New Title - Fetalecho

Polski Przegl¹d Kardiologiczny 2006, 8, 1, 35-39
ISSN 1507-5540
PRACE ORYGINALNE / Original articles
Copyright © 2006 Almamedia; www. almamedia.com.pl
Losy p³odów z tachyarytmiami >200/min – ³ódzkie badania dwuoœrodkowe
Outcome of fetuses with tachyarrhythmias >200/min – bicenter £ódŸ study
Maria Respondek-Liberska1, Katarzyna Jarosik2, Katarzyna Janiak1, Andrzej Sysa3,
Urszula Kowalska-Koprek4, Jan Wilczyñski5, Jerzy Stañczyk6
1 Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” oraz Zak³ad Radiologii i Diagnostyki Obrazowej UM w £odzi
2 Pracownia Kardiologii P³odowej Kliniki Kardiologii Dzieciêcej UM w £odzi
3 Klinika Kardiologii Dzieciêcej Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” w £odzi
4 Klinika Po³o¿nictwa i Ginekologii UM w £odzi
5 Klinika Medycyny Matczyno-P³odowej Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” w £odzi
6 Klinika Kardiologii Dzieciêcej UM w £odzi
Streszczenie
Cel pracy: Retrospektywna analiza przypadków czêstoskurczu u p³odu z akcj¹ serca powy¿ej 200 uderzeñ na minutê w 2 oœrodkach zajmuj¹cych
siê kardiologi¹ prenataln¹.
Materia³ i metodyka: Z bazy danych przeanalizownao 91 p³odów, u których w badaniu echokardiograficznym zarejestrowano rytm serca komór
powy¿ej 200 uderzeñ na minutê. Œredni wiek p³odu w czasie badania echokardiograficznego wynosi³ 32 tygodnie (22-40), œredni wiek ci¹¿owy
w chwili porodu – 36 tygodni (30-42), œrednia punktacja w skali Apgar 7,8 (1-10), œrednia masa urodzeniowa – 3016 g (1720-4050).
Wyniki: W terapii p³odów stosowano digoksynê, sotalol, amiodaron, ajmalinê, propafenon (do¿ylnie, doustnie, dop³odowo). W 20% ci¹¿e ukoñczono przed w³¹czeniem terapii. W 65% podjêto próbê leczenia in utero, a u 11% p³odów zastosowano monitorowanie stanu p³odu. W 13% dosz³o do zgonu p³odów lub noworodków. W 76% uzyskano umiarowienie rytmu serca p³odu przed porodem. W 3% obserwowano przejœciowy czêstoskurcz u noworodka, w 8% przypadków obserwowano uporczywe zaburzenia rytmu wymagaj¹ce d³ugotrwa³ej hospitalizacji i z³o¿onej farmakoterapii. Wœród p³odów, u których po³o¿nicy zdecydowali o zakoñczeniu ci¹¿y w czasie 48 godzin po postawieniu diagnozy kardiologicznej, u 28%
obserwowano utrzymywanie siê czêstoskurczu po urodzeniu, natomiast u 72% czêstoskurcz ust¹pi³ ca³kowicie, b¹dŸ wystêpowa³y pojedyncze skurcze dodatkowe.
Wnioski:
1. W 79% analizowanych przypadków czêstoskurczu u p³odów zastosowana terapia by³a skuteczna.
2. U wiêkszoœci p³odów z czêstoskurczem nie stwierdzono wspó³istniej¹cych anomalii strukturalnych serca.
3. Ust¹pienie czêstoskurczu zwi¹zane z ukoñczeniem ci¹¿y w terminie oko³oporodowym mia³o miejsce w 72% przypadków.
S³owa kluczowe: diagnostyka prenatalna, echokardiografia p³odowa, czêstoskurcz nadkomorowy, leczenie
Abstract
Aim of study: The aim of the study was to performa retrospective analysis of outcomes in fetuses with supraventricular tachycardia with heart rate over 200/min.
