D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

Sygn.akt III AUa 469/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 września 2012r.
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,
III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący: SSA Władysława Prusator-Kałużna (spr.)
Sędziowie: SA Alicja Sołowińska
SO del. Dorota Zarzecka
Protokolant: Agnieszka Maria Oleńska
po rozpoznaniu w dniu 19 września 2012 r. w Białymstoku
sprawy z wniosku D. R.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.
o ubezpieczenie społeczne
na skutek apelacji wnioskodawcy D. R.
od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych
z dnia 13 lutego 2012 r. sygn. akt V U 1519/11
oddala apelację.
Sygn. akt III AUa 469/12
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 28 października 2011 roku, wydaną na podstawie
przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z
2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) stwierdził, że D. R. od dnia 1 listopada 2010 roku podlega obowiązkowym
ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności
gospodarczej.
D. R. w odwołaniu od powyższej decyzji wniósł o jej zmianę i ustalenie, że od dnia 1 listopada 2010 roku nie podlegał
w/w obowiązkowym ubezpieczeniom z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, gdyż podlegał
ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii.
Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem
z dnia 13 lutego 2012 roku oddalił odwołanie. Sąd Okręgowy ustalił, że D. R. z tytułu prowadzenia działalności
gospodarczej dokonał zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego w
okresie od dnia 16 kwietnia 2007 roku do dnia 31 października 2010 roku. W dniu 17 listopada 2010 roku odwołujący
od dnia 1 listopada 2010 roku wyrejestrował się z w/w ubezpieczeń społecznych. Sąd I instancji wskazał, że D. R.
pomimo faktu wyrejestrowania z ubezpieczeń nadal prowadził działalność gospodarczą w branży ubezpieczeniowej.
Powyższa okoliczność nie była pomiędzy stronami sporna. Odwołujący wywodził, że od dnia 1 listopada 2010 roku był
zatrudniony w (...) LTD w L. i wykonywał pracę na terenie Wielkiej Brytanii. W celu wykazania istnienia stosunku
pracy z pracodawcą brytyjskim D. R. złożył list w sprawie zatrudnienia, z którego wynikało, że był zatrudniony u w/
w pracodawcy w okresie od dnia 1 listopada 2010 roku do dnia 31 października 2011 roku na pół etatu jako asystent
ds. promocji. Przedłożył również pismo informujące o wysokości wynagrodzenia za miesiąc październik 2011 roku z
wyszczególnioną kwotą składek na ubezpieczenia społeczne. W złożonym natomiast druku P 45 brak jest wskazania
numeru ubezpieczenia społecznego pracownika. Sąd I instancji wskazał, że stosownie do art. 11 oraz art. 13 ust.
3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie
koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1, Dz.U.UE-sp.05-5-72) osoby, do których
stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego, natomiast
osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich
podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką
pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.
Sąd Okręgowy wywiódł, że odwołujący podlegałby ustawodawstwu Wielkiej Brytanii (kraju członkowskiego w którym
wykonuje pracę najemną), gdyby w sposób wiarygodny wykazał, że istotnie był zatrudniony na podstawie umowy o
pracę z pracodawcą brytyjskim i świadczył pracę na terenie tego kraju. W ocenie Sądu I instancji D. R. nie sprostał
powyższemu obowiązkowi, a w szczególności nie przedłożył formularza A1 wystawionego przez brytyjską instytucję
ubezpieczeniową, który potwierdzałby podleganie przez niego brytyjskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego.
Dlatego też stwierdził, że odwołujący podlega polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych, zaś na podstawie art. 6
ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych od dnia 1 listopada
2010 roku podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania
pozarolniczej działalności gospodarczej. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 4771 § 1 k.p.c.
orzekł jak w sentencji wyroku.
