STRESZCZENIE Procesy tektoniki intrakontynentalnej

Streszczenie
Procesy tektoniki intrakontynentalnej zachodzące podczas orogenezy hercyńskiej są analizowane na
podstawie danych z dziedziny geologii strukturalnej, petrologii metamorficznej i geochronologii. Ta metoda
jest stosowana do badania różnych poziomów skorupy ziemskiej w dwóch masywach orogenu hercyńskiego
– w kopule Orlicy-Śnieżnika w Sudetach (Chechy-Polska) i w Wogezach (Francja) – aby zrekonstruować ich
historię paleozoiczną. W dewonie, aktywność stref subdukcji powoduje lokalnie wytworzenie się basenów
załukowych, ale przede wszystkim powoduje zgrubienie skorupy ziemskiej na obszarze intrakontynentalnym.
W obu masywach, skorupa ziemska jest formowana poprzez amalgamację kawałków allochtonicznych
i autochtonicznych. Następnie, kolizja dewońsko-karbońska prowadzi do polifazowej ewolucji tektonometamorficznej. Na początku wczesnego karbonu, na skutek fałdowania o dużej amplitudzie mają miejsce
pionowe ruchy w skorupie ziemskiej, które powodują umieszczenie obok siebie środkowej i dolnej warstwy
skorupy. W następstwie tego zjawiska dokonuje się lokalne spłaszczenie w skorupie środkowej, które powoduje
wytworzenie się ważnej nieciągłości w orogenie. Obecność tej nieciągłości sprawia, że tylko górna warstwa
skorupy ziemskiej jest deformowana podczas następnego fałdowania, ale nie dolna skorupa. Późniejsze
mechanizmy ekstensji też opierają się na tej nieciągłości. Pod koniec wczesnego karbonu, ekshumacja całego
systemu następuje z powodu procesu spłaszczenia i deformacji współosiowej w sercu orogenu, a także procesu
osuwania dolnej skorupy na krawędzi orogenu. W ramach orogenezy hercyńskiej, ewolucja Sudetów wydaje
się być opanowana przez zamknięcie basenu Saksoturyngii na północy. Podstawa Wogezów, przeciwnie,
podlega wpływowi dwóch subdukcji: basenu Saksoturyngii na zachodzie i Oceanu Paleotetydy na południu,
zanim podda się skutkom zamknięcia basenu renohercyńskiego. Mechanizmy opisane w tej pracy, ukazują, że
charakter procesów tektoniki intrakontynentalnej tylko nieznacznie zmienił się podczas fanerozoiku.
Słowa kluczowe : tektonika intrakontynentalna, orogeneza hercyńska, kopula Orlicy-Śnieżnika, Wogesy, geologia
strukturalna, petrologia metamorficzna, geochronologia.