Młodzi i substancje psychoaktywne

PORADNIK
dla przeprowadzających badania ankietowe
Młodzi i substancje psychoaktywne
23
Szanowni Państwo!
Dziękujemy za udział w największej
ogólnopolskiej kampanii edukacyjno-profilaktycznej Zachowaj
Trzeźwy
Umysł®. W tym roku częścią ZTU®
ponownie
są
badania
ankietowe,
do udziału w których zapraszamy
uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych
z
Państwa
samorzą-
du. Przed przystąpieniem do badań
prosimy o dokładne zapoznanie się
z informacjami zawartymi w tym przewodniku. Dzięki temu wydawnictwu
uczestnictwo w badaniach nie sprawi Państwu większych trudności. Oczywiście, w sytuacjach niestandardowych służymy pomocą, w tym celu prosimy
o kontakt z biurem kampanii. Więcej informacji o badaniu Młodzi i substancje
psychoaktywne, a także wyniki ogólnopolskie z 2014 roku znajdą Państwo na
stronie internetowej www.TrzezwyUmysl.pl.
W imieniu całego zespołu ZTU® życzę Państwu udanej kampanii!
Piotr Adamski,
szef kampanii ZTU®
Co daje badanie?
Biorąc udział w badaniu, otrzymują Państwo: diagnozę ilościową i opis trendów dotyczących używania substancji psychoaktywnych, wyniki badań ogólnopolskich przeprowadzonych na największej w kraju próbie badawczej, wyniki badań z terenu Państwa samorządu
(miasta, gminy), pełny raport na płycie CD z wynikami badań.
I Informacje podstawowe
CEL BADANIA
Badanie ankietowe Młodzi i substancje psychoaktywne 2015 przeprowadzane wśród uczniów
szkoły podstawowej będzie miało za zadanie
zweryfikowanie przekonań i wiedzy o szkodliwości substancji psychoaktywnych. Badając
młodzież gimnazjalną, będziemy skupiać się na
pomiarze natężenia zjawiska używania substancji psychoaktywnych oraz problemie dostępności tych substancji.
›› Jakie są terminy? Badanie potrwa od 15
kwietnia do 30 czerwca 2015 r.
›› Kto przeprowadza badanie? Badanie może
przeprowadzić każda osoba dorosła (najlepiej pedagog) po zapoznaniu się z poradnikiem.
›› Jak przeprowadzić badanie? Preferujemy metodę internetową. Każdy samorząd
(lub instytucja), który weźmie udział w badaniu, otrzymuje kody dostępu do formularza na specjalnej stronie internetowej
www.ankieta.gkrpa.pl.
›› Jaka jest grupa docelowa? W badaniu skupimy się na dwóch grupach (roczniki 2002
i 1999): w 2014 r. przebadaliśmy klasy V szkół
podstawowych i II gimnazjum, w 2015 r. – by
dokonać ewaluacji – będą to analogicznie VI
klasy szkół podstawowych i III gimnazjum.
›› Kiedy otrzymam wyniki badania? Pełen
zbiór danych otrzymają Państwo jesienią
2015 roku.
II Dobór próby
Badaniem objęci są uczniowie klas VI szkoły
podstawowej oraz klas III gimnazjów. Badanie
jest prowadzone w formie ankiety audytoryjnej,
w której kluczowe jest zapewnienie anonimowości. Długość wywiadu nie powinna przekroczyć
30–45 minut (jednej godziny lekcyjnej).
III Wybierz swoją metodę!
Po zapoznaniu się z informacjami zawartymi
w poradniku prosimy zdecydować, czy będą
Państwo przeprowadzać badania w formie tradycyjnej (ankiety papierowe), czy też w formie
elektronicznej (formularz WWW). W zależności od wybranego modelu prosimy postępować
zgodnie z instrukcjami.
DLACZEGO PRZEZ INTERNET?
