukiwania w KVK, natomiast w 2009 r. nastąpi włączenie
pełnotekstowej bazy do CERL Portal.
Dwa kolejne referaty wygłosili przedstawiciele gospodarzy. Yann Nicolas z ABES, szef
projektu CALAMES (Catalogue en ligne des archives et des manuscripts de l’enseingnement
supérieur) omówił plan numeryzacji rękopisów i archiwaliów ze zbiorów bibliotek
uniwersyteckich i naukowych we Francji. W przedsięwzięciu tym bierze obecnie udział 45
bibliotek. Opisy są sporządzane w formacie EAD, które przyjęto jako podstawowe narzędzie
do katalogowania. Do prezentacji danych zastosowano format XHTML, natomiast metadane
zapisywane są w standardzie Dublin Core. RównieŜ i ta baza ma być wkrótce dostępna na
platformie CERL Portal. Biblioteki współpracujące w ramach CALAMES nie tworzą własnej
kartoteki haseł wzorcowych, w tym zakresie współpracują z katalogiem SUDOC (Système
universitaire de documentation), który taką kartotekę rozbudowuje. Drugi z referentów,
Florent Palluault z BnF, omówił ogólnokrajowy program udostępnienia opisów zasobów
rękopiśmiennych i archiwalnych z bibliotek francuskich w jednym katalogu zbiorczym pod
nazwą CCFr (Catalogue collectif de France http://CCFr.bnf.fr). Zamiarem twórców tego
projektu jest objęcie we wspólnym katalogu istniejących juŜ
opisów zasobów
rękopiśmiennych znajdujących się w SUDOC (8,6 mln), Bn-Opale (10,6 mln), CALAMES i
BnF Archives. Opisy są sporządzane w formacie XML/EAD, a zastosowanie modelu FRBR
pozwoli łączyć merytorycznie dokumenty róŜnego rodzaju. Przez ostatnie 3 lata rozbudowano
znacznie moŜliwości wyszukiwawcze CCFr: m.in. przez tytuł, miejsce i rok wydania,
proweniencje (w tym m.in. rodzaje znaków ksiąŜkowych).
Zoran Velagić z uniwersytetu w Osijeku (Chorwacja) omówił przydatność katalogu HPB przy
ustalaniu nazwisk autorów dzieł opublikowanych anonimowo. W swoim referacie poddał
analizie zbiór chorwackich druków religijnych z XVIII w. Pośród ok. 5 tys. publikacji tego
typu prawie 55% ukazało się anonimowo, bądź pod nazwiskiem biskupa prowincji lub
przełoŜonego klasztoru (tzw. autor ukryty). Velagic rozwaŜał w swoim wystąpieniu róŜne
koncepcje związane z funkcją autora: autor jako twórca, kompilator, czytelnik oraz właściciel
księgozbioru. Reasumując uznał, Ŝe katalog HPB jest przydatny do tego rodzaju badań, o ile
postawi się właściwe pytanie. Kolejny referent, Eric Dussert (BnF) zapoznał słuchaczy z
programem skanowania francuskich zbiorów bibliotecznych w projekcie Gallica i Gallica2.
Początkowo udostępniano jedynie druki wydane w XIX w., obecnie skanowane są teŜ
dokumenty z innych okresów historycznych. Prawa autorskie do poszczególnych obiektów
rozpatruje się poczynając od obiektów wydanych w 1920 roku.
Na zakończenie części seminaryjnej, Ottfried Czaika z biblioteki narodowej w Sztokholmie
omówił recepcję dzieł Filipa Melanchtona w Szwecji w XVI i XVII w., na podstawie ok. 50
egzemplarzy zachowanych w bibliotekach. Poruszył przy tej okazji problem zdobyczy
wojennych – ksiąŜek, które faktycznie świadczą o czytelnictwie, ale w innych krajach np. w
Niemczech czy krajach bałtyckich. Protestantyzm w Szwecji wprowadzono juŜ w 1520 r.,
natomiast dopiero w 1593 r. przyjęto opracowaną przez Melanchtona Konfesję Augsburską,
zawierającą podstawowe zasady doktrynalne ruchu reformacyjnego. Reasumując Czaika
uznał, Ŝe dzieła Melanchthona były w Szwecji i poza jej granicami dobrze znane, a katalog
HPB jest narzędziem odpowiednim do badań nad czytelnictwem.
Drugi dzień obrad CERL-u poświęcony był sprawom organizacyjnym oraz wyborom do
Zarządu Dyrektorów (nominacje uzyskali przedstawiciele bibliotek narodowych: prof. Istvan
Monok z Budapesztu, Gérald Gruneberg z ParyŜa i Vladimir Zajcev emerytowany dyr.
ksiąŜnicy narodowej Rosji w St. Petersburgu) oraz do Zarządu Wykonawczego (nominację
6
uzyskały Jutta Weber ze Staatsbibliothek zu Berlin i Anna Kelders z biblioteki królewskiej w
Brukseli).
Jak co roku, osoby odpowiedzialne za poszczególne projekty w CERL przedstawiły
sprawozdania z zakresu swojej działalności. Od 2009 r. katalog HPB (dotychczas Hand Press
Database) zmienia nazwę na Heritage of the Printed Book, która w języku angielskim
bardziej odpowiada chronologii gromadzonych tam opisów. HPB liczy obecnie juŜ 2 mln 807
tys. rekordów druków i in. dokumentów bibliotecznych wydanych do 1830 roku. Wiele uwagi
w tym roku poświęcono potrzebie poszerzania moŜliwości wyszukiwawczych katalogu w
związku z jego transferem do środowiska OCLC, a takŜe poprawie jakości opisów
bibliograficznych. Członkowie CERL korzystając z usługi Connexion browser interface mają
obecnie moŜliwość katalogowania bezpośrednio na platformie OCLC. Strona Provenance
Information (http://www.cerl.org/web/en/resources/provenance/main) jest systematycznie
uzupełniana o nowe bazy zawierające informacje o zabytkowych oprawach i właścicielach
księgozbiorów, m.in. z biblioteki królewskiej (Real Biblioteca) i uniwersyteckiej
(Universidad Complutense) w Madrycie oraz kilku bibliotek angielskich (Canterbury
Cathedral, Bodleian Library, itd). Hasła osobowe i korporatywne właścicieli księgozbiorów są
takŜe
włączane
do
tezaurusów
CERL.
W
bazie
CERL
Thesaurus
http://www.cerl.org/web/en/resources/cerl_thesaurus/main) znajduje się obecnie 697 530
rekordów zawierających formy ujednolicone dla nazw osobowych, miejsc druku oraz
drukarzy, w tym 7293 nazw osobowych właścicieli księgozbiorów i 1129 nazw instytucji.
Ponadto przedstawiono projekt stworzenia nowego portalu, który mógłby słuŜyć jako źródło
informacji dla bibliotekarzy i badaczy zajmujących się dziejami kultury (CERL Research
Portal). ZałoŜenia do tego portalu opracował prof. Monok z Budapesztu.
W tegorocznym spotkaniu wzięły udział przedstawicielki Polskiej Grupy CERL. Bibliotekę
Narodową (lidera grupy) reprezentowała Monika Cornell, z bibliotek uniwersyteckich były
obecne Renata Wilgosiewicz-Skutecka z Poznania oraz Marianna Czapnik. Uczestnicy
konferencji mogli ponadto obejrzeć słynny dziewięciometrowy globus Les Globes de
Coronelli z XVII w., wystawiony w specjalnie przygotowanym w bibliotece pomieszczeniu
(więcej zob. http://classes.bnf.fr/classes/pages/pdf/Coronelli.pdf), podziwiać widok
oświetlonego ParyŜa z 18 piętra nowego gmachu biblioteki narodowej oraz zwiedzić dział
Réserve.
Marianna Czapnik
II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Zarządzanie informacją w nauce odbyła się w
Katowicach w dniach 19-20 listopada. Konferencja zorganizowana została przez Polskie
Towarzystwo Informacji Naukowej oraz Zakład Bibliografii i Informacji Naukowej IBiIN
Uniwersytetu Śląskiego i Zakład Zarządzania Informacją IINiB Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Na program składały się cztery tematyczne sesje, które dotyczyły szeroko pojętej informacji
naukowej oraz zagadnień związanych z zarządzaniem wiedzą w systemie komunikacji
naukowej. Wygłoszone referaty przybliŜały słuchaczom zagadnienia nowoczesnych
technologii informacyjnych i komunikacyjnych, systemów naukowo-badawczych i otwartego
dostępu do wiedzy, a takŜe praktyczne aspekty tworzenia baz danych, cyfrowych
repozytoriów wiedzy i zwalczania barier informacyjnych w nauce. Przy okazji konferencji
odbyła się promocja ksiąŜki Zarządzanie informacją w nauce, która zawiera referaty z
poprzedniej sesji naukowej organizowanej przez Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej
w 2006 roku.
