Zawieranie kontraktów z uczniem sprawiającym trudności

Zawieranie kontraktów z uczniem
sprawiającym trudności
wychowawcze
• Kontrakt jako narzędzie wychowawcze
• Warunki zawarcia kontraktu
• Karty pracy i obserwacji ucznia
• Rozwiązanie kontraktu
Czym jest kontrakt?
• Jest to umowa stron, zawarta dobrowolnie, w wyniku
negocjacji wspólnych celów.
• Kontrakt nie jest jednostronnym oświadczeniem,
podpisanym pod przymusem ani regulaminem, który
obowiązuje każdego w danej placówce.
Kontrakt jasno określa:
• na jakich zachowaniach nam zależy,
• w jaki sposób pożądane zachowania będziemy
wzmacniać,
• jakie będą konsekwencje niewłaściwego zachowania,
• sposób monitorowania przebiegu kontraktu.
Czemu ma służyć kontrakt?
• Kontrakt nie jest celem samym w sobie, jest to narzędzie
wychowawcze, które ma służyć rozwiązaniu problemów
wychowawczych.
• Ma służyć kształtowaniu określonych wartości
w wychowaniu dziecka np. odpowiedzialności za siebie,
za zobowiązania zawarte wobec innych osób,
umiejętności współpracy.
Warunki zawarcia kontraktu
• Musi istnieć motywacja stron – wspólne cele.
• Musi istnieć gotowość budowania więzi.
• Konieczne jest zaangażowanie stron, każda ze stron
wkłada coś w realizację kontraktu.
• Kontrakt jest dobrowolny.
Jak zawierać kontrakt?
• Ważne jest ustalenie celu kontraktu (do czego
zmierzamy, co chcemy osiągnąć?)
• Pytamy ucznia, co on chce osiągnąć?
• Np. poprawić oceny, zmniejszyć ilość uwag,
poprawić swój wizerunek w szkole, poprawić
relacje z kolegami, z nauczycielami.
• Nauczyciel przedstawia swoje cele, w sposób pozytywny
np. Chodzi mi o to, żebyś ty mógł się uczyć podczas
lekcji, a inni z tobą, żebym ja mogła przeprowadzić
lekcje.
• Trzeba wytworzyć w dziecku tyle dobra, aby ono
wyparło zło. (zasada Marii Montessori ) Bowiem nie
wystarczy tylko powstrzymywanie przejawów złego
zachowania.
• Kontrakt ma być narzędziem, które prowadzi do rozwoju.
Szukanie wspólnych celów – na czym
zależy mnie i tobie. Mnie i wam?
Co ma włożyć każda ze stron w realizację kontraktu?
•
Trzeba zapytać ucznia:
–
–
•
Jak się czuje w obecnej sytuacji?
Co jest gotowy zrobić, aby zrealizować swój cel? Warto
podpowiedzieć mu, czego od niego oczekujemy.
My określamy, co jesteśmy gotowi zrobić, aby
osiągnąć zamierzony cel (zarówno nauczyciele jak i
rodzice).
Co wkłada dorosły?
•
•
•
•
wsparcie dla ucznia w realizację kontraktu,
przestrzeganie ustalonych zasad przez nauczyciela,
dawanie przykładu własnym zachowaniem,
postawę życzliwości i otwartości na potrzeby ucznia.
Nauczyciel jest strażnikiem kontraktu, stoi na straży
wartości, którym ten kontrakt służy.
Kontrakt to nie jest narzędzie przymusu i manipulacji.
Co wkłada dziecko ?
• Realizuje najlepiej jak potrafi to, do czego się
zobowiązało, w sposób określony w kontrakcie.
• Zgłasza dorosłemu wszelkie przeszkody
w realizacji kontraktu.
Co zawiera kontrakt?
• Kontrakt powinien być zapisany w kilku
punktach, które możliwe najbardziej
konkretnie i w zrozumiały dla stron
sposób określają:
• co, kto ma zrobić?
• W jakim czasie?
• w jaki sposób?
Kontrakt nie jest magicznym narzędziem przemiany
dziecka (klasy) – jest narzędziem pracy nad
zmianą.