Material and methods: 91 fetuses, who presented with heart rate over 200/min during the echocardiographic examination, were analyzed. The
average age of the fetus during the examination was 32 weeks (22-40), the average gestational age on the labour was 36 weeks (30-42), the
average score in the Apgar scale – 7.8 (1-10), the average birth weight – 3016 g (1720-4050).
Results: In the therapy of fetuses the following drugs were used: digoxin, sotalol, amiodaron, ajmalina, propafenon (i.v., p.o., intraumbilically).
20% of the pregnancies were terminated before the onset of the therapy. In 65% cases in utero therapy was introduced, and in 11% the fetal status monitoring was performed. In 13% cases fetuses or newborn babies died. In 76% of cases fetal heart rate was normalized before the birth. In
3% transitory supraventricular tachycardia was observed in the newborn, 8% presented persistent arrhythmia requiring longterm hospitalization
and complex therapy.
In the group of fetuses, where the obstetricians decided to finish the pregnancy in 48 hours after the diagnosis was established, supraventricular
tachycardia was still observed after the birth in 28%, and in 72% of cases a complete normalization was noticed or there were single premature
contractions.
Conclusions:
1. The administered therapy was effective in 79% of analyzed cases of the fetal supraventricular tachycardia
2. No structural anomalies in the heart were found in the majority of fetuses with the supraventricular tachycardia.
3. In 72% fetuses, the supraventricular tachycardia, normalization in the perinatal period was observed.
Key words: prenatal diagnosis, fetal echocardiography, supraventricular tachycardia, treatment
Adres do korespondencji:
Prof. dr hab. n. med. Maria Respondek-Liberska
Zak³ad Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
ul. Rzgowska 281/289; 93-338 £ódŸ
tel. (042) 271 11 35; fax (042) 271 13 84
e-mail: [email protected]
Wprowadzenie
Wœród zaburzeñ rytmu serca p³odu tachyarytmie stanowi¹
jeden z najpowa¿niejszych problemów diagnostycznych i terapeutycznych. Rytm serca p³odu powy¿ej 200 uderzeñ na minutê mo¿e prowadziæ do wzrostu ciœnienia ¿ylnego oraz wzrostu ciœnienia w przedsionkach i rozwoju niewydolnoœci kr¹¿enia, pro-
!#
Respondek-Liberska M., Jarosik K., Janiak K. et al.
Outcome of fetuses with tachyarrhythmias >200/min
Pol. Przegl. Kardiol., 2006, 8, 1, 35-39
wadz¹cej do obrzêku nieimmunologicznego i obumarcia p³odu
lub zgonu noworodka (1). Od ponad 20 lat ukazuj¹ siê liczne doniesienia dotycz¹ce metod diagnozowania arytmii u p³odu za pomoc¹ ró¿nych technik echokardiograficznych oraz odnosz¹ce
siê do mo¿liwoœci terapii wewn¹trzmacicznej (2-5). Nie znaleziono w dostêpnym piœmiennictwie jednorodnego opracowania
dotycz¹cego losów p³odów z czêstoskurczem, poddawanych terapii wewn¹trzmacicznej, jak i monitorowanych bez terapii.
Cel pracy
Celem pracy by³a zbiorcza analiza przypadków czêstoskurczu u p³odu z akcj¹ serca powy¿ej 200 uderzeñ na minutê w dwóch ³ódzkich oœrodkach zajmuj¹cych siê kardiologi¹
prenataln¹.
Materia³ i metodyka
Z bazy danych Zak³adu Diagnostyki i Profilaktyki Wad Wrodzonych ICZMP w £odzi oraz Pracowni Kardiologii P³odowej Kliniki Kardiologii Dzieciêcej UM w £odzi wybrano do analizy p³ody, u których w badaniu echokardiograficznym zarejestrowano rytm serca komór powy¿ej 200 uderzeñ na minutê. W grupie tej znalaz³o siê ³¹cznie 91 p³odów (90 p³odów z ci¹¿y pojedynczej + 1 p³ód z ci¹¿y bliŸniaczej), skierowanych do oœrodków referencyjnych przez po³o¿ników z powodu zaburzeñ rytmu serca. Œredni wiek ciê¿arnych wynosi³ 27 lat (19-43), 80%
p³odów pochodzi³o z ci¹¿ niskiego ryzyka (zdrowe ciê¿arne,
z negatywnym wywiadem po³o¿niczym, internistycznym, bez
farmakoterapii, przed 35 r.¿.). Œredni wiek p³odu w czasie badania echokardiograficznego wynosi³ 32 tygodnie (22-40),
œredni wiek ci¹¿owy p³odów w czasie badania echokardiograficznego wynosi³ 32 tygodnie (22-40), œredni wiek ci¹¿owy
w chwili porodu – 36 tygodni (30-42), œrednia punktacja
w skali Apgar 7,8 (1-10), œrednia masa urodzeniowa – 3016 g
(1720-4050).
Œrednia liczba badañ echokardiograficznych u p³odów
z czêstoskurczami wynosi³a 2,5; przyk³ady rozpoznañ ilustruj¹ ryciny 1-3.
Odsetek ciêæ cesarskich u p³odów badanych w ICZMP
z powodu wystêpuj¹cego u nich czêstoskurczu wynosi³ 63%,
natomiast odsetek ciêæ cesarskich u p³odów badanych w UM
wynosi³ 76%. Poniewa¿ czêœæ porodów odby³a siê poza oœrod-
RYCINA 1.
FIGURE 1.
RYCINA 2.
FIGURE 2.
Czêstoskurcz nadkomorowy u p³odu w 26 tygodniu ci¹¿y przed leczeniem. Zapis czêstoœci komór (213 uderzeñ na minutê) w prezentacji M-mode
Fetal supraventricular tachycardia in 26 weeks of gestation before
prenatal treatment. Fetal ventricular rate (213 bets per minute) in
M-mode presentation
Wodobrzusze u p³odu z czêstoskurczem nadkomorowym – przekrój
poprzeczny jamy brzusznej u p³odu w prezentacji 2D
Ascites at fetus with supraventricular tachycardia – fetal abdominal
transverse view in 2D presentation
RYCINA 3.
FIGURE 3.
!$
Czêstoœæ akcji serca po leczeniu. Zapis czêstoœci akcji serca
w têtnicy pêpowinowej w prezentacji 2DD – 171 uderzeñ na
minutê
Fetal heart rate after treatment. Fetal heart rate in umbilical artery in 2DD presentation – 171 beats per minute
Respondek-Liberska M., Jarosik K., Janiak K. i wsp.
Losy p³odów z tachyarytmiami >200/min
Pol. Przegl. Kardiol., 2006, 8, 1, 35-39
kami ³ódzkimi nie analizowano w tej pracy dok³adniej sposobu rozwi¹zania ci¹¿ ani wskazañ do ciêcia cesarskiego (CS).
Wyniki
W terapii u p³odów stosowano przede wszystkim digoksynê, ale tak¿e sotalol, amiodaron, ajmalinê, propafenon, w standardowych dawkach, podaj¹c leki ciê¿arnej do¿ylnie lub doustnie. W 3 przypadkach zastosowano tak¿e terapiê bezpoœrednio do pêpowiny p³odu (w ICZMP, prof. K. Szaflik).
Przeœledzono retrospektywnie losy badanych p³odów (tab. I).
W 4 przypadkach nie da³o siê ustaliæ dalszych losów p³odów.
W 20% ci¹¿e ukoñczono po ustaleniu rozpoznania u p³odu
przed w³¹czeniem terapii. W 65% podjêto próbê leczenia in
utero, a u 11% zastosowano jedynie monitorowanie stanu
p³odu. W tej ostatniej grupie, wstawki czêstoskurczu by³y krótkie, bez objawów niewydolnoœci kr¹¿enia u p³odów, a arytmia
by³a przez nie dobrze tolerowana. W tej grupie stwierdzono wrodzone wady serca: zespó³ Ebsteina i ubytek przegrody miêdzykomorowej (VSD) w czêœci miêœniowej.
