pismo OIGD 7

31-542 Kraków
ul. Mogilska 25
www.oigd.com.pl
e-mail: [email protected]
tel.: 12 413 80 83
fax.: 12 413 76 25
Biuro w Warszawie
03-302 Warszawa
ul. Instytutowa 1
e-mail: [email protected]
tel..: 22 811 92 74
tel./fax.: 22 614 13 85
Kraków, dnia 18 lutego 2016 roku
OIGD 7/2016
Pani/Pan Prezes
Członkowie Ogólnopolskiej
Izby Gospodarczej Drogownictwa
Zarząd Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa przedstawia poniżej dwa
interesujące orzeczenia sądowe dotyczące problematyki zamówień publicznych, które
mogą być pomocne w Państwa działalności.
I.
Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 11 grudnia 2015 r.,
sygn. akt. XIII Ga 577/151

miarkowanie kary umownej
Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynikało, iż w trakcie realizacji umowy
o roboty budowlane, wykonawca opóźnił o 12 dni ustalony pomiędzy stronami
termin zakończenia inwestycji. W związku z powyższym zamawiający naliczył
wykonawcy
– zgodnie z umową – karę umowną w wysokości 60 tyś. złotych i odjął tę kwotę od
jego wynagrodzenia.
Sąd I instancji karę powyższą obniżył o 50%.
Od tego wyroku apelację wniósł zarówno zamawiający jak i wykonawca.
Rozpatrując apelację Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu Rejonowego
w zakresie zastosowania art. 484 § 2 k.c. i miarkowania kary umownej, bowiem
uznał, iż „wysokość kary umownej obniżona o 50% jej wartości i ustalona przez Sąd
Rejonowy w kwocie 30 068 złotych pozostaje nadal wygórowana i nieadekwatna do
ustalonych w sprawie okoliczności” i obniżył ją do kwoty 12 tyś. złotych2.
„Zaznaczyć należy, że powód dochodzi w nin. postępowaniu roszczenia o zapłatę wynagrodzenia
za wykonane roboty, zaś jedynie w tle sporu rozpatrzone zostało żądanie miarkowania kary
umownej jako kwestia mająca wpływ na wysokość wynagrodzenia w tym konkretnym przypadku
(wobec zastosowanej konstrukcji potrącenia)” – cytat z uzasadnienia wyroku XIII Ga 577/15.
2
Art. 484 §2 Kc. „Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać
zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana”.
1
NIP: 676-10-70-649 REGON: 350714501
Konto: ING Bank Śląski S.A. O/Kraków 52 1050 1445 1000 0012 0000 7449
KRS: 0000026162 Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie,
XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego
2
W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy uznał między innymi, że przede wszystkim
opóźnienie nie było znaczące, a w dniu, w którym winien nastąpić odbiór robót, były
one już zrealizowane w 90%.
Wskazał też, iż zamawiający z powodu tego opóźnienia nie doznał żadnej szkody
materialnej. Według Sądu nieuzasadnione byłoby uznanie, że dodatkowe 12 dni
opóźnienia prac po trwającej 4 miesiące inwestycji stanowiło tak dużą uciążliwość,
która uzasadniałaby obciążenie wykonawcy karą umowną w wysokości 30 068
złotych.
Zdaniem Sądu istotny wpływ na obniżenie kary umownej do kwoty 12 tyś. złotych
miała też wysokość marży, którą wykonawca określił w ofercie na 10% wartości
zamówienia, co stanowiło około 100 tyś. złotych.
Jak wywodzi Sąd Okręgowy, potrącenie z wynagrodzenia wykonawcy kary umownej
w wysokości 60 tyś. złotych spowodowałoby, że jego działalność gospodarcza
stałaby się zupełnie nieopłacalna, a przedsiębiorstwo znalazłoby się w bardzo
trudnej sytuacji ekonomicznej.
Wykonawca straciłby 60% zysku, co stanowi stratę zupełnie nieadekwatną do 90%
stopnia zaawansowania robót, które wykonał na dzień umówionego terminu3.
Jak wynika z uzasadnienia wyroku, w ocenie Sądu Okręgowego kara w tak
ustalonej wysokości mieści się w granicach funkcji kompensacyjnej, represyjnej
i stymulacyjnej kary umownej i pozwala na ich realizację z odpowiednim
wywarzeniem obu stron oraz bez ich pokrzywdzenia.
II.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2010 r.,
sygn. akt. I CKS 64/10

