SPISTRE ¥ CI Paweď Milcarek Wobec Kocioďa wszystkich czasów

S P I S
T R E
C I
W S T ! P
Pawe
Milcarek
Wo b e c K o "cio# a w s z y s t k ic h c z asó w
...........................
3
Trzydzie ci i! czterdzie ci lat temu zostawa"o si# tradycjonalist$ dlatego, %e odmawia"o si# zupe"nie
wprost i!bezczelnie propozycji porzucenia z!dnia na dzie& tego, co jeszcze wczoraj wszyscy czcili jako
naj wi#tsze lub szanowali jako u wi#cone wiar$ stuleci. Dwadzie cia lat temu mo%na by"o zosta' tradycjonalist$ ju% cho'by ze wstr#tu do tandety nazywanej przypadkowo „szlachetn$ prostot$” i!nieuctwa traktowanego jako „oczyszczenie”. Dziesi#' lat temu zostawa"o si# tradycjonalist$ wtedy, gdy si#
odkrywa"o to, co „stare”, jako absolutnie nowe, tak wyra(nie ró%ne od wie%ej „tradycji” z!lat 60. i!70.
Dzisiaj jest si# tradycjonalist$, gdy si# wita z!rado ci$ i!zaanga%owaniem „nowe tre ci” wnoszone do
%ycia Ko cio"a przez Benedykta XVI.
Z A C H O W Y W A $ ,
De bat a „Chr is t iani t as”
A L E
C O ?
............................................................................
13
Z!Markiem Jurkiem i!Kazimierzem Micha"em Ujazdowskim rozmawiaj$ Pawe" Milcarek i!Piotr Kaznowski
D O B R O
Tomasz Rowi!ski
W S P Ó L N E
K arc zow anie lasu
......................................................
33
Alexis de Tocqueville i!rewolucja
Alexis de Tocqueville jest w!historii my li nowo%ytnej postaci$ w!jakiej mierze fenomenaln$. Przez wielu uwa%any za pierwszy wybitny umys" socjologiczny naszych czasów, poprzedzaj$cy w!tym wzgl#dzie
Karola Marksa. Dla innych jest najwi#kszym piewc$ idei demokratycznej ery nowo%ytnej, dla jeszcze innych pozostaje jej niezrównanym krytykiem, cho' trwaj$cym w!pesymizmie w!kwestii powstrzymania
demokratycznych post#pów zarówno w!dobrym, jak i!niestety w!z"ym…
Numer
christianitas.indb 7
40
RP
2008
7
2009-03-04 12:04:00
Spis
D R A B I N A
treœci
J A K U B O W A
Dom Hervé Courau OSB
Chr ze "cija%sk a r ado "& i' p#od ne d zie w ic t w o
.........................................
43
Chcia"bym opowiedzie' o! rado ci, gdy% najcz#stsz$ pokus$ w! naszych rodowiskach jest smutek.
Mamy do tego wiele okazji. Odbija si# to na naszej wierze, która omdlewa, bo nie potraÞ owej pokusy
przezwyci#%y', ani otworzy' si# wystarczaj$co na nadziej#.
W I A R A
I ' R O Z U M
P a%s t w o Bo(e i 'P a%s t w o z ie m sk ie
w' polit yce i' t e olog ii " w i) t ej Br y g i d y S z w e d z k iej
Emilia "ochowska
..............................
57
Na przyk"adzie pism i!dzia"a& wi#tej Brygidy Szwedzkiej mo%na zobaczy', w!jaki sposób teologia „wysoka”, tworzona na uniwersytetach i!w!klasztorach, by"a obecna w!%yciu publicznym i!jak wp"ywa"a
na przedsi#wzi#cia polityczne. Sama Brygida sta"a bowiem na granicy mi#dzy stanem wieckim a!zakonnym; mi#dzy klasztorem, gdzie pragn#"a si# znale(', i!dworem królewskim, gdzie rzeczywi cie %y"a.
T R E
C I
I ' F O R M Y
Tomasz P. Terlikowski
Mi)dzy nihiliz me m a' s t ar y m pat r io t y z me m
........................................
65
Istot$ nawrócenia Rosjanina nie jest przyj#cie czego nowego, ale jedynie „zawrócenie” — zmiana znaków warto ciowania, przy pozostaniu na tej samej drodze. )wi#ta Ru , a!wraz z!ni$ Rosjanie, mog$
by' tylko albo Chrystusowi, albo Antychrystusowi. Zawrócenie z!drogi czerwonych, zaprzestanie walki
z!Ideami prawos"awia oznacza wi#c ju% wystarczaj$cy sygna" do uznania dawnych nosicieli z"a za pos"a&ców dobra. A!wszystko dlatego, %e nawet jako komuni ci (czy KGB-i ci) zawsze s"u%yli oni Idei, nawet gdy by"a ona tylko anty-Ide$.
Grzegorz Kucharczyk
Ro sja w yobr a(o na – c z y li w iel ki m o n t a( V ladimir a Volko f f a
..........
73
W!powie ciach Volkoffa najlepiej i!na wszystkim znaj$ si# oÞcerowie KGB. S$ doskona"ymi historiozofami, biznesmenami, teologami, a!nawet liturgistami. W!tle za zawsze jest Rosja. Traktowana nie tylko
jako problem polityczny, wywiadowczy, ale tak%e jako problem historiozoÞczny, a!nawet metaÞzyczny.
Czy oznacza to, %e mo%na traktowa' Volkoffa jako Dostojewskiego czy So"%enicyna w!wersji popularnej,
czy mo%e jest on raczej autorem nowej mitologii dla Rosjan „pokolenia P.”?
8
christianitas.indb 8
Christianitas
2009-03-04 12:04:00
Spis
treœci
Diab elsk i spisek
Janusz Ruszkowski
....................................................
79
Spisek nie traktuje o!bie%$cej polityce ani nawet o!mesjanistycznej metapolityce. Jest kolejn$ metaÞzyczn$ „przypowie ci$ o!wspó"czesnych maskach z"a, demona, który manipuluje nasz$, nie wierz$c$
w!niego rzeczywisto ci$”. I!o!wspó"czesnym Fau cie, który marz$c o!w"adzy, uleg" „trzem pokusom, jakimi diabe" mami" Chrystusa na pustyni”. Nie bez powodu autor obra" jako motto opini# So"%enicyna,
%e „przes$dna wiara w!historyczn$ si"# spisków pozostawia na boku zasadnicz$ przyczyn# pora%ek odnoszonych przez jednostki i!pa&stwa — ludzkie s"abo ci”. W!tej wiadomo ci le%y si"a Spisku Volkoffa.
Pawe
Milcarek
Jak r o d z i si) ba"niow a opow ie "&
.............................
83
Wst#p do teorii ba ni chrze cija&skiej
Do ' dawno temu J.R.R. Tolkien przekonywa" wspó"czesnych, %e ba & jest po prostu jedn$ z!odmian powa%nej literatury, zasadniczo „doros"ej”, a!nie „produktem dla dzieci”. By"a to sprawa beznadziejna —
przynajmniej w!skali masowej. Nawet fani W"adcy Pier cieni woleli nazwa' t# ksi$%k# „literatur$ fantasy”. Ten przypadek jest objawem choroby naszej kultury, która nie potraÞ ju% asymilowa' na zwyk"ych
prawach — czyli w!salonie, a!nie w!pokoiku dzieci#cym — ksi#gi ba ni i!samych bajarzy.
M U S I C A
Antonina Karpowicz-Zbi!kowska
S A C R A
S a c r u m i' pr o f anu m
.......................
95
Pytanie o!to, jaka powinna by' muzyka liturgiczna, jest tak naprawd# pytaniem o!koncepcj# samej liturgii wi#tej. Wydaje si#, %e w!ci$gu wieków bardzo ró%ne dawano odpowiedzi na to fundamentalne pytanie, tworz$c bardzo ró%n$ muzyk# liturgiczn$. Zasadniczo jednak ciera"y si# ze sob$ koncepcje
teo- i!antropocentryczne. O!ile te pierwsze chroni$ przed zgubnym pomieszaniem sacrum i!profanum,
to te drugie, s"awi$c cz"owieka — umi"owane dzie"o Bo%e, powoduj$ niebezpiecze&stwo popadni#cia
w!samouwielbienie.
W I E K
X X
Kt o nie reag uje, t en nie ( y je
N I E D O K O N A N Y
.................................................................
99
Z!Markiem Jurkiem rozmawiaj$ Franciszek i!Przemys"aw Kucharczakowie
S E D
Gustave Thibon
C O N T R A
Mi)d z y u c isk ie m i' zep sucie m
...................................
121
„Duch” instytucji spo"ecznych oscylowa" mi#dzy tymi dwoma biegunami, zawsze zwrócony ku jednemu
lub drugiemu. Dzi , kiedy s"owa „sprawiedliwo '” i!„wolno '” sta"y si# zwyk"ym pretekstem dla rosn$cego zepsucia, by"oby dobrze, gdyby ka%dy uzmys"owi" sobie ró%nic#, jaka istnieje pomi#dzy ludem uci nionym a!ludem zepsutym.
Numer
christianitas.indb 9
40
RP
2008
9
2009-03-04 12:04:00
Spis
treœci
O B S E R W A T O R I U M
K o "ció# podsu m ow uje roc z nic)
o b o w i*z y w ania Su m m o r u m Pon t i f ic u m
Witold Dziedzic
...............................................
127
Po Europie przetoczy"a si# o%ywiona dyskusja, do której tematu dostarczy"a rocznica wej cia w!%ycie
papieskiego motu proprio Summorum PontiÞcum.
Marian Pi ka
W y z w anie i' odpow ied+
.................................................
131
Obrona racjonalno ci wiata jest najwa%niejszym intelektualnym wyzwaniem Ko cio"a w! XXI wieku.
Bóg jest w!stanie zawsze odnale(' cz"owieka, ale cz"owiek mo%e odnale(' Boga tylko w!racjonalnym
wiecie.
St ar o( y t ni m nisi
jak o w sp ó#c ze "ni – o' k ul t ur ze par e xcellence
Weronika Szczepkowska
...................................