Terapiê u p³odów d³u¿sz¹ ni¿ 7 dni zastosowano ³¹cznie
u 59 p³odów (tab. II). W 13% dosz³o do zgonu p³odów lub noworodków (³¹cznie u 8 pacjentów, w tym u 1 z têtniakiem lewej
komory serca, u 1 z guzem serca, u 4 z wodobrzuszem, u jednego z podejrzeniem zapalenia miêœnia sercowego oraz u jednego p³odu bez innych anomalii – zgon p³odu wi¹zano ze zwiêkszeniem dawki sotalolu). W 76% uzyskano umiarowienie rytmu
serca p³odu przed porodem. W 3% obserwowano wystêpowanie czêstoskurczu u noworodka, ale ustêpuj¹ce w czasie pierwszych dni ¿ycia, a u 8% obserwowano uporczywe zaburzenia rytmu wymagaj¹ce d³ugotrwa³ej hospitalizacji i z³o¿onej farmakoterapii w Klinice Kardiologii Dzieciêcej ICZMP, w Klinice Kardiologii Dzieciêcej UM w £odzi oraz w Centrum Zdrowia Dziecka.
Przeœledzono równie¿ losy p³odów, u których po³o¿nicy
zdecydowali o zakoñczeniu ci¹¿y w czasie 48 godzin po postaTABELA I:
TABLE I:
wieniu diagnozy kardiologicznej (tab. III). Œredni wiek tych p³odów wynosi³ 35 tygodni. Tylko u 28% p³odów obserwowano
utrzymywanie siê czêstoskurczu po urodzeniu, natomiast
u 72% czêstoskurcz ust¹pi³ ca³kowicie, b¹dŸ wystêpowa³y pojedyncze skurcze dodatkowe. Na uwagê zas³uguje fakt, i¿ w tej
grupie noworodków odnotowano: wrodzone zapalenie p³uc,
osteomyelitis, pasma Ladda wymagaj¹ce interwencji chirurgicznej, miernego stopnia. Po wykonaniu ciêcia cesarskiego
u jednego noworodka nast¹pi³ zgon w czasie 24 godzin, a badanie autopsyjne potwierdzi³o sugestie z badania prenatalnego w kierunku zapalenia miêœnia sercowego.
Omówienie
W dotychczasowym piœmiennictwie dotycz¹cym czêstoskurczów u p³odu poza aspektem diagnostycznym, analizowano przede wszystkim efekty terapii wewn¹trzmacicznej. Celem
naszej analizy by³o zestawienie danych z dwóch ³ódzkich oœrodków zajmuj¹cych siê kardiologi¹ prenataln¹, obrazuj¹cych zarówno ich sukcesy terapeutyczne, jak i niepowodzenia. Na
szczególn¹ uwagê zas³uguje wysoki odsetek monitorowanych
pacjentów, dotycz¹cy 96% badanych p³odów (tab. I), co jest
zwi¹zane z d³ugoletnim wypracowanym schematem organizacyjnym pracy tych oœrodków.
W wiêkszoœci przypadków czêstoskurcz wystêpowa³ u p³odu z sercem o prawid³owej budowie strukturalnej. Sporadycznie obserwowano dodatkowe anomalie kardiologiczne, takie
jak zespó³ Ebsteina, VSD czy guz serca, co jest zgodne z obserwacjami Zielinsky’ego i wsp. (6).
W wiêkszoœci omawianych przypadków czêstoskurcz wystêpowa³ u p³odów z ci¹¿y pojedynczej, a tylko w jednym przypadku taki czêstoskurcz oberwano przy ci¹¿y mnogiej (u jednego
z bliŸni¹t). Podobne obserwacje publikuj¹ inni autorzy (7).
