Metoda Ruchu Rozwijającego (MRR) Weroniki Sherborne

Referat przygotowała:
Anna Tyńska – Klesiewicz
Internat Specjalnego Ośrodka
Szkolno – Wychowawczego
W Tarnowie
Metoda Ruchu Rozwijającego (MRR) Weroniki Sherborne
Metoda
Ruchu
Rozwijającego
stworzona
została
przez
angielską
nauczycielkę wychowania fizycznego, tańca i ruchu Weronikę Sherborne
w latach 60 – tych. Zainspirowana działalnością nauczyciela Rudolfa von
Labana,
własną
działalnością
pedagogiczną,
a
takŜe
po
zetknięciu
z upośledzeniem umysłowym, stworzyła system ćwiczeń ruchowych, zabaw –
relacji, skonstruowany na podstawie zabaw rodziców z dzieckiem w okresie
wczesnodziecięcym. Został on stworzony głównie z myślą o dzieciach
z zaburzeniami w rozwoju psychoruchowym. Ruch jest tutaj narzędziem do
wspomagania tego rozwoju, słuŜy do usprawniania ruchowego. Rozwija się
w ten sposób świadomość własnego ciała i przestrzeni. Metoda pozwala dzielić
przestrzeń z innymi osobami, nawiązać z nimi bliski kontakt oraz poczuć się we
własnym ciele jak w domu.
Rudolf von Laban posłuŜył się sześcianem by opisać ruch ludzkiego ciała
wyznaczając trzy podstawowe kierunki, w których się ono porusza: przód – tył,
prawo – lewo, góra – dół.
Szerborne opierając się na jego teoriach, uznała za bardzo istotne
kształtowanie świadomości części ciała, szczególnie środka ciała/centrum ciała
(tułowia/brzucha).
Podstawowym celem MRR jest zaspokojenie potrzeb, co następuje poprzez
rozwijanie następujących aspektów: świadomości siebie i innych. MoŜna to
przedstawić w następujący sposób:
Rys. 1. Relacje w grupie podczas zajęć prowadzonych metodą MRR
Klinta ze szwedzkiego stowarzyszenia szerbornowców przedstawia jak
ćwiczenia oddziałują na ćwiczących MRR, jak wpływają na rozwój ich
pozytywnego stosunku do siebie i otaczającej ich rzeczywistości. Podczas zajęć
uczestnicy poznają otoczenie i uczą się czuć w nim bezpiecznie. Sprawia to, iŜ
wyzbywają się lęku przed odkrywaniem, poszukiwaniem nowych moŜliwości
swojego ciała oraz nawiązywania relacji z innymi osobami. WaŜnym jest by
uczestnicy mający trudności w kontrolowaniu ciała, emocji czy kontaktów
społecznych nabrały tych umiejętności i pewności siebie.
Sherborne często podkreślała, iŜ podstawą zajęć jest rozwijanie u dzieci
umiejętności ruchu kreatywnego. WaŜne jest teŜ to, by zajęciom towarzyszyła
spontaniczność, brak zahamowań i swoboda.
Struktura zajęć MRR jest dość zróŜnicowana, jest przede wszystkim
dostosowywana
do
potrzeb
i
moŜliwości
uczestników,
choć
forma
poszczególnych treści jest podobna. Ćwiczenia – relacje oparte są na
wykorzystaniu ruchu, bliskiego kontaktu fizycznego do tworzenia więzi
emocjonalnych budowania poczucia bezpieczeństwa. Sesje oparte są na pracy
w parach, moŜe być to takŜe praca indywidualna terapeuty z jedną osobą,
młodszego dziecka ze starszym lub dwojgiem dzieci róŜniących się poziomem
rozwoju lub stopniem zaburzenia funkcjonowania psychomotorycznego. Zajęcia
mogą być najpierw prowadzone w mniejszych grupach, aby następnie przejść do
większych. Najczęściej dziecko pracuje z dorosłymi (rodzicami, terapeutami,
nauczycielami), zdarza się takŜe, Ŝe dzieci są sobie nawzajem partnerami.
W metodzie Shreborne moŜna, podobnie jak u R. Labana wydzielić kilka
kategorii ćwiczeń:
1. ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała (świadomość ciała);
2. ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i budować poczucie
bezpieczeństwa w otoczeniu (świadomość przestrzeni);
3. ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracę z partnerem
i grupą:
• oparte na relacji „z”,
• oparte na relacji „przeciwko”,
• oparte na relacji „razem”
4. ćwiczenia twórcze.
Na podstawie długoletniej praktyki w pracy MRR stworzono schemat
sekwencji ilustrujących dynamikę przebiegu zajęć. Pomaga to w projektowaniu
spotkań – konstruowaniu konspektów do zajęć oraz długoterminowego
planowania cyklu zajęć MRR. Schemat sekwencji przedstawiono na rys. 2.
Pierwsza z sekwencji odnosi się do liczby osób ćwiczących jednocześnie.
Początkowo elementy ćwiczeń powinny być skoncentrowane na kaŜdym
dziecku z osobna („ja”). Następnie przechodzi się do ćwiczeń w parach (dwie
osoby). Kolejny etap to ćwiczenia w małych grupach (3 – 4 osoby), a dopiero na
końcu powinny odbywać się w całej grupie terapeutycznej. Ład i porządek
w czasie zajęć daje poczucie bezpieczeństwa podczas relacji z innymi osobami.
Wynika stąd kolejność, w jakiej rozwija się świadomość dzieci uczestniczących
w terapii. Pierwszy etap to koncentrowanie się na samym dziecku, co uczy go
świadomości własnego ciała. Uczestnik stopniowo staje się świadomy
otaczającej go przestrzeni. Kolejnym etapem jest wchodzenie w relacje z innymi
osobami, dzięki czemu dziecko nabywa świadomości dzielenia się przestrzenią
z innymi osobami. Tutaj równieŜ dziecko uczy się czuć bezpiecznie, poczucie
bezpieczeństwa wzrasta wraz z poznaniem otaczającej rzeczywistości.
Trzecia sekwencja uczy by ćwiczenia rozpoczynać w niskiej pozycji, leŜąc
lub siedząc na podłodze. Bliski kontakt z podłoŜem daje poczucie stabilności,
„ugruntowania”, a to daje poczucie bezpieczeństwa. Następnym etapem są
ćwiczenia wykonywane nieco wyŜej, nad podłogą (na czworaka, w kocu
uniesionym nad podłogą). Ostatni etapem są ćwiczenia w pozycji stojącej lub
wymagające oderwania się od podłogi (podskoki, podnoszenie do góry,
podrzucanie).
Kolejna sekwencja jest podsumowaniem trzech poprzednich. Pierwszym jej
elementem jest nabywanie świadomości własnego ciała, świadomości
otaczającej przestrzeni oraz przebywających w niej osób. Po „oswojeniu się”
dziecka z własnym ciałem i przestrzenią rozpoczyna się nawiązywanie
kontaktów z pozostałymi uczestnikami. Pierwszą najbezpieczniejszą relacją –
jest relacja „z” – opiekuńcza. Dziecko jest tutaj bierne, a cała inicjatywa
spoczywa na jego partnerze. Kolejnym krokiem jest umoŜliwienie dziecku
nawiązywania relacji „przeciwko” partnerowi. Tutaj obydwoje ćwiczących jest
aktywnych i silnych. Dziecko moŜe tutaj wypróbować swoją energię i poznać
zasady zabaw z „siłą bez agresji”. Docelową relacją, jaką dziecko powinno
nauczyć się podczas zajęć MRR jest relacja „razem”. To nic innego, jak
współpraca partnerów. Tym razem takŜe kaŜdy z partnerów jest tak samo silny
i aktywny, jednak odwrotnie jak w poprzedniej relacji całe zaangaŜowanie jest
wykorzystywane do wspólnych działań. W kaŜdym wyŜej wymienionym
ćwiczeniu mogą brać udział dwie lub więcej osób, jednak liczba uczestników
powinna zawsze być zgodna z pierwszą sekwencją.
Ostatnia sekwencja jest nadrzędna do pozostałych – stopniowo rośnie
zaufanie dziecka. Po pierwsze dziecko uczy się ufać swojemu ciału, potem
zdobywa zaufanie do ćwiczącego z nim partnera a później do kolejnych
uczestników terapii. Dopiero takie w pełni wykształcone zaufanie do partnera
pozwala na twórczą aktywność dziecku, która powinna mieć miejsce
w końcowej części zajęć. WaŜne jest takŜe by nie istniały bariery, by była pełna
swoboda i brak zahamowań. Wszystkie te sekwencje powinno się stosować do
całego cyklu zajęć terapeutycznych, kolejnych sesji, oraz do poszczególnych
kategorii ćwiczeń podczas trwania zajęć. Bogdanowicz (2003) podaje jako
przykład: ilość osób ćwiczących w danym ćwiczeniu (pierwsza sekwencja)
i umiejscowienie ćwiczenia w przestrzeni (druga sekwencja) powinny być
zachowane takŜe w kaŜdym kolejnym rodzaju relacji, które pojawiają się
w trakcie sesji MRR (relacja „z”, relacja „przeciwko”, relacja „razem”).
Rys. 2. Dynamika relacji w grupie podczas zajęć prowadzonych MRR
Po raz pierwszy Sherborne zaprezentowała swoją metodę dla osób
zajmujących się dziećmi trudnościami w uczeniu się. Spotkała się ona
z ogromnym poparciem i zainteresowaniem w wielu krajach Europy i poza nią.
Na początku jej praca skupiała się na dzieciach z upośledzeniem
umysłowym, następnie stopniowo poszerzała swoją działalność. Objęła ona
z czasem takŜe osoby nieprzystosowane, a tak naprawdę moŜliwości stosowania
tej metody są praktycznie nieograniczone. Obecnie prowadzi się zajęcia tą
metodą z dziećmi nie tylko upośledzonymi ale i z jąkającymi się pobudliwością
ruchową, z zaburzeniami emocjonalnymi w psychoterapii grupowej. AngaŜuje
się takŜe młodzieŜ do pracy z dziećmi z wykorzystaniem metody W. Sherborne.
Z czasem powstała organizacja zrzeszająca osoby pracujące tą metodą
i propagujące ją (Brytyjska Fundacja Sherborne – obecnie ISCO). W 1993 roku
ustalono zasady kształcenia osób pracujących MRR. Celem organizacji
(niedochodowej)
jest
wspomaganie
osób
ze
specjalnymi
potrzebami
edukacyjnymi oraz dzielenie się wiedzą i doświadczeniami płynącymi z pracy
metodą W. Sherborne. ISCO monitoruje kursy dla nauczycieli i terapeutów oraz
prowadzeniem strony internetowej.
Do Polski metodę ruchu rozwijającego zaadoptowała Marta Bogdanowicz.
Metoda ta obecnie wykorzystuje ćwiczenia z oryginalnej metody oraz nowe,
które zrodziły się w czasie wieloletnich doświadczeń prowadzenia zajęć przez
terapeutów.
Propagujący tę metodę w Polsce proponują wzbogacenie jej poprzez
wykorzystywanie innych form zajęć, a jednocześnie mających podobny
charakter ćwiczeń (min. dziecięce masaŜyki, zabawy relacyjno – relaksujące,
kołysanki, zabawy z rekwizytami takimi jak: chusta uŜywana w metodzie
Klanzy, koc, piosenki i inne). Tak więc śmiało moŜna stwierdzić, iŜ celem
metody jest rozwijanie kreatywności.
Dla osób pracujących tą metodą oczywistym jest, Ŝe sama się rozwija –
zmienia. Jej forma wciąŜ jest wzbogacana. Prowadząc spotkania MRR, konspekt
i zajęcia trzeba traktować jako inspirację, bazując na załoŜeniach metody
i wychodząc niejednokrotnie poza oryginalny wzorzec.
Bibliografia:
1. Bogdanowicz M., Kasica A., 2003, Ruch Rozwijający dla wszystkich,
Wyd. HARMONIA, Gdańsk
2. Bogdanowicz M., Okrzesik D., 2006, Opis i planowanie zajęć według
Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne.