FRANZISKA KORN Der Krakauer Stadtteil Kazimierz ist geprägt von

FRANZISKA KORN
Der Krakauer Stadtteil Kazimierz ist geprägt von gründerzeitlichen Bauten. Die teilweise noch
unrestaurierten Fassaden der Häuser vermitteln einen unverfälschten Eindruck der vergangenen
Zeiten. Es entsteht eine unverwechselbare Atmosphäre. Die restaurierten Gebäude fügen sich in das
Stadtbild ohne größere Beeinträchtigung des Gesamteindrucks ein. Auch die Straßenbeläge sind
teilweise erhalten geblieben und unterstützen nicht nur optisch sondern auch haptisch den
atmosphärischen Charakter des Stadtteils.
Umschlossen wird Kazimierz von der Weichsel (südlich) und einem aufgeschütteten Altarm des
Flusses (nördlich), der heute als Straße mit mittig liegendem Grüngürtel genutzt wird. Zwei große
Verbindungsstraßen, ausgehend von dem Marktplatz der Altstadt im Norden, führen durch Kazimierz
über die Weichsel und verbinden so die beiden Flussseiten miteinander. Kazimierz wird an diesen
beiden Hauptstraßen zu einem Durchgangsort. Die Straßen und Gassen des Stadtteils Kazimierz
liegen wie ein Netz zwischen dem aufgeschütteten Altarm und dem Fluss Weichsel und werden von
den Hauptachsen überspannt beziehungsweise getrennt.
Die breiten Hauptachsen, die die beiden Flussseiten miteinander verbinden, beziehungsweise die
Altstadt mit der gegenüberliegenden Flussseite verbinden, sollen den Stadtteil Kazimierz nicht länger
nur durchschneiden. Diese Straßen sollen ein Teil des Stadtgewebes von Kazimierz werden. Um dies
zu erreichen, sollen besondere Orte der Stadt betont werden, um so die Blicke zu lenken. Dies
unterstützt zusätzlich das Bild der Stadt und zieht den Besucher nicht nur in den Stadtteil sondern
auch an besondere Orte der Stadtgeschichte.
Der zugeordnete Straßenzug dient dabei als repräsentativer Ausschnitt für die Möglichkeiten einer
Umsetzung eines solchen Konzeptes.
In dem Straßenzug wurden fünf Orte analysiert, die es zu betonen gilt. Meist sind diese von
geschichtlicher Bedeutung. Dabei gilt es zu unterscheiden zwischen Architektur und Freiraum als
Betonungselement. Gestaltungsmittel für die Betonung sind größtenteils Gehölze aber auch bauliche
Eingriffe. Diese geben unterschiedliche Möglichkeiten, um auf einen Punkt zu verweisen. Fassaden
können erweitert oder ausgeblendet werden. Lücken im Städtebau werden ausgeglichen. Werden
Gehölze zwischen Fassade und Betonungspunkt angelegt, hebt sich der besondere Punkt von dem
Rest der Stadt ab. Das Zurücksetzten der Stämme lässt nur die Krone sehen und somit eine freie
Fläche erahnen. Gehölze können wie ein Rahmen bestimmte Fassaden einfassen.
Der Entwurf nimmt den Gehölzbestand mit auf und integriert ihn in das Konzept. Bestände werden
lediglich ergänzt, nicht entfernt.
Dla krakowskiej dzielnicy Kazimierz charakterystyczne są budowle z przełomu wieków XIX i XX. Część
jeszcze nieodrestaurowanych fasad domów pozwala wejrzeć w przeszłość. Atmosfera jest
niepowtarzalna. Odrestaurowane budynki wpisują się w obraz miasta, nie zaburzając ogólnego
wyglądu. Również sieć ulic pozostała częściowo bez zmian i przyczynia się nie tylko optycznie, ale też
wymiernie do zachowania klimatu dzielnicy. Kazimierz otoczony jest z jednej strony Wisłą (od
południa), z drugiej zaś, północnej strony, jej dawnym korytem, którym biegnie dzisiaj ulica
rozdzielona po środku pasmem zieleni.
Dwie główne arterie komunikacyjne, zaczynające się w Rynku Starego Miasta na północy prowadzą
przez Kazimierz i Wisłę i spinają w ten sposób oba brzegi rzeki. Kazimierz stanowi miejsce przelotowe
dla obu tych arterii. Ulice i uliczki Kazimierza tworzą sieć między zasypanym starym korytem Wisły, a
jej obecnym biegiem, a obie arterie bądź to je ze sobą spinają, bądź dzielą.
Szerokie arterie łączące oba brzegi rzeki, czy też Stare Miasto z drugim brzegiem Wisły, nie powinny
na dłuższą metę jedynie przecinać Kazimierza. Mają one stać się częścią jego tkanki miejskiej. Aby to
osiągnąć należy szczególnie podkreślić pewne miejsca w mieście i w ten sposób skierować na nie
uwagę.
Przyporządkowany ciąg ulic służy jako reprezentatywny fragment pokazania możliwości realizacji
takiego projektu.
I tu należy rozróżniać między architekturą a otwartą przestrzenią. Środek wyrazu stanowi w
większości roślinność, ale też elementy budowlane. Fasady mogą zostać poszerzone lub ukryte. Luki
w substancji budowlanej zostaną wyrównane. Między fasadą a miejscem godnym uwypuklenia
nasadzone zostają rośliny, co powoduje wyróżnienie się tego miejsca od reszty miasta. Ukrycie pni
pozwala widzieć jedynie koronę i tym samym wyobrazić sobie wolną przestrzeń. Rośliny mogą
obejmować konkretną fasadę tworząc ramę.
Projekt obejmuje roślinność i integruje ją w sobie. To, co istnieje, jest jedynie uzupełniane, nie
usuwane.
ELIS LEHTO
Kazimierz zeichnet sich durch viele verschiedene Identitäten aus, die aber ungeordnet in der
Hierarchie sind. Ziel ist eine gute fußläufige Nord-Süd Verbindung zu schaffen und die verschiedenen
Identitäten zusammenzubinden. Gleichzeitig geht es darum, eine klare Verbindung zwischen den
beiden wichtigsten Straßen zu schaffen.
Die Plätze weisen eine klare Nord-Süd Richtung auf. Diese Richtung wird durch ein lineares Element
im Belag unterstützt. Mit dem gleichem Material werden die Seitenstraßen belegt. Das Material
fungiert als verbindendes Element. Die Plätze und Fußgängerwege bilden zusammen ein Netzwerk.
Auf den Plätzen werden die verschiedenen Identitäten hervorgehoben.
Die Plätze sind von Autoverkehr frei gehalten. Ausnahme ist die Gazowa Straße, die als „Share Space“
ausgewiesen wird. Die Querstraßen werden mit Granitstein belegt, um den Verkehr zu
verlangsamen.
Das Verbindungselement leitet die Aufmerksamkeit auf die unterschiedlichen Identitäten des
jeweiligen Ortes. Auf den Plätzen erhebt sich die Linie zu einem räumlichem Element und erzeugt
Höhenvariationen auf den Boden. Auf bestimmten Stellen wird aus dem Verbindungselement ein
Bankelement.
Durch die leichten Höhenunterschiede und Bankelemente entstehen auf den Plätzen verschiedene
Aufenthalts- und Sitzbereiche. Auf dem Marktplatz wird der ganze südliche Teil zu einer großen
ruhigen Aufenthaltsfläche.
Rund um den Marktplatz gibt es mehr Platz für Restaurant-Terrassen. Der Marktplatz selbst
bekommt einen neuen hellen Pflasterbelag und eine markante Bodenbeleuchtung. Die Beleuchtung
gliedert den Platz und markiert die Marktnutzung.
Kazimierz charakteryzuje się wieloma tożsamościami, uszeregowanymi hierarchicznie. Celem jest
powstanie wygodnego pasażu pieszego łączącego północ z południem i powiązanie ze sobą tychże
tożsamości. Jednocześnie chodzi też o stworzenie jasnego związku między obiema najważniejszymi
arteriami.
