Stanowisko Copa-Cogeca w sprawie marnotrawienia żywności

DA(12)1920:4
Stanowisko Copa-Cogeca w sprawie
marnotrawienia żywności
Copa - Cogeca | European Farmers European Agri-Cooperatives
61, Rue de Trèves | B - 1040 Bruxelles | www.copa-cogeca.eu
EU Transparency Register Number | Copa 44856881231-49 | Cogeca 09586631237-74
Bruksela, 20 kwietnia 2012
Stanowisko Copa-Cogeca w
sprawie marnotrawienia żywności
Główne przesłanie:
a. Copa i Cogeca zdają sobie sprawę z faktu, że kwestia marnotrawienia żywności jest
problemem globalnym, d otyczącym całego łańcucha żywnościowego. Dzięki
współprac y i skoordynowanym działaniom wszystkic h podmiotów można poc zynić postępy w
tym temac ie. Prowadzone działania powinny jednakże być zróżnic owane w zależnośc i od
podmiotu, rodzaju żywnośc i i przewidzianego sposobu konsumpc ji, tak aby były one
prowad zone tam, gd zie są one najbard ziej potrzebne i gd zie mogą przynieść
konkretne wyniki. Przyszłe działania w ramac h Planu działania na rzecz zasobooszczędnej
Europy1 powinny zostać dostosowane do aktualnej sytuacji.
b. Ponad to pragniemy pod kreślić, że d ebata powinna obracać się wokół
definicji "marnotrawienia" (które odnosi się do zac howania poszc zególnyc h osób) i nie
zajmować się w związku z tym kwestią "odpadów" (które obejmują produkty wyrzuc one lub
zniszc zone). Odpady są już objęte wspólnotowymi przepisami (ramowa dyrektywa w sprawie
odpadów). Rozróżnienie to pozwoli na ukierunkowanie działań w łańcuchu żywnościowym (jak
wspomniano powyżej).
c. Optymalna gospodarka zasobami pozwala rolnikom na ogranic zenie strat w gospodarstwie.
Europejscy rolnicy już często zarząd zają marnotrawieniem. To interesy gospodarc ze
dyktują wybory rolników, więc ci nie mają żadnego powodu aby odrzucać wartościowe
produkty. Jeśli dany produkt nie spełnia norm ustanowionych przez rozporządzenia lub rynek
i nie może zostać przeznac zony do bezpośredniej konsumpc ji, jest on przetwarzany. Jeśli
przetwórstwo również nie jest możliwe, zostaje on wykorzystany do produkc ji pasz, bioenergii
lub zostaje zmieszany z glebą w celu zwiększenia zawartości materii organicznej w glebie.
d. Ponieważ produkcja rolna przynosi względnie niewielkie zyski, rolnicy zwracają
tym większą uwagę na wymagania rynku i konsumentów.
- Bardzo c zęsto rolnic y są gospodarc zo zależni od swoic h partnerów handlowyc h. W związku z
tym muszą oni zoptymalizować swoje możliwości dostosowania produkcji do wymagań rynku i
konsumentów.
- Należy tu przypomnieć, że warunki dostępu do rynku produktów rolnyc h są obwarowane
wysokimi europejskimi normami produkc ji, które gwarantują konsumentom bezpiec zeństwo
żywności, jakość produktów i przestrzeganie wymagań środowiska.
Copa-Cogeca pragnie wyrazić swoje obawy w związku z intencjami Parlamentu
Europejskiego, których celem jest wd rożenie przepisów, które mogą bezpośred nio
wpłynąć na unijnych rolników: obawiamy się, że takie instrumenty nieproporc jonalnie
zwiększą obciążenia administracyjne i finansowe w stosunku do potencjalnych korzyści. Naszym
zdaniem, wszystkie projekty mając e na c elu zaostrzenie obowiązując yc h przepisów są
nieuzasadnione (biorąc pod uwagę włożone już wysiłki) oraz nieskuteczne.