Kontrakt to współpraca między uczniem,
nauczycielem i rodzicem.
Kontrakt nie jest za karę, jest to sposób wsparcia
ucznia w nauce właściwego zachowania.
Czynności, które należy wykonać przed
zawarciem kontraktu:
• Dokonaj obserwacji ucznia, jego zachowania.
• Zaobserwuj okoliczności, w jakich
zachowanie się pojawia, w tym:
– czas i miejsce zachowania
– obecność określonych osób
– zdarzenia poprzedzające zachowanie
• Określ częstotliwość występowania
niewłaściwego zachowania.
• Określ cel idealny zmiany zachowania.
• Określ cel krótkoterminowy - na tydzień np.
zmiana częstotliwości występowania
problemowego zachowania, zmiana o 60% lub
80% będzie sukcesem.
• Podaj mocne strony ucznia.
• Zastanów się, jak można dostosować otoczenie
do ucznia.
• Przygotuj propozycje nagród i konsekwencji.
• Wybierz od jednego do czterech zachowań,
nad którymi chcesz pracować.
Przygotowanie do rozmowy z rodzicami
• Pytanie rodzica o mocne strony dziecka, jego
zainteresowania.
• Ustalenie, jakie dziecko ma problemy?
• Ustalenie, skąd biorą się lub mogą się brać te
problemy?
• Ustalenie, że dziecko samo nie poradzi sobie
z tymi problemami, że potrzebuje pomocy,
wsparcia.
• Ustalenie, kto i w jaki sposób może tej pomocy
mu udzielić.
Etapy rozmowy
•
•
•
•
•
Nawiązanie kontaktu z rodzicami
Przedstawienie problemu (opis zachowań)
Ustalenie przyczyn problemów dziecka
Zaoferowanie pomocy dziecku
Ustalenie, co może zrobić rodzić, co nauczyciel,
co ma zrobić uczeń, żeby ten cel osiągnąć?
• Zawarcie kontraktu
Współpraca jest możliwa, kiedy istnieje wspólny
cel: rozwiązanie problemu dziecka,
zaspokojenie potrzeb dziecka.
Przeformułowanie problemu
Rodzic mówi:
• Dziecko jest trudne, leniwe, nic mu się nie chce, nic
go nie interesuje.
• Przeformułowanie:
• Rodzic ma problem z zachowaniem dziecka: Nie wie
pani, jak wdrożyć córkę do wykonywania prac
domowych, jak nauczyć ją odpowiedzialności za
swoje obowiązki.
Przykładowy Kontrakt
zawarty między uczniem xxxxx i jego rodzicami
…………………………………………………
a pedagogiem szkolnym imię i nazwisko , jako przedstawicielem szkoły
….. …...
1. Celem kontraktu jest nauka właściwego zachowania …… w czasie
przerw oraz zapewnienie bezpieczeństwa innym uczniom.
2. Uczeń zobowiązuje się do spędzania przerw z nauczycielem
dyżurującym lub bycia w sali nr … i grania w gry planszowe.
3. Po każdej przerwie prosi nauczyciela o podpis kart obserwacji
zachowań ucznia.
4. Rodzice zobowiązują się do zbierania informacji na temat
zachowania xxx w szkole, poprzez kontrolę kart zachowania,
utrzymywanie kontaktu telefonicznego z wychowawcą lub
pedagogiem szkolnym.
4a. Rodzice opracują i zastosują domowy system nagród
i konsekwencji jednodniowy i tygodniowy (stopniowanie
nagród i konsekwencji)
5.Uczeń ma prawo zgłaszać wszelkie występujące trudności
do wychowawcy klasy, nauczycieli, pedagoga szkolnego.
Uczeń ma prawo zaprosić kolegę do spędzania wspólnie przerw.
6. Nauczyciele zobowiązują się do udzielenia uczniowi
pomocy w rozwiązaniu trudnych sytuacji oraz
wzmacniać właściwe zachowania.