Kwestionariusz elektroniczny (dostępny na stronie www.ankieta.gkrpa.pl.) ma tę przewagę nad
tradycyjnym, że: po pierwsze zwiększa atrakcyjność badania w grupie docelowej, po drugie:
nie posiada ograniczeń ilościowych badanych
uczniów, po trzecie: ankieter nie musi wypełniać
zbiorczej tabeli z odpowiedziami. Jest to zatem
metoda ciekawsza dla uczniów, mniej czasochłonna od tradycyjnej, nie wymaga też dużego
wysiłku ze strony nauczyciela/pedagoga/koordynatora przeprowadzającego badanie.
Trzeba zapewnić: salę komputerową z dostępem do internetu. Komputery powinny być wyposażone w przeglądarki internetowe z aktywną
obsługą Java Script. Wspierane wersje przeglądarek to Internet Explorer 8+, Mozilla Firefox,
Google Chrome, Opera.
IV Wybieram metodę elektroniczną –
co robić?
›› Badania ankietowe w formie elektronicznej
mogą być realizowane od 15 kwietnia do
30 czerwca 2015 roku. W tych dniach aktywny będzie moduł ankietowy na stronie
www.ankieta.gkrpa.pl.
›› Aby przeprowadzić badanie w formie elektronicznej, należy posiadać kody aktywujące,
które są wygenerowane indywidualnie dla
każdego samorządu. Listę kodów wyślemy
pocztą elektroniczną lub tradycyjną do koordynatorów kampanii Zachowaj Trzeźwy
Umysł najpóźniej do 31 marca 2015 r.
3
›› W ankiecie elektronicznej nie ma ograniczenia ilości próby badanych uczniów. Oznacza
to, że mogą Państwo przebadać nawet całe
roczniki, czyli wszystkie klasy szóste (SP)
i trzecie (GIM).
›› Ankieta może być przeprowadzana etapami. Nie ma potrzeby badać wszystkich
uczniów w tym samym momencie. Wszystkie elektronicznie ankiety zostaną zliczone/
zamknięte 1 lipca 2015 roku.
›› Przykład: Jeśli w Państwa mieście/gminie
do klas szóstych SP uczęszcza 453 uczniów
i chcą Państwo otrzymać bardzo dokładne
dane (przebadać całą populację), to mogą
Państwo np. 17 kwietnia przebadać 50
uczniów, 30 kwietnia kolejnych 70, 12 maja
kolejnych 215 i tak dalej. Jeśli do 30 czerwca ankiety elektroniczne wypełnią wszyscy
uczniowie, taką właśnie próbę będą Państwo
mieli w swoich wynikach. Prosimy pamiętać,
że jeden uczeń wypełnia ankietę tylko raz!
›› Prosimy również pamiętać, aby podczas
wypełniania ankiet uczniowie mieli zagwarantowaną pełną anonimowość, a także by
przed rozpoczęciem badania poinformować
ich o celach (patrz: Informacje podstawowe)
i dobrowolności udziału. Rodzice/opiekunowie uczniów także powinni wiedzieć, że dana
klasa będzie uczestniczyła w badaniu ankietowym Młodzi i substancje psychoaktywne.
›› Klasa (grupa) jest gotowa do badania, jeżeli każdy z badanych uczniów ma zagwarantowane samodzielne stanowisko
komputerowe z dostępem do internetu.
Jedno stanowisko musi być również zagwarantowane dla osoby prowadzącej ankietę.
Posłuży ono do aktywacji kwestionariusza
ankietowego.
BADANIE ELEKTRONICZNE KROK PO KROKU
1. Osoby przeprowadzające ankietę otrzymują listę kodów aktywujących od miejskiego/
4
2.
3.
4.
5.
a)
b)
››
gminnego koordynatora kampanii Zachowaj
Trzeźwy Umysł (zazwyczaj jest to osoba odpowiedzialna za profilaktykę w gminie/mieście). Lista ta generowana jest indywidualnie
dla każdej gminy/każdego miasta i nie jest
dołączona do niniejszego poradnika. Kody dostarczymy Państwu do 31 marca 2015 roku.