Kamila Grzędzińska
Doroczne spotkanie Liber Architecture Group (Lag) w Hamburgu odbyło się w dniach 21-22
listopada. Gościny udzieliła nam Biblioteka Politechniki w Hamburgu, a tematem obrad były
nowe budynki biblioteczne w Europie, warte prezentacji na planowanym w przyszłym roku
7
seminarium w Barcelonie. Z naszej części Europy dyr. Kobierska-Maciuszko zgłosiła
projekty Biblioteki Narodowej w Pradze (nowy gmach o kontrowersyjnej architekturze) i
Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy (trudny i ciekawy projekt przebudowy)
ekm
Konferencja Polskie Biblioteki Cyfrowe, Poznań 2008 odbyła się 25 listopada w siedzibie
filii Biblioteki Kórnickiej w Poznaniu. Organizatorami byli: Biblioteka Kórnicka PAN,
Poznańska Fundacja Bibliotek Naukowych i Poznańskie Centrum SuperkomputerowoSieciowe.
Referaty dotyczyły zarówno kwestii organizacji zbiorów, jak i spraw technicznych w
działaniu bibliotek cyfrowych. Mimo Ŝe Ŝaden z nich nie dotyczył problemu praw autorskich,
z którym borykają się wszystkie biblioteki publikujące w Internecie, ten temat pojawiał się w
większości dyskusji.
Pierwsza sesja dotyczyła infrastruktury bibliotek cyfrowych w Polsce. Swego rodzaju
wprowadzeniem do tematyki internetowej był referat pracowników PCSS Infrastruktura
bibliotek cyfrowych w sieci PIONIER. Autorzy skoncentrowali się na opisaniu tworzenia w
Polsce sieci szerokopasmowych łącz internetowych, mających na celu połączenie zarówno
instytucjonalnych, jak i regionalnych bibliotek cyfrowych. Kolejne wystąpienie traktowało o
Narodowym Archiwum Cyfrowym i jego roli w digitalizacji informacji oraz w kreowaniu
nowych metod w cyfryzacji zasobów archiwalnych. Referat Katarzyny Ślaskiej (BN)
Digitalizacja i archiwizacja dokumentów elektronicznych w Bibliotece Narodowej poruszył
dwa dosyć waŜne i trudne problemy: zachowanie i przechowywanie informacji, zapisanych
na nośnikach, które wyszły juŜ z powszechnego uŜytku. DuŜe zainteresowanie wzbudził
równieŜ projekt archiwizacji przez BN całej domeny internetowej „.pl”.
Druga sesja skupiła się na współpracy europejskiej. Dr Alek Tarkowski (ICM) przedstawił
projekt DRIVER, który ma na celu połączenie w jedną wirtualną sieć istniejących w Europie
repozytoriów cyfrowych. Jolanta Mazurek przedstawiła projekt CACAO, którego celem jest
udostępnienie wielojęzycznych wersji zarówno katalogów bibliotecznych, jak i bibliotek
cyfrowych. Przedstawiono zarówno techniczną, jak i metodologiczną złoŜoność takiego
projektu oraz najbliŜsze działania w jego ramach. GraŜyna Piotrowicz (BUWr) przedstawiła
projekt ENRICH. Jego załoŜeniem jest implementacja dawniejszego Manuscriptorium i
umoŜliwienie dostępu do zdigitalizowanych dokumentów, stanowiących dziedzictwo
europejskie. DuŜe zainteresowanie wzbudził ostatni w tej sesji referat, mówiący o
europejskiej bibliotece cyfrowej – Europeanie — temat tym bardziej gorący, Ŝe zaraz po
testowym uruchomieniu została ona sparaliŜowana przez zbyt duŜą liczbę odwiedzin. Referat
dotyczył jednego z projektów składającego się na cały program, a mającego na celu
zwiększenie interoperacyjności treści cyfrowych na poziomie lokalnym.
Trzecia sesja miała na celu ogólne zobrazowanie sposobów tworzenia bibliotek cyfrowych.
