Działalność gospodarcza na rynku niemieckim

Prawne aspekty działalności
gospodarczej w Republice Federalnej
Niemiec
Wrocław, 20.06.2013
Thomas Urbańczyk
Dyrektor Działu Prawo i Podatki
Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa
Plan prezentacji

AHK Polska

Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
 rozpoczynanie działalności gospodarczej w Niemczech
 swoboda świadczenia usług
 prowadzenie działalności gospodarczej w Niemczech
 ważne aspekty prawne

Usługi AHK Polska
AHK Polska
Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa
 Największa bilateralna Izba w Polsce
 Jedna z najbardziej wpływowych Niemieckich Zagranicznych Izb PrzemysłowoHandlowych (AHK) na świecie
 Sieć AHK na świecie
 120 biur w 80 krajach
 Sieć AHK Polska
 biura w Warszawie, Wrocławiu, Gliwicach oraz w Monachium
 Reprezentuje interesy około 1000 firm członkowskich
 Od kilkunastu lat działa na rzecz rozwoju polsko-niemieckich stosunków
gospodarczych
 Ponad 40-osobowy zespół Izby pracuje na rzecz firm zrzeszonych w AHK Polska
oraz jest odpowiedzialny za profesjonalną obsługę doradczą firm z Niemiec
i Polski oraz za rozwój stosunków z instytucjami po obydwu stronach granicy
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Od przystąpienia Polski do UE w roku 2004 polskim
obywatelom przysługuje swoboda zakładania
i prowadzenia działalności gospodarczej
 Zagwarantowana przez Artykuły 49-55 TFUE
 Zasada niedyskryminacji podmiotów zagranicznych
 samodzielne i rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej w innym
państwie członkowskim na czas nieokreślony
 Zasada traktowania narodowego
 spełnienie ogólnych warunków i regulacji prawnych dla danej działalności,
które dotyczą również obywateli niemieckich
 dotyczy to przede wszystkim ewentualnych wymogów ustawowych
w zakresie udowodnienia kwalifikacji zawodowych
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Trzy elementy pojęcia swobody przedsiębiorczości
Samodzielność
Ze swobody przedsiębiorczości korzystać mogą osoby
prowadzące samodzielną działalność gospodarczą tzn. na
własny koszt i na własne ryzyko, zwłaszcza w formie tzw.
samozatrudnienia
Trwałość
Trwałość organizacyjną, czyli założenie działalności oraz jej
prowadzenie w innym państwie, uczestniczenie w sposób
ciągły i stały w jego życiu gospodarczym
Transgraniczność
Ochronie swobody przedsiębiorczości podlega jedynie
działalność gospodarcza o charakterze transgranicznym,
tzn. wykonywana na terytorium innego państwa
członkowskiego
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Swoboda transgranicznego świadczenia usług
Świadczenie
transgranicznych
usług
 Usługodawca może czasowo udać się do kraju
usługobiorcy w celu wykonania usługi
 Usługobiorca może udać się do usługodawcy, aby tam
skorzystać z usługi
 Obydwa podmioty przebywają w swoich krajach, a tylko
produkt przekracza granice
Możliwość świadczenia usługi w ramach podwykonawstwa
bez zakładania czy rejestracji działalności na terenie Niemiec
Na podstawie umowy o dzieło oraz umowy zlecenia
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Własne przedsiębiorstwo w Niemczech a transgraniczne
wykonywanie usług
Własne przedsiębiorstwo
Wykonywanie usług z Polski

Obecność na rynku i zaufanie
klienta

Brak obecności i bezpośredniego
kontaktu z klientem

„Krótkie“ i szybkie drogi

Czas reakcji

Mobilność na rynku

Elastyczność

Koszty

Koszty
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Przed wejściem na rynek należy przeprowadzić analizę,
w jaki sposób i w jakiej formie spółka powinna wejść na
rynek
przez
Dystrybucja
Bezpośrednia
lub
Handel
elektroniczny
pracując z
lub
Dystrybucja
Pośrednia
Lokalnymi
dystrybutorami
lub
Otwarcie filii
i
Założenie
firmy
lub jako forma
mieszana np.
Agentami
sprzedaży
Franczyzobiorcy
Zatrudnienie
pracowników
lub
Pełnomocnicy
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Założenie firmy w Niemczech