Należy wytypować uczniów do badania
(losowo, proporcjonalnie, reprezentatywnie) Przykład: Jeśli w klasach szóstych (SP)
uczy się 200 uczniów (w tym 125 dziewcząt), a chcą Państwo przebadać mniejszą
grupę (np. 100 uczniów), to do badania należy wylosować 100 osób – 63 dziewczęta
i 37 chłopców.
Jeśli zdecydują się Państwo badać całą populację uczniów z odpowiednich klas, nie ma
potrzeby tworzenia grupy reprezentatywnej.
W dowolnym dla siebie terminie pomiędzy
15 kwietnia a 30 czerwca prosimy przygotować klasy (grupy) do badań, tzn. zapewnić
dostęp do stanowisk komputerowych. Badanie należy poprzedzić krótkim wstępem,
omawiając cele i kwestię anonimowości odpowiedzi, jednak nie należy wcześniej udostępniać pytań ankietowych.
Procedura przeprowadzenia ankiety:
Należy wejść na stronę internetową badania www.ankieta.gkrpa.pl. Na stronie tej
znajdują się elektroniczne kwestionariusze
ankietowe. Kwestionariusze są nieaktywne,
a dostęp do nich chroniony jest tzw. Kodem Respondenta. Aby rozpocząć badanie,
ankieter musi najpierw aktywować Kod Respondenta (patrz podpunkt b).
Ankieter wybiera opcję „Jestem ankieterem”
widoczną na ekranie powitalnym. Po wybraniu tej opcji na ekranie wyświetlają się dwa
pola, w które należy wpisać dwa kody.
W pole pierwsze, nazwane „Kod Gminy”,
ankieter wpisuje Kod Gminy przypisany do
swojej gminy lub swojego miasta (pierwsza
››
››
››
c)
d)
kolumna, nazwana „Kod Gminy” w tabeli kodów otrzymanej od koordynatora).
W pole drugie, nazwane „Kod Ankietera”,
ankieter wpisuje jeden z Kodów Ankietera
z otrzymanej od koordynatora tabeli kodów
(druga kolumna). Jeżeli program poinformuje ankietera, że wybrany kod jest aktualnie
wykorzystywany przez inną osobę, należy po
prostu wpisać kolejną z dostępnych pozycji.
Kolejną kwestią, którą ankieter musi zrobić,
jest zaznaczenie, czy aktywowany ma być
kwestionariusz dla szkół podstawowych,
czy dla gimnazjów.
Na koniec należy kliknąć przycisk „Aktywuj
ankietę”. Jeżeli oba kody zostaną wpisane
poprawnie, wówczas program wyświetli
ekran z informacją o pomyślnej aktywacji
kwestionariusza ankietowego.
Po aktywacji kwestionariusza przez ankietera należy poprosić uczniów o wejście na
stronę www.ankieta.gkrpa.pl i wybranie
opcji „Jestem respondentem”.
Z listy kodów otrzymanej od koordynatora należy odczytać Kod Respondenta znajdujący się
w tym samym wierszu, co wpisany uprzednio
Kod Ankietera. Kod ten należy podać uczniom.
Można też napisać go na tablicy.
e) Następnie ankieter prosi młodych respondentów o wpisanie Kodu Respondenta
w pole „Kod Respondenta”, a później o kliknięcie przycisku „Zaloguj się do ankiety”. Jeśli
ankieter podał uczniom właściwy kod (odpowiadający podanemu przez siebie Kodowi
Ankietera), a ci poprawnie wpisali go w wymienione powyżej pole, wówczas nastąpi
pomyślne logowanie do kwestionariusza
ankietowego. Ankieter powinien sprawdzić,
czy wszystkim respondentom udało się poprawnie zalogować.
f) Uczniowie wypełniają ankietę maksymalnie
przez 45 minut. Po udzieleniu odpowiedzi na
wszystkie pytania należy kliknąć na przycisk
„Prześlij formularz”. Wyniki zostaną wówczas
przesłane na serwery organizatora ankiety
i nastąpi automatyczne wylogowanie z kwestionariusza. UWAGA! Respondenci bezwzględnie muszą odpowiedzieć na wszystkie pytania
przed upływem 45 minut. Po tym czasie nastąpi automatyczna dezaktywacja kwestionariusza, która uniemożliwi zapisanie wyników.
g) Po zakończeniu badania ankieter klika na
przycisk „Dezaktywuj formularz ankietowy
i wyloguj się” na ekranie swojego komputera. W ten sposób procedura dobiega końca.