137
Benedykt XVI do przedstawicieli kultury,
wyst$pienie w!Kolegium Bernardynów w!Pary%u 12 wrze nia 2008!r.
Mnisze „szukanie Boga”, quaerere Deum, sta"o si# rad$ i!wyzwaniem Papie%a rzuconym wspó"czesnej
kulturze i!nauce, które — je%eli zdob#d$ si# na „pokor# rozumu” — to zauwa%$, %e nieobecno ' Boga
w! wiecie tworzonym przez cz"owieka „milcz$co niepokoi pytaniem o!Niego”. Na takie pytanie nie tylko trzeba wiedzie' „co” odpowiedzie', ale równie% „jak” to zrobi'.
P O L E M I K A
Maciej Tryburcy
Bu nt ow nic y, obser w at or zy i' Ma g is t er iu m
..........
141
Czytaj$c blok artyku"ów po wi#conych recepcji encykliki Humanae vitae w!29/2008. numerze „Tygodnika Powszechnego”, mo%na odczu' zak"opotanie "atwo ci$, z!jak$ teologowie i!publicy ci %ongluj$ interpretacjami Nauczania Ko cio"a na temat rodziny i!p"odno ci.
Marian Pu tuski
Wier no "& , k t órej si) nie ceni
...............................
145
Kilka uwag o!naturalnych metodach planowania rodziny
Powodem napisania niniejszego artyku"u jest niezgoda na dominuj$cy w! „Tygodniku Powszechnym”
sposób prezentacji nauczania Ko cio"a na temat naturalnego planowania rodziny. Kropl# goryczy przebra"y dwa artyku"y: o.!Jacka Prusaka i!Artura Sporniaka.
H Y P E R T E K S T Y
Mateusz Matyszkowicz
Ide a polsk a
....................................................
155
Ryszard Legutko, Esej o duszy polskiej, O rodek My li Politycznej, Kraków 2008, ss.!144.
10
christianitas.indb 10
Christianitas
2009-03-04 12:04:00
Spis
Filip #ajszczak
treœci
Papie sk a inw azja z ' k o s m o s u
..................................
157
Rafa" A. Ziemkiewicz, !ywina, Warszawa 2008, )wiat Ksi$%ki/Bertelsmann Media, ss.!254.
Tomasz Rowi!ski
O' re wolucji w idzianej z z a k ana# u
.......................
158
Edmund Burke, Rozwa"ania o rewolucji we Francji, t"um. D. Lachowska, Wydawnictwa Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2008, ss.!340.
Tomasz Rowi!ski
Ci* g #o "& i' z miana w' K o "ciele
159
...............................
Marcin Karas, Z dziejów Ko#cio$a. Ci%g$o#& i zmiana w Ko#ciele rzymskokatolickim w XIX i XX wieku,
Wydawnictwo Diecezjane i!Drukarnia w!Sandomierzu, Sandomierz 2008.
Tomasz Rowi!ski
R ze c z o ' polskim realiz mie polit yc z ny m
..............
161
Realizm polityczny. Przypadek polski, pod red. Jacka K"oczkowskiego, O rodek My li Politycznej,
Kraków 2008.
Weronika Szczepkowska
Iluzje do nk is zo t er ii
162
...................................
José Ortega y Gasset, Medytacje o „Don Kichocie”, t"um. Janusz Wojcieszek, Warszawskie
Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2008, ss.!144.
Jerzy Wocial
w ie c k i bre w iar z , al b o o' s z t uce ( ycia
......................
168
Robert Zimmer, Morali#ci europejscy. Przewodnik, t"um. P. Graczyk, Prószy&ski i! S-ka,
Warszawa 2008, ss.!187.
Piotr Kosmala
E v olianiz m w ' p opk ul t ur ze, c z y li z w od nic z y ur ok b ohat er a
............
170
.................................................
172
Joscelyn Godwin, Guido Mina di Sospiro, Zakazana ksi'ga, Warszawa 2008.
Wojciech Barcikowski
E k sp e r y me n t
Guillaume de Machaut, Msza Notre Dame, Ensemble Organum — Marcel Pérès Harmonia Mundi
HMG 501590.
W I E R S Z E – J A N
Cw a#
..........................................................................................................
K onie c P ano w ania
St ar c y
christianitas.indb 11
K A Z N O W S K I
...................................................................................
........................................................................................................
175
176
177
2009-03-04 12:04:00
S T Y C Z N A
D O
N I E S K O , C Z O N O
C I
Janusz Kota!ski
K si*dz ar c y bisk up Romuald Ja# b r z y k o w sk i i ' m ój Ojc ie c
..................
179
Po operacji Ojciec z!wolna dochodzi" do siebie. Mia" jednak dziwne sny, powracaj$ce, m#cz$ce. Pojawia"y si# w!nich najcz# ciej postaci z!historii Polski. Przez d"ugie dni n#ka" Ojca nieszcz# liwy, porywczy król Boles"aw )mia"y. Zjawia"y si# te% inne, bardziej wspó"czesne duchy.
Informacje o$autorach
christianitas.indb 12
.......................................................................
181
2009-03-04 12:04:00