Skrypt Decyzje wodnoprawne Gotowe_2

Ewa Malicka
Decyzje wydawane na podstawie prawa wodnego
ze szczególnym uwzględnieniem pozwolenia wodnoprawnego
1
Skrypt opracowany w ramach działalności
Instytutu Badań nad Demokracją
i
Studium Prawa Europejskiego
w Warszawie
Al. Jerozolimskie 151, kl. I, lok. 2222, 02-326 Warszawa
tel./fax. 22/833-38-90; 833-39-90
www.spe.edu.pl
e-mail: [email protected]
Copyright by
Instytut Badań nad Demokracją
2
Spis treści
1. Wstęp
5
2. Podstawowe informacje o decyzjach i postępowaniu administracyjnym
6
2.1 System procedur administracyjnych w Polsce
6
2.2 Decyzja administracyjna
7
2.3 Zasady ogólne postępowania administracyjnego
8
2.4 Podstawowe etapy postępowania administracyjnego
9
3. Cele i zakres administracyjno-prawnej regulacji korzystania z wód
11
3.1 Cele regulacji
11
3.2 Zakres regulacji
12
4. Kiedy jest wymagane uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego
13
4.1 Przedsięwzięcia wymagające pozwolenia wodnoprawnego niezależnie od lokalizacji
15
4.2 Przedsięwzięcia wymagające pozwolenia wodnoprawnego ze względu na lokalizację
18
5. Szczególne wymogi w zakresie dokumentacji dołączanej do wniosku o wydanie pozwolenia
wodnoprawnego
20
5.1 Operat wodnoprawny
21
5.2 Opis działalności w języku nietechnicznym
23
5.3 Projekt instrukcji gospodarowania wodą
23
6. Cechy szczególne postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
25
6.1 Brak możliwości wszczęcia postępowania z urzędu
25
6.2 Sposób zawiadomienia o czynnościach postępowania
26
6.3 Strony w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
26
6.4 Wyłączenia dotyczące uczestników postępowania
27
6.5 Zasady pierwszeństwa
28
6.6 Zasady zgodności
29
6.7 Przesłanki odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego
29
6.8 Koszty
30
7. Cechy szczególne pozwolenia wodnoprawnego jako decyzji administracyjnej
31
7.1 Cechy podmiotowe pozwolenia wodnoprawnego
31
7.2 Cechy przedmiotowe pozwolenia wodnoprawnego
32
7.3 Cechy związane z trwałością decyzji
33
8. Okoliczności wpływające na zmiany lub utratę mocy wydanego pozwolenia wodnoprawnego
35
8.1 Okoliczności powiązane z regułami ogólnych przepisów postępowania administracyjnego
35
8.2 Okoliczności wynikające z prawa wodnego
37
3
9. Organy właściwe w zakresie pozwoleń wodnoprawnych
41
9.1 Organy samorządowe właściwe a zasadach ogólnych
42
9.2 Organy samorządowe właściwe ze względu na szczególny rodzaj spraw
42
9.3 Organy samorządowe właściwe w związku ze zbiegiem kompetencji
43
9.4 Organy właściwe państwowej administracji niezespolonej
43
9.5 Zasada trwałości właściwości
44
10. Pozostałe decyzje wydawane na podstawie prawa wodnego
45
11. Podsumowanie
48
12. Bibliografia
49
4
1. Wstęp
Współczesne prawo administracyjne – zarówno w aspekcie materialnoprawnym, jak
i proceduralnym – stanowi olbrzymią i rosnącą sferę regulacji normatywnych polskiego systemu
prawnego. Dzieje się tak z uwagi na rosnącą specjalizację i wzrastający poziom skomplikowania samych
stosunków społecznych i gospodarczych, stanowiących przedmiot regulacji, jak również z uwagi na
rosnącą rolę państwa, jako administratora coraz trudniejszych do utrzymania: porządku i równowagi
w otaczającym nas świecie, z którego kurczących się i obarczonych wzrastającymi zagrożeniami
zasobów, pragniemy korzystać.
Wymownym przykładem opisanego wyżej stanu rzeczy jest powstawanie rozbudowanych aktów
prawnych kompleksowo regulujących zarówno materialnoprawne, jak i kompetencyjne, organizacyjne
i proceduralne aspekty określonych sfer zainteresowania państwa. Do takich aktów należy również
ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (dalej: „prawo wodne”), która w swym obszernym,
składającym się po szeregu nowelizacji z aż 295 artykułów tekście, ma za zadanie przeciwdziałać
rosnącym zagrożeniom związanym ze skutkami niedoboru wód, ich zanieczyszczeń oraz powodzi, tak,
aby zapewnić zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy oraz odpowiedni poziom kontroli państwa
w tej dziedzinie.
Celem niniejszego skryptu jest przedstawienie podstawowych instytucji prawnych, związanych
z procedurami administracyjnymi prawa wodnego, z których najważniejsza dotyczy uzyskania
pozwolenia wodnoprawnego, stanowiącego kluczowy element systemu regulowania przez państwo
sposobu korzystania z wód.
Dla pełnego zrozumienia wspomnianych procedur trzeba scharakteryzować również, przynajmniej
w formie skrótowej,
ścieżkę postępowania administracyjnego,
skodyfikowanego
w
ustawie
z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego – i związanych z tym
postępowaniem podstawowych pojęć, albowiem, uwzględniając specyfikę uregulowań szczególnych
zawartych w prawie wodnym, nie wprowadzają one całościowo ujętego autonomicznego trybu
postępowania w zakresie wydawania decyzji administracyjnych.
5
2. Podstawowe informacje o decyzjach i postępowaniu administracyjnym
2.1. System procedur administracyjnych w Polsce.
Podstawową i zarazem kompleksową regulacją w zakresie procedur administracyjnych w prawie
polskim jest Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity:
Dz.U. z 2013 r., poz. 267), określana dalej jako KPA. Jak stwierdza art. 1 pkt 1 i 2 wymienionej ustawy,
normuje ona (między innymi), postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do
właściwości
tych
organów
sprawach
indywidualnych
rozstrzyganych
w
drodze
decyzji
administracyjnych, jak również postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi
podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania tego
rodzaju spraw. Przy tym, zawarte w KPA regulacje mają charakter norm ogólnych postępowania
administracyjnego dla całego systemu prawa polskiego, czego wyrazem jest zawarte w art. 5 § 1 KPA
odniesienie, w myśl którego, jeżeli inny przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy o postępowaniu
administracyjnym, należy przez to rozumieć właśnie przepisy KPA.
Należy jednak zauważyć, że funkcjonujący w naszym kraju system prawny zawiera szereg
uregulowań szczegółowych, które modyfikują ogólne przepisy zawarte w KPA. Poza tak zwanymi
regulacjami autonomicznymi, które w zasadzie wyłączają stosowanie KPA (np. postępowanie podatkowe
czy postępowanie celne), mamy też do czynienia z regulacjami określanymi w doktrynie prawa jako
nieautonomiczne, to jest takie, które nie posiadają całościowego, odrębnego systemu norm procesowych.
Ze względu na zakres można wśród uregulowań nieautonomicznych wyróżnić przepisy jedynie
odsyłające do odpowiedniego stosowania KPA w kwestiach w nich nieuregulowanych (np. procedury
dotyczące ochrony danych osobowych), oraz przepisy, które same tylko w ograniczonym zakresie
wprowadzają modyfikacje do podstawowych norm postępowania administracyjnego, np. poprzez
wskazywanie szczególnych wymogów dla pism procesowych. Do tych ostatnich przepisów należy ustawa
z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 145, ze zm.), określana dalej
jako Prawo wodne.
Zapamiętaj:
Prawo wodne w zakresie procedury administracyjnej nie stanowi regulacji autonomicznej, dlatego
poza wyraźnie wskazanymi w tej ustawie wyjątkami (polegającymi na wyłączeniach lub dodaniu
dodatkowych
wymogów
formalnych),
procedury
administracyjnych, realizowane są w oparciu o KPA.
6
związane
z
wydawaniem
decyzji
2.2. Decyzja administracyjna
Pod pojęciem decyzji administracyjnej rozumiemy władcze, jednostronne oświadczenie woli
organu administracji publicznej, oparte na przepisach prawa administracyjnego i określające sytuację
prawną konkretnie wskazanego adresata (strony), w indywidualnie oznaczonej sprawie. Zgodnie z treścią
art. 107 KPA, decyzja musi zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania,
oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne
i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska
oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została
w formie dokumentu elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Decyzja, w stosunku do której może
być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna
zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi. Zgodnie z § 2
wymienionego przepisu, przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać
decyzja. W przypadku postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego takie składniki
wyczerpująco określa art. 128 ust. 1-3 prawa wodnego.
Pozwolenie wodnoprawne oraz inne decyzje wydawane na podstawie przepisów prawa wodnego,
są decyzjami administracyjnymi w rozumieniu KPA. Należy od nich odróżnić akty normatywne
wydawane w oparciu o przepisy prawa wodnego, w tym akty planistyczne i akty prawa miejscowego,
a wreszcie – odrębną grupę czynności materialno-technicznych. Poza wyraźnie wskazanymi na mocy
delegacji ustawowej aktami wykonawczymi w postaci rozporządzeń ministrów, osiągnięcie ustawowych
celów
w
zakresie
gospodarowania
wodami
wspomagane
jest
normatywnymi
dokumentami
planistycznymi, których listę wskazuje art. 113 prawa wodnego. Również nie podlegają regułom
postępowania administracyjnego akty prawa miejscowego, wydawane, np. przy tworzeniu stref oraz
obszarów ochronnych, dla celów zapewnienia odpowiedniej jakości wody przeznaczonej do korzystania
powszechnego. Czynności materialno-techniczne zaś, to czynności podejmowane przez organ
administracyjny, odnoszące się do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, na podstawie
materialnego prawa administracyjnego, w sytuacji, gdy określony przepis, udzielający kompetencji do ich
wykonania, nie określa dla nich formy decyzji administracyjnej. Do czynności takich w prawie wodnym
można zaliczyć, np. ustalanie należności i opłat w ramach instrumentów ekonomicznych służących
gospodarowaniu wodami (art. 142 i nast. prawa wodnego). Choć nie można formułować wniosku, że
ustalanie wszelkich opłat to czynności materialno-techniczne, bowiem w pewnych wypadkach przepis
może wymagać dla takiej czynności formy decyzji, np. art. 74b prawa wodnego który mówi o opłatach
7
melioracyjnych. Jeszcze inną grupą swoistych czynności władczych są zarządzenia pokontrolne, do
wydawania których uprawniony jest na postawie art. 160 ust. 1 pkt 1 prawa wodnego Prezes Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej, jako organ kontrolny.
Warto również wspomnieć, że na styku prawa wodnego i innych ustaw, organy administracyjne
wymienione w art. 4 prawa wodnego, są uprawnione do występowania w innych postępowaniach
administracyjnych, które są powiązane z regulacją stosunków wodnych, np. art. 4a pkt 3 prawa wodnego
stwierdza, że w celu zapewnienia prawidłowego gospodarowania wodami, uzgodnienia z właściwym
dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej wymaga, m. in. ustalenie lokalizacji inwestycji celu
publicznego oraz warunków zabudowy w rozumieniu ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i
zagospodarowaniu
przestrzennym,
dla
przedsięwzięć
wymagających
uzyskania
pozwolenia
wodnoprawnego, do wydania którego organem właściwym jest marszałek województwa lub dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej.
Zapamiętaj:
Decyzja administracyjna, to władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji
publicznej, oparte na przepisach prawa administracyjnego i określające sytuację prawną
konkretnie wskazanego adresata (strony), w indywidualnie oznaczonej sprawie.
2.3. Zasady ogólne postępowania administracyjnego
W postępowaniu administracyjnym występuje wyraźna nierówność pozycji organu administracji,
prowadzącego sprawę i pozostałych uczestników (stron), dlatego ustawodawca ustanowił zasady ogólne,
które organ administracyjny musi respektować, dla zagwarantowania należytego traktowania interesów
stron i poszanowania porządku prawnego. Zasady te, wyrażone w art. 6-16 KPA, nie stanowią jedynie
wskazówek interpretacyjnych, czy zaleceń, ale są normami prawnymi, w związku z czym ich
nieprzestrzeganie przez organ administracyjny w toku postępowania, stanowi przesłankę wystarczającą
do wzruszenia decyzji administracyjnej, tak w trybie instancyjnym, jak i pozainstancyjnym.
Do zasad tych należą:
1. zasada praworządności (art. 6-7 KPA) – organ zobowiązany jest działać jedynie na podstawie
przepisów prawa;
2. zasada prawdy obiektywnej (art. 7 KPA) – organ jest zobowiązany wykazać inicjatywę
w dążeniu do ustalenia rzeczywistego stanu rzeczy;
3. zasada uwzględniania interesu społecznego i interesu obywateli (art. 7 KPA) – organ musi
w toku całego postępowania mieć na względzie wymienione interesy, jako chronione prawnie;
8
4. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 KPA) – organ nie może
prowadzić czynności w sposób nieprofesjonalny;
5. zasada czuwania nad interesem stron i innych osób uczestniczących w postępowaniu (art. 9
KPA) – organ nie może stosować zasady ignorantia iuris nocet;
6. zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 KPA) – każde odstąpienie od
zapewnienia stronie możliwości wypowiedzenia się w sprawie musi wynikać wyłącznie
z nadzwyczajnych okoliczności, grożących szkodą dla życia, zdrowia, albo mienia i musi być
odnotowane;
7. zasada przekonywania (art. 11 KPA) – organ zobowiązany jest do wyjaśniania przesłanek
swych rozstrzygnięć;
8. zasada szybkości (art. 12 KPA) – organ zobowiązany jest do działania wnikliwie i szybko;
9. zasada nakłaniania do ugody (art. 13 KPA) – jeżeli interesy stron są sprzeczne, organ ma
obowiązek w pierwszej kolejności nakłaniać strony do ugody;
10. zasada pisemności (art. 14 KPA) – wszelkie czynności co do zasady muszą być utrwalane na
piśmie;
11. zasada dwuinstancyjności (art. 15 KPA) – decyzje nieostateczne można zaskarżać do organu
wyższej instancji;
12. zasada trwałości decyzji (art. 16 § 1 KPA) – decyzje ostateczne mogą być zmieniane jedynie
w granicach wyraźnie przewidzianych przez przepisy prawa;
13. zasada sądowej kontroli decyzji (art. 16 § 2 KPA) – decyzje mogą być zaskarżane do sądu
administracyjnego.
