Służba prawdzie i posługa myślenia1 Dostojni Uczestnicy XI

Służba prawdzie i posługa myślenia1
Dostojni Uczestnicy XI Międzynarodowej Konferencji Naukowej,
Proszę przyjąć pozdrowienia i słowa uznania za zorganizowanie tak znamienitego
spotkania naukowego na bardzo ważny temat, jakim jest wzajemny związek bezpieczeństwa
człowieka i wychowania. Cenne jest interdyscyplinarne, a nawet transdyscyplinarne,
podejście do zagadnienia. W ten sposób – co jest godne uznania – pojawia się możliwość
zaangażowania wiedzy i doświadczenia człowieka oraz mocy i mądrości Bożej. Niekiedy ma
się wrażenie, że z przyczyn metodologicznych, nie mówiąc już o ideologicznych, nawet
członkowie społeczności uniwersyteckich rezygnują, w swych badaniach, ze służby prawdzie
i z posługi myślenia. W odróżnieniu od badań interdyscyplinarnych, które polegają na
badaniu przedmiotu aspektowo i za pomocą metod przynależnych do wielu rozmaitych
dyscyplin, perspektywy uwzględniane w badaniach transdyscyplinarnych nie muszą
pochodzić ze znanych dyscyplin, czy też w ogóle prowadzić do wyłonienia się nowej
dyscypliny, a uzyskana wiedza nie jest sumą podejść dyscyplinarnych. Transdyscyplinarne
podejście badawcze, w praktyce do rozwiązania konkretnego zagadnienia pozwala utworzyć
platformę, ramę, skonstruowaną w celu rozwiązania jednostkowego i tylko jednego problemu.
Do osiągnięcia takiego rozwiązania, mogą być użyte wszelkie perspektywy nie tylko
naukowe, ale i pozanaukowe, po to, by tylko ta forma się później sprawdziła.
Mając zatem na uwadze teologiczny punkt widzenia, należy stwierdzić, że
konkordancja do Biblii Tysiąclecia wymienia zaledwie raz nazwę „filozofia” i to w znaczeniu
pejoratywnym: „Baczcie – napisał Paweł apostoł – aby kto was nie zagarnął w niewolę przez
tę filozofię będącą czczym oszustwem, opartą na ludzkiej tylko tradycji, na żywiołach świata,
a nie na Chrystusie” (Kol 2,8). Pitagoras np. przez filozofię rozumiał dążenie do poznania
natury rzeczy. Uważał, że mądrość jest domeną boską, tylko bogowie są mądrzy, a człowiek
1
Słowo powitania uczestników XI-ej Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt. „Bezpieczeństwo człowieka a
wychowanie”, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Drohiczyn, 7-9 września 2014 r. Zob.
Wiadomości Diecezjalne, Drohiczyn, Rok XXVII, Nr 2/36/2014, s. 182-184.
może tylko mądrości pragnąć, być jej miłośnikiem, czyli filozofem. Należy zauważyć, że
Paweł apostoł wypowiedział się w ten sposób o filozofii dopiero po swoim nawróceniu.
Dokonał się w nim zwrot, co więcej, odwrócenie perspektywy. Zaczął uważać za „stratę” i
„śmiecie” to wszystko, co wcześniej stanowiło dla niego najwyższy ideał, niemal rację jego
bytu (por. Flp 3,7-8). Zmiana ta nastąpiła nie na skutek własnej refleksji, lecz w wyniku
wielkiego wydarzenia, którym było spotkanie ze Zmartwychwstałym. Nie zmieniła go zatem
myśl, lecz wydarzenie, nieodparta obecność Chrystusa zmartwychwstałego, w którą nie
będzie mógł już nigdy zwątpić, tak bowiem silna była oczywistość tego spotkania. Tak więc
zwrot w życiu Pawła apostoła, poczucie bezpieczeństwa i ta przemiana całego jego jestestwa,
to nie był owoc procesu psychologicznego, dojrzewania czy ewolucji intelektualnej i moralnej
– jej przyczyna przyszła z zewnątrz: była wynikiem spotkania z Jezusem Chrystusem. Poznał
prawdę, która dała mu poczucie bezpieczeństwa i zmieniła jego postępowanie. Wcześniej
zadawał cierpienie i zabijał innych w imię Boga, teraz zaś w imię Boga sam był gotów
cierpieć i oddać życie za innych. Wcześniej, zakochany w pełnieniu swej misji, walczył
przeciw ludziom, zaś teraz, w jedności z Chrystusem, walczy o ludzi.
To krótkie zestawienie dziedzin poznania opartego na rozumie i na wierze, na nauce i
religii, ma na celu łamanie „fałszywych dogmatów”, dowartościowanie myślenia odważnego i
krytycznego, a jednocześnie kompleksowego i twórczego. Dlatego też surowe ostrzeżenie
Pawła apostoła nie powinno umniejszać wzajemnej sympatii i szacunku uczonych z zakresu
teologii, nauk ścisłych, empirycznych, humanistycznych a tym bardziej filozoficznych, dla
których filozofia – jak sama nazwa wskazuje – stanowi „umiłowanie mądrości”. Ostrzeżenia
apostoła w żaden sposób nie należy uważać za odrzucenie rozumu i mądrości ludzkiej, lecz
należy dostrzec ich właściwe zestawienie z mądrością i mocą Bożą w stosunku do wiary
nadprzyrodzonej: „A moja mowa – powie apostoł w innym miejscu – i moje głoszenie nauki
nie miały nic z uwodzących przekonywaniem słów mądrości, lecz były ukazywaniem ducha i
mocy, aby wiara wasza opierała się nie na mądrości ludzkiej, lecz na mocy Bożej” (1Kor 2,4-5). Filozofia i inne nauki mogą być zatem bardzo pomocne w odsłanianiu i ukazywaniu
ducha i mocy Bożej, będących ostoją bezpieczeństwa człowieka i kształtować aksjologiczną
bazę wychowawczą..
Życzę Organizatorom i Uczestnikom XI Międzynarodowej Konferencji Naukowej, by
– przebywając w naszym domu seminaryjnym – przeżyli chwile intelektualnego zadowolenia,
doznali pełnego doznania naszej życzliwości, które pozwoli bezpośrednio doświadczać
wpływu
bezpieczeństwa
człowieka
na
jego
wychowanie
oraz
ścisłej
zależności
bezpieczeństwa człowieka od jego wychowania.
2