Wybór formy prawnej i zawarcie umowy spółki

Zameldowanie w urzędzie miasta/ wydział spraw obywatelskich

Wynajem lokalu

Otwarcie konta bankowego

Wpis do rejestru handlowego

Zgłoszenie działalności w urzędzie ds. gospodarki

Pozostałe zgłoszenia (urząd skarbowy, IHK, izba rzemieślnicza, kasa
chorych itd.)
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Filia / oddział lub samodzielna firma
 Otwieranie filii / oddziału
Firmy zagraniczne, które mają siedzibę i prowadzą działalność poza terenem
Niemiec mogą zdecydować się na utworzenie:
 oddziału (selbständige Zweigniederlassung)
lub
 zakładu/filii (unselbständige Zweigniederlassung)
 Zakładanie samodzielnej spółki
Każda osoba fizyczna, spółka czy przedsiębiorstwo może w Niemczech założyć
firmę lub zdobyć udziały w firmie już istniejącej, bez względu na narodowość czy
miejsce zamieszkania
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Oddział
 Samodzielna jednostka przedsiębiorstwa głównego (polskiego)
 Obowiązek wpisu do rejestru (notarialnie potwierdzony wniosek)
 Posiada:
 własne kierownictwo
 własny lokal
 własny majątek
 prowadzi własną księgowość
 Nie ma osobowości prawnej
 Ma prawo do pozwania i może być pozwany
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Zakład / filia