PROCEDURA PRZEPROWADZENIA ANKIETY PRZEZ INTERNET – INFOGRAFIKA
ANKIETER
• wejść na www.ankieta.gkrpa.pl
• wybrać „Jestem ankieterem”
• wpisać Kod Gminy
• wpisać Kod Ankietera
• wybrać typ kwestionariusza
• kliknąć „Aktywuj ankietę”
• podać Kod Respondenta
uczniom (np. napisać go
na tablicy)
• po wypełnieniu ankiety przez wyszystkich
uczniów kliknąć
„Dezaktywuj formularz ankietowy
i wyloguj się.
RESPONDENCI
• wejść na www.ankieta.gkrpa.pl
• wybrać „Jestem respondentem”
• wpisać Kod Respondenta (np. przepisać go
z tablicy)
•
•
•
kliknąć „Zaloguj do
ankiety”
wypełnić kwestionariusz
kliknąć „Prześlij
formularz”
5
V Wybieram metodę tradycyjną
(papierową) – co robić?
1.
2.
3.
4.
5.
6
W zestawie materiałów Zachowaj Trzeźwy
Umysł®, który przesłaliśmy do Państwa
samorządu, znajdowały się wydrukowane
ankiety (o ile zostały zamówione). W skład
bazowego pakietu ZTU® wchodzi 100 ankiet dla szkół podstawowych i 100 ankiet
dla gimnazjów. Dla samorządów, które zamówiły połowę pakietu (lub samo badanie),
jest to odpowiednio 50 kwestionariuszy SP
i 50 kwestionariuszy GIM.
W badaniu ankietowym realizowanym metodą tradycyjną nie wolno kserować lub
w jakikolwiek inny sposób powielać kwestionariuszy. UWAGA! Jeśli chcą Państwo przeprowadzić badanie na większej populacji
uczniów niż liczba posiadanych ankiet, prosimy o wybranie badań realizowanych drogą elektroniczną. W przypadku stwierdzenia
większej liczby ankiet niż wynika to z zamówienia organizator (SPiDR) zachowuje sobie
prawo do odstąpienia od przygotowania lokalnych wyników badań dla samorządu.
Badania ankietowe w formie tradycyjnej
mogą być realizowane od 1 kwietnia do 30
czerwca 2015 roku. Najpóźniej do tego dnia
należy wysłać do biura kampanii wypełnione przez uczniów oryginalne ankiety WRAZ
Z JEDNYM WYPEŁNIONYM ZBIORCZYM ARKUSZEM ODPOWIEDZI, którego wzór znajduje się na stronie 8 tego poradnika.
Aby ułatwić przeprowadzanie badań, najlepiej
powołać lokalnego koordynatora, do którego będą spływać wszystkie kwestionariusze
i który będzie odpowiedzialny za wypełnienie
ZBIORCZEGO ARKUSZA ODPOWIEDZI. Do
organizatora badania należy przesłać tylko
jeden arkusz na gminę/miasto.
Prosimy pamiętać, aby podczas wypełniania ankiet uczniowie mieli zagwarantowaną pełną anonimowość, a także by przed
6.
a)
b)
c)
d)
e)
f)
rozpoczęciem badaniem poinformować ich
o celach (patrz: Informacje podstawowe)
i dobrowolności udziału. Rodzice/opiekunowie uczniów także powinni wiedzieć, że dana
klasa będzie uczestniczyła w badaniu ankietowym Młodzi i substancje psychoaktywne.
