Rachunek kosztów dla inżyniera

Rachunek kosztów dla inżyniera
Wykład 5. Modele rachunku kosztów:
 rachunek kosztów pełnych,
 rachunek kosztów zmiennych,
 wpływ rachunku kosztów na
sprawozdania finansowe.
Zofia Krokosz-Krynke, Dr inż., MBA
[email protected]
http://www.ioz.pwr.wroc.pl/Pracownicy/krokosz/
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Potrzebne zasoby
Gotówka
Inne aktywa i
zobowiązania
Zapasy materiałów
Wynagrodzenie
Sprzedaż produktów
Produkcja
Zapasy produkcji w
toku
Zapasy wyrobów
gotowych
bilans
Koszt wyrobów
sprzedanych
rachunek wyników
Koszty wydziałowe
(ogólne)
zasoby i ich obraz w
systemie rachunkowości
2
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Model rachunku kosztów zmiennych
Koszty
Koszty
produkcyjne
Koszty
nieprodukcyjne
Pośrednie koszty
produkcji
Koszty
sprzedaży
koszt
zmienny
Materiały
bezpośrednie
Robocizna
bezpośrednia
Koszty
ogólnego
zarządu
zmienne pośrednie
koszty produkcji
Stałe pośrednie
koszty
produkcyjne
Produkcja
w toku
Wyroby
gotowe
sprzedaż
zapasy
Rachunek
wyników
Bilans
3
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Model rachunku kosztów pełnych
Koszty
Koszty
produkcyjne
Pośrednie koszty
produkcji
pełny koszt
wytworzenia
Materiały
bezpośrednie
Koszty
nieprodukcyjne
Koszty
sprzedaży
Robocizna
bezpośrednia
Koszty
ogólnego
zarządu
zmienne pośrednie
koszty produkcji
Stałe pośrednie
koszty
produkcyjne
Produkcja
w toku
Wyroby
gotowe
sprzedaż
zapasy
Rachunek
wyników
Bilans
4
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Rachunek kosztów pełnych
Rachunek kosztów zmiennych
Użytkowany dla potrzeb zewnętrznych i
wewnętrznych
Użytkowany dla potrzeb wewnętrznych
Przydatny przy podejmowaniu decyzji
długookresowych
Wynik na sprzedaży zależy od
wielkości produkcji i sprzedaży
Mało przydatny przy kontroli
działalności segmentów
Zwiększa wpływ zapasów na wynik na
sprzedaży
Dzieli stałe koszty produkcyjne na
poszczególne wyroby
Przydatny przy podejmowaniu decyzji
krótkookresowych
Wynik na sprzedaży zależy od
wielkości sprzedaży
Przydatny do monitorowania
działalności segmentów
Niweluje wpływ zapasów na wynik
sprzedaży
Traktuje wszystkie koszty stałe jako
koszty okresu
5
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Założenia [PLN]
cena wyrobu
jednostkowy koszt zmienny
koszty stałe wytworzenia (wydziałowe)
koszty zarządu
koszty sprzedaży
Wielkości podane w sztukach
Zapas początkowy
Produkcja
Sprzedaż
Zapas końcowy
50,00
30,00
60 000,00
6 000,00
4 000,00
I okres
II okres III okres
1 000
200
5 000
4 000 5 300
4 000
4 800 5 500
1 000
200
Ustalić:
•wyniki finansowe w rozpatrywanych okresach za pomocą rachunku kosztów
pełnych i rachunku kosztów zmiennych
•wartość zapasów wyrobów nie sprzedanych w poszczególnych okresach
•porównać i zinterpretować otrzymane wyniki
6
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Wynik finansowy
RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH
RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH
I okres
Przychody ze sprzedaży
200 000,00 Przychody ze sprzedaży
Całkowity techniczny koszt wytworzenia
wyrobów sprzedanych
168 000,00
4 000*(30+60 000/5 000)= 4 000*42
Koszty zmienne sprzedanych
wyrobów
200 000,00
120 000,00
Marża brutto
80 000,00
Koszty stałe wytworzenia
60 000,00
Koszty zarządu
6 000,00 Koszty zarządu
6 000,00
Koszty sprzedaży
4 000,00 Koszty sprzedaży
4 000,00
Razem koszty uzyskania przychodów
Wynik finansowy na sprzedaży
178 000,00
22 000,00 Wynik finansowy
10 000,00
4 000*30
7
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Wynik finansowy
RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH
RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH
II okres
Przychody ze sprzedaży
240 000,00 Przychody ze sprzedaży
Całkowity techniczny koszt wytworzenia
wyrobów sprzedanych
213 000,00
1 000*42+3 800*(30+60 000/4000)=
1000*42+3800*45
Koszty zmienne sprzedanych
wyrobów
240 000,00
144 000,00
Marża brutto
96 000,00
