Czy zmienność na giełdzie jest rekordowa?

Czy zmienność na giełdzie jest rekordowa?
Wpisany przez Tomasz K. Wiśniewski
Inwestorom w ocenie sytuacji może pomóc volatility, wskaźnik zmienności - jeden z
najpopularniejszych wskaźników dywergencji papierów wartościowych.
Niepewna sytuacja na rynku kapitałowym i istotne zmiany wartości głównych
wskaźników giełdowych wprowadzają spore zamieszanie wśród inwestorów. W ocenie
sytuacji pomóc im może volatility, wskaźnik zmienności, jeden z najpopularniejszych
wskaźników dywergencji papierów wartościowych.
Wartość wskaźnika zmienności pokazuje, o ile wartość danego instrumentu finansowego może
wzrosnąć bądź spaść w okresie najbliższych 12 miesięcy. Im ta wartość jest wyższa, tym
większa jest możliwość zmiany wyceny danego instrumentu finansowego. Dzieje się tak
niezależnie od bieżącego trendu na rynku.
Wnioski z danych historycznych
Z analizy rocznych stóp zwrotu indeksu WIG wynika, że z największymi wzrostami tego indeksu
mieliśmy do czynienia w latach 1993 (wzrost o 100 proc.), 1996 (89 proc.) oraz 1999, 2003 i
2006 (po około 40 proc.). Najwyższe spadki indeksu miały zaś miejsce w latach 1994 (spadek o
40 proc.), 2001 (22 proc.) i obecnie (ponad 50 proc.). Co ciekawe: o ile ze wzrostami mieliśmy
do czynienia przeciętnie co trzy lata, o tyle spadki występowały w cyklach siedmioletnich. Lata z
1/4
Czy zmienność na giełdzie jest rekordowa?
Wpisany przez Tomasz K. Wiśniewski
dodatnimi stopami zwrotu występowały prawie dwa razy częściej niż lata ze spadkami, przy tym
wzrosty były zazwyczaj dwukrotnie wyższe niż spadki.
Obserwację historycznych i bieżących wartości wskaźnika zmienności warto prowadzić
równolegle z innymi charakterystykami rynku, w szczególności dziennymi stopami zwrotu.
Najwyższa w dotychczasowej historii dzienna zmiana indeksu WIG miała miejsce na sesji 21
kwietnia 1994 r., kiedy to główny indeks giełdowy wzrósł po serii spektakularnych spadków aż o
15,9 proc. Z drugiej strony, najwyższy spadek indeksu WIG został zanotowany na sesji 11
kwietnia 1994 r. i wyniósł 10,7 proc. Kwiecień 1994 r. charakteryzował się w ogóle jedną z
najwyższych wartości zmian sesyjnych w 18-letniej historii GPW. Pomiędzy 21 marca, a 28
kwietnia 1994 r. indeks WIG siedmiokrotnie spadł powyżej 8 proc., a tylko czterokrotnie wzrósł
powyżej 5 proc. W sumie, na przestrzeni 18 sesji, wartość WIG zmalała aż o 45 proc.!
Rekordy wskaźnika zmienności
Za tak dynamicznymi dziennymi stopami zwrotu musiały oczywiście pójść duże wzrosty
wartości wskaźnika zmienności. Wskaźnik osiągał swoje historyczne maksima w drugiej
połowie kwietnia i w maju 1994 r. Wówczas na przestrzeni 16 sesji zmienność przekraczała 100
proc., co oznaczało, że w okresie najbliższych 12 miesięcy należało się liczyć ze wzrostem lub
spadkiem rynku w powyższym przedziale. W historii giełdy jedynie wówczas i w połowie 1993
roku zmienność kształtowała się na poziomie 100 proc.
2/4
Czy zmienność na giełdzie jest rekordowa?
Wpisany przez Tomasz K. Wiśniewski
W późniejszym okresie wskaźnik ten spadł do pułapu około 60 proc., zaś od połowy 1995 r. do
połowy 1997 r. nie przekraczał on poziomu 30 proc. Fakt ten jest szczególnie ciekawy z punktu
widzenia rekordowych wzrostów, jakie miały miejsce w 1996 r. - w ich trakcie zmienność była
stosunkowo niska. Prowadzi to do kolejnej konkluzji, iż ze wzrostami mamy do czynienia
podczas niskiej zmienności. Kolejne duże wahania dziennych stóp zwrotu nastąpiły jesienią
1998 r. oraz na początku 2000 r. Warto zwrócić uwagę, że wysokie dzienne zmiany notowań
były częściej efektem czynników negatywnych (kryzys w Rosji, koniec hossy internetowej) niż
pozytywnych (poza latem 1993 r., choć wówczas także pojawiły się czynniki negatywne
związane z puczem w Rosji).
