dr Mikołaj Szołtysek Instytut Max-Plancka w Rostocku Demografia

dr Mikołaj Szołtysek "
Instytut Max-Plancka w Rostocku"
"
"
"
Demografia rodziny a cywilizacyjne granice w Europie Środkowo-wschodniej, 1700-2000"
"
"
"
"
Ostatnia dekada przyniosła wzrost zainteresowania badaniami demograficzno
historycznymi wśród przedstawicieli innych dyscyplin. Dotyczy to zwłaszcza historyków
gospodarczych i ekonomistów, coraz częściej uwzględniających zachowania demograficzne oraz
wzorce rodziny w teoriach długoterminowego wzrostu gospodarczego. Zwolennicy tej perspektywy
przekonują, iż pewne kategorie zachowań demograficznych – zwłaszcza w zakresie zachowań
małżeńskich, struktury gospodarstwa domowego, wzorców indywidualnego biegu życia, czy
wreszcie charakteru więzi rodzinnych,
mogły w sposób szczególny stymulować przemiany
ekonomiczne, instytucjonalne i cywilizacyjne w długiej perspektywie czasowej. Wpływ odmiennych
systemów rodziny na sferę gospodarczą czy – szerzej – instytucjonalną – miał dokonywać się
poprzez ich zróżnicowane oddziaływanie na położenie kobiet i relacje płci, intensywność inwestycji
w kapitał społeczny i ludzki, trwałość specyficznych formacji kulturowych i systemów wartości,
organizację i stosunki pracy oraz rozwój instytucji społecznych, a tym samym stanowić istotną
determinantę regionalnego zróżnicowania standardów życia i nierówności (Greif 2006; Duranton
et.al. 2009; De Moor and Van Zanden 2010). W tym kontekście nie bez związku pozostają też
ustalenia demografów społecznych i antropologicznych, podkreślających rolę odmienności w
zakresie organizacji rodzinnej w zróżnicowaniu postaw reprodukcyjnych, mechanizmów
opuszczania domu rodzinnego, czy wzorców migracyjnych (Skinner 1997; Das Gupta 1997). W
dotychczasowych dyskusjach szczególne miejsce zajmowały koncepcje podkreślające jakoby
‘unikalny’ charakter ‘wzorca rodzinnego Europy Północnozachodniej’, traktowanego nie tylko jako
źródło sukcesu gospodarczego Europy zachodniej w okresie preindustrialnym w stosunku do
wschodu i południa kontynentu (‘little divergence’), lecz także jako fundamentalna przyczyna tzw.
‘great divergence’ w rozwoju najbogatszych krajów Europejskich i Azji ( Pomeranz 2000)."