dochodzenie roszczeń w przypadku nie zawarcia
umowy o roboty budowlane pomiędzy
generalnym wykonawcą, a podwykonawcą
Zgodnie z art. 139 § 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 907) umowa o roboty budowlane,
wykonywane w trybie zamówień publicznych, winna być zawarta w formie pisemnej
pod rygorem nieważności.
Stwierdzić więc należy, że umowa o roboty budowlane pomiędzy generalnym
wykonawcą a podwykonawcą, musi być zawarta na piśmie pod rygorem
nieważności.
W związku z powyższym, jeżeli brak jest pisemnej umowy powstaje problem, na
jakiej podstawie prawnej można żądać zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty.
Zgodnie z przyjętym w orzecznictwie stanowiskiem podwykonawca może wywodzić
i żądać swojego roszczenia od inwestora na podstawie przepisów kodeksu
cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu.
Przesłanki miarkowania kary umownej są szczegółowo podane w wyroku Sądu Okręgowego w
Łodzi z dnia 11.12.2015 r. sygn.. akt. XIII Ga 577/15.
3
NIP: 676-10-70-649 REGON: 350714501
Konto: ING Bank Śląski S.A. O/Kraków 52 1050 1445 1000 0012 0000 7449
KRS: 0000026162 Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie,
XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego
3
Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż przesłankami powstania zobowiązania z tytułu
bezpodstawnego wzbogacenia są: uzyskanie korzyści majątkowej (wzbogacenie),
osiągnięcie tej korzyści z majątku innej osoby (zubożenie) oraz istnienie związku
przyczynowego pomiędzy wzbogaceniem, a zubożeniem.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2010 r., sygn.. akt. I CSK
64/10 w przypadku, gdy powód (podwykonawca) będzie występował z pozwem
o zapłatę za wykonane bez umowy roboty budowlane i wywodził swoje roszczenie
w oparciu o art. 405 k.c. o bezpodstawnym wzbogaceniu, winien wykazać jakie
roboty budowlane, wzbogacające pozwanego inwestora, wykonał na jego rzecz i
jaka jest wartość tego wzbogacenia. Zaznaczyć w tym miejscu należy, iż sąd
uwzględniając powództwo zasądza na rzecz powoda wartość bezpodstawnego
wzbogacenia na dzień wyrokowania.
Celem ustalenia, czy doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego
inwestora i w jakim zakresie - w sytuacji opisanej na wstępie punktu II – konieczne
jest ustalenie, czy inwestor zapłacił generalnemu wykonawcy również
wynagrodzenie za roboty wykonane przez podwykonawcę.
Jak pisze adwokat Anna Borysewicz w Gazecie Prawnej „o ile bowiem zapłata
wynagrodzenia generalnemu wykonawcy nie zwalnia inwestora z odpowiedzialności
wynikającej z art. 6471 § 5 k.c. (tj. solidarnej odpowiedzialności z generalnym
wykonawcą), o tyle okoliczność ta miałaby niewątpliwie wpływ na ocenę, czy
pozwany faktycznie może być uznany za bezpodstawnie wzbogacony kosztem
powoda”4.
Stwierdzić należy, iż z uzasadnienia powyższego orzeczenia wynika, że przy
ustalaniu okoliczności decydujących o świadczeniu z tytułu bezpodstawnego
wzbogacenia, podstawą nie może być wyłącznie faktura. Jak wywodzi sąd, jest ona
bowiem jedynie rachunkiem wystawionym generalnemu wykonawcy przez
podwykonawcę za wykonane roboty, nie jest natomiast dowodem określającym
wartość bezpodstawnego wzbogacenia.
Prezes Zarządu
Barbara Dzieciuchowicz
4
Gazeta Prawna z dnia 5-6 stycznia 2016 r., Nr 2 Artykuł pt. „Jak się domagać wynagrodzenia za
roboty budowlane, gdy nie było pisemnej umowy”, Autor Anna Borysewicz Adwokat.
NIP: 676-10-70-649 REGON: 350714501
Konto: ING Bank Śląski S.A. O/Kraków 52 1050 1445 1000 0012 0000 7449
KRS: 0000026162 Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie,
XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego