Stained glass door a mortar surrounded by medicinal plants

Stained glass door a mortar surrounded by medicinal plants
Performed by Adolf Seiler stained glass workshop in Wrocław Date of production ca. 1900 Place of creation Wrocław, Poland Dimensions height: 180 cm, width: 116 cm ID no. 2535 Museum The Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków Subjects health, nature Technique stained glass Material glass, lead, colored glass Object copyright The Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków • Digital images copyright The Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków • Digitalisation RDW MIC, Małopolska's Virtual Museums project •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
• Tags naczynie, farmacja, rośliny, 2D, szkło Witraż pochodzi z jednej z wrocławskich aptek, dla której około 1900 roku wykonał go warsztat witraży Adolfa Seilera we Wrocławiu. W centralnym punkcie witraża znajduje się moździerz aptekarski, wokół którego rozmieszczono rośliny lecznicze: tojad (Aconitum L.) pokrzyk wilczą jagodę (Atropa belladonna L.), mak lekarski (Papaver somniferum L.) oraz naparstnicę purpurową (Digitalis purpurea L.).
Rośliny przedstawione na witrażu należą do grupy roślin zawierających silnie działające substancje lecznicze, takie jak alkaloidy i glikozydy. Odkrycie i wyizolowanie z roślin czynnych substancji leczniczych o silnym i skutecznym działaniu było szczytowym osiągnięciem „złotego wieku aptekarstwa”, za jaki uważa się przełom XVIII i XIX wieku. Pierwszym alkaloidem wyodrębnionym w roku 1803 przez Fryderyka Wilhelma Sertürnera była morfina, otrzymana z opium, czyli wysuszonego soku mlecznego z niedojrzałych makówek maku lekarskiego. W I połowie XIX wieku wyodrębniono z roślin również takie alkaloidy, jak strychnina, chinina, kofeina, atropina, które do dzisiaj są używane w medycynie.
Elaborated by the Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków, © all rights reserved
Tojad z witraża i „Zielnika” Szymona Syreniusza
Wśród roślin leczniczych utrwalonych na witrażu, który można oglądać w Muzeum Farmacji UJ w Krakowie, znajduje się tojad o niebieskim kwiatostanie, który według mitologii greckiej powstał ze śliny Cerbera pilnującego bram Hadesu.
Co mówi o nim inny znajdujący się w zbiorach WMM eksponat — Zielnik Szymona Syreniusza?
Jak każda roślina lecznicza (w tym wypadku o właściwościach przeciwbólowych), może on też stanowić niebezpieczną truciznę znaną w starożytności i chętnie wykorzystywaną w średniowieczu (stąd nazwy: wilczy jad, mordownik). Niektóre jego odmiany są niezwykle szkodliwe, inne w małych ilościach mają zbawienny wpływ i mogą być antidotum.
Jak chronić się przed działaniem rośliny, jeśli już ktoś odczuje jej negatywne działanie i rozpozna w sobie następujące objawy?
„Zaczem zaraz zawroty głowy (…), ściąganie żuchwy, gryzienie w żołądkowych uściech, oczu zaćmienie, czerwoność i zapalenie ich. Aż czasem małym drżenie członków i wszystkiego ciała, za tym idzie ciężkość w piersiach i pod żebry (...). Zaraz, ktoby takie znaki w ciele pobaczył, womity czynić. Klastery [kleiki] dawać z ruty, lebiodki, piołynu i innych ziół do tego (rodzaju) należących. Ług z rumem, w których kokosz [kura] była warzona, to pijąc. Rogi wołowe w winie warzone, trunkiem tej polewki używając”[1].
Mamy nadzieję, że powyższa instrukcja nie będzie przez nikogo stosowana w praktyce, a samego działania tojadu będzie można doświadczyć, tylko obcując z eksponatami WMM, filmami kostiumowymi i literaturą.
Opracowanie: Redakcja WMM, CC­BY 3.0 PL
Zobacz: „Zielnik”
Szymona Syreniusza [1] S. Syreński (Syreniusz),
Zielnik , Cracoviae 1613, Księga V, s. 1383
.
Tags: herbs, disease, The Museum of Pharmacy at the Jagiellonian University Medical College in Kraków, plants, mitology