Zapamiętaj:
Zasady ogólne postępowania administracyjnego są normami prawnymi, w związku z czym ich
nieprzestrzeganie przez organ administracyjny w toku postępowania, stanowi przesłankę
wystarczającą do wzruszenia decyzji administracyjnej, tak w trybie instancyjnym, jak
i pozainstancyjnym.
2.4. Podstawowe etapy postępowania administracyjnego
Postępowanie administracyjne reguluje Dział II KPA. Zgodnie z przepisami tego działu, jeżeli
strona złoży wniosek o wydanie decyzji administracyjnej (jest to zasadą w prawie wodnym), data
wpłynięcia wniosku jest z mocy prawa datą wszczęcia postępowania administracyjnego w danej sprawie.
Organ może pozostawić wniosek bez rozpoznania jedynie, gdy strona nie uzupełni niekompletnego
9
wniosku na wezwanie w przepisanym terminie, a umorzyć postępowanie jedynie z przyczyn
uzasadnionych prawnie – w tym, jeśli wniosku nie złożyła strona.
Wszelkie czynności podejmowane są zgodnie z zasadą pisemności, w szczególności czynności
mające istotne znaczenie dla sprawy, muszą zostać zaprotokołowane, a jeśli zachodzi potrzeba
uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub
biegłych albo w drodze oględzin, albo wymagają tego przepisy, lub wnosi o to strona, należy
przeprowadzić rozprawę administracyjną z udziałem stron.
Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały
materiał dowodowy, a jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia
sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania
świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Strony na każdym etapie postępowania, jak też po jego
zakończeniu, mają prawo wglądu do akt sprawy, łącznie z możliwością sporządzania z nich notatek, kopii
lub odpisów.
W przypadkach przewidzianych w art. 97-98 KPA może dojść do zawieszenia postępowania;
może o to wnosić także strona. Jeśli ustaną przyczyny zawieszenia postępowania (do czego organ winien
aktywnie dążyć), należy je podjąć, chyba że o zawieszenie wnosiła strona i żadna ze stron nie złoży
wniosku o podjęcie w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania.
W toku postępowania mogą się wyłonić zagadnienia wymagające zajęcia w ustawowym terminie
stanowiska przez inny organ, co materializuje się przez wydanie postanowienia, na które służy zażalenie
(art. 106 KPA). Zakończenie postępowania – o ile sprawa nie stała się w toku postępowania
bezprzedmiotowa, co zostaje stwierdzone postanowieniem o umorzeniu postępowania – zostaje
sformalizowane poprzez wydanie decyzji administracyjnej.
Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności
(również po wydaniu samej decyzji – co czyni się w drodze postanowienia), gdy jest to niezbędne ze
względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego
przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes
strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać
od strony stosownego zabezpieczenia.
Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej
doręczenia lub ogłoszenia. Stronie przysługuje uprawnienie do:
1. żądania jej uzupełnienia, albo sprostowania, zarówno w zakresie rozstrzygnięcia, jak i zapisów
o możliwości jej wzruszenia w trybie instancyjnym (art. 111-112 KPA);
2. żądania wyjaśnienia wątpliwości co do treści decyzji (art. 113 § 2 KPA);
3. wniesienia w terminie 14 dni od doręczenia decyzji stronie, odwołania od decyzji do organu
wyższego stopnia, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzję (art. 127 i nast.
10
KPA), przy czym odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia.
Organ, czynności będących przedmiotem żądań w skazanych wyżej w pkt 1 i 2, może dokonać
również z urzędu. Natomiast w przypadku wniesienia odwołania od decyzji, jeśli odwołanie wniosły lub
zgodziły się z nim wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że to
odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni
zaskarżoną decyzję (art. 132 KPA). Od takiej decyzji również służy odwołanie.
Jeżeli odwołanie od decyzji jest prawnie dopuszczalnie, organ, który wydał zaskarżoną decyzję
jest zobowiązany przekazać ją w ciągu 7 dni do organu wyższego stopnia, celem rozpatrzenia odwołania,
chyba, że zdecyduje się wydać decyzję, o której mowa w art. 132 KPA.
Postępowanie odwoławcze regulują przepisy art. 127-140 KPA.
Zapamiętaj:
Organ administracyjny w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego działa zgodnie
z regułami proceduralnymi określonymi w KPA, z różnicami wynikającymi jedynie z wyraźnego
wskazania w przepisach prawa wodnego.
3. Cele i zakres administracyjnoprawnej regulacji korzystania z wód
3.1. Cele regulacji.
Analizując treść art. 1 prawa wodnego, należy stwierdzić, że celem administracyjno-prawnej
regulacji korzystania z wód jest umożliwienie gospodarowania nimi w sposób racjonalny i oszczędny,
z zachowaniem dbałości o ochronę zasobów wodnych, ochronę środowiska, a także przy uwzględnieniu
wspólnych interesów administracji publicznej, użytkowników wód i społeczności lokalnych, zgodnie
z zasadą zrównoważonego rozwoju. Przy tym, przez zrównoważony rozwój należy rozumieć czynności
zmierzające do zachowania równowagi ekologicznej, poprzez minimalizowanie wpływu negatywnych
skutków gospodarowania na warunki życia, tak, aby działania człowieka pozostawały w jak
najmniejszym konflikcie z naturalnymi prawami przyrody. Pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało jako zasada prawna - zamieszczone w art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
Szczegółowe określenie celów ustawy - prawo wodne, zawarte zostało w jej art. 2 ust. 1, gdzie
wymieniono 7 następujących celów składowych:
1. zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności;
11
2. ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub nadmierną
eksploatacją;
3. utrzymywanie lub poprawa stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych;
4. ochrona przed powodzią oraz suszą;
5. zapewnienie wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu;
6. zaspokojenie potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją;
7. tworzenia warunków dla energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania
wód.
Ustanowione zostały także instrumenty zarządzania zasobami wodnymi, do których należą
(art. 2 ust. 2 prawa wodnego):
1. planowanie w gospodarowaniu wodami;
2. pozwolenia wodnoprawne;
3. opłaty i należności w gospodarce wodnej;
4. kataster wodny;
5. kontrola gospodarowania wodami.
Zapamiętaj:
Ustanowione w prawie wodnym instrumenty planowania, administracyjno-prawnej reglamentacji,
rejestracji, opłat i kontroli przedsięwzięć w zakresie korzystania z wód, mają na celu umożliwienie
prowadzenia racjonalnej gospodarki i ochrony zasobów wodnych dla wszystkich użytkowników
wód.
3.2. Zakres regulacji.
Zgodnie z art. 7 prawa wodnego, przepisy ustawy mają w pełnym zakresie zastosowanie do wód
śródlądowych oraz morskich wód wewnętrznych, a do wód morza terytorialnego – w zakresie planowania
w gospodarowaniu wodami, ochrony przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych oraz przed powodzią.
Obowiązująca ustawa - prawo wodne określa:
1. prawo własności wód (Dział I);
2. obowiązki właścicieli wody (Dział I);
3. zasady korzystania z wód (Dział II);
4. zasady ochrony wód (Dział III);
12
5. regulacje dotyczące budownictwa wodnego (Dział IV);
6. regulacje dotyczące ochrony przed powodzią i suszą (Dział VA i VB, w miejsce uchylonych
przepisów Działu V);
7. zarządzanie zasobami wodnymi - w tym organy zarządzające, zasady planowania
w gospodarowaniu zasobami wodnymi oraz uregulowanie kluczowej instytucji pozwoleń
wodnoprawnych, jak również przepisy dotyczące katastru wodnego, monitoringu i kontroli
gospodarowania wodami (Dział VI);
8. zasady tworzenia i działania spółek wodnych oraz związków wałowych (Dział VII);
9. uregulowanie zasad odpowiedzialności za szkody (Dział VIII);
10. czyny zabronione jako przestępstwa i wykroczenia (Dział IX).
Należy jednak pamiętać, że szereg istotnych zagadnień powiązanych z gospodarowaniem
wodami, znajduje się w innych ustawach, w szczególności w:
1. ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), zwanej
dalej kodeksem cywilnym, który stosuje się, np. do niektórych form oddawania
w użytkowanie gruntów pokrytych wodami, stanowiących własność skarbu państwa;
2. ustawie z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r.
Nr 189, poz. 1471, ze zm.) - ustawa ta jest wobec prawa wodnego przepisem szczególnym
określającym zasady i warunki rybackiego korzystania z publicznych śródlądowych wód
powierzchniowych płynących, jednak część regulacji zawarta jest w art. 13 prawa wodnego;
3. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r., Nr 243,
poz. 1623, ze zm.) - zwanej dalej prawem budowlanym;
4. ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. Nr 185, poz.
1243, ze zm.);
5. ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U.
z 2008 r., Nr 25, poz. 150, ze zm.) - zwanej dalej prawem ochrony środowiska;
6. ustawie z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity: Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858, ze zm.);
7. ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.
Nr 80, poz. 717, ze zm.) - zwanej dalej ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym,
w powiązaniu z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z
2010 r. Nr 102, poz. 651, ze zm.), która w art. 6 definiuje cele będące składową definicji
inwestycji celu publicznego;
8. ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220,
ze zm.);
13
9. ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 147, poz. 1033 ze zm.);
10. ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857,
ze zm.);
11. ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 163, poz. 981, ze
zm.) - zwanej dalej prawem geologicznym i górniczym; w tym przypadku art. 8 prawa
wodnego wyraźnie odsyła do regulacji tej ustawy w kwestiach poszukiwania i rozpoznawania
wód podziemnych, solanek, wód leczniczych oraz termalnych, a także wprowadzania do
górotworu wód pochodzących z odwodnienia zakładów górniczych oraz wykorzystanych,
wymienionych wód, jeśli gromadzenie i wykorzystanie wód nie odbywa się za pomocą
urządzeń nie będących urządzeniami wodnymi;
- a jednocześnie na podstawie tak prawa wodnego, jak i wymienionych wyżej ustaw, wydane zostały
liczne akty wykonawcze, bez których pełne odtworzenie szczegółowych zasad dotyczących procesów
związanych z gospodarowaniem wodami, nie byłoby możliwe.
Zapamiętaj:
Prawo
wodne
jest
aktem
prawnym
kompleksowo
regulującym
zagadnienia
prawa
administracyjnego materialnego i procesowego, jak również zagadnienia organizacyjne
i kompetencyjne, zagadnienia odpowiedzialności za szkody, a także zawierającym przepisy
z zakresu prawa karnego i wykroczeń, dotyczące gospodarowania wodami. Jednakże odtworzenie
całego systemu norm powiązanych z regulacją gospodarowania wodami, wymaga od strony
materialnoprawnej sięgnięcia do szeregu innych ustaw i aktów wykonawczych, a w zakresie
procedury administracyjnej – do KPA.
4. Kiedy jest wymagane uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego
Zgodnie z brzmieniem art. 122 Prawa wodnego, uzyskania pozwolenia wodnoprawnego wymaga
13 przedsięwzięć, z których 3 odnoszą się do realizacji działań na obszarach bezpośredniego zagrożenia
powodzią, a pozostałe 10 nie jest uzależnione od lokalizacji przedsięwzięcia.
14
4.1. Przedsięwzięcia wymagające pozwolenia wodnoprawnego niezależnie od
lokalizacji
W tej grupie uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego wymagane jest na:
1. większość przypadków szczególnego korzystania z wód;
2. regulację wód oraz zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą
wpływ na warunki przepływu wody;
3. wykonanie urządzeń wodnych;
4. rolnicze wykorzystanie ścieków, w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód;
5. długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej;
6. piętrzenie wody podziemnej;
7. gromadzenie ścieków oraz odpadów w obrębie obszarów górniczych utworzonych dla wód
leczniczych;
8. odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych;
9. wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
10. wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów,
ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska
wodnego.
Ad 1. Szczególne korzystanie z wód
Prawo wodne wyróżnia trzy rodzaje korzystania z wód: zwykłe, powszechne i szczególne.
Zwykłe korzystanie z wód, jest to korzystanie służące zaspokojeniu potrzeb własnego
gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego (art. 37 ust. 2 prawa wodnego). Przepis art. 36 ust. 3
prawa wodnego wyłącza przy tym z definicji korzystania zwykłego wykorzystanie do celów prowadzenia
działalności gospodarczej, a także korzystanie w znaczniejszym rozmiarze, definiując granicę poboru
wody i odprowadzania ścieków w ramach zwykłego korzystania na 5 m3 na dobę. Korzystanie
powszechne tym różni się od zwykłego, że wody będące jego przedmiotem nie służą konkretnemu
użytkownikowi, lecz ogółowi, a jednocześnie do tego korzystania nie mogą być używane specjalne
urządzenia techniczne (art. 34 prawa wodnego).
Szczególne korzystanie z wód jest każdym korzystaniem wykraczającym poza korzystanie zwykłe
lub powszechne. W art. 37 prawa wodnego podano przykładowe wyliczenie przypadków szczególnego
korzystania z wód, które w zestawieniu z treścią art. 124 prawa wodnego, ukazuje jakie przypadki
szczególnego korzystania z wód nie wymagają uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Ilustruje to
poniższa tabela.
15
Lp.
Sfery szczególnego korzystania z wód na
podst. art. 37 prawa wodnego:
Wyłączenia obowiązku uzyskania pozwolenia wodnoprawnego w ramach
tych sfer, wynikające z art. 124 prawa wodnego:
1)
Pobór i odprowadzanie wód
powierzchniowych lub podziemnych
Pobór wód powierzchniowych lub podziemnych w ilości
nieprzekraczającej 5 m3 na dobę. Oprócz tego:
- wykonywanie urządzeń wodnych do poboru wód podziemnych na
potrzeby zwykłego korzystania z wód z ujęć o głębokości do 30 m,
- odwadnianie obiektów lub wykopów budowlanych, jeżeli zasięg leja
depresji nie wykracza poza granice terenu, którego zakład jest
właścicielem,
- odprowadzanie wód z wykopów budowlanych lub z próbnych pompowań
otworów hydrogeologicznych,
- pobór i odprowadzanie wód w związku z wykonywaniem odwiertów lub
otworów strzałowych przy użyciu płuczki wodnej na cele badań
sejsmicznych
2)
Korzystanie z wód do celów żeglugi oraz
spławu
Uprawianie żeglugi na śródlądowych drogach wodnych oraz holowanie
i spław drewna
3)
Wydobywanie z wód kamienia, żwiru,
piasku oraz innych materiałów, a także
wycinanie roślin z wód lub brzegu
Wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz wycinanie
roślin w związku z utrzymywaniem wód, szlaków żeglownych oraz
remontem urządzeń wodnych a także wykonanie pilnych prac
zabezpieczających w okresie powodzi
4)
Rybackie korzystanie ze śródlądowych
wód powierzchniowych
- w pełnym zakresie
Oprócz wymienionych przypadków, uzyskania pozwolenia wodnoprawnego nie wymaga
odbudowa, rozbudowa, przebudowa lub rozbiórka urządzeń pomiarowych służb państwowych na
obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, jeżeli stosowną decyzję w tym zakresie wyda dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej (art. 124 pkt 11 prawa wodnego).