Badanie tradycyjne krok po kroku:
Należy wytypować uczniów do badania (losowo, proporcjonalnie, reprezentatywnie)
Przykład: Jeśli w klasach szóstych (SP)
uczy się 200 uczniów (w tym 125 dziewcząt), a chcą Państwo przebadać mniejszą
grupę (np. 100 uczniów), to do badania należy wylosować 100 osób – 63 dziewczęta
i 37 chłopców.
Przeprowadzając ankietę, należy pamiętać
o zachowaniu anonimowości odpowiedzi
uczniów.
Wybierając metodę tradycyjną, trzeba zebrać wszystkie wypełnione ankiety i podzielić według rocznika, a następnie według płci.
Następnie należy przeprowadzić weryfikację kwestionariuszy (opisane w dalszej
części poradnika). Te kwestionariusze, które
nie spełniają kryteriów weryfikacji, należy
odrzucić, a ich liczbę wpisać w odpowiednie pole na arkuszu zbiorczym. Nie należy
uwzględniać ich w dalszym liczeniu.
Kolejny krok to zliczenie wszystkich odpowiedzi dla każdego pytania oraz wpisanie
wyników w ZBIORCZYM ARKUSZU ODPOWIEDZI. Czynności te przeprowadzić należy
wyłącznie z tymi kwestionariuszami, które
poprawnie przeszły weryfikację (patrz: podpunkt d).
Wypełniony ZBIORCZY ARKUSZ ODPOWIEDZI WRAZ Z ANKIETAMI należy przesłać na
adres: Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych, ul. Grochowska 45a, 60277 Poznań w terminie do 30 czerwca 2015
roku (z dopiskiem na kopercie: ANKIETY).
VI Procedura weryfikacji kwestionariuszy dla osób zliczających ankiety na
arkuszu zbiorczym
Z puli kwestionariuszy zliczanych na arkuszu
zbiorczym należy wyłączyć te, które zawierają
odpowiedzi obarczone błędem logicznym. Są to
takie odpowiedzi, które opisują sytuację niemożliwą. Przykład:
Pytanie: Czy w ciągu ostatnich 30 dni spożywałeś/aś alkohol?
Zaznaczone odpowiedzi: tak oraz nie.
Nie jest możliwe, aby uczeń w ciągu ostatniego miesiąca zarówno spożywał alkohol, jak i go
nie spożywał. Jeśli respondent oświadcza, że
pił w dowolny z 30 dni poprzedzających udział
w badaniu, to nie może zaznaczyć jednocześnie
odpowiedzi „nie”. Analogicznie, jeśli oświadcza, że
nie pił alkoholu w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie, to nie może równocześnie zaznaczyć
odpowiedzi „tak”. Równoczesne zaznaczenie obu
odpowiedzi nie ujawnia sprzeczności w poglądach respondenta, lecz sprzeczność logiczną,
której nie można uwzględnić przy obliczaniu wyników badania. Z tej przyczyny kwestionariusze
zawierające przynajmniej jedną odpowiedź obarczoną takim błędem należy odrzucić, stosując
poniższą procedurę:
1. Dla szkół podstawowych na następujące
pytania uczeń może udzielić tylko jednej odpowiedzi: 5, 7, 10, 11, 12, 13, 15, 17, 19. Jeżeli
na przynajmniej jedno z tych pytań respondent udzielił więcej niż jednej odpowiedzi,
wówczas cały kwestionariusz przenosimy
do puli kwestionariuszy odrzuconych.
2. Dla gimnazjów na następujące pytania uczeń
może udzielić tylko jednej odpowiedzi: 1, 3, 6,
7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20,
21, 22, 23, 24, 25, 27, 29, 31, 32, 33. Jeżeli
na przynajmniej jedno z tych pytań respon-
dent udzielił więcej niż jednej odpowiedzi,
wówczas cały kwestionariusz przenosimy
do puli kwestionariuszy odrzuconych.
3. Do puli kwestionariuszy odrzuconych należy ponadto przenieść te, na których respondenci wpisali inny rok urodzenia niż
wymagany. W przypadku uczniów szkół
podstawowych badamy osoby urodzone
w 2002 roku. W przypadku uczniów gimnazjum badamy osoby urodzone w 1999 roku.