Konkretne obserwacje
1. Definicje
1 Patrz komunikat Komisji Europejskiej Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy COM(2011) 571
[COM(11)7056 (rev.1)]
"Odpady" to produkt, który został odrzuc ony lub zniszc zony, "marnotrawienie" odnosi się do
zac howania poszc zególnyc h osób, które polega na wyrzuc aniu żywnośc i jeszc ze zdatnej do
spożycia, z powodów ekonomicznych lub ze względu na termin zdatności do spożycia itd.)
Zgodnie z tą zasadą, wyrażenie "odpady" nie odnosi się do produkcji podstawowej i
w związku z tym pozostałości upraw nie stanowią przedmiotu dyskusji: uznaje się je
za zasoby naturalne ponieważ stanowią one c zęść obiegu węgla w przyrodzie i trafiają z
powrotem do gleby jako składniki odżywc ze dla roślin, c zyli pierwotne źródło materii
organicznej.
Przedmiotem dyskusji nie są:
- produkty spożywcze, które muszą zostać przetworzone przed konsumpcją
- produkty, które już zostały przerewaloryzowane ( np. wykorzystane jako pasze lub
przetworzone) nawet jeśli nie zostały one zebrane
- produkty niezebrane, pozostawione na polu, stanowiące część obiegu węgla w przyrodzie,
(zwłaszcza gdy sytuacja rynkowa jest na tyle niekorzystna, że plony muszą zostać zaorane)
2. Rola europejskich rolników w gospodarce zasobami naturalnymi
Charakterystyki i ograniczenia sektora rolnego (np. naturalne ogranic zenia,
niekorzystne zjawiska klimatyc zne, sezonowość produktów) to kluczowe elementy, które
rolnicy muszą poznać w c elu optymalizac ji gospodarki zasobami naturalnymi i zwiększenia
wydajnośc i produkc ji. Ponadto, rolnic y zmagają się z c oraz większą liberalizac ją rynku,
znac znymi wahaniami c en i wzrostem c en surowc ów. Czynniki te, wraz z niskimi c enami za
produkty podstawowe, sprawiają, że unijni rolnicy muszą zoptymalizować gospodarkę zasobami
w gospodarstwie. Dlatego też rolnicy starają się nie wyrzucać produktów.
Od dawna wkłada się wiele wysiłku nie tylko w zapobieganie ewentualnym stratom, lecz również
w ic h rewaloryzac ję poza tradyc yjnym łańc uc hem żywnośc iowym (przykłady: biomasa,
bioenergia, waloryzac ja w łańc uc hu pasz itd.). Tego typu działania stały się możliwe dzięki
większemu zróżnic owaniu produkc ji, postępowi tec hnologic znemu oraz zwiększonym i
wydajniejszym możliwościom składowania.
3. Działania sektora rolno-spożywczego mające na celu walkę z marnotrawieniem
żywności w łańcuchu żywnościowym
a. Należy tutaj podkreślić, że wspólnotowe mechanizmy publiczne obejmujące
gospodarcze organizacje rynkowe umożliwiają wydajne zarządzanie europejską produkcją
(zarówno ilośc iowe jak i jakośc iowe) oraz jej dostosowanie do popytu: mec hanizmy te są
szc zególnie użytec zne przy uprzedzaniu pojawiania się nadwyżek produktów na rynku i
zarządzaniu rynkiem, jeśli taka sytuacja jednak nastąpi 2.
b. Copa-Cogeca popiera nied awne wnioski ustawod awcze Komisji Europejskiej w
sprawie przyszłośc i WPR wzmacniające rolę organizacji prod ucentów, ich zrzeszeń i
organizacji międ zybranżowych w łańc uc hu rolno-spożywc zym: struktury te zwiększają
znajomość rynków (planowanie produkc ji, koordynac ja wprowadzania produktów do obrotu)
dzięki c zemu można uprzedzić pojawienie się nadwyżek na rynku (braku równowagi między
podażą a popytem).
2 Patrz "Wstępna reakcja europejskich rolników i spółdzielni rolniczych na wnioski ustawodawcze Komisji
Europejskiej" str. 7 [PAC(11)7038 (rev.10)].
c. Sprzeciwiamy się wszelkim propozycjom, które mogłyby d oprowad zić d o
zakwestionowania obowiązujących norm bezpieczeństwa żywności i jakości
produktów.