7. Raz w tygodniu ( każdego dnia lub co drugi dzień)
uczeń będzie spotykał się z pedagogiem szkolnym
lub wychowawcą i dokonywał analizy osiągnięć.
8. Uczeń otrzymuje karty zachowań.
9. Kontrakt zostaje zawarty na okres trzech tygodni.
10. Po upływie terminu zespół w składzie:
uczeń, jego rodzice, wychowawca klasy, pedagog
szkolnym podejmą decyzję, czy kontrakt zostanie
rozwiązany i uczeń będzie mógł przerwy spędzać
z innymi dziećmi. Taka decyzja zostanie podjęta
w przypadku wywiązywania się przez ucznia z ustaleń.
11. Kontrakt obowiązuje od …………….. do …
12. Podpisy stron ………………….
Karta Zachowań
Ucznia……….. z klasy w czasie przerwy.
Data ………………
Lp.
Dzień tygodnia
Sposób spędzania przerwy
przez ucznia.
Poniedziałek
1.
2.
3.
4.
Wtorek
1.
2.
3.
4.
Środa
1.
2.
3.
4.
Czwartek
1.
2.
3.
4.
Piątek
1.
2.
3.
4.
Podpis Rodzica …………………
Czytelny podpis
nauczyciela
Karta pracy imię i nazwisko ucznia
klasa data
dzień tygodnia
Lp
.
Przedmioty
Obecność
na lekcji
Zapis o przygotowaniu do
lekcji lub jego braku
Otrzymane
oceny
Zachowanie
ucznia
1.
Język polski
Tak
Brak pracy domowej
1
Uczennica
pracowała w
czasie lekcji
Podpis rodzica
Podpis
nauczyciela
Karta zachowań ucznia………………..
klasa…… data……….
Pożądane zachowanie
Lekcja 1 Lekcja 2 Lekcja 3
Punktualne przyjcie na lekcje
Spokojne siedzenie w czasie lekcji
Wykonywanie poleceń nauczyciela
Zapisanie pracy domowej
Podpis nauczyciela
Inne informacje nauczyciela………………………………………….
…………………………………………………………………………..
Podpis rodzica………………………………………………………….
Karta zachowań ucznia …………
Klasa ….. Data………
Dokładne zdefiniowanie zachowania z określeniem
punktacji
Punktualne przychodzenie na lekcje
1)1 pkt – punktualnie przyszedłeś na lekcje
2) 0 pkt – przyszedłeś po dzwonku
Spokojne siedzenie w ławce w czasie lekcji
1)
1 – wstałeś 1 raz i najwyżej dwa upomnienia za
gadanie
2)
0 - częste opuszczanie ławki i więcej upomnień
Wykonanie poleceń nauczyciela
1)
2 pkt -wykonałeś wszystkie polecenia od razu
2)
1 pkt – wykonałeś polecenia po dwukrotnym
przypomnieniu
3)
0 pkt - nie wykonałeś poleceń
Zapisanie pracy domowej
1)
2 pkt zapisałeś pracę domową
2)
1 pkt zapisałeś po przypomnieniu
3)
0 pkt – nie zapisałeś pracy domowej
Pożądane
zachowanie
Punktualne
przychodzenie
na lekcje
Spokojne
siedzenie w
ławce w
czasie lekcji
Wykonanie
poleceń
nauczyciela
Zapisanie
pracy
domowej
Podpis
nauczyciela
Lekcja 1
Lekcja 2
Lekcja 3
Nagrody i konsekwencje
• Nagrody i konsekwencje należy ustalić wspólnie
z uczniem, powinny być dla ucznia atrakcyjne.
• Warto ustalać nagrody jednodniowe i tygodniowe.
• Konsekwencje powinny być:
– ustalone wspólnie z dzieckiem zanim dojdzie do trudnego
zachowania,
– zastosowane jak najszybciej po przewinieniu,
– adekwatne do przewinienia, nie za słabe i nie za silne,
– stosowane w atmosferze życzliwości, bez dodatkowych kar
w postaci gniewu i agresji ze strony dorosłych
– nieuchronne
– wykonalne
– stopniowalne - ich nasilenie ma zależeć od rodzaju czynu i
ich częstotliwości.
