Dorota Świątek Metoda Ruchu Rozwijającego w pracy z młodzieżą

Dorota Świątek
Metoda Ruchu Rozwijającego w pracy z młodzieżą
niepełnosprawną intelektualnie
Ruch odgrywa zasadniczą rolę w rozwoju psychospołecznym każdego dziecka a zwłaszcza
niepełnosprawnego. Jak podkreśla m. in. M. Bogdanowicz[1] czy M. Karwacka[2] rozwój ruchowy
jest podstawą dla rozwoju poznawczego dziecka. A to z kolei ma ogromne znaczenie w przypadku
stymulacji poznawczej osób niepełnosprawnych intelektualnie. Większość teoretyków jak i
praktyków zajmujących się wpływem metody na rozwój dziecka akcentuje wzajemnie
warunkowaną integralność rozwoju sfery ruchowej, społecznej, emocjonalnej oraz poznawczej.
Tak więc moim zdaniem z powodzeniem można pisać o tej metodzie jako o metodzie
„przywracania naturalnej równowagi” w codziennym funkcjonowaniu dziecka.
MRR zajmuje ważne miejsce w terapii dziecka o różnym stopniu i rodzaju
niepełnosprawności.
Jako
wychowawca
młodzieży
gimnazjalnej
zauważyłam
iż,
niepełnosprawność niejednokrotnie generuje nieadekwatność doświadczeń społecznych.
Niepełnosprawna młodzież oraz dorosłe osoby często funkcjonują poniżej swoich potencjalnych
możliwości, szczególnie społecznych. Można by rzec, iż powoduje to ich wtórną
niepełnosprawność zwłaszcza w obszarze niezależności, a tym samym ogranicza optymalne
funkcjonowanie psychospołeczne.
Wykorzystanie metody Ruchu Rozwijającego w pracy terapeutycznej z niepełnosprawną
intelektualnie młodzieżą i powierzenie im roli partnerów młodszych dzieci podczas zajęć
zdecydowanie sprzyjało optymalizacji ich rozwoju i zachowania.
Oceny efektywności w stosunku do młodzieży będącej partnerami dzieci młodszych
dokonano za pomocą arkusza obserwacji SOZ - R w opracowaniu M. Bogdanowicz.
Wykres nr 1. Funkcjonowanie psychomotoryczne młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w
stopniu umiarkowanym i znacznym uzyskane w kolejnych pomiarach (wyniki średnie dla
poszczególnych obszarów rozwoju psychomotorycznego)
11
12
10
9
9,33 10
9,5
9,5
10
11
8,16
10,16
9,16
11
8
I BADANIE
6
II BADANIE
III BADANIE
4
2
0
rozwój
poznawczy
rozwój
em ocjonalny
rozwój
społeczny
rozwój
ruchowy
Uczestnicy oceniani byli w 4 obszarach rozwoju: poznawczym, emocjonalnym, społecznym
oraz ruchowym. Oceniając badaną młodzież nie stworzono dodatkowej – specjalnej skali, gdyż nie
było takiej potrzeby.
Dodatkowo skalę specjalną zastosowano w ocenie dzieci młodszych. Dzieci te oceniano za
pomocą arkusza obserwacji SOZ – D w opracowaniu M. Bogdanowicz.
Analizując osiągnięte wyniki w 4 obszarach funkcjonowania psychomotorycznego można
stwierdzić, iż badana młodzież osiągnęła poprawę we wszystkich czterech sferach rozwoju.
Przejawia się to prawidłowym wchodzeniem w relacje społeczne, zwiększonym zaufaniem
w kontakcie z innymi oraz samodzielnym inicjowaniem znanych zabaw z młodszymi uczestnikami
zajęć.
Nieco mniejszą poprawę zaobserwować można w rozwoju poznawczym. Być może fakt ten
należy tłumaczyć wiekiem uczniów, osiągnęli oni określony poziom funkcjonowania poznawczego,
stad uzyskiwanie efektów może być powolne.
Przed każdą sesją jak i w razie potrzeby na bieżąco młodzież otrzymywała stosowne
instrukcje dotyczące sposobu zabawy i ćwiczeń z młodszym partnerem.
Z wypowiedzi rodziców wynikało także, iż umiejętność zabawy z młodszym dzieckiem
często przenoszona była na młodsze rodzeństwo.
W kształtowaniu kompetencji społecznych młodzieży znaczenie ma nabywanie określonych
umiejętności takich jak: rozumienie społecznej sytuacji zabawy z małym dzieckiem, wchodzenie w
rolę opiekuna drugiej osoby.
Znajomość swoich „podopiecznych” wiąże się z też z pewną przewidywalnością ich
zachowań, a to z kolei daje poczucie bezpieczeństwa i przyczynia się do inicjowania kontaktów w
zabawie.
Grupa była dość zróżnicowana. Zdarzały się dzieci o postawie lękowej, wycofującej się, ale
też z nadmierną agresją. Zdarzało się w toku zajęć, iż występowała niechęć do wykonywania
określonych ćwiczeń, bądź upór. W przypadku pojawiającej się agresji organizowano zajęcia
wymagające zwiększonych sił fizycznych. Grupa motywowała młodszych do pracy okrzykami,
brawami. Uczestnicy otrzymywali także wzmocnienia pozytywne od swoich partnerów w postaci
słownej bądź pochwał gestem (poklepywanie po ramieniu, „przybijanie piątki”).
Przede wszystkim udział w zajęciach spowodował wzrost aktywności zarówno dzieci jak i
młodzieży, chęć do współpracy i współdziałania z innymi. Udział w zajęciach doprowadził także
do wytworzenia i wzmocnienia więzi koleżeńskich. Sesje MRR były dla niepełnosprawnej
młodzieży okazją doświadczania i pozyskiwania pełnej sprawności w niepełnosprawności.
Reasumując:
1.
Zajęcia MRR przyniosły pozytywne korzyści zarówno młodzieży jak i dzieciom
biorącym w nich udział
2.
W zakresie funkcjonowania poznawczego zauważyć można było kreatywność osób
niepełnosprawnych, oni także potrafią mogą i chcą.
3.
Młodzież potrafiła proponować ćwiczenia i zabawy (często znane z domu, z
kontaktu z rodzeństwem, zaś nowo poznane przenoszone były na dom – rodzeństwo)
4.
Na zajęciach dominował nastrój pogodny. Uczestnicy przede wszystkim zdobyli
umiejętność relaksowania.
5.
Młodzież oraz dzieci nabierali odwagi do wykonywania ćwiczeń ruchowych oraz
pokazywania optimum swoich możliwości.
To co najbardziej „rzucało się w oczy” po 1,5 roku pracy z uczestnikami zajęć MRR to
zwiększające się zaufanie i otwartość na drugiego człowieka.
BIBLIOGRAFIA
Bogdanowicz M. (2006), Skale Obserwacji Zachowania Dzieci i Rodziców uczestniczących w
zajęciach Ruchu Rozwijającego, Harmonia Gdańsk
Bogdanowicz M., Kasica A. (2003), Ruch Rozwijający dla wszystkich, Harmonia Gdańsk
Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M. (1994), Metoda Weroniki Sherborne w terapii i
wspomaganiu terapii dziecka, WSiP Warszawa
Bogdanowicz M., Okrzesik D. (2005), Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu
Rozwijającego Weroniki Sherborne, Harmonia Gdańsk
Karwacka M. (2005), Wykorzystanie metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne dla
wspomagania rozwoju dziecka, w: A. Twardowski (red.), Wspomaganie rozwoju dzieci ze
złożonymi zespołami zaburzeń, WNPTW Poznań
Karwacka M., Iwańska J. (2003), Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne w terapii
dzieci lękowych i z nadpobudliwością psychoruchową, w: „Kwartalnik Pedagogiczno –
Terapeutyczny” nr 3 / 4 (11 – 12 )
Sherborne W. (2002), Ruch rozwijający dla dzieci, Warszawa 2002
[1] M.
Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska, Metoda Weroniki Sherborne w terapii i
wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa 1994
[2] M.
Karwacka, Wykorzystanie metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne dla
wspomagania rozwoju dziecka, w: A. Twardowski, Wspomaganie rozwoju dzieci ze złożonymi
zespołami zaburzeń, Poznań 2005