Niesamodzielna jednostka – dzieli byt prawny polskiego przedsiębiorstwa
macierzystego i występuje wyłącznie pod jego nazwą
Nie podlega wpisowi do niemieckiego rejestru handlowego (Handelsregister)
Podlega wpisowi do ewidencji gospodarczej (Gewerbeanmeldung,
Gewerberegister)
Nie posiada:
 własnego kierownictwa
 własnej księgowości
 własnego majątku firmowego
Księgowość jest prowadzona przez macierzysty polski podmiot gospodarczy,
do niego także należy majątek firmowy
Filia nie posiada osobowości prawnej
Dłużnikiem oraz właścicielem praw i roszczeń, jest polski podmiot
gospodarczy
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Kryteria wyboru poszczególnych form prawnych
Zaangażowanie Zmiany /
Liczba
Finanso- Opodatkowanie Odpowiedzialność
osobiste /
odejście
wspólników
za zobowiązania
kontrola
udziałowców wanie
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Zakładanie samodzielnej spółki
Formy prawne
Spółki
kapitałowe
GmbH
AG
Spółki
osobowe
GbR
OHG
Samodzielna
działalność
gospodarcza
KG
GmbH & Co KG
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Spółki osobowe
 Gesellschaft bürgerlichen Rechts/ GbR (spółka cywilna)
 Offene Handelsgesellschaft/ OHG (spółka jawna)
 Kommanditgesellschaft/ KG (spółka komandytowa)
Ogólne cechy:
 osobista i nieograniczona odpowiedzialność przynajmniej jednego ze
wspólników
 zarząd nie obejmuje osób trzecich
 rozporządzanie udziałami w spółce tylko za zgodą wszystkich wspólników
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
GmbH & Co. KG- jest połączeniem spółki komandytowej
i spółki z ograniczona odpowiedzialnością
GmbH & Co. KG
Komplemantariusz
GmbH
 Ograniczona odpowiedzialność
 Zalety podatkowe
 Dwie umowy
Komandytariusz
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Spółki kapitałowe
 Aktiengesellschaft / AG (spółka akcyjna)
 Gesellschaft mit beschränkter Haftung / GmbH (spółka z o.o.)
Ogólne cechy:
 przynajmniej jeden udziałowiec
 obowiązek wniesienia kapitału zakładowego
 spółki płacą podatek dochodowy od osób prawnych, udziałowcy podatek
od dochodów kapitałowych (dywidendy).
 spółki mogą nadal funkcjonować nawet z jednym wspólnikiem
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Gesellschaft mit beschränkter Haftung
(Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością)
 Udziałowcy mają prawo do wydawania kierownictwu poleceń i mogą
kontrolować zarządzanie firmą
 Obowiązek wniesienia kapitału zakładowego przez udziałowców (min. 25.000
EUR)
 w tym min. ½ (12.500 EUR) musi być wpłacona na konto spółki, reszta jako
roszczenie do udziałowców
 Przeniesienie udziałów musi zostać potwierdzone notarialnie
 Zmiany dotyczące udziałowców muszą zostać zaakceptowane na zebraniu
udziałowców
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
GmbH- Procedura rejestracyjna
 Podpisanie przez zarząd w obecności notariusza aktu założycielskiego lub
statutu spółki
 GmbH musi zostać wpisana do rejestru handlowego (Handelsregister)
 Zgłoszenie podpisane przez zarząd w obecności notariusza
 Notariusz zgłasza spółkę do rejestru handlowego
 od momentu zawiązania spółki do momentu wpisania jej do rejestru
handlowego, może minąć około trzech tygodni
 GmbH staje się osobą prawną i musi zostać zarejestrowana w lokalnym
urzędzie ds. gospodarki (Gewerbeamt)
 Założoną GmbH reprezentuje zarząd
 wyjątek: Spółka w organizacji (przed wpisem do rejestru handlowego)
rejestracja osób fizycznych zakładających spółkę
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
GmbH- Zarząd (Geschäftsführung)
 GmbH jest zarządzana i reprezentowana przez członków zarządu
 Co najmniej jeden członek zarządu (który nie musi być wspólnikiem spółki)
 Wpływ na zarządzanie spółki przez wspólników w formie wiążących instrukcji
lub zarządzeń dla członka zarządu
 Członek zarządu nie musi mieć:
 miejsca zamieszkania w Niemczech
 obywatelstwa niemieckiego
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
1 listopada 2008 r. reforma Prawa o GmbH - Mini-GmbH
Główne novum:
Stworzenie nowego rodzaju spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością – spółka przedsiębiorców z ograniczoną
odpowiedzialnością - Unternehmergesellschaft
(haftungsbeschränkt), lub także „Mini-GmbH”
 Mini-GmbH nie jest nową formą działalności, lecz spółką z o.o. - GmbH
o kapitale zakładowym początkowo mniejszym niż 25.000 EUR
 Wkład wyłącznie w gotówce
 Możliwość założenia w Niemczech spółki z o.o. o kapitale zakładowym
wynoszącym zaledwie 1 EUR
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Mini-GmbH - Rekompensowanie początkowego braku
kapitału do osiągnięcia 25.000 EUR
 Spółka musi odkładać jedną czwartą swojego rocznego zysku do momentu
zakumulowania kapitału zakładowego zwykłej GmbH (25.000 EUR)
 Po osiągnięciu tej granicy zebrany kapitał może zostać przekształcony
w kapitał pełnej spółki, a Mini-GmbH przekształcona w standardową spółkę
z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH)