Bardzo ciekawym spojrzeniem na tworzenie rozproszonego zasobu elektronicznego był
referat Remigiusza Lisa Tworzenie biblioteki cyfrowej w modelu klastrowym. Następnie
prelegentki z Biblioteki Politechniki Warszawskiej przedstawiły problem opisu dokumentów
ikonograficznych w bibliotece cyfrowej. Na zakończenie sesji burzliwą dyskusję wzbudziła
prezentacja badań przeprowadzonych przez ElŜbietę Skubałę i Annę Kazan z Biblioteki
Politechniki Łódzkiej. Badanie, realizowane we współpracy z FBC, miało na celu
zorientowanie się w stopniu wykorzystania publikacji bibliotek cyfrowych przez ich
uŜytkowników. Okazało się, Ŝe procent niewykorzystanych publikacji nie jest niski. Padło
jednak pytanie, czy przy tak małej liczbie obiektów w bibliotekach cyfrowych, to, Ŝe jakieś z
nich nie są wykorzystane, nie jest poraŜką w sposobie doboru publikacji. Jak często bywa z
pytaniami tego typu, nie udało się na nie do końca odpowiedzieć.
8
Na początku sesji IV Adam Duczak (PCSS) poruszył ponownie problem wielojęzyczności w
zasobach cyfrowych, tym razem z punktu widzenia integracji europejskich bibliotek
cyfrowych. Kolejny referat dotyczył moŜliwości automatyzacji procesu publikacji w
bibliotekach cyfrowych, wygłosił go Krzysztof Ober (PFBN). Ostatnia prezentacja dotyczyła
metadanych w publikacjach DjVu, zagadnienie przedstawił Grzegorz Bednarek z firmy GB
Soft. Poruszone zostały kwestie róŜnych formatów metadanych, a takŜe przenoszenia ich do
publikacji DjVu z plików w innych formatach.
W przeddzień konferencji odbyło się nieoficjalne spotkanie uŜytkowników oprogramowania
dLibra. Poruszono na nim problemy nurtujące osoby korzystające z produktu PCSS oraz
przedstawiono zmiany i usprawnienia, które zostaną wprowadzone w najbliŜszym czasie.
W konferencji z BUW wzięli udział: Agnieszka Wróbel, Tomasz Trynkowski oraz niŜej
podpisany.
Grzegorz Kłębek
***
TARGI ACADEMIA 2008
W dniach 5-7 listopada w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie odbyła się druga
edycja Targów KsiąŜki Akademickiej i Naukowej ACADEMIA. Organizatorami Targów
były Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego oraz firma Murator EXPO. Targom
patronowali honorowo rektorzy warszawskich uczelni wyŜszych: Uniwersytetu
Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
oraz Stowarzyszenie Wydawców Szkół WyŜszych, Polskie Towarzystwo Wydawców
KsiąŜek, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich i Sekcja Wydawców Akademickich i
Naukowych Polskiej Izby KsiąŜki.
Celem tegorocznej imprezy było zapoznanie publiczności z aktualną i niezwykle róŜnorodną
ofertą wydawniczą ksiąŜek naukowych oraz podręczników akademickich. Podczas Targów
zaprezentowane zostały publikacje niemal z kaŜdej dziedziny – nauk ścisłych, przyrodniczych
oraz humanistycznych. Łącznie swoją ofertę zaprezentowało blisko 60 wystawców, wśród
których znalazły się znane i cenione oficyny wydawnicze.
Istotnym wydarzeniem towarzyszącym Targom był konkurs na najlepszą ksiąŜkę akademicką
i naukową ACADEMIA 2008, do którego przystąpić mogli wszyscy polscy wydawcy. W tym
roku wyboru dokonało jury złoŜone z wybitnych postaci środowiska akademickiego. W skład
komisji konkursowej weszli:
- dr Mirosława Zygmunt – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich,
- prof. Andrzej Jerzmanowski – Uniwersytet Warszawski,
- red. Piotr Dobrołęcki – „Magazyn Literacki KSIĄśKI”,
- prof. Leszek Hołdanowicz – Akademia Sztuk Pięknych Warszawa,
- prof. Jan Maksymiuk – Politechnika Warszawska,
- Henryk Podolski – Stowarzyszenie Wydawców Szkół WyŜszych, przewodniczący Komitetu
Organizacyjnego,
- prof. Grzegorz Sędek – Szkoła WyŜsza Psychologii Społecznej, Instytut Psychologii PAN.
