[NPZChN] na lata 2016-2025

Założenia do nowego Narodowego Programu Zwalczania
Chorób Nowotworowych [NPZChN] na lata 2016-2025
Wyniki leczenia nowotworów w Polsce są gorsze niż w krajach Europy Zachodniej (w Europie tzw.
pięcioletnie wyleczenie uzyskuje się u 48,3% chorych na raka, w Polsce u 38,4%), ta sama zależność
dotyczy również wskaźników umieralności na nowotwory złośliwe - w Polsce są one znacznie wyższe niż
w Europie. Wszystko to dzieje się na tle nierównego dostępu do świadczeń z zakresu onkologii w
poszczególnych województwach oraz zbyt małej liczby specjalistów.
Powyższa sytuacja połączyła środowiska naukowe i pacjenckie. Raport powstał w reakcji na trudną
sytuację polskich pacjentów onkologicznych oraz z potrzeby włączenia organizacji pacjentów do procesów
kształtujących politykę zdrowotną państwa. – uzasadnia Szymon Chrostowski, Prezes Obywatelskiego
Porozumienia na rzecz Onkologii i lider Obywatelskiego Porozumienia. Do prac nad dokumentem
włączyły się: Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie
Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej oraz Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych.
Jednym z naszym wspólnych celów jest doprowadzenie do wdrożenia kolejnej edycji Narodowego
Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych na lata 2016-2025, który będzie wprowadzał rozwiązania,
gwarantujące równy dostęp pacjentów do świadczeń onkologicznych. - podkreśla prof. dr hab. Jacek
Fijuth, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego. Obecnie system opieki nad pacjentami
onkologicznymi w Polsce jest bardzo zróżnicowany w poszczególnych województwach pod względem
dostępności do świadczeń z zakresu onkologii i uzależniony jest od wielu czynników organizacyjnych,
finansowych i zasobów kadrowych (w szczególności lekarzy onkologów oraz radioterapeutów). Również
Najwyższa Izba Kontroli potwierdza w informacji o wynikach kontroli realizacji zadań NPZChN w latach
2009-2013 (na podstawie m.in. której opracowany został Raport Obywatelskiego Porozumienia na rzecz
Onkologii), że nie wyeliminowano różnic regionalnych w dostępie m.in. do radioterapii czy ośrodków
wielospecjalistycznych (np. w terapii raka piersi) - w konsekwencji chory podróżuje do odległych
ośrodków. W efekcie zaburzona jest konstytucyjna zasada równości dostępu obywateli do świadczeń opieki
zdrowotnej, gdyż jest uzależniona od miejsca zamieszkania i znacząco różni się zarówno jakością i
kompleksowością udzielanych świadczeń, jak również czasem oczekiwania na realizację świadczenia. –
zaznacza prof. dr hab. Jacek Fijuth.
Kolejnym postulatem jest zwiększenie roli badań przesiewowych. Najczęstszym nowotworem, na który
zapadają Polacy jest rak płuca (20%), na kolejnych miejscach zachorowalności są: rak piersi, jelita grubego
i gruczołu krokowego. Największa umieralność występuje z powodu raka płuc, a następnie: raka jelita
grubego, żołądka, piersi i trzustki. Eksperci prognozują, że jeśli umieralność w grupie wiekowej 25-64 lata
będzie się zmniejszała nadal w takim samym tempie jak w ostatnich latach, to w przypadku mężczyzn
obecny przeciętny poziom umieralności w UE zostanie osiągnięty w Polsce ok. 2019 roku; w przypadku
kobiet dopiero około 2041 roku. Zwiększenie zachorowalności na wiele nowotworów oraz konieczność
racjonalnego wprowadzania nowych metod rozpoznawania i leczenia które mogą przyczynić się do
poprawy rokowania, uzasadniają wprowadzanie systemowych zmian w onkologii. Rozwiązania dobre 20
lub 30 lat temu, nie zawsze są właściwe obecnie. Onkolodzy oczekują systemowych zmian. – przekonuje
prof. Maciej Krzakowski, Prezes Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. Dlatego tak ważne jest
zwiększenie wykrywalności zmian nowotworowych poprzez m.in. zwiększenie roli badań przesiewowych.
Badania przesiewowe w połączeniu z dobrze zorganizowanym procesem leczenia, efektywną alokacją
zasobów, tj. specjalistów onkologii oraz urządzeń diagnostycznych i leczniczych) oraz wdrożeniem
najlepszych standardów leczenia (leczenie operacyjne, chemio- lub radioterapia, innowacyjne leki)
pozwoliłyby uzyskać zwiększenie odsetka całkowitych wyleczeń i wydłużenia czasu przeżycia polskich
pacjentów.
Kolejnymi elementem rekomendowanymi do wdrożenia w ramach kolejnego NPZChN są m.in.:

Powołanie centralnej instytucji z zadaniem koordynowania i realizacji NPZChN, finansowanej z
budżetu Programu;

Poprawa efektywności działań edukacyjnych i wdrożenie nowych rozwiązań w zakresie prewencji
pierwotnej; „Rak jelita grubego, rak piersi, czerniaki i wiele innych nowotworów wcale nie
musiałoby być śmiertelnym zagrożeniem, gdyby były wcześnie zdiagnozowane i leczone. Dlatego
tak ważna jest edukacja społeczeństwa i dostęp do badań przesiewowych o wysokiej jakości, które
powinny znaleźć się w nowym NPZChN. Co więcej, NPZChN mógłby wesprzeć powołanie
referencyjnych ośrodków w rzadkich nowotworach, co jest jednym z celów zdrowotnych Unii
Europejskiej, oraz obiektywną ocenę jakości terapii onkologicznej.” – podkreśla prof. Piotr
Rutkowski, Prezes Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej;

Podniesienie jakości życia pacjenta onkologicznego poprzez wdrożenie m.in. programów
rehabilitacji pacjentów nowotworowych;

Wprowadzenie rozwiązań, które w sposób równy gwarantowałyby dostęp do nowoczesnych
terapii;

Zwiększenie roli organizacji pacjenckich w procesie kształtowania polityki zdrowotnej państwa,
m.in. poprzez wprowadzenie nadzoru środowisk pacjentów nad dostępem do leczenia drogimi
terapiami na wzór rozwiązań w innych programach lekowych finansowanych przez NFZ.
Podstawowe postulaty organizacji pacjenckich, jak np. określenie maksymalnego czasu oczekiwania na
diagnostykę i leczenie, zostały już uwzględnione przez Ministerstwo Zdrowia w tzw. pakiecie
onkologicznym. Pozwala to mieć uzasadnioną nadzieję na poprawę jakości opieki nad chorymi
onkologicznymi – podkreśla Szymon Chrostowski.