W grupie badanych przez autorów pracy p³odów, skuteczne leczenie czêstoskurczu osi¹gnêto ³¹cznie u ok. 79% pacjen-
Losy badanych p³odów z czêstoœci¹ akcji serca (FHR) powy¿ej 200/min
Outcome of fetuses with fetal heart rate (FHR) >200/min
Liczba p³odów / Number of fetuses
91
100%
Brak noworodkowego follow-up / Neonatal follow-up
Rozwi¹zanie ci¹¿y po postawieniu diagnozy / Missing delivery after fetal echo
Leczenie in utero / Treatment in utero
Monitorowanie stanu p³odu bez farmakoterapii / Fetal echo monitoring without pharmacotherapy
4
18
59
10
4,4%
19,8%
64,8%
11%
TABELA II:
TABLE II:
Losy p³odów poddanych terapii
Outcome fetuses after prenatal treatment
Liczba p³odów / Number of fetuses
59
100%
Brak efektu zgon p³odu / No effect – fetal demise
Brak efektu zgon noworodka / No effect – neonatal demise
Umiarowienie przed porodem / Effect of treatment before the delivery
SVT ustêpuj¹cy do 4 doby ¿ycia / SVT gone by 4th day of life
SVT >2 tygodni / SVT persistent for more >2 weeks
6
2
44
2*
5
10,2%
3,4%
74,5%
3,4%
8,5%
SVT – czêstoskurcz nadkomorowy / supraventricular tachycardia
* dobry efekt terapii digoksyn¹ u jednego noworodka z zespo³em Wolffa-Parkinsona-White’a / good result of fetal digoxin therapy in a single neonate with Wolff-Parkinson-White syndrome
TABELA III:
TABLE III:
Losy 18 p³odów nieleczonych przed porodem – ci¹¿e ukoñczone w czasie 48 godzin od badania echokardiograficznego (œredni wiek p³odów – 35 hbd)
Outcome of 18 fetuses without treatment before birth – pregnancies finished within 48 hours after fetal echocardiography (fetal middle age – 35 weeks of pregnancy)
Czêstoskurcz nadkomorowy po porodzie / Supraventricular tachycardia after delivery
Skurcze dodatkowe przedwczesne po porodzie / Premature atrial contractions after delivery
Bez arytmii / No arrhythmia
Inne anomalie u noworodków / Other anomalies in neonates
£¹cznie / Total
5*
5
4**
4***
18
27,8%
27,8%
22,2%
22,2%
100%
* w jednym przypadku zgon noworodka w czasie 24 godzin / in one case neonatal demise within 24 h after delivery
** wodonercze / hydronephrosis
*** hipokalcemia, osteomyelitis, pasma Ledda, zapalenie p³uc + hiperbilirubinemia / hypocalcemia, osteomylitis, Ledd’s anomaly, pneumonia + hyperbilirubinemia
!%
Respondek-Liberska M., Jarosik K., Janiak K. et al.
Outcome of fetuses with tachyarrhythmias >200/min
!&
tów (u 76% ust¹pienie arytmii przed porodem, u 3% ust¹pienie arytmii w czasie pierwszych 4 dni ¿ycia po porodzie). Skutecznoœæ terapii przez³o¿yskowej oceniana jest w piœmiennictwie na 60-80%. W terapii zastosowano leki podobne do tych,
jakie podawali swoim pacjentom autorzy innych doniesieñ, stosuj¹c siê do klasycznych zaleceñ (8-10), ale bez flekainidu
(11).
Wed³ug danych z literatury dwuoœrodkowe badania przeprowadzone w Anglii i w Niemczech wykaza³y istotn¹ statystycznie ró¿nicê dotycz¹c¹ wieku ci¹¿owego, w którym rozpoznawany by³ czêstoskurcz nadkomorowy (supraventricular tachycardia – SVT), w porównaniu do trzepotania przedsionków
– œredni wiek wykrywania SVT oceniany by³ na ok. 30 hbd, natomiast w przypadku trzepotania przedsionków na ok. 32 hbd
(12). Podobne wyniki uzyskano w pracy analizuj¹cej doœwiadczenia oœrodka amerykañskiego i holenderskiego (13). Autorzy wi¹¿¹ to m.in. z faktem czêstszego wystêpowania bloku
przedsionkowo-komorowego wysokiego stopnia, co mo¿e utrudniaæ rozpoznanie trzepotania przedsionków.