Podczas uroczystości otwarcia Targów w dniu 5 listopada 2008 ogłoszono wyniki konkursu i
wręczono nagrody. Nagrodę główną ACADEMIA 2008 (3 tys. zł ufundowane przez duńską
drukarnię Norhaven SA) otrzymało Wydawnictwo Szkoły WyŜszej Psychologii Społecznej
ACADEMICA za ksiąŜkę Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w
naukach społecznych na przykładach z psychologii pod redakcją Sylwii Bedyńskiej i Anety
Brzezickiej — za szczególne walory naukowe, za czytelność i uŜyteczność podręcznika.
W tym roku komisja konkursowa przyznała równieŜ dwa równorzędne wyróŜnienia:
9
— Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego za ksiąŜkę Udar mózgu pod redakcją
Andrzeja Szczudlika, Anny Członkowskiej, Huberta Kwiecińskiego i Agnieszki Słowik — za
szczególne walory naukowe w dziedzinie medycyny (nagroda w postaci palety papieru
ufundowana przez firmę Arctic Paper);
— Wydawnictwu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego za ksiąŜkę autorstwa Marka Grzegorza
Zielińskiego Chełmno civitas totius Prussiae metropolis XVI-XVIII w. - za szczególne walory
estetyczne (nagroda w postaci bezpłatnego wydruku 100 tys. kartek formatu A5 ufundowana
przez Drukarnię Cyfrową Sowa).
Tegorocznym Targom oprócz prezentacji ksiąŜek towarzyszyły takŜe wykłady oraz spotkania
promocyjne i autorskie. 5 listopada odbyło się spotkanie dyskusyjne Sekcji Wydawców
Akademickich i Naukowych Polskiej Izby KsiąŜki Sytuacja wydawców akademickich i
naukowych w obecnej sytuacji rynku ksiąŜki z udziałem Henryka Podolskiego, prezesa
Stowarzyszenia Wydawców Szkół WyŜszych, Ryszarda Burka, Dyrektora Wydawnictw UW,
Piotra Dobrołęckiego, wiceprezesa PIK oraz Danuty Trzpil, Przewodniczącej Sekcji
Wydawców Akademickich i Naukowych PIK. Tego dnia odbyła się takŜe promocja ksiąŜki
Niemcy sudeccy 1848-1948: historia pewnego nacjonalizmu z udziałem autora, Piotra M.
Majewskiego z Instytutu Historycznego, oraz wykład prof. Ryszarda Kasperowicza połączony
z promocją ksiąŜki Jacoba Burckhardta: Wykłady o sztuce. Wybór, do którego wprowadzenie
wygłosił prof. Andrzej Pieńkos, dyrektor Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu
Warszawskiego. 6 listopada odbyło się spotkanie zorganizowane przez dwutygodnik
„Biblioteka Analiz” z udziałem mecenas Joanny Hetman-Krajewskiej: Umowy prawa
autorskiego w obrocie zagranicznym, a 7 listopada dr Jolanta śyndul z Instytutu
Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego poprowadziła wykład Czy judaistyka w Polsce
ma przyszłość.
Targi ACADEMIA 2008 trwały trzy dni i łącznie odwiedziło je ponad trzy tysiące gości.
Ryszard Burek, Wydawnictwa UW
ZEBRANIE KOŁA SBP
W dniu 26 listopada odbyło się sprawozdawczo-wyborcze zebranie Koła SBP działającego
przy BUW. Ewa Stachowska-Musiał przedstawiła sprawozdanie z działalności Koła w
kończącej się kadencji 2004-2008. W związku z początkiem nowej kadencji działalności
Zarządu Oddziału Warszawskiego SBP, a takŜe Koła SBP przy BUW, przeprowadzono
wybory członków nowego Zarządu Koła oraz delegatów na styczniowy zjazd Zarządu
Oddziału. W wyniku głosowania kandydatami do Zarządu Koła zostali: Magdalena Borowiec,
Anna Stanis, Anna Wołodko i Zuzanna Wiorogórska. Delegatami na Zjazd – Maria Burchard,
Henryk Hollender, Ewa Kobierska-Maciuszko, Ewa Stachowska-Musiał, Anna Wołodko oraz
Barbara Szczepańska i Piotr Maculewiecz jako zastępcy delegatów w razie potrzeby.