D. R. zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:
- art. 4 i art. 5 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009
z dnia 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2009.284.1) poprzez błędne zastosowanie polegające na przyjęciu,
że zaświadczenie A1 jest jedynym dopuszczalnym dowodem podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego innego
państwa członkowskiego, podczas gdy z przepisów tych wynika jedynie zakaz kwestionowania tego zaświadczenia jako
dowodu,
- art. 16 ust. 2 oraz art. 16 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w
sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego poprzez brak podjęcia działań mających na celu ustalenie
ustawodawstwa właściwego dla odwołującego,
- art. 11 i art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004
z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1,
Dz.U.UE-sp.05-5-72) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie,
- art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity:
Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) poprzez nieuzasadnione zastosowanie w sprawie,
- art. 231 k.p.c., art. 232 zd. 2 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak kompleksowego zgromadzenia oraz
wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego
w sprawie i przez to poczynienie błędnych ustaleń faktycznych i tym samym przyjęcie,
iż zatrudnienie odwołującego w spornym okresie na terenie Wielkiej Brytanii było rzekome,
- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie zebranego materiału dowodowego – umowy o pracę, druku (...) (rocznego
rozliczenia podatkowego, autoryzowanego przez (...)), Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, wydanej
przez(...)i potwierdzającej tym samym fakt posiadania brytyjskiego ubezpieczenia zdrowotnego, dokumentów
płatności (tzw. „payslip”), zeznań odwołującego, oświadczeń przez niego zgłoszonych.
Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i ustalenie, że w spornym okresie nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu z tytułu prowadzonej w Polsce działalności gospodarczej, natomiast ustawodawstwem właściwym w
tym okresie jest ustawodawstwo brytyjskie, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji i
przekazanie sprawy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna.
Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Ocena materiału
dowodowego została dokonana zgodnie z regułami wyrażonymi w art. 233 k.p.c. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje
stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez Sąd
Okręgowy przyjmuje za swoje.
Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia podlegania przez D. R. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w
okresie od dnia 1 listopada 2010 roku, a co za tym idzie ustalenia właściwego ustawodawstwa, mając na uwadze,
iż w spornym okresie odwołujący prowadził działalność gospodarczą w Polsce i wywodził,
że zawarł umowę o pracę z pracodawcą brytyjskim, na podstawie której wykonywał pracę
na terenie Wielkiej Brytanii.
Okoliczność, iż odwołujący w okresie od dnia 1 listopada 2010 roku prowadził
na terenie Polski działalność gospodarczą (pomimo faktu wyrejestrowania z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych
z tego tytułu) była niekwestionowana. Okolicznością sporną pozostawało zaś ustalenie, czy od dnia 1 listopada 2010
roku D. R. zawarł
i faktycznie wykonywał umowę o pracę z pracodawcą brytyjskim, z tytułu której były opłacane składki na ubezpieczenia
społeczne według przepisów obowiązujących w Wielkiej Brytanii.
W pierwszej kolejności należało podkreślić, że odwołujący nie przedłożył formularza A1 wystawionego przez brytyjską
instytucję ubezpieczeniową, który potwierdzałby podleganie przez niego brytyjskiemu systemowi zabezpieczenia
społecznego w spornym okresie. Co więcej z korespondencji prowadzonej przez ZUS znajdującej się w aktach
rentowych wynika, że instytucje obu państw – Polski oraz Wielkiej Brytanii powzięły wątpliwości co do prawidłowości
wystawiania formularzy A1 dla pracowników, m.in. (...) LTD w L. (firmy, co do której odwołujący podawał, że był
jej pracownikiem). Urzędy brytyjskie w odniesieniu do m.in. w/w spółki prowadzą postępowania dotyczące prób
oszukańczego i nieprawidłowego uzyskiwania decyzji o otrzymaniu statusu ubezpieczonego.
Jak prawidłowo zauważył Sąd I instancji D. R. w celu wykazania istnienia stosunku pracy z w/w pracodawcą przedłożył
również inne dokumenty. W ocenie Sadu Apelacyjnego na uwagę zasługuje przede wszystkim druk P 45, w którym w
rubryce przeznaczonej na podanie numeru ubezpieczenia społecznego pracownika brak jest tych danych (k. 31). Nadto
odwołujący przedłożył również list w sprawie zatrudnienia (k. 31) oraz pismo informujące o wysokości wynagrodzenia
za miesiąc październik 2011 roku (k. 31). Umowa o pracę została założona do akt sprawy bez tłumaczenia (k. 11-12).