Przykładowe nagrody stosowane
w klasie:
•
•
•
•
•
•
•
znaczki, stemple, nalepki,
mianowanie na pomocnika nauczyciela,
wybór miejsca do siedzenia w klasie,
otrzymanie kolorowego ołówka,
miejsce w pierwszej parze,
możliwość wyboru kolegi, grupy uczniów do pracy,
możliwość poprawy najniższej oceny(niebranie jej pod
uwagę przy wystawianiu oceny)
• opieka nad klasowym zwierzątkiem,
• możliwość wyboru pracy domowej,
• możliwość skrócenia pracy domowej
Lista nagród przyznawanych w domu:
• Bajka na dobranoc, czas przy komputerze,
wybór filmu w tv, czas telewizyjny,
ćwiczenia sportowe z rodzicami, gra z rodzicami,
gra z przyjaciółmi, jazda na rowerze, kieszonkowe,
masaż pleców, wspólne gotowanie, przysmak
do wyboru, specjalny deser, późniejsze pójście spać,
spacer, zwolnienie z prac domowych, zabawa na
świeżym powietrzu,
Nagrody po tygodniu:
•
Kręgle, wydłużony czas grania na komputerze,
nocowanie u przyjaciół, nowa książka, wyjście
do restauracji, na basen itp., zakupy, wyjazd
na wycieczkę, dodatkowe zajęcia plastyczne.
• Nagrody po następnych tygodniach:
nowa gra komputerowa, nowe ubrania,
wyjazd do parku rozrywki, nowa płyta,
nowe akcesoria sportowe.
Konsekwencje
• Konsekwencje wychowawcze
w przeciwieństwie do kar, respektują
podmiotowość dziecka, umożliwiają mu
dokonanie wyboru. Informują, jak należy
postępować oraz rozwijają poczucie
odpowiedzialności za własne czyny.
Negatywne konsekwencje:
•
•
•
•
•
•
•
tracisz możliwość odpowiadania,
tracisz prawo wyjścia na przerwę,
tracisz prawo wyboru kolegi do wspólnej pracy,
idziesz usiąść na krzesełku refleksji,
ten, kto pcha się w kolejce, staje na końcu
zostajesz w klasie i pracujesz,
słucham tego, kogo wskażę, twojej odpowiedzi
nie uznaję,
• wyrządzoną szkodę należy naprawić,
• napisz coś miłego na temat kolegi i przeczytaj
przed klasą
Monitorowanie realizacji kontraktu
• Nauczyciel musi mieć świadomość, że uczeń będzie
miał trudność w wywiązaniu się z ustaleń zawartych
w kontrakcie.
• Ważne jest ustalenie kilku spotkań, których celem jest
monitorowanie realizacji kontraktu i wspieranie dziecka.
Podczas tych spotkań dokonujemy wspólnej oceny
postępów w pracy nad zmianą zachowania.
• Tego, co się udało? Co się nie udało? Dlaczego?
• Z czym dziecko ma trudność?
• Jak można nad tym pracować?
Co robić, jeśli uczeń
nie przestrzega kontraktu?
• Nie zawieramy nowych kontraktów!!!
• Pracujemy na tym, co zostało ustalone
i zrobione wcześniej- także na porażkach,
wyciągamy wnioski.
• Ważne: dokonaj analizy, czego nauczy się
uczeń, jeśli po złamaniu ustaleń – odpuścimy.
• Rozmawiaj z uczniem, nawet wtedy gdy okaże,
że kontrakt nie jest realizowany.
Rozwiązanie kontraktu
• Następuje po przeanalizowaniu
zachowania ucznia na podstawie
otrzymanych kart zachowania ucznia.
• Można stosować stopniowanie
rozwiązania.
• Powinno odbyć się w trakcie spotkania
zespołu zawierającego kontrakt.
Program powstał w oparciu o materiały
szkoleniowe Aleksandry Karasowskiej –
Wychowanie do odpowiedzialności i Elżbiety
Potempskiej - Zapobieganie zachowaniom
agresywnym u dzieci.
Maria Dębska