„Bogactwo kulturowe regionu Małopolski w działaniach

„Bogactwo kulturowe regionu Małopolski w działaniach edukacyjnych”
Edukacja regionalna odgrywa ważną rolę w kształceniu i wychowaniu młodego
pokolenia, bowiem wyposaża ucznia w zasób wiedzy o własnym regionie w powiązaniu
z szerszą rzeczywistością narodową, wprowadza w świat wartości i dziedzictwa kulturowego
regionu oraz kształtuje jego osobowość. Podejmowanie różnorodnych działań w szkołach
i placówkach w tym zakresie pomaga wychować człowieka świadomego i dokonującego
trafnych wyborów w dzisiejszej rzeczywistości, aktywizuje do uczestnictwa w życiu
wspólnoty lokalnej oraz wpływa na pomnażanie i prezentowanie walorów własnego regionu.
W dniu 19 czerwca 2012 r. w Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej
w Nowym Targu odbyła się wojewódzka konferencja nt. „Bogactwo kulturowe regionu
Małopolski w działaniach edukacyjnych”. Organizatorami przedsięwzięcia mającego na
celu eksponowanie i promowanie regionalnego dziedzictwa Małopolski byli Aleksander
Palczewski - Małopolski Kurator Oświaty, reprezentowany przez Grzegorza Barana
Wicekuratora Oświaty oraz prof. dr hab. Stanisław
Hodorowicz - Rektor Uczelni. Patronat honorowy objął
Marek Sowa - Marszałek Województwa Małopolskiego.
Uczestników konferencji, przedstawicieli uczelni wyższych, władz samorządowych,
dyrektorów szkół i placówek, nauczycieli i uczniów witała - zgodnie z góralską tradycją Muzyka Włodzimierza Majerskiego, działająca przy Szkole Podstawowej w Krauszowie (Del.
Nowy Targ). Nuty skalnego Podhala w wykonaniu dzieci i młodzieży wprowadziły zebranych
w klimat konferencji, natomiast jej rozpoczęcie obwieścił sygnał wygrany na trombicie
(ludowym instrumencie pasterskim) przez Jana Kubika, krościeńskiego regionalistę, który
muzyczne pasje łączy z wyszywaniem góralskich strojów i przekazuje to młodemu pokoleniu.
Scena w auli Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu,
przyozdobiona w góralskie chusty, w używane niegdyś sprzęty gospodarstwa domowego,
pozyskane ze szkolnych kącików regionalnych oraz kwiaty orawskie wykonane przez
uczniów Szkoły Podstawowej Nr 1 w Zubrzycy Górnej (Del. Nowy Targ), stała się miejscem
prezentacji obrzędów, tradycji, tańca, muzyki, śpiewu oraz stroju regionalnego,
przygotowanych przez uczniów małopolskich szkół, reprezentujących obszary
funkcjonowania poszczególnych Delegatur Kuratorium Oświaty w Krakowie.
Młodzież z Zespołu Szkół w Porąbce Uszewskiej (Del. Tarnów) przedstawiła
fragment obrzędu weselnego na podstawie „Chłopów” Władysława Reymonta. Scenkę
rodzajową, ukazującą oczepiny panny młodej, tworzył śpiew i korowodowy taniec druhen.
„Matulu moja, śliczną córę masz.
Oj, nie wydawaj byle za jakiego,
Jej urody żal.”
„Bo jej uroda, jak bystra woda.
A jej liczeńka ślicznie promienieją,
Jak w stawie róża.”
Regionalny Zespół „Małe Podegrodzie” działający od 58 lat przy Zespole Szkół
Podstawowo - Gimnazjalnych w Podegrodziu (Del. Nowy Sącz) swoim żywym tańcem
i muzyką ukazał bogate dziedzictwo i piękno folkloru lachowskiego. Zespół promuje swój
region w kraju i za granicą.
Dziecięcy Zespół Regionalny „Babiogórcy” ze Szkoły Podstawowej nr 5 w Zawoi Gołyni (Del. Wadowice) zaprezentował ciekawy zwyczaj związany z „Imieninami Krzesne
Matki”.
Barwne odświętne stroje, tzw. „kościelne” z przełomu XIX/XX wieku i piękny śpiew
dzieci wzbudziły aplauz publiczności. Zespół działa od 1963 r. i prezentuje autentyczne pieśni,
tańce, melodie z regionu babiogórskiego.
Wiązankę tańców krakowskich przeplecioną barwnym korowodem prowadzonym
przez Lajkonika przedstawili uczniowie Szkoły Podstawowej w Bolechowicach (Kraków).
Dzięki ich występowi uczestnicy konferencji mogli poczuć atmosferę Krakowskiego Rynku
i przypomnieć sobie legendy z nim związane.