Fakt legitymowania się kartą ubezpieczenia zdrowotnego nie musi mieć związku z podleganiem ubezpieczeniom
społecznym.
Zdaniem Sądu II instancji odwołujący nie wykazał w sposób dostateczny
i wiarygodny faktu wykonywania pracy na terenie Wielkiej Brytanii. Sama okoliczność przedłożenia umowy o pracę
nie świadczy bowiem o tym, że na jej podstawie praca była
w rzeczywistości wykonywana. Również list w sprawie zatrudnienia nie jest wystarczającym dowodem na realizowanie
stosunku pracy. Brak jest natomiast jakiegokolwiek dowodu,
że z tytułu umowy o pracę były opłacane w Wielkiej Brytanii składki na ubezpieczenia społeczne.
Stąd też niezasadne są zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przez Sąd Okręgowy
art. 231 k.p.c., art. 232 zd. 2 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. skoro, odwołujący nie przedstawił zaświadczenia
A1, ani także innych wiarygodnych dowodów świadczących
o tym, że w spornym okresie pracował na terenie Wielkiej Brytanii i opłacał składki
na ubezpieczenia społeczne według przepisów brytyjskich.
Odnosząc się natomiast do zarzutu apelacyjnego naruszenia art. 4 i art. 5 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia
(WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego należało wskazać, iż zaświadczenie
A1 nie jest jedynym dopuszczalnym dowodem podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego innego państwa
członkowskiego. Jednakże, jak wskazano powyżej, odwołujący również za pomocą innych dowodów nie wykazał, aby
wykonywał pracę na terenie Wielkiej Brytanii i opłacał tam składki na ubezpieczenia społeczne.
Nie jest uzasadniony zarzut apelacyjny naruszenia art. 16 ust. 2 oraz art. 16 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia
(WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Instytucja państwa polskiego
– organ rentowy w myśl art. 16 ust. 2 w/w rozporządzenia ustaliła ustawodawstwo mające zastosowanie. Jak
wskazał na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik organu rentowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował
instytucję brytyjską o swoim ustaleniu (k. 66). Art. 16 ust. 6 w/w rozporządzenia nie znajduje zastosowania w sytuacji
odwołującego.
W dalszej kolejności należy wskazać, że sytuacja, w której pracownik w jednym państwie członkowskim wykonuje
działalność gospodarczą, zaś w innym kraju pracuje
na podstawie umowy o pracę jest uregulowana w przepisach art. 11 oraz art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1, Dz.U.UE-sp.05-5-72). Zgodnie z powyższymi uregulowaniami
osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa
Członkowskiego, natomiast osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek
w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego,
w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich,
ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.
Sąd I instancji prawidłowo wskazał, że D. R. podlegałby ustawodawstwu Wielkiej Brytanii (kraju członkowskiego w
którym wykonuje pracę najemną), gdyby w sposób wiarygodny wykazał, że istotnie był zatrudniony na podstawie
umowy o pracę z pracodawcą brytyjskim i opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu. Jak wyżej wskazano
zdaniem Sądu II instancji D. R. nie sprostał powyższemu obowiązkowi, stąd nie znajdował wobec niego zastosowania
art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku
w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Na tej podstawie należało uznać, że podlegał on w
spornym okresie polskiemu ustawodawstwu, bowiem prowadził działalność gospodarczą w Polsce.
Obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu oraz rentowym osób prowadzących pozarolniczą działalność
wynika z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia
13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U.
z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.). Zgodnie natomiast z art. 12 w/w ustawy osoby
te także obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu. Powyższe przepisy, wbrew twierdzeniu apelacji zostały
zastosowane w sposób właściwy. Odnosząc się natomiast
do okoliczności, że w części spornego okresu odwołujący wykonywał również pracę
na podstawie umowy zlecenia, stwierdzić należy, iż wysokość uzyskiwanych z tego tytułu wynagrodzeń nie przekracza
granicy określonej w art. 9 ust. 2 a w/w ustawy.
W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak
w sentencji wyroku.
A.K.