Na zebraniu wręczono medale przyznane „W dowód uznania” ElŜbiecie Jasińskiej-Jędrosz i
Annie Wołodko.
Przedyskutowano równieŜ dalsze plany działalności Koła. Po dłuŜszej przerwie zostanie
reaktywowany Klub pod Otwartą Księgą – comiesięczne spotkania, podczas których
bibliotekarze mogą dzielić się doświadczeniami ze swojej pracy w bibliotece, ale teŜ na
przykład z wystąpień na konferencjach, czy udziału w zagranicznych staŜach.
Poza tym Koło SBP przy BUW zaistnieje w BUWNecie – będzie to sposób na
zaprezentowanie pracy Koła wszystkim bibliotekarzom UW, prezentację pól działalności
róŜnych Sekcji SBP i próba odpowiedzi na pytanie, co daje przynaleŜność do Stowarzyszenia
i czy warto do niego wstąpić.
Na zebraniu powyborczym w dniu 2 grudnia wybrani członkowie Zarządu Koła
ukonstytuowali się następująco:
10
Przewodnicząca – Anna Wołodko
Sekretarz – Zuzanna Wiorogórska
Skarbnik – Magdalena Borowiec
Członek Zarządu (Doradca) – Anna Stanis.
Zuzanna Wiorogórska
GOŚCIE
3 listopada – Eddie Brannigan, pierwszy sekretarz Ambasady Irlandii w RP oraz Maurice
O'Donnell, drugi sekretarz — z propozycją przekazania BUW w darze 100 wydawnictw
irlandzkich
KADRY
24 listopada pracownicy BUW: dr Włodzimierz Daszewski i Anna Wołodko uzyskali
uprawnienia bibliotekarza dyplomowanego zdając pomyślnie i bezproblemowo egzamin
przed Komisją Egzaminacyjną MNiSzW. Dyrekcja BUW gratuluje i ma nadzieję, Ŝe ten
budujący przykład zachęci następnych kandydatów z BUW i bibliotek wydziałowych UW.
Nowo zatrudnieni:
- mgr Marcin Baecker, bibliotekarz, Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów, od
3 listopada,
- Mirosław Blicharski, magazynier, Oddział Przechowywania Zbiorów, od 3 listopada,
- Mgr Barbara Chmielewska, mł. bibliotekarz, Oddział Gromadzenia i Uzupełniania
Zbiorów, od 12 listopada,
- Adam Twarowski, specjalista informatyk, Oddział Komputeryzacji, od 20 listopada.
Z śYCIA BIBLIOTEK WYDZIAŁOWYCH
Na listopadowym zebraniu bibliotek wydziałowych (13.11) ElŜbieta Międzybrodzka
zaprezentowała slajdy dotyczące jej staŜu zawodowego w bibliotece Uniwersytetu Loránda
Eötvösa w Budapeszcie, który odbywała w ramach programu Erasmus. Następnie pan Michał
Sepioło (WFiS) opowiedział o elektronicznej bazie tekstów związanych z filozofami szkoły
lwowsko-warszawskiej, w której powstanie jest zaangaŜowana Biblioteka Wydziału Filozofii
i Socjologii. W 2005 roku została uruchomiona pracownia digitalizacji, której załoŜeniem jest
sukcesywna digitalizacja i udostępnianie w wersji elektronicznej zbiorów specjalnych
Biblioteki WFiS. Jako pierwsze zostały zdigitalizowane rękopisy, maszynopisy i
korespondencja naukowa Kazimierza Twardowskiego – załoŜyciela szkoły. Obróbce cyfrowej
poddano równieŜ słynne marginalia Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz nagrania
dźwiękowe z wykładów Władysława Tatarkiewicza, Tadeusza Kotarbińskiego i Jana
Szczepańskiego. Wszystkie zdigitalizowane materiały są dostępne obecnie w Bibliotece
WFiS oraz na stronie http://www.ifispan.waw.pl/bibfis/ .
Na zakończenie zebrania Dyrektor Krystyna Kocznorowska podsumowała akcję zapisów
online do BUW oraz nowego szkolenia bibliotecznego.
Adam Owczarczyk
Numer zamknięty 14 stycznia 2008 r.
Uwagi, komentarze i teksty do biuletynu prosimy kierować do Anny Wołodko, pok. 235, tel.: 022 55 25 650,
601 786 494, e-mail: [email protected]
11