kompedium wiedzy

Specol Sp. z o.o.
ul. Kluczborska 31, 41-508 Chorzów
tel. +48 - 32 2459133, fax: +48 - 32 2459447
http://www.specol.com.pl/odreka/kompendium_wiedzy/podreka/doradca_olejowy.html
KOMPEDIUM WIEDZY
Blending
Proces wytwarzania środków smarowych poprzez zmieszanie olejów bazowych i dodatków uszlachetniających.
------------------------------------------------------Deaktywator metali
Dodatek uszlachetniający do olejów smarowych spowolniający działanie katalityczne metali w procesie utleniania i korozji.
------------------------------------------------------Depresatory
Dodatki do olejów obniżające temperaturę krzepnięcia i zwiększenia płynności w niskiej temperaturze.
------------------------------------------------------Detergenty
Myjące dodatki do oleju zapobiegające tworzeniu osadów na powierzchniach silników.
------------------------------------------------------Dodatki alkaliczne oraz inhibitory korozji
Są to substancje pasywujące powierzchnie metalowe stosowane jako dodatki do olejów. Zapobiegają korozji silnika, która powodowana jest
przez spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej oraz podczas rozkładu oleju, gdzie powstają kwaśne agresywne substancje. Olej silnikowy nie
może powodować korozji elementów metalowych, ale także nie może negatywnie wpływać na elementy z tworzyw sztucznych i gumy, z których
to materiałów wykonane są uszczelnienia zewnętrzne.
------------------------------------------------------Dodatki antyzużyciowe i antyzatarciowe
Dodawane do oleju w celu obniżenia zużycia współpracujących powierzchni, a w krytycznych momentach zapobiegania zatarciu. Przy rozruchu
silnika lub też w przypadkach przeciążeń w niektórych węzłach tarcia może wystąpić tarcie mieszane (półpłynne) - sytuacja, w której pewne
powierzchnie współpracujące stykają się ze sobą pod obciążeniem bez pośrednictwa oleju. Ważne jest wtedy, by nie następowało tzw. tarcie
suche, ale by pomiędzy powierzchniami wytworzona została warstwa ochronna tzw. graniczna o niskim współczynniku tarcia.
------------------------------------------------------Dodatki uszlachetniające
Stosowane są w nowoczesnych wysokiej jakości olejach silnikowych i stanowią ok. 30% objętości oleju. Służą one poprawieniu parametrów oleju.
Od składu i właściwości oleju bazowego zależą tak ważne parametry, jak temperatura zapłonu i odparowalność. Obydwa zależą przede
wszystkim od ilości najbardziej lotnych frakcji w oleju.
------------------------------------------------------Dyspergatory
Rozpraszające dodatki do olejów utrzymujące cząstki stałe w stanie zawiesiny (koloidalnym) bądź rozpuszczonym.
------------------------------------------------------Film olejowy
Bardzo cienka warstwa oleju rozdzielająca i smarująca współpracujące elementy będące w ruchu względem siebie.
------------------------------------------------------Inhibitory utleniania
Dodatki do oleju spowalniające proces utleniania węglowodorów, które są najbardziej odpowiedzialne za powstawanie osadów. Odporność na
utlenianie oleju charakteryzuje tzw. liczba koksowania.
------------------------------------------------------Klasyfikacja jakościowa olejów silnikowych wg ACEA
Klasyfikacja ta dostosowana jest do silników europejskich, zarówno benzynowych, jak i Diesla.
W ramach starej klasyfikacji ACEA istniały dwie grupy jakościowe olejów silnikowych: grupa G (gasoline) do silników benzynowych oraz grupa D
(diesel) do silników wysokoprężnych. Specyfikacja ta obejmuje wyłącznie wysokojakościowe, nowoczesne oleje silnikowe.
W styczniu 1996 roku kategorie G i D zastąpiono kategoriami Ax i Bx oraz wprowadzono nową kategorię E:
- Grupa A: obejmowała oleje do silników benzynowych o trzech poziomach jakości: A-1, A-2, A-3,
- Grupa B: obejmowała oleje do silników wysokoprężnych lekko obciążonych: B-1, B-2, B-3, B-4,
- Grupa E: oleje do silników wysokoprężnych wysokoobciążonych: E-1, E-2, E-3, E-5.
W 2004 roku połączono kategorie A i B w kategorię A/B mającą zastosowanie zarówno dla silników benzynowych jak i Diesla samochodów
osobowych oraz lekkich dostawczych. Wprowadzono także nową kategorię C mającą zastosowanie do olejów „ekologicznych” o niskiej
zawartości popiołu, przeznaczonych do silników benzynowych i wysokoprężnych stosowanych w samochodach osobowych i dostawczych
dostosowanych do nowych norm czystości spalin.
Klasyfikację olejów silnikowych według ACEA obowiązującą od 2008 roku wraz ze szczegółowym opisem każdej grupy można znaleźć tutaj.
------------------------------------------------------Klasyfikacja lepkościowa SAE
Wyróżnia sześć klas olejów tzw. zimowych (0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W) oraz pięć klas tzw. olejów letnich.
Klasyfikacja opracowana jest przez Stowarzyszenie Inżynierów Samochodowych.
Oleje przeznaczone do smarowania silników w okresie zimowym oznaczono następującymi symbolami liczbowymi, przy których umieszczono
literę W (winter-zima): SAE 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W. Im niższa liczba przed literą W, tym olej może być stosowany w niższych
temperaturach otoczenia. Przykładowo olej w klasie 10W może być eksploatowany w temperaturze otoczenia -30C.
Dla olejów letnich istnieje 5 klas lepkości wg SAE. Są to 20, 30, 40, 50 60. Olej klasy SAE 40 może pracować w warunkach klimatycznych do 40C.
