Niewykonanie umowy może wiązać się z zapłatą kary

Niewykonanie umowy może wiązać się z zapłatą kary
mec. Tomasz Kański, Dziennik Gazeta Prawna, Akademia Prawa Gospodarczego cz. 1052
Współpraca między firmami zazwyczaj regulowana jest w zawieranych przez nie umowach. Czy w przypadku
odstąpienia jednego z przedsiębiorców od umowy druga strona może żądać kary umownej? Jak kwestie te
uregulowano w kodeksie cywilnym?
Zagadnienie to w kodeksie cywilnym nie jest bezpośrednio uregulowane. Z jednej strony zgodnie z art. 395 par. 2
k.c. przyjmuje się, że w przypadku odstąpienia umowę uważa się za niezawartą, zaś strony powinny zwrócić sobie
wszystko, co świadczyły sobie do takiego momentu. Z drugiej strony kodeks zawiera przepisy wskazujące, że
odstąpienie od umowy może być połączone z dodatkowymi świadczeniami. Tak jest np. przy zadatku. Strona,
która dała zadatek, może – w związku z niewykonaniem umowy przez drugą stronę – od niej odstąpić i żądać na
podstawie tejże umowy dwukrotności danego zadatku. Warto też pamiętać o postanowieniach art. 494 k.c.,
zgodnie z którymi strona odstępująca od umowy wzajemnej może żądać nie tylko zwrotu tego, co do tej pory
świadczyła, ale także naprawienia przez drugą stronę szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Uprawnienie
do żądania naprawienie szkody istnieje zatem niezależnie od faktu odstąpienia od umowy i oparte jest na
przepisach art. 471 k.c., co potwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 12 maja 2005 r. (sygn. akt III CK 586/04).
Dlatego również gdy umowa przewiduje obowiązek zapłaty kary umownej za jej niewykonanie i uprawnia stronę
do odstąpienia od niej, uprawniona strona może zarówno odstąpić od umowy, jak i żądać zastrzeżonej w umowie
kary umownej. Możliwość ta została potwierdzona przez komentatorów i orzecznictwo. W wyroku z 7 lutego 2007
r. (sygn. akt III CSK 288/06) SN potwierdził, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które
uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, mogą stanowić jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty
kary umownej. Jednak nie można domagać się zapłaty kary umownej, jeżeli została zastrzeżona na wypadek
niewykonania zobowiązania pieniężnego (wyrok SN z 20 października 2006 r. (sygn. akt IV CSK 154/06).