Ad 2. Regulacje i zmiana ukształtowania terenu
Regulacja wód oraz zmiana ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, jeśli ma
wpływ na warunki przepływu wody, może doprowadzić do zwiększenia zagrożenia powodziowego, albo
wywołać negatywne następstwa w stosunkach sąsiedzkich, dlatego wymaga uzyskania pozwolenia
wodnoprawnego, aby właściwy organ administracji mógł mieć w ten sposób kontrolę nad tego rodzaju
działaniami.
Ad 3. Wykonanie urządzeń wodnych
Przez urządzenie wodne należy rozumieć urządzenie służące kształtowaniu zasobów wodnych
oraz korzystaniu z nich; wyszczególnienie rodzajów urządzeń wodnych zawarto w art. 9 ust. 1 pkt 19
z uzupełnieniem w art. 19 ust. 2 pkt 1 i 2 prawa wodnego. W omawianym przypadku skutkiem inwestycji
może być doprowadzenie do ograniczenia zakresu lub rozmiaru zwykłego lub powszechnego korzystania
z wody przez osoby trzecie, jak również spowodowanie utrudnień w uprawnionym szczególnym
korzystaniu z wód przez inne podmioty, np. utrudnienie żeglugi, czy wykorzystywania wody do celów
energetycznych, stąd konieczność uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.
16
Ad 4. Szczególne rolnicze wykorzystanie ścieków
Jeżeli w działalności rolniczej pobierana jest taka ilość wody, która stanowi szczególne
korzystanie z wód, a więc wymaga pozwolenia wodnoprawnego, to adekwatnie odprowadzanie ścieków
powstających w związku z takim poborem, również wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.
Ad 5. Obniżenie poziomu wody podziemnej
Prace skutkujące długotrwałym obniżeniem poziomu zwierciadła wody podziemnej mogą
stanowić zagrożenie dla trwałości zabudowy na powierzchni, dlatego wymagają uzyskania pozwolenia
wodnoprawnego.
Ad 6. Piętrzenie wody podziemnej
Celem takiego przedsięwzięcia jest zwiększenie wydajności poboru wody podziemnej, ale może
doprowadzić do naruszenia stosunków wodnych, podtopień, czy zawilgocenia, albo nawet naruszenia
budynków, stąd konieczność poddania takich działań kontroli administracyjno-prawnej.
Ad 7. Gromadzenie ścieków lub odpadów w obrębie wód leczniczych
Wody lecznicze, ze względu na ich przeznaczenie, podlegają szczególnej ochronie, dlatego
konieczne jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na gromadzenie ścieków w obrębie obszarów
górniczych utworzonych dla pozyskania takich wód.
Ad 8. Odwodnienie obiektów
W przypadku działań polegających na odwadnianiu obiektów lub wykopów budowlanych oraz
zakładów górniczych, występujące zagrożenia są podobne, jak opisane dla piętrzenia, czy obniżania
zwierciadła wód podziemnych.
Ad 9. Wprowadzanie do wód substancji hamujących rozwój glonów
Hamowanie rozwoju glonów w wodach powierzchniowych ma na celu polepszenie warunków
w zakresie powszechnego korzystania z wody, ale jednocześnie może rodzić zagrożenie naruszenia
równowagi ekosystemów wodnych, dlatego wymaga kontroli administracyjnej.
Ad 10. Wprowadzanie niebezpiecznych ścieków do kanalizacji
Wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków
przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, które określa
w drodze rozporządzenia na podstawie art. 45a ust. 1 prawa wodnego minister właściwy do spraw
środowiska, wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, z uwagi na zagrożenie zdrowia i życia
ludzkiego, poprzez toksyczność takich substancji zawartych w ściekach.
17
Należy zwrócić uwagę, że wprowadzanie ścieków bezpośrednio do wód podziemnych jest
całkowicie zabronione, a wprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych lub ziemi – a więc nie do
kanalizacji – jest zabronione w zakresie określonym w art. 39 prawa wodnego i w takim zakresie nie
można uzyskać pozwolenia wodnoprawnego. Wprowadzanie wód opadowych lub roztopowych, wód
z przelewów kanalizacji deszczowej oraz wód chłodniczych do wód powierzchniowych lub do ziemi,
w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk i plaż publicznych nad wodami, do możliwości
ubiegania się o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego wymaga, uprzedniego wydania decyzji dyrektora
regionalnego zarządu gospodarki wodnej o zwolnieniu z zakazu wprowadzania ścieków; takie zwolnienie
może byś udzielone, o ile wystąpi istotna potrzeba ekonomiczna lub społeczna, a zwolnienie nie
spowoduje zagrożenia dla jakości wód (art. 122 ust. 3 prawa wodnego). Jednak zarówno w tym
przypadku, jak i w pozostałych, określonych w art. 39 ust. 2 prawa wodnego przypadkach (głównie
wprowadzanie wód opadowych, roztopowych i chłodniczych o określonej temperaturze), warunkowo
dopuszczalnego odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi, pozwolenie
wodnoprawne można uzyskać, jeśli organ właściwy do jego wydania ustali, że takie dopuszczenie nie
koliduje z utrzymaniem dobrego stanu wód lub wymaganiami jakościowymi dla wód.
W przypadkach dotyczących pozwoleń na wprowadzanie do wód i kanalizacji ścieków, należy
pamiętać ponadto, że pozwolenia wodnoprawne są wydawane z uwzględnieniem postanowień rozdziałów
1-4 w dziale IV tytułu III ustawy - Prawo ochrony środowiska.
Zapamiętaj:
Nieuzależnione od lokalizacji wymaganie uzyskania pozwolenia wodnoprawnego wiąże się
z potrzebą administracyjnej kontroli przedsięwzięć, które z uwagi na swój charakter, rozmiar, czy
oddziaływanie, mogą zagrażać życiu, zdrowiu, albo mieniu lub innym uprawnionym interesom
podmiotów trzecich.
4.2. Przedsięwzięcia wymagające pozwolenia wodnoprawnego ze względu na
lokalizację
Prawo wodne zabrania wszelkiej działalności mogącej zwiększyć zagrożenie powodziowe, albo
mogącej w razie wystąpienia powodzi spowodować zwiększenie zanieczyszczenia wód; zakazy te zostały
ujęte w art. 40 i 88i prawa wodnego. Sformułowano tylko dwa wyjątki od tych zakazów, które
umożliwiają uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego przy spełnieniu kwalifikowanych wymagań,
polegających na uprzednim uzyskaniu decyzji dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej
18
o zwolnieniu od zakazu.
Zgodnie z art. 40 ust. 1 pkt 3 prawa wodnego, generalnie zabronione jest na obszarach
szczególnego zagrożenia powodzią lokalizowanie nowych przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko, gromadzenie ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych,
a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, jak też prowadzenie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania. Dyrektor regionalnego zarządu
gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od tego zakazu, określając warunki niezbędne dla
ochrony jakości wód, jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla jakości wód w przypadku wystąpienia
powodzi.
Zgodnie z art. 88l prawa wodnego, na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią zabrania
się wykonywania robót oraz czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub zwiększających
zagrożenie powodziowe, w tym:
1. wykonywania urządzeń wodnych oraz budowy innych obiektów budowlanych;
2. sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód
oraz roślinności stanowiącej element zabudowy biologicznej dolin rzecznych lub służącej do
wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk;
3. zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót,
z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegu morskiego,
a
także
utrzymywaniem,
odbudową,
rozbudową
lub
przebudową
wałów
przeciwpowodziowych wraz z obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie.
Jeżeli jednak nie utrudni to ochrony przed powodzią, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej może, w drodze decyzji, na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, zwolnić od
wymienionych zakazów.
Z wyjątkiem pasa technicznego utworzonego dla morza terytorialnego lub morskich wód
wewnętrznych (wyjątek nie dotyczy ujściowych odcinków rzek), dopiero wydanie wskazanych wyżej
decyzji wstępnych uprawnia do realizacji opisanych przedsięwzięć na obszarach zagrożonych powodzią,
przy czym dla niektórych z nich wymagane jest dodatkowo uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
Należy je uzyskać – jak wyliczono w art. 122 ust. 2 prawa wodnego – w przypadku:
1. gromadzenia ścieków, a także innych materiałów, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania
odpadów,
2. wznoszenia obiektów budowlanych oraz wykonywania innych robót,
3. wydobywania kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowania.
19
Zapamiętaj:
Na obszarach zagrożonych powodzią, możliwe jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego jedynie
na wyraźnie wskazane w ustawie przedsięwzięcia, po uprzednim uzyskaniu decyzji wstępnych
o zwolnieniu od zakazów.
5. Szczególne wymogi w zakresie dokumentacji dołączanej do wniosku
o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
Zgodnie z wymogami art. 63 KPA, podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od
której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach
szczególnych. Wskazanie adresu jest szczególnie ważne, ponieważ niedopełnienie tego obowiązku
sankcjonowane jest pozostawieniem podania bez rozpatrzenia, jeśli organ nie ma możliwości jego
ustalenia na podstawie posiadanych danych (art. 64 § 1 KPA).
Przepisy szczególne, którym musi czynić zadość wniosek o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
zawiera art. 131-132 prawa wodnego. Zgodnie z tymi przepisami, do wniosku należy dołączyć
dodatkowe dokumenty, które można podzielić na dokumenty dołączane każdorazowo oraz dokumenty
wymagane w zależności od rodzaju przedsięwzięcia, które ma być objęte pozwoleniem wodnoprawnym.
Każdorazowo – co do zasady – do wniosku należy dołączyć:
1. operat wodnoprawny,
2. opis prowadzenia zamierzonej działalności sporządzony w języku nietechnicznym.
Natomiast w zależności od rodzaju przedsięwzięcia, należy dołączyć, w przypadku wniosku:
1. na wykonanie urządzenia wodnego – decyzję o lokalizacji inwestycji celu publicznego lub
decyzję o warunkach zabudowy, jeżeli jest ona wymagana, przy czym w przypadku tego
wniosku wystarczy dołączenie projektu urządzeń, jeśli jest on zgodny z wymaganiami operatu,
ponieważ sama decyzja o lokalizacji podlega już kontroli w formie uzgodnienia z właściwym
dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej, na zasadach określonych w art. 4a
prawa wodnego;
2. na piętrzenie wód powierzchniowych lub na zależne od siebie korzystanie z wód przez kilka
zakładów – projekt instrukcji gospodarowania wodą;
3. na pobór wód podziemnych oraz na odwodnienie zakładu górniczego lub obiektu
budowlanego – dokumentację hydrogeologiczną, o ile jej sporządzanie wynika z przepisów
20
odrębnych;
4. na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych zawierających
substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – zgodę właściciela urządzeń
kanalizacyjnych oraz projekt instrukcji gospodarowania wodą.
Najważniejsze z wyliczonych dokumentów zostały omówione poniżej.
5.1. Operat wodnoprawny
Zgodnie z art. 132 prawa wodnego, operat składa się z dwóch części: opisowej i graficznej (obie
mogą być sporządzone w wersji elektronicznej). Również w przypadku operatu jego elementy można
podzielić na:
1. wymagane każdorazowo oraz
2. wymagane w zależności od rodzaju przedsięwzięcia, które ma być objęte pozwoleniem
wodnoprawnym.
Należy przy tym zauważyć, że organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego może
odstąpić od niektórych wymagań dotyczących operatu, z wyjątkiem wymogu opisu urządzenia wodnego
w części opisowej operatu.
Ad. 1. Elementy wymagane każdorazowo
W przypadku każdego operatu część opisowa musi zawierać:
1. dane identyfikujące zakład wnioskodawcy (nazwa, adres, siedziba);
2. dane organizacyjno-prawne (cel i zakres zamierzonego korzystania z wód, rodzaj urządzeń
pomiarowych i znaków żeglugowych, opis stanu prawnego nieruchomości usytuowanych
w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania
urządzeń wodnych, z podaniem siedzib i adresów ich właścicieli, a także wskazanie
obowiązków ubiegającego się o wydanie pozwolenia w stosunku do osób trzecich);
3. opis urządzenia wodnego (uwzględniając współrzędne geograficzne jego położenia,
podstawowe parametry charakteryzujące to urządzenie i warunki jego wykonania);
4. charakterystykę wód objętych pozwoleniem wodnoprawnym;
5. charakterystykę odbiornika ścieków objętego pozwoleniem wodnoprawnym;
6. ustalenia wynikające z dokumentów planistycznych, o których mowa w art. 113 ust. 1 pkt 1a i
4 prawa wodnego, tj. z planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza i warunków
korzystania z wód regionu wodnego;
– zgodnie z podstawową zasadą korzystania z wód (art. 31 ust. 2 prawa wodnego), nie może
21
ono powodować pogorszenia stanu wód i ekosystemów od nich zależnych, ustalonych
w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza; plan jest zatwierdzany przez Radę
Ministrów i publikowany w „Monitorze Polskim” (art. 119 ust. 3 pkt 1 prawa wodnego),
natomiast warunki korzystania z wód opracowuje dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej (art. 92 ust. 3 pkt 2 prawa wodnego) w formie aktu prawa miejscowego (art. 120 ust. 1
prawa wodnego); pozwolenie wodnoprawne nie może naruszać ustaleń planu, ani warunków
(art. 125 pkt 1 prawa wodnego);
7. określenie wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne
zwłaszcza na stan wód i realizację celów środowiskowych);
8. planowany okres rozruchu i procedury dla: rozruchu, zatrzymania, awarii, uszkodzenia
urządzeń pomiarowych wraz z określeniem dla tych przypadków warunków korzystania
z urządzeń;
9. informację o formach ochrony przyrody występujących w zasięgu oddziaływania
przedsięwzięcia, – formy te określa ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(Dz.U. Nr 92, poz. 880, ze zm).
Z kolei część graficzna operatu wodnoprawnego winna zawierać:
1. plan urządzeń wodnych i zasięg oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub
planowanych do wykonania urządzeń wodnych, z oznaczeniem nieruchomości wraz z ich
powierzchnią, naniesiony na mapę sytuacyjno-wysokościową terenu;
2. zasadnicze przekroje podłużne i poprzeczne urządzeń wodnych oraz koryt wody płynącej
w zasięgu oddziaływania tych urządzeń;
3. schemat rozmieszczenia urządzeń pomiarowych oraz znaków żeglugowych;
4. schemat funkcjonalny lub technologiczny urządzeń wodnych.
Ad 2. Elementy zależne od przedsięwzięcia
W zależności od przedsięwzięcia, operat musi dodatkowo zawierać, w przypadku wniosku:
1. na pobór wód: określenie wielkości przewidywanych poziomów poboru wody, opis techniczny
urządzeń służących do poboru wody, określenie rodzajów urządzeń rejestrujących
i pomiarowych, określenie zakresu i częstotliwości wykonywania analiz pobieranej wody;
2. na wprowadzanie ścieków do wód, ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych: schemat
technologiczny wykorzystywanych materiałów, surowców i paliw istotnych z punktu widzenia
wymagań ochrony środowiska, określenie wielkości zrzutu ścieków, określenie stanu i składu
ścieków lub minimalnego procentu redukcji zanieczyszczeń w ściekach lub - w przypadku
ścieków przemysłowych - dopuszczalnych ilości zanieczyszczeń oraz przewidywany sposób
22
i efekt ich oczyszczania, wyniki pomiarów ścieków (jeżeli było wymagane), opis instalacji
i urządzeń służących do gromadzenia, oczyszczania oraz odprowadzania ścieków, określenie
zakresu i częstotliwości wykonywania analiz odprowadzanych ścieków oraz wód
podziemnych lub wód powierzchniowych powyżej i poniżej miejsca zrzutu ścieków, opis
urządzeń służących do pomiaru oraz rejestracji ilości, stanu i składu odprowadzanych ścieków,
opis jakości wody w miejscu zamierzonego wprowadzania ścieków, informację o sposobie
zagospodarowania osadów ściekowych;
3. na rolnicze wykorzystanie ścieków: określenie ilości, składu i rodzaju ścieków, jednostkowych
dawek ścieków i okresów ich stosowania, powierzchni i charakterystyki gruntów
przeznaczonych do rolniczego wykorzystania ścieków.
Nie określono przy tym, czy elementy dodatkowe mają być zawarte w opisowej, czy graficznej
części operatu. Z ich charakterystyki wynika, że będą one elementami części opisowej.
Zapamiętaj:
Operat wodnoprawny jest najważniejszym dokumentem, który należy dołączyć do wniosku
o wydanie pozwolenia wodnoprawnego. Składa się z części opisowej i graficznej, a ich zawartość w
przypadkach przedsięwzięć polegających na poborze wód oraz na wprowadzaniu lub rolniczym
wykorzystaniu
ścieków
jest
kwalifikowana.
Organ
właściwy
do
wydania
pozwolenia
wodnoprawnego może odstąpić od niektórych wymagań dotyczących operatu, z wyłączeniem
wymagania dotyczącego opisu urządzenia wodnego.
5.2. Opis działalności w języku nietechnicznym
Tak, jak operat wodnoprawny służy szczegółowemu, technicznemu opisaniu zamierzonej
działalności, mającej być przedmiotem pozwolenia wodnoprawnego i przeznaczony jest dla organu
administracyjnego oraz pracujących na jego rzecz ekspertów, tak opis działalności sporządzany w języku
nietechnicznym, jest uogólnionym odpowiednikiem operatu, przeznaczonym dla osób nieposiadających
wiedzy specjalistycznej, a mających interes prawny w uzyskaniu informacji o przewidywanych skutkach
realizacji przedsięwzięcia. Osobami tymi są, np. właściciele gruntów w zasięgu działania zakładu, który
ubiega się o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
23
Zapamiętaj:
Wymóg dostarczenia razem z wnioskiem o wydanie pozwolenia wodnoprawnego opisu działalności
w
języku
nietechnicznym
stanowi
gwarancję
możliwości
realizacji
w
postępowaniu
administracyjnym praw stron niedysponujących wiedzą ekspercką.
5.3. Projekt instrukcji gospodarowania wodą
Instrukcja gospodarowania wodą, jak wskazano wyżej, dotyczy tylko pozwoleń wodnoprawnych
na piętrzenie wód powierzchniowych lub na zależne od siebie korzystanie z wód przez kilka zakładów
i w zasadzie tylko dla takich przedsięwzięć wymagane jest złożenie jej projektu wraz z wnioskiem
o wydanie pozwolenia. Projekt powinien zawierać opis sposobu gospodarowania wodą i zaspokojenia
potrzeb wszystkich użytkowników odnoszących korzyści z urządzenia wodnego, którego ma dotyczyć
instrukcja, a z chwilą wydania decyzji – pozwolenia wodnoprawnego – instrukcja podlega w niej
zatwierdzeniu i zostaje doręczona właściwemu dyrektorowi regionalnego zarządu gospodarki wodnej,
właścicielowi wody oraz zakładom, których ta instrukcja dotyczy. Szczegółowe zasady dotyczące formy
i treści instrukcji gospodarowania wodą określa wydane na podstawie delegacji art. 132 ust. 10 prawa
wodnego – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie zakresu instrukcji
gospodarowania wodą (Dz.U. Nr 150, poz. 1087). Zgodnie z powołanym rozporządzeniem, również
instrukcję należy sporządzić zarówno w formie opisowej, jak i graficznej. Szczegółowy zakres informacji
podlegających zamieszczeniu w dokumencie, zależny jest od rodzaju obiektu objętego inwestycją, przy
czym dane zawarte w instrukcji opracowuje się w dwóch wariantach: dla normalnych warunków
użytkowania i dla warunków użytkowania w okresie powodzi.
Zgodnie z treścią art. 133 ust. 1 prawa wodnego, w przypadku naruszenia interesów osób trzecich
lub zmiany sposobu użytkowania wód w regionie wodnym organ właściwy do wydania pozwolenia
wodnoprawnego, w drodze decyzji, może nałożyć na zakład posiadający pozwolenie, m. in. obowiązek
opracowania lub aktualizowania instrukcji gospodarowania wodą, co stanowi wyjątek od zasady, że
instrukcję opracowuje się tylko dla przedsięwzięć, dla których dopiero ma być wydane pozwolenie
wodnoprawne.
24
Zapamiętaj:
Projekt instrukcji gospodarowania wodą, zatwierdzany w pozwoleniu wodnoprawnym, dotyczy
pozwoleń na piętrzenie wód powierzchniowych lub na zależne od siebie korzystanie z wód przez
kilka zakładów. Celem instrukcji jest opisanie sposobu gospodarowania wodą i wskazanie sposobu
zaspokojenia potrzeb wszystkich użytkowników odnoszących korzyści z urządzenia wodnego.
6. Cechy szczególne postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
Zasadnicze unormowania dotyczące przebiegu postępowania administracyjnego o wydanie
pozwolenia wodnoprawnego, zawarte są w KPA. W szczególności prawo wodne nie przewiduje
odrębnych terminów załatwienia spraw, w związku z czym, zgodnie z przepisem art. 35 KPA, wniosek
o wydanie pozwolenia wodnoprawnego powinien zostać załatwiony w terminie miesiąca, a jeśli sprawa
jest szczególnie skomplikowania – w terminie dwóch miesięcy od jego wniesienia. Do tych terminów nie
wlicza się jednak czasu przeznaczonego na zajęcie stanowiska przez inne organy, a także opóźnień
niewynikłych z okoliczności zależnych od organu właściwego do wydania pozwolenia. Jeżeli wniosek
wymaga uzupełnienia, organ wzywa do dokonania tego w terminie 7 dni. W toku załatwiania sprawy
organ może wezwać różne osoby – nie tylko strony – do złożenia wyjaśnień lub zeznań, a także może
przeprowadzić rozprawę administracyjną. Jeśli wystąpią przesłanki określone w art. 97 i 98 KPA,
postępowanie administracyjne może zostać zawieszone. Również zasady odmowy wszczęcia
postępowania (art. 61a KPA), a także zasady postępowania związanego ze wzruszeniem decyzji (w trybie
instancyjnym, jak też decyzji ostatecznych), są określone w KPA.
Przepisy prawa wodnego zawierają też jednak szereg uregulowań szczegółowych, które
należy respektować w postępowaniu administracyjnym o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego.
Należą do nich:
1. brak możliwości wszczęcia postępowania z urzędu;
2. sposób zawiadomienia o czynnościach postępowania;
3. określenie podmiotów, którym przyznano status strony;
4. wyłączenia dotyczące uczestników postępowania;
5. określenie zasad pierwszeństwa w ubieganiu się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego;
6. określenie zasad zgodności z innymi aktami regulującymi stosunki wodne;
7. sprecyzowanie przesłanek odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego.
Niezależnie od tego prawo wodne określa również zasady ponoszenia kosztów związanych
25
z uzyskaniem pozwolenia wodnoprawnego (art. 20 i art. 131 ust. 5 prawa wodnego).
6.1. Brak możliwości wszczęcia postępowania z urzędu
Zgodnie z jednoznacznym zapisem art. 131 ust. 1 prawa wodnego, pozwolenie wodnoprawne
wydaje się na wniosek. Jest to przepis szczególny wobec art. 61 § 1 KPA, gdzie dopuszczono możliwość
wszczęcia postępowania administracyjnego na wniosek lub z urzędu. Natomiast przepisy prawa wodnego
nie wyłączają zastosowania art. 61 § 2 KPA, wobec czego, jeśli zachodzi szczególnie ważny interes
strony, to nawet postępowanie w sprawie wydania pozwolenia wodnoprawnego organ może wszcząć
z urzędu, pod warunkiem, że w toku postępowania (a więc do czasu wydania decyzji), uzyska zgodę
strony. W przypadku nieuzyskania takiej zgody postępowanie podlega umorzeniu.
Zapamiętaj:
Pozwolenie wodnoprawne wydaje się, co do zasady jedynie na wniosek strony.
6.2. Sposób zawiadomienia o czynnościach postępowania
Postępowania w sprawach o wydanie pozwolenia wodnoprawnego niejednokrotnie dotyczą spraw,
w których występuje znaczna liczba podmiotów, mających status stron postępowania zgodnie
z dyspozycją art. 28 KPA, a więc podmiotów, których interesu prawnego, albo obowiązku te sprawy
dotyczą. W związku z tym przepis art. 127 ust. 7a prawa wodnego, wypełniając delegację zawartą w art.
49 KPA, precyzuje, że jeżeli liczba stron postępowania w sprawie o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
przekracza 20, to strony inne niż: wnioskodawca, właściciel wody, właściciel urządzeń wodnych oraz
uprawniony do rybactwa, są powiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organu przez
obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania.
Dotyczy to wszystkich czynności, włącznie z zawiadomieniem o wszczęciu postępowania, o którym
mowa w art. 64 § 4 KPA. Nie zawsze jednak możliwe będzie określenie z góry wszystkich podmiotów,
które powinny być w danej sprawie stronami, dlatego przepis art. 127 ust. 6 prawa wodnego nakazuje
każdorazowo informację o wszczęciu postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego podawać do
publicznej wiadomości.
26
Zapamiętaj:
Jeżeli liczba stron postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego przekracza 20, strony
niezainteresowane
bezpośrednio osobistym udziałem w postępowaniu, powiadamia się przez
obwieszczenie lub inną zwyczajowo przyjętą metodą publicznego ogłaszania. Informację
o wszczęciu postępowania zawsze podaje się do publicznej wiadomości.
6.3. Strony w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
Jak już wspomniano, stroną w postępowaniu administracyjnym jest każdy podmiot, który spełnia
przesłanki określone w art. 28 KPA. Prawo wodne, na użytek postępowania o wydanie pozwolenia
wodnoprawnego, precyzuje te podmioty w art. 127 ust. 7, wskazując na wnioskodawcę, właściciela wody
oraz kilka podmiotów, które mogą na skutek udzielenia pozwolenia znaleźć się w zasięgu skutków
korzystania z wód przez beneficjenta pozwolenia. Z wyjątkiem właściciela urządzeń kanalizacyjnych, do
których wprowadzane będą ścieki przemysłowe zawierające substancje szczególnie szkodliwe dla
środowiska wodnego oraz podmiotu władającego (właściciela, użytkownika, dzierżawcy itp.),
powierzchnią ziemi położoną w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia, są to te same podmioty, które
należy powiadamiać o wszczęciu i czynnościach postępowania indywidualnymi pismami, zamiast przez
ogłoszenie.
Prawa właścicielskie w stosunku do wód mogą wykonywać różne organy, jednostki
organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne, bezpośrednio na mocy przepisu prawa, albo na mocy
porozumień, co regulują przepisy art. 11-13 prawa wodnego. Część z tych podmiotów będzie działać jako
tzw. statio fisci skarbu państwa, w stosunku do wódy morza terytorialnego, morskich wód wewnętrznych,
śródlądowych wód powierzchniowych płynących oraz wód podziemnych, które na mocy art. 10 ust. 1a
prawa wodnego stanowią własność Skarbu Państwa.
Zapamiętaj:
Stronami w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego są nie tylko wnioskodawca i
właściciel wody, ale również podmioty, które mogą na skutek udzielenia pozwolenia znaleźć się w
zasięgu skutków korzystania z wód.
6.4. Wyłączenia dotyczące uczestników postępowania
Wyłączenia określonych podmiotów z udziału w postępowaniu można podzielić na
bezwarunkowe i warunkowe.