 Mini-GmbH ma – wg. ustawy – te same prawa i obowiązki jak zwykła GmbH
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
KOSZT REJESTRACJI NIEMIECKIEJ GmbH
 Koszt przygotowania dokumentów:
 odpis z KRS, certyfikat apostille
 koszt tłumaczeń pisemnych oraz ustnych podczas czynności notarialnych
 Niemieckie opłaty urzędowe:
 opłaty skarbowe
 opłaty za zgłoszenie prowadzenia działalności gospodarczej
31,00 EUR
 Opłaty notarialne i sądowe
 GmbH (przy kapitale zakładowym 25.000 EUR)
168,00 EUR
 zgłoszenie do rejestru handlowego
42,00 EUR
 zaprotokołowanie pierwszego zgromadzenia wspólników
168,00 EUR
 wpis do rejestru
100,00 EUR
 ogłoszenie o wpisie
100,00 – 250,00 EUR
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Samodzielna działalność gospodarcza – Selbständige
Erwerbstätigkeit
 Prowadzenie jedynie pod imieniem i nazwiskiem
 Zgłoszenie działalności w urzędzie działalności gospodarczej
 Niepotrzebne pozwolenie na pobyt
 pobyt ponad 3-miesięczny wymaga zawiadomienia o pobycie w urzędzie
miasta / wydział spraw obywatelskich
 Osobiste ryzyko finansowe
 Możliwość wpisu do rejestru handlu
 pod pojęciem „zarejestrowanego kupca” e.K
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Samodzielna działalność gospodarcza - Selbständige
Erwerbstätigkeit
 Działalność gospodarcza musi być wykonywana samodzielnie (możliwe jest
zatrudnianie pracowników na warunkach ogólnych)
 Prace muszą być zlecane przez więcej niż jednego zleceniodawcę
 Dochody uzyskane z działalność gospodarczej muszą wystarczać na
utrzymanie się i opłatę składek ubezpieczeniowych
 W przypadku wymaganej koncesji muszą być spełnione jej warunkidziałalność gospodarcza musi być zarejestrowana
 Nieobowiązkowe jest ubezpieczenie zdrowotne
 Obowiązkowe jest ubezpieczenie emerytalne ale tylko dla rzemiosła,
nauczycieli, wychowawców, opiekunów, położnych, artystów, dziennikarzy
 możliwość bezpłatnego złożenia zapytania o ustalenie obowiązku płacenia
składek ubezpieczenia emerytalnego
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Pozostałe zgłoszenia
 Urząd Skarbowy - Finanzamt
 Izba Przemysłowo-Handlowa - Industrie- und Handelskammer (IHK)
 Izba Rzemieślnicza - Handelskammer
 Urząd ds. Gospodarki - Gewerbeamt
 Zawiadomienie o pobycie
 Dodatkowe zezwolenia
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Zawieranie umów transgranicznych oraz szczegółowe
warunki
 Typowe umowy
 umowa o sprzedaży
 umowa o dzieło
 umowa zlecenia
 Forma pisemna
 Właściwe prawo a właściwość sądów
 Język, w którym sporządzona jest umowa
 Ogólne warunki
 Zabezpieczenie należności
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Wybór właściwego prawa
 Prawo prywatne międzynarodowe (Rzym I, II)
 Autonomia woli stron w zakresie obowiązującego prawa
 Zobowiązania dotyczące nieruchomości
 Regulacja ustawowa w przypadku braku wyboru prawa przez strony
Działalność gospodarcza na rynku niemieckim
Sąd powszechny lub arbitrażowy, który jest szybszą
i tańszą alternatywą dla sądu powszechnego
 Sąd powszechny - właściwość sądu powszechnego
 zasada: miejsce siedziby pozwanego
 wyjątki: nieruchomości, czynność niedozwolona
 porozumienie co do właściwości miejscowej sądu: przed rozpoczęciem
sporu tylko pomiędzy przedsiębiorcami
 Arbitraż
 przyspieszone postępowanie
 mniejsze koszty przy wysokiej wartości sporu
 strony mają wpływ na wybór arbitrów oraz tryb postępowania
 poufność
 strony mają wpływ na język postępowania
 Sąd Arbitrażowy przy AHK Polska
Usługi AHK Polska
Doradztwo rynkowe
 Informacje na temat rynku i przedsiębiorstw
 analizy rynku
 informacje gospodarcze i adresowe
 sprawdzenie wiarygodności finansowej przedsiębiorstwa
 informacje o programach pomocowych
 Indywidualne doradztwo w zakresie pozyskiwania nowych rynków zbytu
 poszukiwanie partnerów handlowych
 wirtualne biuro sprzedaży
 pozyskanie nowych klientów
 informacje o przetargach
 wirtualne biuro sprzedaży
 doradztwo personalne
Usługi AHK Polska
ZAŁOŻENIE SPÓŁKI Z O.O. PRAWA NIEMIECKIEGO
 Przygotowanie umowy spółki po konsultacji z niemieckim notariuszem koordynacja terminu czynności notarialnych z niemieckim notariuszem
 Kontakt z właściwym miejscowo IHK (zgodnie z prawem niemieckim
obligatoryjne) oraz ustalenie dostępności wybranej firmy spółki
 Koordynacja rejestracji w niemieckim rejestrze sądowym (Handelsregister)
 Rejestracja w urzędzie ds. gospodarczych (Gewerbeanmeldung)
 Rejestracja w urzędzie skarbowym, uzyskanie numeru podatkowego (St.-Nr.)
 Rejestracja do VAT-u (Umsatzsteuer)
 Wstępne informacje odnośnie zagadnień prawnych dotyczących podjęcia
działalności przez zarejestrowaną spółkę
Usługi AHK Polska
Wsparcie polskich inwestorów w Niemczech
w ramach programu Invest in Germany
Thomas Urbańczyk, LL.M.
Rechtsanwalt (adwokat niemiecki)
Zastępca Dyrektora Generalnego AHK
Polska
Dyrektor Działu Prawo i Podatki
Tel. +48-22-5310519
Fax. +48-22-5310500
E-Mail: [email protected]
Web.: www.ahk.pl