Od lutego 2000 r. do sierpnia 2008 r. dzienne zmiany indeksu WIG kształtowały się w
przedziale +/- 5 proc. Oczywiście w tym okresie występowały pojedyncze sesje, kiedy dzienne
zmiany przekraczały ten przedział, jednak nie miało to charakteru regularnego, nie trwało dłużej
niż 2-3 sesje z rzędu. Dopiero jesień tego roku dramatycznie wybiła indeks WIG z blisko
8-letniego letargu. W okresie od kwietnia 2000 do maja 2006 r. uroczniony wskaźnik zmienności
dla WIG ani razu nie przekroczył poziomu 30 proc. Dopiero na przełomie maja i czerwca 2006 r.
wzrósł do 32 proc., aby następnie wrócić do przedziału 14-26 proc.
Po raz kolejny zmienność wzrosła do 37 proc. w sierpniu 2007 r. i do 40 proc. w lutym b.r.
Kolejna fala wzrostów zmienności została zapoczątkowana pod koniec sierpnia b.r., kiedy to
wskaźnik wzrósł z 17 do ponad 50 proc. pod koniec października b.r. Ostatni raz zmienność na
tak wysokim poziomie w przypadku WIG została odnotowana na początku 1999 r., czyli ponad
8 lat temu. Okres dynamicznych zmian na rynku kapitałowym, dużych sesyjnych wzrostów i
spadków, często prowadzi do zwiększenia zainteresowania wskaźnikami, których rolą jest
mierzenie tego typu tendencji. Funkcje te doskonale spełnia wskaźnik zmienności, który na
podstawie historycznych obserwacji dziennych stóp zwrotu antycypuje przyszłe trendy rynkowe.
Z analizy zmienności indeksu WIG za okres 18 lat wynika, iż historycznie najwyższa zmienność
3/4
Czy zmienność na giełdzie jest rekordowa?
Wpisany przez Tomasz K. Wiśniewski
dla tego indeksu miała miejsce w kwietniu 1994 r., kiedy wskaźnik ten wyniósł ponad 120 proc.,
zaś najniższa wartość tego wskaźnika wyniosła niespełna 7 proc. pod koniec września 2004 r.
Dodatkowo na podstawie historycznych obserwacji można wyciągnąć kilka ciekawych
wniosków. Po pierwsze: w większości przypadków duża zmienność była związana częściej z
dużymi spadkami indeksu niż jego wzrostami. Tak było m.in. w latach 1994 i 2000. Z drugiej
strony, największe wzrosty rynku były zazwyczaj związane z bardzo niską zmiennością.
Szczególnie dobrze widać to w okresie 2003-2007, kiedy indeks WIG wzrósł w sumie o 350
proc., przeciętna zmienność wynosiła zaś 17 proc. Po drugie: okres wysokiej zmienności trwał
zdecydowanie krócej niż okres niskiej zmienności. Wysoką zmienność (powyżej 50 proc.) w
okresach wysokich wzrostów i spadków indeksu WIG odnotowywano nie dłużej niż przez jeden
miesiąc (nie licząc lat 1991-1994). Natomiast niska zmienność (poniżej 25 proc.) często trwała
dłużej niż 3 lata.
Niewątpliwie wskaźnik zmienności stanowi bardzo istotną wartość w analizie bieżącej sytuacji
na rynku kapitałowym. Indykator ten pozwala bowiem stawiać hipotezy odnośnie aktualnej
oceny rynku przez inwestorów oraz ich oczekiwań co do przyszłości. Im wyższa zmienność, tym
wyższa niepewność i obawy co do przyszłości, co utrudnia podejmowanie decyzji
inwestycyjnych. Z drugiej strony, niska zmienność pozwala na optymistyczne konkluzje co do
rozwoju sytuacji w przyszłości. Warto zatem uwzględniać wskaźnik zmienności w procesie
inwestycji na rynku kapitałowym.
4/4