Œredni wiek ci¹¿owy podczas badania echokardiograficznego, wykrywaj¹cego tachyarytmie, oceniany w grupie p³odów badanych w ³ódzkich oœrodkach wynosi³ 32 hbd (od 22 do
40 hbd); analizowany osobno dla SVT wynosi³ œrednio 32 hbd,
natomiast dla trzepotania przedsionków – 30 hbd, tak wiêc obserwacje autorów niniejszej publikacji ró¿ni¹ siê od podawanych w piœmiennictwie.
W leczeniu wiêkszoœci omawianych przypadków zastosowano digoksynê, jako lek pierwszego rzutu – jest to ogólnie
przyjêty schemat leczenia stosowany przez wielu autorów (1,
2, 14, 15).
W 3 przypadkach (3,1%) leki podawano bezpoœrednio do
naczyñ pêpowinowych. Z podobn¹ czêstoœci¹, taki sposób podawania leków stosowano w innych oœrodkach – Simpson
i wsp. bezpoœrednie podanie zastosowali u 4 p³odów (3%) na
127 przebadanych (1); podawano amiodaron, verapamil lub
flekainid bezpoœrednio do kr¹¿enia p³odu przez naczynia pêpowinowe. Kohl i wsp. (16) opisuj¹ równie¿ pomyœlne wyniki takiego sposobu podawania adenozyny w grupie p³odów z czêstoskurczem komorowym, gdzie szybko uzyskany efekt powrotu rytmu zatokowego by³ podtrzymywany za pomoc¹ digoksyny i flekainidu. Leczenie takie mo¿e byæ korzystne w przypadku p³odów z obrzêkiem nieimmunologicznym (16).
U 11% pacjentów poddanych terapii prenatalnej w ³ódzkich
oœrodkach, stwierdzano po porodzie wystêpowanie SVT i istnia³a koniecznoœæ dalszej farmakoterapii. W grupie, w której nie
stosowano leczenia prenatalnego i ci¹¿e zakoñczono w ci¹gu
48 godzin od badania echokardiograficznego i postawienia diagnozy – odsetek ten wynosi³ 28%, co mog³oby uzasadniaæ podjêcie próby terapii u p³odu nawet w okresie oko³oporodowym.
W pracach innych autorów odsetek ten by³ znacznie wy¿szy
– 57% noworodków z grupy p³odów bez obrzêku wymaga³o leczenia przeciwarytmicznego (1). Równie¿ praca autorów angielskich podaje wy¿szy ni¿ stwierdzany przez autorów niniejszej
pracy odsetek nawrotów – 48% (17).
W analizowanej przez nas grupie stwierdzono 13% zgonów
pacjentów (p³odów i noworodków); w tym w grupie p³odów odsetek ten wynosi³ 10%. Wyniki uzyskane na podstawie badañ
w ³ódzkich oœrodkach kardiologii prenatalnej, s¹ zbli¿one do
wartoœci uzyskanych przez Krappa i wsp. (12). Autorzy ci przypadki zgonów z powodu trzepotania przedsionków ocenili na
8,9%, a SVT by³ przyczyn¹ œmierci 8% pacjentów. Równie¿ inne doniesienia odnotowuj¹ odsetek zgonów na tym samym poziomie – praca autorów w³oskich ocenia go w grupie p³odów
leczonych prenatalnie z powodu tachyarytmii na 12,2% (18).
Jedynie wyniki badañ Lisowskiego i wsp. (13) wykazuj¹ ni¿szy
odsetek œmiertelnoœci – 6,8%. Niew¹tpliwie, na przestrzeni lat,
postêp w echokardiograficznych metodach wykrywania i ró¿ni-
Pol. Przegl. Kardiol., 2006, 8, 1, 35-39
cowania oraz w leczeniu tachyarytmii spowodowa³ zmniejszenie
prenatalnych zgonów. Wed³ug pracy opublikowanej w 1991 r.
przez Allan i wsp. – odsetek zgonów p³odów z czêstoskurczem
waha³ siê 15 lat temu od 20 do 50% (19).
Krapp i wsp. (12) w swoim doniesieniu dokonali ciekawej
analizy porównuj¹c odsetek zgonów prenatalnych do zgonów
w okresie noworodkowych osobno w przypadku SVT i migotania
przedsionków. Okaza³o siê, ¿e w przypadku migotania przedsionków tylko 25% zgonów stwierdzono w okresie prenatalnym,
w porównaniu do 60% zgonów prenatalnych w przypadku SVT.
Krapp i wsp., podobnie jak i Kleinman i wsp. (12, 20) wi¹¿¹ to
z czêstszym wystêpowaniem anomalii kardiologicznych u p³odów
z SVT, co potwierdzaj¹ tak¿e badania Lisowskiego i wsp. (13).
Znajduje to odzwierciedlenie tak¿e w badaniach autorów prezentowanej tutaj pracy. Wœród 8 zgonów u 3 pacjentów stwierdzano inne nieprawid³owoœci w uk³adzie kr¹¿enia – w 1 przypadku
têtniak lewej komory serca, u 1 p³odu – guz serca i u 1 – zapalenie miêœnia sercowego.
W czêœci przypadków istnieje koniecznoœæ wczeœniejszego
zakoñczenia ci¹¿y u p³odów z czêstoskurczem ze wzglêdu na
obecnoœæ po³o¿niczych wyk³adników zagro¿enia stanu p³odu.
Spoœród 91 ocenianych przez autorów tego badania p³odów,
w 8 przypadkach (20%) ci¹¿e ukoñczono w czasie 48 godzin
od postawienia rozpoznania tachyarytmii. W tej grupie p³odów
w 72% zakoñczenie ci¹¿y, bez próby podjêcia terapii prenatalnej, wi¹za³o siê z efektem przerwania czêstoskurczu. W tej grupie czêstoskurcz u noworodka by³ obecny po porodzie tylko
w 28% przypadków.
Aspekt analizy dokonanej przez autorów omawianego badania jest nowatorski i podkreœla koniecznoœæ ka¿dorazowego rozwa¿ania wraz z po³o¿nikiem decyzji o w³¹czeniu terapii
przez³o¿yskowej lub ukoñczenia ci¹¿y bez leczenia. Oba warianty mog¹ siê przyczyniæ do przerwania czêstoskurczu.
Przedstawione wyniki wskazuj¹ na istotn¹ rolê wspó³pracy miêdzy lekarzami: od wykrycia czêstoskurczu przez po³o¿nika, poprzez ustalenie typu czêstoskurczu w oœrodku referencyjnym, do wspólnego zaplanowania dalszego postêpowania.
Osi¹gniêciem kardiologii p³odowej jest wczesne stosowanie odpowiedniej farmakoterapii przez³o¿yskowej oraz wspó³praca
z po³o¿nikiem pozwalaj¹ca na podjêcie optymalnej decyzji odnoœnie kontynuacji lub zakoñczenia ci¹¿y w przypadku czêstoskurczu u p³odu.
Wnioski
1. W 79% analizowanych przypadków czêstoskurczu u p³odów zastosowana terapia by³a skuteczna.
2. U wiêkszoœci p³odów z czêstoskurczem nie stwierdzono
wspó³istniej¹cych anomalii strukturalnych serca.
3. Ust¹pienie czêstoskurczu zwi¹zane z ukoñczeniem ci¹¿y
w terminie oko³oporodowym mia³o miejsce w 72% przypadków.
Piœmiennictwo
1. Simpson J.M., Sharland G.K.: Fetal tachycardias: management and outcome
of 127 consecutive cases. Heart, 1998, 79, 576-581.
2. Stañczyk J.: Ocena echokardiograficzna zaburzeñ rytmu serca p³odu. Przegl.
Pediatr., 1993, 23, supl., 255-259.
3. Naheed Z.J., Strasburger J.F., Deal B.J. i wsp.: Fetal tachycardia: mechanism
and predictors of hydrops fetalis. J. Am. Coll. Cardiol., 1996, 27, 1736-1740.
