Innomoto: uzyskać przewagę konkurencyjną na długie lata

O niuansach programu Innomoto, prawach własności intelektualnej oraz
o szansach polskich firm na udział w programie badawczo –
rozwojowym, rozmawiamy z dr. hab. inż. Michałem Basistą, profesorem
nadzwyczajnym Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej
Akademii Nauk.
Innomoto: uzyskać przewagę konkurencyjną na
długie lata
Panie Profesorze, czym jest program Innomoto i jaki jest jego cel?
Program Innomoto, dedykowany motoryzacji dotyczy trzech obszarów:
- innowacyjnych technologii produkcji, regeneracji, odzysku i recyklingu,
- innowacyjnych pojazdów i napędów,
- innowacyjnych części, komponentów i systemów do zastosowania w
pojazdach
Natomiast szczegółowe cele programu Innomoto to:
- zwiększenie liczby konkurencyjnych i innowacyjnych rozwiązań tworzonych
przez polskie ośrodki naukowe, wdrażanych przez przedsiębiorstwa,
- wzrost współpracy krajowych firm branży motoryzacyjnej z jednostkami
naukowymi w zakresie B+R nakierowanych na innowacje,
- zwiększenie aktywności polskich ośrodków naukowych w obszarze
motoryzacji.
Oczywiście celem nadrzędnym jest wzrost konkurencyjności polskiej
gospodarki w obszarze innowacyjnych produktów i usług sektora
motoryzacyjnego. Wspominane zagadnienia są efektem długotrwałych
konsultacji sektorowych. Finalnie natomiast, z chwilą ogłoszenia konkursów
trzeba wybrać takie projekty, które faktycznie będą potrzebne sektorowi
przemysłu motoryzacyjnego jak również atrakcyjne badawczo dla partnerów
naukowych.
Czyli?
Mam tutaj na myśli pewną harmonię między przemysłem a ośrodkami
badawczymi. Dlatego należy odpowiedzieć sobie na pytanie czy
przedsięwzięcia, które są inicjatywą jednostek badawczych są atrakcyjne dla
firm? Inaczej mówiąc, chodzi o dialog na etapie początkowym przygotowania
projektów, z którego wyniknie czy jest w ogóle potrzeba i sens takiego
wspólnego działania. W efekcie musi powstać wartość dodana dla przemysłu/
firmy, którą jest ich ekonomiczny zysk oraz wartość dodana dla ośrodków
naukowo-badawczych, którą najczęściej jest właśnie ten „pierwiastek”
nowości, innowacyjności. Tak właśnie rozumiem innowacje, które są pojęciem
szerokim i mogą być również interpretowane jako ogólny postęp ale
niekoniecznie związane są z ekonomicznym zyskiem. Jednak w przypadku
takich programów jak Innomoto produktem finalnym powinien być właśnie
ekonomiczny zysk dla firmy poprzez uzyskanie przewagi konkurencyjnej na
rynku.
Prawa własności intelektualnej. Do kogo należą w przypadku takiego
modelu współpracy: firma – ośrodek badawczy?
W obszarze programu Innomoto, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
(NCBiR) może już na początku określić kwestie własności intelektualnej. Tym
bardziej, że każda firma będzie tym zainteresowana. Dlatego powinno się
znaleźć odpowiedź na pytanie: czy własność jest elementem tzw. umowy
konsorcyjnej, czyli po części i ośrodka badawczego jak i firmy, czy też firmy z
przemysłu motoryzacyjnego? Odpowiedzi trzeba szukać w opisie konkursu
Innomoto przygotowanym przez NCBiR.
Proszę podać przykładowy profil firmy, która może a wręcz powinna
zainteresować się programem Innomoto.
Może to być np. firma, która obecnie zajmuje się produkcją elementów
karoserii. W przypadku takiego profilu działalności musi ona liczyć się z tym,
że przemysł jest na etapie przechodzenia z tradycyjnych, blaszanych
elementów na tzw. kompozyty. Inaczej mówiąc: OEM’y w coraz większym
stopniu zainteresowane są innowacjami i poszukują firm, które tym
wyzwaniom sprostają. Dlatego wspomniana, przykładowa firma, powinna
wziąć udział w takim konkursie, ponieważ ma duże szanse na poprawienie
jakości swojego produktu a wręcz stworzenie nowej, bardziej konkurencyjnej
technologii. Jednak w tym wszystkim musi znaleźć się właśnie ten pierwiastek
nowości, innowacyjności.
Które kierunki są interesujące jeżeli chodzi o badania materiałowe?
Zarówno z punktu widzenia firmy jak i ośrodka badawczego.
Z pewnością w gestii zainteresowania firm jest redukcja ciężaru samochodu,
co można osiągnąć poprzez wprowadzanie modyfikacji, innowacji w różnych
elementach auta. Tutaj dochodzą do głosu kompozyty na osnowie
polimerowej, zbrojone różnymi rodzajami włókien: węglowymi, szklanymi,
grafitowymi. Proszę zauważyć, że jest to materiał konstrukcyjny, więc ma
szerokie zastosowanie w licznych elementach samochodu. To już jest
realizowane i będzie rozwijane.
Jakie są różnice między kompozytami na osnowie polimerowej a
tradycyjnymi materiałami konstrukcyjnymi – stal, żeliwa, etc.?
Ogólnie mówiąc, redukcja ciężaru w przypadku kompozytów może dochodzić
nawet do 60 – 65% w porównaniu z materiałami obecnie stosowanymi w
produkcji. Jednak koszt włókien węglowych jest nadal dosyć wysoki. Drugą
bolączką jest brak silnie rozwiniętych badań nad kompozytami a szczególnie
badań cech wytrzymałościowych i eksploatacyjnych w długim okresie czasu.
Ponadto należy się również pochylić nad cyklem życia takich materiałów, w
tym nad dobrze opracowanymi metodami recyklingu.
Czy w związku z tym cena zakupu samochodu będzie rosła czy malała?
Dzisiaj trudno mi jest odpowiedzieć na to pytanie, gdyż w tym celu trzeba by
przeprowadzić rachunek ekonomiczny, biorąc pod uwagę chociażby takie
zalety jak brak korozji czy też różnice wagowe względem materiałów
tradycyjnych. Ważne przy tym są dyrektywy unijne, które narzucają
producentom samochodów takie wymagania/ normy jak chociażby
zmniejszanie emisji CO2, co wiąże się właśnie z budową pojazdów o lżejszych
konstrukcjach. Niemniej jednak kompozyty są materiałami atrakcyjnymi i duże
koncerny europejskie są wyraźnie nimi zainteresowane. Firmy te tworzą
klastry, np. BMW z firmą SGL Carbon w celu opracowania technologii do
zastosowania włókien węglowych w samochodach tej marki. Wspólnie
budowana jest fabryka włókien węglowych.
Jednakże badania naukowe i prace rozwojowe nie są jeszcze na takim etapie,
aby można stwierdzić, że materiał ten został w całości opracowany,
przebadany i aby można było jednoznacznie określić jak on będzie się
zachowywał podczas długotrwałej eksploatacji.
Mówi Pan o Polsce? Czy w przypadku kompozytów jest pole do popisu
dla polskich dostawców części i komponentów?
Nie. Mówię z perspektywy całej Europy, ale dotyczy to również Polski.
Opracowanie technologii lekkich i wysokowytrzymałych materiałów
kompozytowych przez ośrodki naukowo-badawcze w Polsce i ich skuteczny
transfer do sektora samochodowego jest rynkową szansą dla naszych
dostawców części i komponentów. Czyli kompozyty o osłonie polimerowej, czy
jak kto woli plastiki zbrojone włóknami szklanymi czy też węglowymi są tym
kierunkiem, który powinien być brany pod uwagę przez polskie firmy z sektora
przemysłu motoryzacyjnego. Dzięki temu zyskają przewagę konkurencyjną na
kolejne długie lata.
Które części można produkować ze zbrojonych polimerów?
Ze zbrojonych polimerów można produkować między innymi dachy, zderzaki,
podwozie, drzwi, słupki. Zaznaczam, że ja nie wskazuję nad czym się trzeba
skupić i co produkować. Podaję jedynie przykłady, możliwości. Każda firma
natomiast powinna przeanalizować, czy ma szansę w jakimś obszarze
innowacji zaistnieć a jeżeli tak to program Innomoto taką szansę daje.
Dziękuję za rozmowę i do zobaczenia wkrótce,
Marcin Budziewski
_____________________________________________________
W czerwcu 2014 r. zostało podpisane porozumienie nt. ustanowienia sektorowego programu
badań naukowych i prac rozwojowych „INNOMOTO” dla branży motoryzacyjnej. Studium
Wykonalności w imieniu inicjatorów przedsięwzięcia zostało złożone przez Polską Izbę Motoryzacji
w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju we września 2014 roku. Efekty uruchomienie Programu
INNOMOTO to:
 Dofinansowanie
projektów umożliwi przedsiębiorcom realizację procesu wdrożenia nowych
innowacyjnych technologii i wyrobów poprzez obniżenie kosztów takiej działalności. Duże
przedsiębiorstwa sektora w Polsce, mimo powiązań kapitałowych i prowadzenia prac B+R poza
granicami kraju, zaczną przenosić swoją działalność w tym zakresie do Polski.
 Dofinansowanie działalności B+R przedsiębiorstw sektora zmniejszy ryzyko finansowe, ponoszone
przez przedsiębiorstwa, co zachęci je do inwestowania w rozwój i innowacje.
 Zainicjowana w ramach Programu INNOMOTO
współpraca krajowych ośrodków naukowych
działających w obszarze motoryzacji zprzedsiębiorstwami sektora wpłynie bardzo korzystnie na ich rozwój
i zapewni im środki na finansowanie prac B+R.
 Nawiązane
podczas realizacji wspólnych projektów kontakty przedstawicieli przemysłu i nauki
pozytywnie wpłyną na rozwój wzajemnej współpracy. W wyniku podjętych działań nastąpi wzrost
konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez zwiększenie liczby innowacyjnych rozwiązań przede
wszystkim w kierunkach zgodnych z globalnymi trendami rozwoju i oczekiwaniami konsumentów.