4. Kwestionariusze odrzucone należy podzielić ze względu na płeć, podliczyć i wpisać
w pola w nawiasach oznaczone cyframi 1, 2,
3 i 4 na arkuszu zbiorczym.
5. Nie należy podliczać odpowiedzi na pytania
z kwestionariuszy odrzuconych. Nie należy
uwzględniać ich w wyniku wpisywanym do
tabel zbiorczych.
VII Uwaga dotycząca wypełniania
arkusza zbiorczego
Pary kolumn arkusza zbiorczego odpowiadają
kolejnym pytaniom. Wiersze odpowiadają odpowiedziom. Jeżeli na dane pytanie istnieje mniej
odpowiedzi niż wierszy arkusza zbiorczego,
wówczas należy wypełnić tylko te komórki, które odpowiadają istniejącym odpowiedziom, zaś
nadmiarowe należy pozostawić puste.
UWAGA!
Organizatorzy badania ankietowego
Młodzi i substancje psychoaktywne
rekomendują wersję elektroniczną badania jako optymalną – zaoszczędzą
Państwo czas i pieniądze.
W razie pytań lub wątpliwości prosimy
o kontakt telefoniczny – 61 855 33 81,
informacji udzielają Tomasz Nowak
i Anna Borzeskowska.
7
CH
Pyt. 6
DZ
CH
Pyt. 7
DZ
CH
Pyt. 8
DZ
CH
Pyt. 9
DZ
CH
Pyt. 10
DZ
CH
Pyt. 11
DZ
CH
Pyt. 12
DZ
Pyt. 25
ZBIORCZY ARKUSZ ODPOWIEDZI
SZKOŁA PODSTAWOWA
GIMNAZJUM
g
f
e
d
c
b
a
g
f
e
d
c
b
a
g
f
e
d
c
b
a
g
f
e
d
b

CH
DZ
DZ
CH
Pyt. 18
Pyt. 17
CH
Pyt. 2
DZ
CH
Pyt. 1
DZ
CH
Pyt. 14
DZ
CH
Pyt. 13
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 19
DZ
Pyt. 3
CH
Pyt. 15
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 20
DZ
Pyt. 4
CH
Pyt. 16
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 21
DZ
Pyt. 5
CH
Pyt. 17
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 22
DZ
Pyt. 6
CH
Pyt. 18
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 23
DZ
Pyt. 7
CH
Pyt. 19
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 24
DZ
Pyt. 8
CH
Pyt. 20
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 25
DZ
Pyt. 9
CH
Pyt. 21
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 26
DZ
Pyt. 10
CH
Pyt. 22
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 27
DZ
Pyt. 11
CH
Pyt. 23
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 28
DZ
Pyt. 12
CH
Pyt. 24
DZ
CH
CH
DZ
CH
Pyt. 29
DZ
Pyt. 13
DZ
CH
DZ
CH
Pyt. 30
DZ
Pyt. 14
CH
DZ
CH
Pyt. 31
DZ
Pyt. 15
CH
DZ
CH
Pyt. 32
DZ
Pyt. 16
DZ
CH
Pyt. 33
.......... (..........)4
Chłopców:
.......... (..........)3
Dziewcząt:
GIMNAZJA
.......... (..........)2
Chłopców:
.......... (..........)1
Dziewcząt:
SZKOŁY
PODSTAWOWE
PRZEBADANO:
Telefon: .............................................................................
E-mail: ...............................................................................
..............................................................................................
Imię i nazwisko:
OSOBA ODPOWIEDZIALNA
ZA WYPEŁNIENIE ARKUSZA ODPOWIEDZI:
..............................................................................................
CH
Pyt. 5
DZ
c
CH
Pyt. 4
DZ
Nazwa gminy:
CH
Pyt. 3
DZ
a
CH
Pyt. 2
DZ
CH
Pyt. 1
DZ
1,2,3,4 kwestionariusze, które nie spełniają kryteriów weryfikacji (przeczytaj w poradniku)