4. Gembruch U., Krapp M., Baumann P.: Changes of venous blood flow velocity
waveforms in fetuses with supraventricular tachycardia. Ultrasound. Obstet.
Gynecol., 1995, 5, 394-399.
5. Chao R.C., Ho E.S., Hsieh K.S.: Fetal atrial flutter: prenatal echocardiographic
detection and management. Am. Heart J., 1992, 124, 1095-1098.
6. Zielinsky P., Dillenburg R.F., de Lima G.O., Zimmer L.P.: Fetal supraventricular
tachyarrhythmias. Experience of a fetal cardiology referral center. Arq. Bras.
Cardiol., 1998, 70, 337-340.
Pol. Przegl. Kardiol., 2006, 8, 1, 35-39
7. Tanawattanacharoen S., Uerpairojkit B., Prechawat S., Manotaya S.: Intrauterine therapy for fetal supraventricular tachycardia in a twin pregnancy. J.
Obstet. Gynaecol. Res., 2005, 31, 94.
8. Jaeggi E., Fouron J.C., Drblik S.P.: Fetal atrial flutter: diagnosis, clinical features, treatment, and outcome. J. Pediatr., 1998, 132, 335-339.
9. Stañczyk J., Kowalska-Koprek U., Kierzkowska B., Niewiadomska-Jarosik K.:
Prenatalna diagnostyka zaburzeñ rytmu i przewodnictwa. Ginekol. Pol.,
2004, 75, 124-127.
10. Respondek M., Szeligowski M., Wilczyñski J. i wsp.: Digoxin therapy of fetus.
Arch. Perinat. Med., 1996, 1, 31-36.
11. Anderson J.L., Jolivette D.M., Fredell P.A.: Summary of efficacy and safety of flecainide for supraventricular arrhythmias. Am. J. Cardiol., 1988, 62, 62D-66D.
12. Krapp M., Kohl T., Simpson J.M. i wsp.: Review of diagnosis, treatment, and
outcome of fetal atrial flutter compared with supraventricular tachycardia.
Heart, 2003, 89, 913-917.
13. Lisowski L.A., Verheijen P.M., Benatar A.A.: Atrial flutter in the perinatal age
group: diagnosis, management and outcome. J. Am. Coll. Cardiol., 2000, 35,
771-777.
14. Respondek-Liberska M.: Echokardiografia i kardiologia p³odu. Makmed,
Gdañsk 1998, 113-114.
Respondek-Liberska M., Jarosik K., Janiak K. i wsp.
Losy p³odów z tachyarytmiami >200/min
15. Allan L.D., Anderson R.H., Sullivan I.D. i wsp.: Evaulation of fetal arrhythmias
by echocardiography. Br. Heart J., 1983, 50, 240-245.
16. Kohl T., Tercanli S., Kececioglu D., Holzgreve W.: Direct fetal administration of
adenosine for the termination of incessant supraventricular tachycardia.
Obstet. Gynecol., 1995, 85, 873-874.
17. Simpson J.M., Milburn A., Yates R.W. i wsp.: Outcome of intermittent tachyarrhythmias in the fetus. Pediatr. Cardiol., 1997, 18, 78-82.
18. Fesslova V., Villa L., Kustermann A.: Long-term experience with the prenatal
diagnosis of cardiac anomalies in high-risk pregnancies in a tertiary center.
Ital. Heart J., 2003, 4, 855-864.
19. Allan L.D., Chita S.K., Sharland O.K.: Flecainide in the treatment of fetal tachycardias. Br. Heart J., 1991, 65, 46-48.
20. Kleinman C.S., Nehgeme R., Copel J.A.: Fetal cardiac arrhythmias: diagnosis and therapy. [w:] Creasy R.K., Resnik R. (red.): Maternal-fetal medicine.
Wyd. 4, WB Saunders Co, Philadelphia 1999, 301-318.
Praca wp³ynê³a do Redakcji: 2005-08-27. Zaakceptowano do druku: 2005-11-09.