27
W art. 127 ust. 8 prawa wodnego stwierdza się, że w postępowaniu o wydanie pozwolenia
wodnoprawnego nie stosuje się przepisów art. 31 KPA. Oznacza to, że w postępowaniu o wydanie
pozwolenia wodnoprawnego nie ma nawet fakultatywnej możliwości dopuszczenia do udziału organizacji
społecznej, aby występowała „na prawach strony”, w związku z czym organizacja społeczna nie ma
uprawnienia do wnoszenia o takie dopuszczenie, a organ prowadzący postępowanie o wydanie
pozwolenia wodnoprawnego nie będzie zawiadamiać organizacji społecznych, których statutowe cele
wiążą się z gospodarowaniem wodami o wszczęciu takiego postępowania, nawet, jeśli przemawiałby za
tym interes społeczny. Wyłączenie organizacji społecznych jest wyłączeniem bezwarunkowym.
Natomiast warunkowe wyłączenie przewiduje art. 127 ust. 7b prawa wodnego, albowiem na mocy
tego przepisu, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej, marszałek województwa albo starosta
podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy, w której jest wnioskodawcą. Nie chodzi tu więc o wyłączenie
strony, czy podmiotu działającego na prawach strony, ale wyłączenie z możliwości prowadzenia sprawy
jako organ właściwy, organu, który pomimo istnienia właściwości, działałby jako „sędzia we własnej
sprawie”, z uwagi na fakt, że jednocześnie sam wnosi o wydanie pozwolenia wodnoprawnego. W takim
przypadku prowadzeniem sprawy zajmie się inny organ, wyznaczony, zgodnie z regułami określonymi
w art. 127 ust. 7c prawa wodnego.
Zapamiętaj:
W postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego nie mogą uczestniczyć organizacje
społeczne, a jeżeli z wnioskiem występuje organ administracyjny, który jest jednocześnie właściwy
do prowadzenia wydania pozwolenia, sprawę załatwia inny organ wskazany w ustawie.
6.5. Zasady pierwszeństwa
Zgodnie z ogólnym unormowaniem art. 62 KPA, w sprawach, w których prawa lub obowiązki
stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy
jest ten sam organ administracji publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące
więcej niż jednej strony. Prawo wodne potwierdza tę regułę, określając w art. 130, że na wspólne
korzystanie z wód przez kilka zakładów może być wydane jedno pozwolenie wodnoprawne. Jednakże
w sytuacjach, w których występuje konkurencja podmiotów ubiegających się o wydanie pozwolenia na
korzystanie z wód, a ich działalność wzajemnie się wyklucza, nie pozwalając na wydanie decyzji
wspólnej, prawo wodne określa w art. 123 ust. 1 i 1a, zasady pierwszeństwa w ubieganiu się o jego
uzyskanie.
W myśl powołanego przepisu, pierwszeństwo w uzyskaniu pozwolenia wodnoprawnego mają
28
zakłady, które będą pobierać wodę do spożycia dla ludności, następnie – zakłady, których korzystanie
z wód przyczyni się do zwiększenia retencji wód lub poprawy stosunków biologicznych w środowisku
wodnym, a w dalszej kolejności właściciele oraz posiadacze samoistni i zależni innych obiektów,
instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej. Pojęcie infrastruktury krytycznej definiuje art. 3 pkt 2
ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Nr 89, poz. 590, ze zm.), zgodnie
z którym należy przez to rozumieć systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie
obiekty, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące
zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji
i przedsiębiorców.
Jeżeli jednym z zakładów ubiegających się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego jest właściciel
urządzenia wodnego koniecznego do realizacji tego pozwolenia, pierwszeństwo w uzyskaniu pozwolenia
przysługuje temu zakładowi, przy czym przepisy prawa wodnego dotyczące właścicieli stosuje się
odpowiednio do posiadaczy samoistnych oraz użytkowników wieczystych, a w przypadku eksploatacji
instalacji stosuje się do prowadzącego instalację w rozumieniu prawa ochrony środowiska (art. 9 ust. 2
pkt 3 prawa wodnego).
Zapamiętaj:
W ubieganiu się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód, pierwszeństwo
mają w razie konfliktu interesów, podmioty świadczące usługi dla ludności, następnie podmioty,
których działalność wiąże się z poprawą stanu środowiska wodnego, po nich zaś podmioty
władające infrastrukturą krytyczną.
6.6. Zasady zgodności
Zgodnie z art. 125 prawa wodnego, pozwolenie wodnoprawne, nie może naruszać:
1) ustaleń planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza, lub ustaleń warunków korzystania
z wód regionu wodnego lub warunków korzystania z wód zlewni,
– wyjątkiem są sytuacje, gdy zgodnie z prawem dopuszcza się nieosiągnięcie lub niepogorszenie dobrego
stanu ekologicznego wód powierzchniowych, jak również dobrego stanu wód podziemnych,
przewidziane w art. 38j prawa wodnego,
2) ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o ustaleniu lokalizacji
inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy,
29
3) wymagań ochrony zdrowia ludzi, środowiska i dóbr kultury wpisanych do rejestru zabytków oraz
wynikających z odrębnych przepisów.
Oznacza to, że w toku postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego organ
administracyjny będzie musiał każdorazowo zbadać, czy wnioskowane przedsięwzięcie jest zgodne
z wymienionymi dokumentami i wymaganiami, co wiąże się z koniecznością przeprowadzenia dowodów
na te okoliczności, chyba, że będzie chodziło o fakty znane organowi z urzędu (art. 77 § 4 KPA). Jeśli
postępowanie wykaże brak omawianej zgodności, konieczne będzie wydanie decyzji odmownej (art. 126
pkt 1 prawa wodnego).
Zapamiętaj:
Aby można było wydać pozwolenie wodnoprawne, wniosek i dołączona do niego dokumentacja
muszą być zgodne nie tylko z wodnoprawnymi dokumentami planistycznymi, ale również
z dokumentami i warunkami określanymi przez przepisy odrębne, w tym przepisy budowlane,
ochrony środowiska i ochrony zdrowia oraz dóbr kultury.
6.7. Przesłanki odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego
Poza przesłankami formalnymi odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego, związanymi
z niespełnieniem wymogów określonych dla dokumentacji dołączanej do wniosku o wydanie pozwolenia,
w tym przesłanek zgodności, o których wspomniano wyżej, decyzja odmowna będzie wydana także, gdy
projektowany sposób korzystania z wody dla celów energetyki wodnej nie zapewni wykorzystania
potencjału hydroenergetycznego w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony (art. 126 pkt 2 prawa
wodnego). Jest to związane z koniecznością przestrzegania przez organ administracyjny podstawowej,
wyrażonej w art. 1 prawa wodnego zasady, zgodnie z którą zasoby wodne muszą być wykorzystywane
w sposób racjonalny, z wyłączeniem marnotrawstwa.
Zapamiętaj:
Niezależnie od spełnienia warunków formalnych we wniosku, pozwolenie wodnoprawne nie będzie
wydane, jeśli planowany w przedsięwzięciu sposób korzystania z wody dla celów energetyki
wodnej nie będzie w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony wykorzystywać potencjału
energetycznego wody w danej lokalizacji.
30
6.8. Koszty
W oczywisty sposób uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego wiąże się z koniecznością
poniesienia kosztów, związanych tak z przygotowaniem przedsięwzięcia, czy inwestycji, jak i z samym
postępowaniem, zarówno na etapie postępowania związanego z pozwoleniem wodnoprawnym, jak też
w związku z koniecznością uzyskania ewentualnych innych decyzji, czy dokumentów, niezbędnych do
skompletowania pełnej dokumentacji dołączanej do wniosku. Także po uzyskaniu pozwolenia,
w pewnych sytuacjach konieczne będzie poniesienie kosztów – w tym administracyjnych.
Jeżeli grunt pokryty wodami, niezbędny do prowadzenia przedsięwzięcia wymagającego
uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, jest własnością Skarbu Państwa, organ reprezentujący Skarb
Państwa jest zobowiązany po wydaniu pozwolenia, oddać go posiadaczowi pozwolenia w użytkowanie
w drodze pisemnej umowy. Jednakże w takim przypadku – o ile użytkowania nie ustanawia się na rzecz
jednostki reprezentującej administrację publiczną – ustanowiona zostanie opłata roczna, w wysokości i na
warunkach określonych w art. 20 prawa wodnego. Na marginesie należy wskazać, że zakres przypadków,
omawianego oddania w użytkowanie jest szerszy, niż zakres przedsięwzięć wymagających pozwolenia
wodnoprawnego.
Należy pamiętać, że organ wydający pozwolenie wodnoprawne, nie bada, czy wnioskodawca
uzyskał prawa do nieruchomości lub urządzeń koniecznych do realizacji pozwolenia, dlatego konieczne
jest wcześniejsze uzyskanie takich praw, gdyż zgodnie z art. 123 ust. 3 prawa wodnego wnioskodawcy
nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w związku z otrzymaniem pozwolenia, jeśli
na skutek nieuzyskania wspomnianych praw do nieruchomości, czy urządzeń, realizacja przedsięwzięcia,
pomimo wydania pozwolenia okaże się niemożliwa.
Warto wspomnieć również o szczególnej sytuacji, gdy na wspólne korzystanie z wód przez kilka
zakładów wydawane jest jedno pozwolenie wodnoprawne (art. 130 prawa wodnego). W takim przypadku
we wniosku określa się zakład główny i to on utrzymuje urządzenia wodne służące do wspólnego
korzystania z wód, ale konieczne jest zawarcie umowy określającej sposób partycypacji wszystkich
zakładów w kosztach związanych z opłatami środowiskowymi oraz karami.
Zapamiętaj:
Jeżeli przedsięwzięcie objęte pozwoleniem wodnoprawnym ma być prowadzone na gruncie skarbu
państwa, grunt ten oddawany jest podmiotowi je prowadzącemu w użytkowanie za opłatą roczną.
31
7.
Cechy
szczególne
pozwolenia
wodnoprawnego
jako
decyzji
administracyjnej
Szczególne cechy pozwolenia wodnoprawnego w stosunku do decyzji administracyjnej
wydawanej w oparciu o KPA, można podzielić na podmiotowe, przedmiotowe i cechy związane
z trwałością decyzji.
7.1. Cechy podmiotowe pozwolenia wodnoprawnego
Z punktu widzenia podmiotu prowadzącego działalność w zakresie objętym obowiązkiem
uzyskania pozwolenia wodnoprawnego, pozwolenia można podzielić na takie, które są związane
z podmiotem prowadzącym działalność i takie, które są związane jedynie z zakładem, jaki ten podmiot
prowadzi.
Ogólna zasada, że decyzja administracyjna odnosi się do strony, a więc podmiotu wykonującego
przedsięwzięcie z nią związane, obowiązuje w przypadku pozwoleń wodnoprawnych dotyczących
eksploatacji urządzeń wodnych, w prawie ochrony środowiska nazywanych instalacjami. W takim
przypadku, zgodnie z art. 134 ust. 2 prawa wodnego, jeśli dojdzie do przejścia zakładu eksploatującego
takie instalacje na inny podmiot, to następca prawny musi wszcząć postępowanie o przeniesienie na niego
decyzją praw i obowiązków określonych w pierwotnym pozwoleniu wodnoprawnym. Zasadę tę rozszerza
przepis art. 139 ust. 5 prawa wodnego, dla sytuacji związanych z wygaśnięciem lub cofnięciem
pozwolenia wodnoprawnego, ograniczając prawo własności. Zgodnie bowiem z ogólnym reżimem,
ustanowionym w art. 48 KC, budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem stanowią części
składowe nieruchomości, więc dzielą jej losy prawne, tymczasem w przypadku urządzeń wodnych, o ile
w terminie 6 miesięcy od dnia, kiedy pozwolenie wodnoprawne wygasło lub zostało cofnięte, właściciel
urządzeń nie rozporządzi swoim prawem własności do nich, organ administracji jest uprawniony do
wydania decyzji administracyjnej rodzącej skutki w sferze prawa rzeczowego, poprzez przeniesienie
własności urządzeń na właściciela wody, i to bez odszkodowania. Należy jednak zaznaczyć, że jest to
możliwe jedynie w przypadku, gdy dalsze użytkowanie urządzeń wodnych jest niezbędne do
kształtowania zasobów wodnych i nie narusza praw właściciela do samego gruntu (w tym gruntu
pokrytego stawem).
Natomiast w pozostałych przypadkach, zgodnie z brzmieniem art. 134 ust. 1 prawa wodnego,
pozwolenie wodnoprawne ma charakter rzeczowy, co oznacza, że nie jest ono związane z podmiotem
prowadzącym zakład, lecz z samym zakładem, ponieważ następca prawny przejmujący zakład,
32
w związku z działalnością którego wydane zostało pozwolenie, wstępuje w prawa i obowiązki z tego
pozwolenia wypływające, bez konieczności wydawania odrębnej decyzji. Zakład w tym wariancie
traktowany jest jako część przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, zdefiniowanego w art. 551 KC,
a więc, jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do
prowadzenia działalności gospodarczej, obejmujący także koncesje, licencje i zezwolenia. Warto wszakże
pamiętać, że takie wstąpienie w prawa będzie się ograniczać wyłącznie do uprawnień, jakie wynikają
z samego pozwolenia wodnoprawnego, to zaś nie rodzi praw do nieruchomości i urządzeń wodnych
koniecznych do realizacji pozwolenia oraz nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich
przysługujących wobec tych nieruchomości i urządzeń (art. 123 ust. 2 prawa wodnego).
Zapamiętaj:
Pozwolenie wodnoprawne ma charakter rzeczowy, co oznacza, że następca prawny przejmujący
zakład, w związku z działalnością którego wydane zostało pozwolenie, wstępuje w prawa
i obowiązki z tego pozwolenia wypływające, bez konieczności wydawania odrębnej decyzji.
7.2. Cechy przedmiotowe pozwolenia wodnoprawnego
Jak stwierdza art. 128 ust. 1 prawa wodnego, w pozwoleniu wodnoprawnym ustala się cel i zakres
korzystania z wód, warunki wykonywania uprawnienia oraz obowiązki niezbędne ze względu na ochronę
zasobów środowiska, interesów ludności i gospodarki. Wymieniony przepis precyzuje następnie otwartą
listę wspomnianych warunków, poprzez podanie 18 najistotniejszych spośród obligatoryjnie
podlegających uwzględnieniu w decyzji (oczywiście należy mieć także na względzie sam szczegółowy
przedmiot decyzji, a więc rodzaj działalności, której ona dotyczy). Natomiast w ust. 2 omawianego
przepisu wskazano dodatkowe warunki, jakie winno zawierać pozwolenie wodnoprawne, jeśli zajdą
wskazane normatywnie konkretne okoliczności, albo potrzeba wynikająca z celów gospodarowania
wodami.
Elementy obligatoryjne pozwolenia wodnoprawnego dotyczą uwzględnienia informacji o skali
przedsięwzięcia, sposobie gospodarowania wodą, ograniczeniach i zakazach, kwestiach odprowadzania
ścieków, charakterystyce urządzeń wodnych, obowiązkach wobec podmiotów trzecich, sposobie
i zakresie koniecznych działań mających na celu ochronę środowiska, zakresie dokonywanych
koniecznych pomiarów i urządzeniach do tego wykorzystywanych, a także o procedurach awaryjnych
i sanacyjnych. Dodatkowo art. 128 ust. 3 prawa wodnego precyzuje, że zatwierdzeniu w pozwoleniu
wodnoprawnym podlega instrukcja gospodarowania wodą, staje się więc ona elementem decyzji.
33
W zakresie warunków dodatkowych, wymieniono zamkniętą listę obowiązków, wraz ze
wskazaniem okoliczności, kiedy te obowiązki powinny być zawarte w pozwoleniu. Przy tym, wszystkie
obowiązki z tej listy nakłada się „w razie potrzeby”, a niektóre z nich, do sformułowania w decyzji
wymagają dodatkowych przesłanek, co ilustruje poniższa tabela:
Lp.
Rodzaj obowiązku
Wyrażona w przepisie przesłanka dodatkowa:
1)
Prowadzenie pomiarów jakości wód w związku ze
zrzutem ścieków.
BRAK (występuje wyłącznie przesłanka ogólna: „w razie
potrzeby”).
2)
Wykonanie robót lub uczestniczenia w kosztach
utrzymania urządzeń wodnych, proporcjonalnie do
odnoszonych korzyści.
BRAK (należy jednak wskazać, że zaistnienie w tym
przypadku potrzeby uwzględnienia takiego obowiązku
będzie miało miejsce w przypadku, gdy pozwolenie wydane
zostało wspólnie dla kilku zakładów).
3)
Wykonanie robót lub uczestniczenia w kosztach
utrzymania wód.
Wystąpienie wzrostu kosztów utrzymania wód w związku
z realizacją pozwolenia wodnoprawnego.
4)
Wykonanie prac dla odtworzenia retencji.
Zmniejszenie retencji wód, spowodowane realizacją
pozwolenia wodnoprawnego.
5)
Podjęcie działań lub pokrycie kosztów zarybiania.
Zmniejszenie populacji lub utrudnienie migracji ryb na
skutek realizacji pozwolenia wodnoprawnego.
Prawo wodne przewiduje również możliwość określenia w pozwoleniu wodnoprawnym
dodatkowych warunków w zakresie wprowadzania do wód lub do ziemi ścieków, w tym bytowych lub
komunalnych, co zostało uregulowane w art. 41 ust. 4-6 tej ustawy.
Zapamiętaj:
Elementy obligatoryjne pozwolenia wodnoprawnego dotyczą: skali przedsięwzięcia, sposobu
gospodarowania wodą, ograniczeń i zakazów, odprowadzania ścieków, charakterystyki urządzeń
wodnych, obowiązków wobec podmiotów trzecich, sposobu i zakresu działań koniecznych w celu
ochrony środowiska, koniecznych pomiarów i urządzeń pomiarowych, a także o procedur
awaryjnych i sanacyjnych.
7.3. Cechy związane z trwałością decyzji
Niezależnie od okoliczności, że pozwolenie wodnoprawne może być modyfikowane (uchylone,
ograniczone), albo wygasnąć zależnie od wystąpienia wskazanych w ustawie przesłanek (zdarzeń),
konieczne jest wskazanie, że nawet bez wystąpienia takich przesłanek, każde pozwolenie wodnoprawne,
z wyjątkiem pozwoleń na wykonanie urządzeń wodnych, wydawane jest obligatoryjnie jedynie na czas
określony. W przypadku pozwolenia na wykonanie urządzeń wodnych organ ma fakultatywną możliwość
określenia terminu obowiązywania decyzji. Przepis art. 127 prawa wodnego precyzuje, na jaki czas
34
wydaje się pozwolenia, w zależności od ich przedmiotu, co ilustruje poniższa tabela.
Lp.
Rodzaj pozwolenia (przedsięwzięcia):
Okres ważności:
1)
Szczególne korzystanie z wód
do 20 lat
2)
Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
do 10 lat
3)
Wprowadzanie do wód lub do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów,
ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego
do 4 lat
4)
Wycinanie roślin z wód lub z brzegu oraz wydobywanie kamienia, żwiru, piasku oraz innych
materiałów z wód lub z obszarów szczególnego zagrożenia powodzią
do 5 lat
Zapamiętaj:
Każde pozwolenie wodnoprawne, z wyjątkiem pozwoleń na wykonanie urządzeń wodnych,
wydawane jest obligatoryjnie na czas określony, zależny od charakteru objętego nim
przedsięwzięcia.
8. Okoliczności wpływające na zmianę lub utratę mocy wydanego
pozwolenia wodnoprawnego
Pozwolenie wodnoprawne jest decyzją administracyjną i w związku z tym należy do niej stosować
przepisy KPA, jeśli brak w danym zakresie uregulowań szczególnych zawartych w prawie wodnym.
Zgodnie z regułami określonymi w KPA, decyzję nieostateczną można zaskarżyć przez wniesienie
odwołania. Jednak istnieje również szereg okoliczności, które pozwalają lub nakazują wzruszenie decyzji
ostatecznej, a więc, takiej, od której odwołanie już nie służy. Mowa tu o instytucjach: wznowienia
postępowania (art. 145-152 KPA), a także uchylenia, zmiany oraz stwierdzenia nieważności decyzji (art.
154-163 KPA).
Niezależnie od tego same przepisy prawa wodnego przewidują możliwość dokonywania zmian
w już wydanych i ostatecznych pozwoleniach wodnoprawnych, a także określają okoliczności, w których
te pozwolenia mogą utracić moc.
Wobec tego, wśród okoliczności, jakie mogą wpływać na konieczność zmiany (w tym
spowodowaną wadliwością prawną wydanej decyzji), lub utratę mocy wydanego pozwolenia
wodnoprawnego, można wyróżnić dwie główne grupy:
1. okoliczności powiązane z regułami ogólnych przepisów postępowania administracyjnego,
mające związek z wadliwością postępowania albo samej decyzji administracyjnej;
2. okoliczności wynikające bezpośrednio i wyłącznie z samych przepisów prawa wodnego,
dotyczące decyzji prawidłowo wydanych i niewadliwych.
35
Należy pamiętać, że zgodnie z art. 128 ust. 5 prawa wodnego, organ właściwy do wydania
pozwolenia wodnoprawnego jest zobowiązany przekazać do właściwego dyrektora regionalnego zarządu
gospodarki wodnej informację o pozwoleniu wodnoprawnym, które wygasło z mocy prawa, zostało
zmienione albo cofnięte, albo którego wygaśnięcie zostało stwierdzone w drodze decyzji.
8.1. Okoliczności powiązane z regułami ogólnych przepisów postępowania
administracyjnego
Wznowienie postępowania jest możliwe w przypadkach wskazanych w art. 145-145b KPA. Są to
przyczyny wynikające z wad związanych z nieprawidłowym lub niedopuszczalnym prawnie sposobem
zgromadzenia informacji, czy ustalenia faktów na ścieżce zmierzającej do wydania decyzji ostatecznej,
a także z zaistnieniem okoliczności negatywnie wpływających na obiektywizm, czy prawne podstawy jej
wydania.
Natomiast uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji, najczęściej wynika
z okoliczności powiązanych z nieprawidłowym zastosowaniem prawa przy jej wydawaniu. Zmiana, albo
uchylenie decyzji ostatecznej może być dokonane przez organ, który ją wydał, w każdym czasie,
z zastrzeżeniem, że, jeżeli na mocy takiej decyzji strona nabyła prawo, to do wydania decyzji uchylającej,
albo zmieniającej wymagana jest zgoda strony. Stwierdzenie nieważności decyzji również następuje
w drodze decyzji, ale wydaje ją co do zasady organ wyższego stopnia w stosunku do organu, który wydał
decyzję podlegającą stwierdzeniu nieważności. Postępowanie można w takim przypadku wszcząć
zarówno na żądanie strony, jak i z urzędu. Przepis art. 156 § 1 KPA przewiduje 7 przypadków, kiedy
stwierdzenie nieważności decyzji jest obligatoryjne i powoduje obowiązek wstrzymania wykonania
decyzji. Należą do nich:
1. naruszenie przepisów o właściwości;
2. brak podstawy prawnej lub rażące naruszenie prawa;
3. rozstrzygnięcie tej samej sprawy inną, wcześniejszą decyzją ostateczną;
4. skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie;
5. trwała niewykonalność decyzji w dniu jej wydania;
6. możliwość wywołania czynu zagrożonego karą w razie wykonania decyzji;
7. wada decyzji powodująca jej nieważność z mocy prawa.
W związku z tym warto zwrócić uwagę, że np. uzasadnione będzie stwierdzenie nieważności
pozwolenia wodnoprawnego, jeśli zostało ono wydane z naruszeniem okoliczności obligatoryjnie
uzasadniających odmowę jego wydania na podstawie art. 126 prawa wodnego.
36
Inną podstawą do wydania decyzji o stwierdzeniu nieważności pozwolenia wodnoprawnego
będzie, np. wada pozwolenia, polegającą na:
1. nieokreśleniu lub nieprawidłowym określeniu terminu jego ważności, tj. naruszenie art. 127
prawa wodnego;
2. naruszeniu określonych w art. 123 prawa wodnego reguł pierwszeństwa uprawnień do
ubiegania się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego w przypadku konkurencji ubiegania się
o nie kilku zakładów.
Zapamiętaj:
Wadliwe
pozwolenie
wodnoprawne
może
być
wzruszone
w
trybie
instancyjnym
i pozainstancyjnym, na zasadach określonych w KPA.
8.2. Okoliczności wynikające z prawa wodnego
Prawo wodne przewiduje również szereg przypadków uzasadniających zmianę lub utratę
mocy pozwolenia wodnoprawnego, albo unieruchomienie działalności zakładu korzystającego z
pozwolenia. niezwiązanych z wadliwością pierwotnie wydanej decyzji. Należą do nich:
1. możliwość zmiany pozwolenia wodnoprawnego w przypadku naruszenia interesów osób
trzecich lub zmiany sposobu użytkowania wód w regionie wodnym (art. 133 prawa wodnego);
2. przypadki wygaśnięcia pozwolenia wodnoprawnego z powodu upływu czasu, zrzeczenia
uprawnień lub nierozpoczęcia wykonywania działalności określonej w pozwoleniu (art. 135
prawa wodnego);
3. możliwość cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego bez odszkodowania, w przypadkach
wskazanych w art. 136 prawa wodnego;
4. możliwość cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego za odszkodowaniem, w przypadkach
wskazanych w art. 137 prawa wodnego;
5. możliwość wydania decyzji o unieruchomieniu zakładu lub jego części, do czasu usunięcia
zaniedbań.
W każdym, z wymienionych przypadków organ właściwy do wydania decyzji pierwotnej, może
wydać decyzję modyfikującą, zarówno na wniosek, jak i z urzędu. W sytuacjach uzasadniających
wydanie decyzji modyfikującej wystąpieniem negatywnych skutków, jakie ma wykonanie decyzji
pierwotnej dla środowiska, organ może każdorazowo nałożyć obowiązek usunięcia tych negatywnych
skutków, wskazując zakres i termin wykonania tego obowiązku (art. 138 prawa wodnego). Podobnie,
37
w decyzji stwierdzającej wygaśnięcie lub cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego można określić
obowiązki zakładu niezbędne do kształtowania zasobów wodnych, a w szczególności zobowiązać zakład
do usunięcia urządzeń wodnych i innych obiektów, które zostały wykonane lub były użytkowane na
podstawie tego pozwolenia (art. 139 ust. 1 prawa wodnego).
Dla zabezpieczenia specjalistycznej kontroli administracyjnej, art. 128 ust. 5 prawa wodnego
nakłada na organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego obowiązek przekazywania do
właściwego
dyrektora
regionalnego
zarządu
gospodarki
wodnej
informacji
o
pozwoleniu
wodnoprawnym, które wygasło z mocy prawa, zostało zmienione albo cofnięte, albo którego wygaśnięcie
zostało stwierdzone w drodze decyzji.
Należy jednak również wspomnieć, że ograniczenia obowiązywania pozwoleń wodnoprawnych
mogą być wprowadzone także w innym trybie, niż decyzją administracyjną. Zgodnie bowiem z art. 88q
i art. 88t prawa wodnego, w przypadku w przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, z powodu
powodzi, albo suszy, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze aktu prawa
miejscowego, wprowadzić czasowe ograniczenia w korzystaniu z wód, w szczególności w zakresie
poboru wody lub wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz zmiany sposobu gospodarowania
wodą w zbiornikach retencyjnych, co zawiesza wykonywanie uprawnień wynikających z pozwoleń
wodnoprawnych. Zakładom nie przysługuje w takich przypadkach odszkodowanie.
Ad 1. Okoliczności określone w art. 133 prawa wodnego
Organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego jest uprawniony do zmiany już
wydanego pozwolenia wodnoprawnego poprzez wydanie nowej decyzji, w której może zostać
ograniczony zakres korzystania z wód przez uprawnionego na mocy pierwotnej decyzji, lub też mogą
zostać zmodyfikowane podstawowe obowiązki nałożone na korzystającego z wód na mocy art. 128 ust. 1
prawa wodnego, a także może zostać nakazane zmodyfikowanie instrukcji korzystania z wód.
Modyfikacja nie dotyczy jedynie obowiązków dodatkowych, nakładanych „w razie potrzeby”, na mocy
art. 128 ust. 2 prawa wodnego. Wydanie decyzji zmieniającej jest jednak możliwe dopiero po nałożeniu
na zakład obowiązku wykonania niezbędnej ekspertyzy, albo obowiązku opracowania, bądź
zaktualizowania już obowiązującej instrukcji korzystania z wód. Nałożenie obowiązku nie odbywa się
w drodze decyzji administracyjnej, lecz jest czynnością materialno-techniczną. Dopiero wyniki
ekspertyzy, albo treść zaktualizowanej instrukcji korzystania z wód, stanowią podstawę do wydania
decyzji zmieniającej, przy czym, jeśli z ekspertyzy będzie wynikało, że konieczne jest opracowanie
instrukcji korzystania z wód, która nie stanowiła elementu pierwotnej decyzji, organ może zatwierdzić ją
w ramach decyzji zmieniającej.
Przesłanką do realizacji procedury określonej w art. 133 prawa wodnego jest wystąpienie stanu
38
naruszenia interesów osób trzecich, albo wystąpienie niekorzystnych zmian w sposobie użytkowania wód
w regionie wodnym.
Ad 2. Okoliczności określone w art. 135 prawa wodnego
Wygaśnięcie pozwolenia wodnoprawnego następuje w okolicznościach wskazanych w art. 135
prawa wodnego. W przypadku zaistnienia tych okoliczności decyzja traci ważność z mocy samego prawa,
tj. bez konieczności potwierdzania tego faktu jakimkolwiek odrębnym aktem. Tak więc pozwolenie
wodnoprawne wygasa, jeśli upłynął czas, na jaki zostało ono wydane, jak również w przypadku
zrzeczenia się uprawnień ustalonych w decyzji przez zakład, który był jej beneficjentem (w takim
przypadku zakład powinien skierować do organu właściwego do wydania pozwolenia pisemne
oświadczenie woli o zrzeczeniu), a wreszcie, w sytuacji, gdy zakład nie rozpoczął wykonywania urządzeń
wodnych w terminie 2 lat od dnia, w którym pozwolenie wodnoprawne stało się ostateczne, czyli, od
kiedy przestała od niego przysługiwać droga odwoławcza w trybie instancyjnym.
Ad 3. Okoliczności określone w art. 136 prawa wodnego
Sankcją za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków określonych w pozwoleniu
wodnoprawnym jest możliwość cofnięcia lub ograniczenia tego pozwolenia bez odszkodowania. Może to
nastąpić w następujących przypadkach:
1. jeżeli
zakład
dopuszcza
się
działalności
niezgodnej
z
warunkami
określonymi
w pozwoleniu, w tym, jeśli zmienia cel i zakres korzystania z wód;
2. jeżeli nastąpiło nieprawidłowe (niezgodne z warunkami określonymi w decyzji) wykonanie
urządzeń wodnych, albo są one nienależycie utrzymywane;
3. jeżeli zakład nie realizuje obowiązków wobec innych podmiotów narażonych na szkody, albo
nie realizuje przedsięwzięć ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko,
ustalonych w pozwoleniu;
4. zakład nie korzysta z uprawnień określonych w pozwoleniu wodnoprawnym przez okres co
najmniej 2 lat (w tym nie rozpoczął działalności z innego powodu niż niewykonanie urządzeń
wodnych).
Należy jednak wskazać, że na mocy omawianego przepisu art. 136 prawa wodnego, ograniczenie
lub cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego bez prawa do odszkodowania, może nastąpić także z przyczyn
nieleżących po stronie beneficjenta pozwolenia (a więc nie jako sankcja). Wyliczono tu następujące
przesłanki:
1. naturalne zmniejszenie zasobów wód podziemnych;
2. zmiana rozporządzeń określających: warunki, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu
ścieków do wód lub do ziemi, albo przy rolniczym wykorzystaniu ścieków, a także
39
dopuszczalne ilości wprowadzanych substancji;
3. ustalenie przez organ właściwy do wydania decyzji, na podstawie wyników monitoringu, że
ograniczenie lub cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego jest konieczne dla osiągnięcia celów
środowiskowych określonych w dokumentach planistycznych i ramowych wyznaczających te
cele.
W ostatnim, z omawianych przypadków chodzi o to, aby działalność prowadzona na podstawie
udzielonych pozwoleń wodnoprawnych była na całej przestrzeni czasu, na jaki te pozwolenia zostały
wydane, zgodna z celami planowania w gospodarowaniu wodami, określonymi w art. 112 prawa
wodnego. Cele te nie są statyczne, lecz zakładają osiąganie w czasie poprawy w zakresie zjawisk
pożądanych, z jednoczesnym zmniejszeniem występowania zjawisk negatywnych, wobec czego może się
zdarzyć, że pozwolenie wodnoprawne wydane na dłuższy okres, zostanie uznane za wymagające
ograniczenia lub cofnięcia, nawet, gdy działalność z nim związana nie wywołała nominalnie pogorszenia
stanu wód.
We wszystkich przypadkach, w których na mocy art. 136 prawa wodnego możliwe jest dokonanie
ograniczenia lub cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego, stwierdzenie okoliczności uzasadniającej
podjęcie takiego kroku, uzależnione jest od wyników monitorowania faktycznej sytuacji w zestawieniu
z okresowym przeglądem treści wydanych pozwoleń. W przypadku pozwoleń na pobór wody lub
odprowadzanie ścieków, istnieje normatywny obowiązek dokonywania takich przeglądów przez organ nie
rzadziej, niż raz na 4 lata.
Ad 4. Okoliczności określone w art. 137 prawa wodnego
Przepis art. 137 ust. 1 prawa wodnego przewiduje, że, jeśli jest to uzasadnione interesem
społecznym, albo ważnymi względami gospodarczymi, pozwolenie wodnoprawne można cofnąć lub
ograniczyć za odszkodowaniem. Przy tym, jeśli przyczyną jest interes społeczny, odszkodowanie
przysługuje z budżetu organu wydającego decyzję, jednak w przypadku interesu gospodarczego, koszt
odszkodowania ponosi podmiot, który odniesie korzyści z cofnięcia, albo ograniczenia pozwolenia.
Ad 5. Okoliczności określone w art. 160 prawa wodnego
Jeśli beneficjent pozwolenia wodnoprawnego dopuszcza się zaniedbań w zakresie gospodarki
wodnej, w wyniku których może powstać stan zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi albo zwierząt, bądź
środowisku, organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, realizując funkcję kontrolną,
wzywa zakład do usunięcia tych zaniedbań, w określonym terminie, a jeśli termin ten upłynie
bezskutecznie, organ może wydać decyzję o unieruchomieniu zakładu lub jego części, do czasu usunięcia
zaniedbań. Podjęcie wstrzymanej działalności może nastąpić za zgodą organu, działającego
40
w porozumieniu z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej, po stwierdzeniu, że
usunięto zaniedbania. Organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego nie może stosować
opisanych środków jedynie w przypadkach, gdy zaniedbania dotyczą wprowadzania ścieków do wód lub
do ziemi.
Zapamiętaj:
Niewadliwe pozwolenie wodnoprawne może być zmienione lub uchylone w przypadku zmiany
warunków uzasadniających wydanie decyzji pierwotnej, nawet jeśli odpowiedzialności nie ponosi
beneficjent.
9. Organy właściwe w zakresie pozwoleń wodnoprawnych
Kompetencje do wydawania pozwoleń wodnoprawnych można podzielić na:
1) ogólne;
2) szczególne, te zaś na:
a) szczególne w ramach właściwości organów administracji samorządowej, a w tym:
•
wynikające z rodzaju spraw (zarezerwowane dla organu wyższego stopnia w hierarchii
organów administracji publicznej);
•
wynikające wyłączenia organu podstawowego w związku ze zbiegiem kompetencji;
b) szczególne ze względu na właściwość organów administracji państwowej niezespolonej.
Właściwość organów pierwszej instancji modyfikuje zasada wyłączenia, wynikająca z art. 127 ust.
7b i 7c prawa wodnego (omówiona wyżej w podrozdziale 6.4.), natomiast właściwość organów
odwoławczych uregulowana została w art. 4 prawa wodnego. Poniżej przedstawiono opis kompetencji
organów w zakresie właściwości do wydawania pozwoleń wodnoprawnych w pierwszej instancji.
9.1. Organy samorządowe właściwe na zasadach ogólnych
Zgodnie ze sformułowaną w art. 140 ust. 1 prawa wodnego zasadą ogólną, organem właściwym
do wydania pozwolenia wodnoprawnego jest starosta, wykonujący to zadanie jako zadanie z zakresu
administracji rządowej. Należy dodatkowo wspomnieć, że starosta będzie również organem ochrony
środowiska, właściwym do wydania decyzji, o których mowa w art. 378 ust. 1 prawa ochrony
41
środowiska, powiązanych z wydawaniem pozwoleń wodnoprawnych. Do decyzji tych zalicza się:
1. decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu (art. 115a ust. 1 prawa ochrony środowiska);
2. decyzje nakładające obowiązek pomiarów emisji (art. 149 ust. 1 i art. 150 prawa ochrony
środowiska);
3. sprzeciwy w formie decyzji, gdy emisja nie wymaga dokonywania pomiarów, ale może rodzić
ryzyko dla środowiska (art. 152 ust. 1 prawa ochrony środowiska);
4. decyzje o ustaleniu wymagań dla emisji, jeśli prowadzenie pomiarów nie jest wymagane (art.
154 ust. 1 prawa ochrony środowiska);
5. decyzje nakładające obowiązek prowadzenia pomiarów emisji, m. in. w portach (art. 178
prawa ochrony środowiska);
6. pozwolenia zintegrowane uwzględniające jako element treść pozwolenia wodnoprawnego,
wydawane przez starostę jako organ ochrony środowiska (art. 183 prawa ochrony
środowiska);
7. decyzje nakładające obowiązek przedłożenia przeglądu ekologicznego instalacji (art. 237
prawa ochrony środowiska);
8. decyzje o nałożeniu obowiązków sanacyjnych, gdy zakład negatywnie oddziałuje na
środowisko (art. 362 ust. 1-3 prawa ochrony środowiska).
Zapamiętaj:
Organem ogólnie właściwym w sprawach pozwoleń wodnoprawnych jest starosta.
9.2. Organy samorządowe właściwe ze względu na szczególny rodzaj spraw
Natomiast w przypadkach szczególnych, kwalifikowanych ze względu na zwiększone ryzyko
negatywnego oddziaływania na środowisko, albo w związku z zagrożeniem powodzią, a wymienionych
w art. 140 ust. 2 prawa wodnego, organem właściwym jest marszałek województwa. Do przypadków
tych należy wydanie pozwolenia wodnoprawnego:
1. jeżeli szczególne korzystanie z wód, wykonywanie urządzeń wodnych lub eksploatacja
instalacji bądź urządzeń wodnych, a także korzystanie z wód i wykonywanie urządzeń
wodnych w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących są
związane z przedsięwzięciami lub instalacjami mogącymi zawsze znacząco oddziaływać na
środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz.U. DzU. 2008 nr 199 poz. 1227); w tych przypadkach
42
marszałek województwa jest jednocześnie organem ochrony środowiska, w myśl przepisów
prawa ochrony środowiska;
2. na wykonanie budowli przeciwpowodziowych;
3. na przerzuty wody i wykonanie niezbędnych do tego urządzeń wodnych;
4. na wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
5. wydawanego w związku ze szczególną lokalizacją na obszarach bezpośredniego zagrożenia
powodzią (przypadki omówione w tytule 4.2. rozdziału 4 niniejszego skryptu);
6. na wydobywanie z wód powierzchniowych kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów;
7. na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych zawierających
substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska, pochodzące z instalacji mogących zawsze
znacząco oddziaływać na środowisko.
Zapamiętaj:
W przypadkach szczególnych, kwalifikowanych ze względu na zwiększone ryzyko negatywnego
oddziaływania na środowisko, albo w związku z zagrożeniem powodzią, organem właściwym do
wydania pozwolenia wodnoprawnego jest marszałek województwa.
9.3. Organy samorządowe właściwe w związku ze zbiegiem kompetencji
Marszałek województwa jest również właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, jeśli
następuje chociażby częściowy zbieg jego kompetencji z kompetencją ogólną. W takich przypadkach,
które określone zostały w art. 140 ust. 2 pkt 5c-5d prawa wodnego, wyłączona zostaje kompetencja
starosty. Dotyczy to sytuacji, gdy:
1. wnioskodawca wnosi o wydanie pozwolenia na więcej, niż jedno przedsięwzięcie,
a przynajmniej dla jednego z nich byłby właściwy marszałek województwa, w oparciu o art.
140 ust 2 prawa wodnego;
2. pozwolenie wodnoprawne ma być wydane na wspólne korzystanie z wód przez kilka
zakładów (art. 130 prawa wodnego), a przynajmniej dla jednego z tych zakładów, organem
właściwym do wydania pozwolenia wodnoprawnego jest marszałek województwa.
43
Zapamiętaj:
W przypadku zbiegu kompetencji ogólnej i szczególnej organów samorządowych, właściwym do
wydania pozwolenia wodnoprawnego jest marszałek województwa.
9.4. Organy właściwe państwowej administracji niezespolonej
Zgodnie z art. 140 ust. 2a prawa wodnego dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej
wydaje pozwolenia wodnoprawne, w przypadku gdy szczególne korzystanie z wód lub wykonywanie
urządzeń wodnych, w całości lub w części, odbywa się na terenach zamkniętych w rozumieniu przepisów
prawa ochrony środowiska, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Zgodnie z definicją zawartą w art. 3
pkt 40 prawa ochrony środowiska, pod pojęciem terenu zamkniętego rozumie się teren, a w szczególnych
przypadkach obiekt budowlany lub jego część, dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz
wyznaczony w sposób określony w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne
(Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027, ze zm.).
Zapamiętaj:
Organem właściwym dla pozwoleń wodnoprawnych dotyczących terenów zamkniętych jest
dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej.
9.5. Zasada trwałości właściwości
W art. 140 ust. 3 prawa wodnego wyrażona została reguła, zgodnie z którą organ właściwy do
wydawania pozwolenia wodnoprawnego jest właściwy w sprawach stwierdzenia wygaśnięcia, cofnięcia
lub ograniczenia tego pozwolenia, a także orzeczenia o przeniesieniu prawa własności urządzenia
wodnego
na
własność
właściciela
wody.
Jest
to
podyktowane
ekonomiką
postępowania
administracyjnego. Organ, który wydał pozwolenie wodnoprawne, jest w posiadaniu akt sprawy i zna już
wszelkie okoliczności z nią związane, natomiast zmiana organu dla przeprowadzenia sprawy dotyczącej
modyfikacji lub ustania bytu prawnego pozwolenia wodnoprawnego powodowałaby każdorazowo
konieczność ponownego zapoznawania się z tymi okolicznościami.