- Sprzec iwiamy się zwłaszc za propozyc jom mając ym na c elu usunięc ie niektóryc h
obowiązując yc h norm wprowadzania produktów do obrotu3, zakładając , że produkty
niespełniające tych norm nie są wyrzucane, a rewaloryzowane w łańcuchu żywnościowym4 lub w
łańcuchu pasz.
- Należy utrzymać obowiązujące normy bezpieczeństwa żywności.
Niemiej jednak można by przewidzieć działania pozwalające na lepszą kategoryzację produktów
ze względu na zagrożenie dla zdrowia ludzi5. Z drugiej strony, w ramach obowiązujących
przepisów, należy poszerzyć możliwości waloryzacji pozostałości pochod zących z
łańcucha żywnościowego, zwłaszc za w przypadku przepisów dotyc ząc yc h produktów
ubocznych pochodzenia zwierzęcego i białek zwierzęcych.
4. Trzeba prowadzić ukierunkowane działania w łańcuchu żywnościowym
Naszym zdaniem, walka z marnotrawieniem żywnośc i powinna skonc entrować się na
końcowych ogniwach łańcucha: w szc zególnośc i na konsumentac h/ gospodarstwac h
domowych, dystrybucji i zbiorowym żywieniu.
a. Należy ograniczyć niektóre praktyki stosowane przez d ystrybutorów, które
zachęcają do marnotrawienia żywności.6
b. Należy wzmocnić instrumenty i kampanie informacyjne skierowane d o
konsumentów: informując ic h o wartośc i produktów i sposobac h ic h stosowania. Należy
rac zej prowadzić działania edukacyjne oraz promować dobre praktyki wśród konsumentów, a
nie stygmatyzować niektóre rodzaje produktów, które mogą znajdować się u źródeł
marnotrawienia żywności.
Sprzec iwiamy się jednak ewentualnym instrumentom narzuc ając ym podwójne etykietowanie
produktów (wskazanie daty zdatnośc i do spożyc ia, terminu ważnośc i produktu i zalec anego
terminu spożyc ia), mając ym na c elu ogranic zenie marnotrawienia żywnośc i: z doświadc zeń
wynika, że tego typu instrumenty są nieskutec zne (konsumenc i c zęsto nieprawidłowo
interpretują zalec any termin spożyc ia. Podmioty wprowadzając e produkt do obrotu są
odpowiedzialne za bezpieczeństwo konsumentów i dlatego mają one tendencję do przesuwania
daty zdatnośc i do spożyc ia, itd.). Ponadto, instrumenty tego typu wyc hodzą na przec iw
działaniom mając ym na c elu zwiększanie odpowiedzialnośc i konsumentów w dziedzinie
ograniczania marnotrawienia żywności (przykład: należy uczulać konsumentów na to, jak ważne
jest utrzymanie "zimnego łańcucha", to konsument jest odpowiedzialny za produkt po otwarciu
opakowania, itd.).
Normy te pomagają w organizowaniu relacji między podmiotami oraz zwiększają przejrzystość wobec unijnych
konsumentów […] patrz "Stanowisko Komitetów Copa-Cogeca w sprawie wniosków legislacyjnych zawartych w
europejskim 'Pakiecie jakości'" [AQA(11)1653 (rev.6)] str.3 .
4 Na przykład, w sektorze warzyw i owoców produkty świeże, które nie spełniają norm handlowych są
waloryzowane w łańcuchu żywnościowym produktów przetworzonych. Pozytywne doświadczenia tego sektora
mogą służyć jako model.
5 Należy rozróżnić produkty pakowane i produkty sprzedawane luzem.
6 Patrz Stanowisko Copa-Cogeca " Niewyczerpująca lista (potencjalnych) nieuczciwych praktyk handlowych
oraz warunków umownych i potencjalnych nadużyć" [FC(10)6616 (rev.7)]
3