Olej silnikowy, który ma zarówno cechy oleju zimowego jak i letniego, nazywamy olejem wielosezonowym. Oleje takie są oznaczone podwójną
symboliką:15W/40, 10W/40, 5W/50 itp. Główną zaletą olejów wielosezonowych jest możliwość ich eksploatacji niezależnie od pory roku.
------------------------------------------------------Lepkość oleju
Ustalana w określonej temperaturze to podstawowa wielości określająca przydatność oleju do pracy w zmiennych warunkach temperatury.
Normatywnie określa się: lepkość kinematyczną w temperaturze 40oC, lepkość kinematyczną w temperaturze 100oC, lepkość dynamiczną w
150oC przy dużej prędkości ścinania. Olej pracuje w silniku w szerokim zakresie temperatur. Przy tzw. zimnym rozruchu w warunkach zimowych
temperatura oleju może wynosić poniżej -20oC, a w arktycznych nawet -60oC. Z drugiej strony w mocno obciążonym silniku temperatura oleju
wynosząca 150oC nie jest niczym szczególnym.
------------------------------------------------------Liczba koksowania
Odporność na utlenianie oleju.
------------------------------------------------------Olej bazowy
Powstają poprzez przeróbkę ropy naftowej i stanowią mieszaninę węglowodorów o różnej budowie i różnych własnościach. Olej ten jest
głównym składnikiem olejów smarujących. Po dodaniu do niego odpowiednich pakietów dodatków uszlachetniających w procesie blendingu
otrzymuje się finalne oleje smarowe.
Poza bazowymi olejami mineralnymi występują oleje syntetyczne, a także mieszaniny olejów mineralnych i syntetycznych (tzw. oleje bazowe
półsyntetyczne, semisyntetyczne).
------------------------------------------------------Olej silnikowy
Mieszanina tzw. olejów bazowych oraz dodatków uszlachetniających. Spełnia w silniku następujące funkcje: smaruje, uszczelnia, chroni przed
korozją, chłodzi, utrzymuje w czystości, tłumi drgania.
Olej silnikowy jest jednym z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w samochodzie. Od niego zależy zużycie podzespołów silnika, łatwość
rozruchu zimą, czy też apetyt auta na paliwo. Wybierając olej powinniśmy zwrócić uwagę na to w jakich temperaturach jest eksploatowany, jaki
styl jazdy preferujemy oraz jak często dokonujemy jego wymiany.
------------------------------------------------------Olej smarujący
Ciekły środek smarujący wytwarzany w procesie blendingu olejów bazowych oraz zestawu dodatków uszlachetniających.
------------------------------------------------------Oleje syntetyczne
Odznaczają się mniejszymi zmianami lepkości przy zmianach temperatury, niższą lotnością w wysokich temperaturach i wyższą stabilnością
chemiczną, a także łatwiej niż mineralne ulegają biodegradacji. Oznacza to, że można je stosować w szerszym zakresie temperatur pracy silnika
i zużywają się wolniej niż oleje mineralne.
------------------------------------------------------Osady i zanieczyszczenia
Powstają w silniku i innych układach, ponieważ olej bywa zanieczyszczany substancjami stałymi zawartymi w powietrzu, paliwie, oleju oraz
powstającymi w wyniku zużycia mechanicznego silnika (głazi cylindrów, panewek itp.), jak również przedostające się do oleju nie spalone paliwo,
wilgoć itp. Są także produkty asfaltowo-żywiczne powstające w wyniku odwodornienia i kondensacji węglowodorów. Produkty te tworzą się w
różnych miejscach silnika, a ich budowa zależy od temperatury w której powstają. Niskotemperaturowe szlamy powstają w misce olejowej i pod
pokrywa rozrządu, wysokotemperaturowe twarde laki powstają zwykle na bocznych ściankach tłoków oraz w okolicach pierścieni tłokowych, zaś
nagary w komorze spalania i na denku tłoka.
------------------------------------------------------Temperatura krzepnięcia oleju
Temperatura, przy której zaczynają krystalizować się w oleju parafiny. Dla mineralnych olejów bazowych zawiera się ona w granicach -9 - -22
oC. W celu jej obniżenia wprowadza się do oleju dodatki zwane depresatorami.
------------------------------------------------------Temperatura pompowalności oleju
Parametr techniczny oleju wyznaczany na urządzeniu symulującym zimny rozruch silnika. Jest on nieco niższy nieco od temperatury krzepnięcia.
Umownie przyjmuje się ten parametr za graniczna temperaturę, w której wolno dokonywać rozruchu silnika.
------------------------------------------------------Wiskozatory
Dodatki wprowadzane do oleju w celu zwiększenia lepkości w wysokich temperaturach.
------------------------------------------------------Wskaźnik lepkości (WL), (ang. - Viscosity Index)
Wskazuje na zmiany lepkości oleju wraz ze zmianami temperatury. Im jest on wyższy, tym mniejsze zmiany lepkości zachodzą przy zmianach
temperatury. Dla olejów bazowych mineralnych oraz olejów jednosezonowych WI kształtuje się na poziomie 85-105. W gotowych
wielosezonowych olejach mineralnych wynosi on zwykle 120-135. W olejach syntetycznych WI wynosi zwykle 170-190.
------------------------------------------------------Zagęszczacz
Składnik dodawany w procesie produkcyjnym środków smarowych do oleju bazowego. Wspólnie tworzą środek smarowy zwany smarem
plastycznym.
Ilość i typ zagęszczacza decyduje między innymi o "twardości" smaru czyli o klasie konsystencji oraz o jego właściwościach uszczelniających.
-------------------------------------------------------