44
Zapamiętaj:
Organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego jest również właściwy do wydania
decyzji modyfikujących.
10. Pozostałe decyzje wydawane na podstawie prawa wodnego
Przepisy prawa wodnego, poza pozwoleniem wodnoprawnym, przewidują wydawanie szeregu
innych decyzji administracyjnych. Część z nich wiąże się bezpośrednio z pozwoleniem wodnoprawnym,
co omówiono w poprzednich rozdziałach. Poniżej przedstawiony został przegląd głównych
okoliczności, w których wymagane jest wydanie decyzji przewidzianych prawem wodnym:
1. przejście gruntów pokrytych powierzchniowymi wodami płynącymi do zasobu, nieruchomości
skarbu państwa oraz ich wykreślenie z zasobu stwierdza, w drodze decyzji, na wniosek
podmiotu wykonującego prawa właścicielskie, właściwy starosta realizujący zadanie z zakresu
administracji rządowej (art. 14a ust. 2 prawa wodnego);
2. właściwy terenowy organ administracji morskiej, marszałek województwa, albo starosta
(zależnie od rodzaju wód), ustala w drodze decyzji linię brzegu dla cieków naturalnych, jezior
oraz innych naturalnych zbiorników wodnych, na wniosek podmiotu mającego w tym interes
prawny lub faktyczny (art. 15 prawa wodnego), – w tym przypadku warto zauważyć, że jeżeli
ustalenie linii brzegu jest konieczne w związku z wykonaniem urządzeń wodnych lub
kształtowaniem nowych koryt cieków naturalnych, postępowanie w sprawie ustalenia linii
brzegu przeprowadza się łącznie z postępowaniem w sprawie wydania pozwolenia
wodnoprawnego, a jednocześnie decyzja o ustaleniu linii brzegu może być wydana po
uzyskaniu przez zakład pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie niecierpiących zwłoki
budowli regulacyjnych, przy czym w obu przypadkach właściwym do wydania decyzji
ustalającej będzie organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego;
3. rozgraniczenia gruntów, które były pokryte wodami przed wykonaniem urządzenia wodnego,
od pozostałych gruntów dokonuje, na wniosek właściciela wody lub właściciela gruntu
sąsiadującego, w drodze decyzji, właściwy starosta (art. 15a prawa wodnego);
4. organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, w drodze decyzji, dokonuje
podziału kosztów utrzymywania tworzących brzeg wody budowli lub murów niebędących
urządzeniami wodnymi, pomiędzy właścicieli, proporcjonalnie do odnoszonych przez nich
korzyści (art. 21 ust. 2 prawa wodnego); to samo dotyczy podziału kosztów utrzymywania
urządzeń wodnych (art. 64 ust. 1a i 1b prawa wodnego);
45
5. podobnie, w drodze decyzji, organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego,
dokonuje podziału obciążeń z tytułu wzrostu kosztów utrzymania wód, do których przyczyniły
się zakłady, (art. 22 prawa wodnego);
6. dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić z zakazu
grodzenia nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości
mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia
przez ten obszar (art. 27 prawa wodnego);
7. wójt, burmistrz lub prezydent miasta w drodze decyzji, wyznacza części nieruchomości
umożliwiające dostęp do wody za odszkodowaniem (art. 28 prawa wodnego);
8. jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie
wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji,
nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń
zapobiegających szkodom (art. 29 ust. 3 prawa wodnego); ten sam organ w drodze decyzji
zatwierdza ugodę pomiędzy właścicielami ustalającą zmiany stanu wody na gruntach (art. 30
prawa wodnego);
9. dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazu
wprowadzania do ziemi, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk oraz plaż
publicznych nad wodami, ścieków innych niż dozwolone, jeżeli wystąpi istotna potrzeba
ekonomiczna lub społeczna, a zwolnienie nie spowoduje zagrożenia dla jakości wód (art. 39
ust. 3 prawa wodnego);
10. dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może, w drodze decyzji, zwolnić od
zakazu, lokalizowania na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią nowych przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów
zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić
wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich
składowania, określając warunki niezbędne dla ochrony jakości wód, jeżeli nie spowoduje to
zagrożenia dla jakości wód w przypadku wystąpienia powodzi (art. 40 ust. 3 prawa wodnego);
11. na wniosek i koszt właściciela ujęcia wody, w drodze decyzji, organ właściwy do wydania
pozwolenia wodnoprawnego ustanawia strefę ochronną obejmującą wyłącznie teren ochrony
bezpośredniej (art. 58 ust. 5 w zw. z art. 52 ust. 3 prawa wodnego);
12. na wniosek właściciela urządzenia, organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego
może wydać decyzję o legalizacji urządzenia wodnego wykonanego bez wymaganego
pozwolenia wodnoprawnego, jeżeli lokalizacja tego urządzenia nie narusza przepisów
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz zasady zrównoważonego rozwoju,
ustalając jednocześnie, w drodze postanowienia, wysokość opłaty legalizacyjnej, a jeśli
46
właściciel nie wystąpił ze stosownym wnioskiem, wymieniony organ w drodze decyzji
nakazuje likwidację urządzenia (art. 64a prawa wodnego);
13. w przypadku nienależytego utrzymywania urządzenia wodnego, organ właściwy do wydania
pozwolenia wodnoprawnego może, w drodze decyzji, nakazać przywrócenie poprzedniej
funkcji urządzenia wodnego lub likwidację szkód (art. 64b prawa wodnego);
14. organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego na regulację wód dokonuje,
w drodze decyzji ustalenia i podziału kosztów rozbudowy lub przebudowy przez zakład
urządzeń wodnych, ograniczenia lub cofnięcia pozwolenia wodnoprawnego posiadanego przez
inny zakład, jeżeli jest to niezbędne do wykonania regulacji wód (art. 68 prawa wodnego);
15. marszałek województwa wydaje decyzje dotyczące budowy urządzeń melioracji wodnych
i związanych z tym kosztów (art. 72 i 74b prawa wodnego);
16. organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego ustala, w drodze decyzji,
proporcjonalnie do odnoszonych korzyści przez właścicieli gruntu, szczegółowe zakresy
i
terminy
wykonywania
obowiązku
utrzymywania
urządzeń
melioracji
wodnych
szczegółowych, jeśli obowiązku tego nie wykonują zainteresowani właściciele gruntów lub
spółki wodne (art. 77 prawa wodnego);
17. jeżeli nie utrudni to ochrony przed powodzią, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki
wodnej może, w drodze decyzji, na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, zwolnić od
zakazów wykonywania robót oraz czynności utrudniających ochronę przed powodzią lub
zwiększających zagrożenie powodziowe, albo wskazać sposób zagospodarowania gruntów lub
nakazać usunięcie drzew lub krzewów (art. 88l prawa wodnego);
18. marszałek województwa może, w drodze decyzji, zwolnić od zakazów dotyczących wałów
przeciwpowodziowych, a starosta, w uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony
środowiska – usunięcie z nich drzew lub krzewów (art. 88n ust. 3 i 7-8 prawa wodnego);
19. organ właściwy na podstawie art. 88o prawa wodnego może nakazać, w drodze decyzji,
przywrócenie stanu nieutrudniającego ochrony przed powodzią i niepowodującego
zanieczyszczenia wód, na koszt tego, kto wykonał roboty lub czynności, które wywołały stan
niepożądany;
20. w przypadku ostrzeżenia o nadejściu wezbrania powodziowego dyrektor regionalnego zarządu
gospodarki wodnej, w drodze decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności, może
nakazać zakładowi piętrzącemu wodę obniżenie piętrzenia wody lub opróżnienie zbiornika,
bez odszkodowania (art. 88p prawa wodnego);
21. starosta ustanawia w drodze decyzji strefę ochronną urządzeń pomiarowych służb
państwowych na wniosek właściwej służby, określając zakazy, nakazy, ograniczenia oraz
obszary, na których one obowiązują (art. 107 ust. 6 prawa wodnego);
47
22. starosta właściwy miejscowo dla siedziby spółki wodnej ma uprawnienia do wydawania
decyzji administracyjnych w ramach nadzoru nad działalnością spółek (Dział VII prawa
wodnego);
23. wreszcie, organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, a jeżeli szkoda nie jest
następstwem pozwolenia wodnoprawnego – właściwy marszałek województwa – na wniosek
poszkodowanego ustala w drodze decyzji wysokość odszkodowania tytułem naprawienia
szkód, o których mowa w prawie wodnym, za wyjątkiem szkód wynikłych z naturalnego
zalania, powodzi oraz suszy.
48
11. Podsumowanie
Na podstawie lektury niniejszego skryptu, warto zapamiętać, że prawo wodne w zakresie
procedury administracyjnej nie stanowi regulacji autonomicznej, dlatego poza wyraźnie wskazanymi
w tej ustawie wyjątkami (polegającymi na wyłączeniach lub dodaniu dodatkowych wymogów
formalnych), procedury związane z wydawaniem decyzji administracyjnych, realizowane są w oparciu
o KPA, ze szczególnym uwzględnieniem zasad ogólnych postępowania administracyjnego. Organ
administracyjny w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego działa zgodnie z regułami
proceduralnymi określonymi w KPA, z różnicami wynikającymi jedynie z wyraźnego wskazania
w przepisach prawa wodnego.
Prawo wodne jest aktem kompleksowym, a ustanowione w nim instrumenty planowania,
administracyjno-prawnej reglamentacji, rejestracji, opłat i kontroli przedsięwzięć w zakresie korzystania
z wód, mają na celu umożliwienie prowadzenia racjonalnej gospodarki i ochrony zasobów wodnych dla
wszystkich użytkowników wód.
Wymaganie uzyskania pozwolenia wodnoprawnego wiąże się z potrzebą administracyjnej kontroli
przedsięwzięć, które z uwagi na swój charakter, rozmiar, czy oddziaływanie, mogą zagrażać życiu,
zdrowiu, albo mieniu lub innym uprawnionym interesom podmiotów trzecich, w związku z korzystaniem
z wód. Dlatego, np. na obszarach zagrożonych powodzią, możliwe jest uzyskanie pozwolenia
wodnoprawnego jedynie na wyraźnie wskazane w ustawie przedsięwzięcia, po uprzednim uzyskaniu
decyzji wstępnych o zwolnieniu od zakazów. Dlatego też wymagania dotyczące dokumentacji dołączonej
do wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego wykraczają poza ogólne unormowania KPA.
W szczególności odzwierciedlają to wymogi określone dla operatu wodnoprawnego i instrukcja
gospodarowania wodą. Również inne odmienności lub uszczegółowienia w stosunku do ogólnej
procedury administracyjnej, jak sposób zawiadamiania o czynnościach postępowania, zasady
pierwszeństwa w ubieganiu się o wydanie pozwolenia wodnoprawnego, zasady zgodności dokumentacji
wymaganej do wydania pozwolenia z przepisami i wymogami innych aktów prawnych, a także
ograniczenie czasu ważności większości pozwoleń wodnoprawnych, rzeczowy charakter pozwolenia
wodnoprawnego, czy wreszcie wskazanie rozbudowanej listy elementów, które obligatoryjnie należy
zawrzeć w pozwoleniu wodnoprawnym, mają na celu zapewnienie maksymalnej racjonalności,
przejrzystości i bezpieczeństwa w systemie gospodarowania wodami. Ten sam cel przyświeca zresztą
całemu systemowi administracyjnej reglamentacji i kontroli korzystania z wód.
Wszystko to powoduje jednak, że prawo wodne jest aktem bardzo rozbudowanym
i kazuistycznym, a posługiwanie się nim niejednokrotnie sprawia problemy zarówno podmiotom
realizującym przedsięwzięcia w zakresie korzystania z wód, jak i organom administracji.
49
12. Bibliografia
12.1. Akty prawne
1) Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity:
Dz.U. z 2013 r., poz. 267);
2) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93, ze zm.);
3) Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. Nr
189, poz. 1471, ze zm.);
4) Ustawia z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r., Nr 243, poz.
1623, ze zm.);
5) Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz.
651, ze zm.)
6) Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857, ze
zm.);
7) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243,
ze zm.),
8) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r.,
Nr 25, poz. 150, ze zm.);
9) Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu
ścieków (tekst jednolity: Dz.U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858, ze zm.);
10) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 145, ze zm.);
11) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80,
poz. 717, ze zm.);
12) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880, ze zm.);
13) Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. Nr 89, poz. 590, ze zm.)
14) Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 147, poz. 1033 ze zm.);
15) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 163, poz. 981, ze zm.);
16) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie zakresu instrukcji
gospodarowania wodą (Dz.U. Nr 150, poz. 1087).
50
12.2. Publikacje
1) Łaszczyca G., Martysz C., Matan A. - „Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom
I i II” - Zakamycze, 2005;
2) Szubiakowski M., Wierzbowski M. (red.), Wiktorowska A. - „Postępowanie administracyjne –
ogólne, podatkowe i egzekucyjne” wyd. IV – C.H. Beck, 2000;
3) Janowicz Z. - „Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz” - PWN 1992;
4) Szachułowicz J. - „Prawo wodne. Komentarz” wyd. III – LexisNexis, 2007.
12.3. Publikacje internetowe
1) http://poradnik.ekoportal.pl/inny/SW_1.html
2) http://www.wodnoprawne.pl/pozwolenia.html
3) http://www.srodowisko.abc.com.pl/czytaj/-/artykul/pozwolenia-wodnoprawne-procedurauzyskania
4) http://ioze.pl/energetyka-wodna/uzyskanie-pozwolenia-wodnoprawnego
5) http://gruntiwoda.pl/nsa-wyjasnia-charakter-prawny-urzadzen-wodnych/
6) http://www.kzgw.gov.pl/Ramowa-Dyrektywa-Wodna-Plany-gospodarowania-wodami.html
7) http://www.gwppl.org/download/polityka.gosp.woda.pdf
8) http://www.pzits.not.pl/docs/ksiazki/Odra_2010/Gluchowska%20321-331.pdf
9) http://www.ekofirma.gov.pl/pl/21,41,66/2/pozwolenie-wodnoprawne-na-wprowadzanie-sciekowdo-wod-lub-do-ziemi.asp
51