Koszty stałe wytworzenia
60 000,00
Koszty zarządu
6 000,00 Koszty zarządu
6 000,00
Koszty sprzedaży
4 000,00 Koszty sprzedaży
4 000,00
Razem koszty uzyskania przychodów
Wynik finansowy na sprzedaży
223 000,00
17 000,00 Wynik finansowy
26 000,00
8
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Wynik finansowy
RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH
RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH
III okres
Przychody ze sprzedaży
275 000,00 Przychody ze sprzedaży
Całkowity techniczny koszt wytworzenia
wyrobów sprzedanych
228 000,00
200*45+5300*(30+60 000/5300)
275 000,00
Koszty zmienne sprzedanych
wyrobów
165 000,00
Marża brutto
110 000,00
Koszty stałe wytworzenia
60 000,00
Koszty zarządu
6 000,00 Koszty zarządu
6 000,00
Koszty sprzedaży
4 000,00 Koszty sprzedaży
4 000,00
Razem koszty uzyskania przychodów
Wynik finansowy na sprzedaży
238 000,00
37 000,00 Wynik finansowy
40 000,00
9
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Wynik finansowy
RACHUNEK KOSZTÓW PEŁNYCH
RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH
za cały okres
Przychody ze sprzedaży
715 000,00 Przychody ze sprzedaży
Całkowity techniczny koszt wytworzenia
wyrobów sprzedanych
609 000,00
715 000,00
Koszty zmienne sprzedanych
wyrobów
429 000,00
Marża brutto
286 000,00
Koszty stałe wytworzenia
180 000,00
Koszty zarządu
18 000,00 Koszty zarządu
18 000,00
Koszty sprzedaży
12 000,00 Koszty sprzedaży
12 000,00
Razem koszty uzyskania przychodów
Wynik finansowy na sprzedaży
639 000,00
76 000,00 Wynik finansowy
76 000,00
10
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Porównanie rachunku kosztów pełnych i rachunku kosztów zmiennych
Wartość zapasów wyrobów gotowych
I okres
II okres
III okres
rachunek kosztów pełnych zmiennych pełnych zmiennych pełnych zmiennych
Zapas początkowy [PLN]*
0
0 42 000
30 000 9 000
6 000
Zapas końcowy [PLN]
42 000
30 000
9 000
6 000
0
0
* zapasy liczone metodą FIFO
11
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Co zakomunikuje nam system
rachunkowości jeśli „to” zrobimy?





koszty materiałowe (1)
robocizna (2)
koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6)
koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10)
koszt całkowity
280 * ilość b.
360 * ilość b.
18 000 + 80 * ilość b.
58 500 + 10 * ilość b.
76 500 + 730 * ilość b.
model kosztu całkowitego
firma produkuje biurka na magazyn
w ciągu 6 miesięcy wyprodukowano 600 biurek
sprzedano 550 biurek
12
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Co zakomunikuje nam system rachunkowości jeśli „to” zrobimy?





koszty materiałowe (1)
robocizna (2)
koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6)
koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10)
koszt całkowity
280 * ilość b.
360 * ilość b.
18 000 + 80 * ilość b.
58 500 + 10 * ilość b.
76 500 + 730 * ilość b.
koszt wytworzenia = 18 000 + 720*ilość biurek
całkowity koszt produkcji = 18 000 + 600*720 = 450 000 zł
średni koszt produkcji jednego biurka =
450 000/600 = 18 000/600 + 720 = 750 zł/szt
13
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
Co zakomunikuje nam system rachunkowości jeśli „to” zrobimy?




koszty materiałowe (1)
robocizna (2)
koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6)
koszty og. i adm. (7), (8), (9), (10)
zapis w systemie rachunkowości
sprzedaż
koszt wyrobów sprzedanych
koszty ogólne i administracyjne
dochód
280 * ilość b.
360 * ilość b.
18 000 + 80 * ilość b.
58 500 + 10 * ilość b.
495 000
412 500
64 000
18 500
wyprodukowano 600 i
sprzedano 550 biurek
całkowity koszt
= 18 000 + 600*720
+ 58 500 + 10*550
= 450 000 + 64 000
= 514 000zł
przychód całkowity
= 550*900 = 495 000 zł
w sprzedaży 550 biurek ulokowano 476 500 z kosztu całkowitego 514 000
CO STAŁO SIĘ Z POZOSTAŁYMI 37 500 zł ?
stanowią one wartość zapasów wyrobów gotowych 50szt*750zł/szt = 37 500 zł
14
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
ile kosztuje biurko ?
730 zł ?
750 zł ?
koszt zmienny
średni koszt produkcji na
jednostkę produktu
elementy:
kosztu materiałowego,
robocizny,
kosztów pośrednich
kosztów ogólnoadministracyjnych
dla celów decyzyjnych:
- podział na koszty stałe i
zmienne
- rachunek kosztów zmiennych
elementy:
koszt materiałowy
koszt robocizny
koszt pośredni w całości
w systemie rachunkowości:
- podział na koszty
wytworzenia i ogólne i
administracyjne
- rachunek kosztów pełnych
15
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
model kosztu całkowitego
koszty materiałowe (1)
robocizna (2)
koszty pośrednie (4)+(5), (3), (6)
koszty ogólne i adm. (7), (8), (9), (10)
280 * ilość b.
360 * ilość b.
18 000 + 80 * ilość b.
58 500 + 10 * ilość b.
Rachunek kosztów pełnych – jednostkowy
koszt wytworzenia
Rachunek kosztów zmiennych – jednostkowy
koszt zmienny
16
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
zapamiętajmy
System rachunkowości może podawać koszt
nazywany kosztem produktu. Właściwe
wykorzystanie tej wielkości jest możliwe
jeżeli:
 wiemy jaki rodzaj kosztu potrzebny jest do
analizy
 wiemy jak skonstruowany jest koszt podany
przez system
17
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (1)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
ABSORBCYJNY UKŁAD KOSZTÓW
na jednostkę
materiały bezpośrednie
6,00
robocizna bezpośrednia
4,00
koszty pośrednie zmienne
3,00
koszty pośrednie stałe
ogółem*
70 000,00
koszty og. i adm. zmienne
2,00
koszty og. i adm.stałe
60 000,00
* dane dla
10 000
szt.
18
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (2)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
KOSZTY WYTWORZENIA
na jednostkę
ogółem*
materiały bezpośrednie
6,00
60 000,00
robocizna bezpośrednia
4,00
40 000,00
koszty pośrednie zmienne
3,00
30 000,00
koszty pośrednie stałe
7,00
70 000,00
20,00
200 000,00
CENA = KOSZT WYTWORZENIA W UKŁADZIE ABSORBCYJNYM
+ NARZUT
koszt wytworzenia
20.00 zł
plus narzut kosztów og. i adm. i zysku 50%
10.00 zł
cena
30.00 zł
19
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (3)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
METODA PODZIAŁOWA
CAŁKOWITY KOSZT ZMIENNY
materiały bezpośrednie
6,00
robocizna bezpośrednia
4,00
koszty pośrednie zmienne
3,00
koszty og. i adm. zmienne
2,00
15,00
CENA = CAŁKOWITY KOSZT ZMIENNY + NARZUT
całkowity koszt zmienny
plus narzut kosztów stałych i zysku 100%
cena
15.00 zł
15.00 zł
30.00 zł
20
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (4)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
OKREŚLANIE NARZUTU - układ absorpcyjny
NARZUT NA KOSZT WYTWORZENIA =
POŻĄDANY ZWROT Z
AKTYWÓW
+
KOSZTY SPRZEDAŻY, OGÓLNE
I ADMISTRACYJNE
ILOŚĆ
x
JEDNOSTKOWY KOSZT
WYTWORZENIA
21
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (5)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
OKREŚLANIE NARZUTU - układ absorpcyjny
sprzedaż roczna
50 000 szt
2 000 000 zł
wymagane aktywa
30,00 zł/szt
jednostkowy koszt wytworzenia
700 000 zł
koszty sprzed., og. i adm.
wymagany zwrot z kapitału ROI
Narzut =
(25% x 2 000 000) + 700 000
50 000 x 30,00
25%
=
1 200 000 =
1 500 000
80%
22
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (6)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
OKREŚLANIE NARZUTU - metoda podziałowa
NARZUT NA KOSZT ZMIENNY =
POŻĄDANY ZWROT Z
AKTYWÓW
+
KOSZT STAŁY
ILOŚĆ
x
JEDNOSTKOWY KOSZT
ZMIENNY
23
Zofia Krokosz-Krynke: Rachunek kosztów pełnych i zmiennych
koszty podstawą ustalania ceny (7)
cena jako wynik KOSZT + NARZUT
OKREŚLANIE NARZUTU - metoda podziałowa
sprzedaż roczna
50 000 szt
2 000 000 zł
wymagane aktywa
20,00 zł/szt
jednostkowy koszt zmienny
całkowity koszt stały
1 000 000 zł
wymagany zwrot z kapitału ROI
Narzut =
(25% x 2 000 000) + 1 000 000
50 000 x 20,00
25%
=
1 500 000 =
1 000 000
150%
24