Muzyczno - taneczna inscenizacja „Hej na Krakowskim Rynku”
„Były casy były, ale sie minyły” to tytuł prezentacji folkloru
pienińskiego
przygotowanej
przez
młodzież
Liceum
Ogólnokształcącego w Zespole Szkół w Krościenku nad
Dunajcem (Del. Nowy Targ). Szkoła realizując zadania z zakresu
edukacji regionalnej współpracuje ze Związkiem Podhalan,
zespołami regionalnymi i twórcami ludowymi.
Prezentacje dorobku artystycznego dziecięcych i młodzieżowych zespołów
kultywujących tradycje małych ojczyzn spotkały się z zainteresowaniem publiczności
i dostarczyły niezapomnianych wrażeń.
W bogatym programie konferencji znalazły się również ciekawe wykłady, których
tematyka koncentrowała się wokół zagadnień istotnych dla edukacji regionalnej.
Zaproszenie do podzielenia się swoimi refleksjami na temat „Obrzędowości dorocznej
w edukacji regionalnej dzieci i młodzieży” przyjęła dr Urszula Janicka - Krzywda
reprezentująca Polskie Towarzystwo Ludoznawcze w Krakowie. W swoim wystąpieniu
zwróciła uwagę na fakt, iż obrzędowość jest już w tradycyjnej formie niedostępna. Obecnie jak twierdzi - stanowi ona mieszankę tradycji regionalnej, polskiej i ogólnoeuropejskiej.
Prelegentka podkreśliła rolę szkół, domów kultury, zespołów regionalnych, jako instytucji
przejmujących funkcje przekazu międzypokoleniowego, które poprzez odpowiednie działania
mają szansę młode pokolenie tej obrzędowości nauczyć. Dr Janicka - Krzywda, zwracając się
do nauczycieli, instruktorów, animatorów kultury wskazała, iż „Ważne jest, aby ten przekaz
odbywał się w sposób prawidłowy, żeby nie była to dowolna stylizacja, ale autentyczna
tradycja”.
„Muzyka tradycyjna między przeszłością a współczesnością” to temat wykładu
dr Bożeny Lewandowskiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka omówiła zmiany
zachodzące w muzyce na przestrzeni lat oraz przyznała, że tradycyjna muzyka ludowa
obecnie zamiera, a zdecydowana większość jej prezentacji dokonuje się na scenie w czasie
różnych form aktywności regionalnej. Uczestnicy konferencji mieli okazję wysłuchać śpiewu
Jana Sabały Krzeptowskiego, zapisanego na woskowych wałkach w 1904 r. przez etnografa
Romana Zawilińskiego, które stanowią najstarszy dokument dźwiękowy folkloru wokalnego.
Wyniki badań przeprowadzonych wśród studentów Podhalańskiej Państwowej
Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu na temat znajomości wyrazów
charakterystycznych dla regionu Małopolski stały się inspiracją rozważań podjętych przez
dr Barbarę Zgamę „Z małopolskiego podwórka – o regionalizmach”.
Dr Anna Mlekodaj - prorektor Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły
Zawodowej w Nowym Targu uczyniła swój wykład zatytułowany „Świadomość regionalna
wśród młodzieży podhalańskiej” odpowiedzią na pytania badawcze. Jak zauważyła, młodzież
jest zainteresowana kulturą własnego regionu, w związku z czym, należy wspierać
merytorycznie szkoły w prowadzonych przez nie działaniach z zakresu edukacji regionalnej.
Dzieci i młodzież prezentująca swój dorobek regionalny, jak również prelegenci
zostali obdarowani upominkami, które stanowiły obrazki malowane na szkle przez uczniów
Zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum Nr 1 w Białym Dunajcu oraz materiały
reklamowe związane z Podhalem, Spiszem i Orawą, przekazane przez samorządy gminne
powiatu tatrzańskiego i nowotarskiego.
Organizatorzy konferencji zadbali, aby jej uczestnicy mogli nie tylko posłuchać
i zobaczyć to, co stanowi o bogactwie kulturowym regionu Małopolski, ale także poznać jego
smaki zamknięte w produktach regionalnych (serach, oscypkach, korbocach, moskolach,
chlebie, smalcu, wyrobach wędliniarskich) przekazanych do degustacji przez miejscowe
zakłady i firmy oraz Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nowym Targu.
Aranżację „góralskiego stołu” i obsługę gości zapewnili, między innymi, uczniowie Zespołu
Szkół Zawodowych i Placówek w Krościenku nad Dunajcem.
Konferencję zakończył występ Dziecięcego Zespołu Regionalnego „Majeranki”
z Chabówki (Nowy Targ), który od 2005 r. zrzesza dzieci w wieku od 6 - 15 lat z wielu
miejscowości.
Uczestnikom konferencji za miłą i serdeczną atmosferę dziękowali prowadzący
spotkanie: Stanisław Łukaszczyk - wójt Gminy Bukowina Tatrzańska oraz Dorota Majerczyk
etnolog – założycielka i kierownik artystyczny Zespołu „Majeranki”.
Opracowanie: Aniela Kasiniak - st. wiz. Kuratorium Oświaty w Krakowie
Zdjęcia: Stanisław Gał