Place charakteryzują się jasnym ukierunkowaniem północ-południe. Ukierunkowanie to jest
podkreślone linearnym ułożeniem ich nawierzchni. Tym samym materiałem wyłożone będą ulice
boczne. Materiał funkcjonuje tu jako element łączący. Place i pasaże piesze stanowią bowiem sieć. Na
poszczególnych placach będą prezentowane różne tożsamości.
Place są wolne od ruchu samochodowego. Wyjątek stanowi ulica Gazowa, stanowiąca Share Space.
Przecznice wyłożone są granitem, co uspokaja ruch.
Element łączący kieruje uwagę na tożsamość poszczególnych miejsc. Linia na placach staje się
elementem przestrzennym i tworzy różnice wysokości podłoża. W określonych miejscach element
ten przekształca się w ławeczkę.
Poprzez niewielkie różnice wysokości i ławeczki na placach powstają miejsca do zatrzymania się i
spoczynku. Cała południowa część rynku staje się takim ogromnym spokojnym miejscem.
Wokół rynku jest wiele miejsca na ogródki restauracyjne. Sam rynek otrzymuje nową jasną kostkę i
wyraźne oświetlenie podłoża. Oświetlenie to dzieli plac i zaznacza jego wykorzystanie.
Anna Krowińska
Inspiracją do mojego projektu była pewna historia wiążąca się z dzielnicą Kazimierz, a konkretnie jej
mały epizod z II wojny światowej. W czasie prześladowań ludności żydowskiej, żołnierze SS podczas
przeszukiwań wyrzucali na ulice znalezione Tory. W religii judaistycznej było to równoznaczne z
profanacją świętej księgi. Wobec takich przypadków zbeszczeszczania pismo chowano w ziemi,
podobnie jak chowa się ludzi. Ideą projektu jest upamiętnienie trudnych zdarzeń, oddanie czci
przedmiotom kultu religii judaistycznej, zaznaczenie obecności ducha księgi w dzielnicy Kazimierz.
Prosta, spokojna forma projektu nawiązuje do minionych zdarzeń. Za inspirację posłużyła Tora.
Rozwinięta na całej długości i szerokości ulicy przypomina rzucone zwoje. W niektórych miejscach
podziału wprowadzono marszczenia sugerujące papier. Szary odcinek (trawa) pełni funkcje wizualną,
ale także praktyczną jako miejsce siedzenia, odpoczynku. Przy wejściu od ulicy Miodowej znajdują się
dwa pionowe elementy z podobnym motywem marszczenia kojarzone
z bramą. Spoglądając na nie z odpowiedniego punktu można w nich do-strzec zarys menory. Panuje
nastrój wyciszenia, łagodności, obecności.
Inspiration meines Konzepts war eine mit dem Stadtviertel Kazimierz verbundene Geschichte,
konkreter gesagt eine kleine Episode aus dem 2. Weltkrieg. Während der Verfolgung der jüdischen
Bevölkerung haben SS-Soldaten bei der Durchsuchung der Häuser alle darin gefundenen Exemplare
der Thora auf die Straßen geworfen. In der jüdischen Religion war dies mit der Schändung des
heiligen Buches gleichzusetzen. In solchen Fällen wurden die Bücher in der Erde begraben, ähnlich
wie menschliche Leichen begraben werden. Die Idee des Projekts ist es, dieser schwierigen Ereignisse
zu gedenken, Gegenstände des jüdischen Heiligtums zu ehren und die Anwesenheit des Geistes
dieses heiligen Buchs in Kazimierz sichtbar zu machen.
Die einfache, ruhige Form des Projekts knüpft an vergangene Zeiten an. Als Inspiration diente eben
die Thora. Die in der Straße entrollte Thora erinnert an hingeworfene Rollen. An einzelnen Orten
wurden Falten eingeführt, die Assoziationen zu Papier wecken sollen. Die graue Strecke (Gras) erfüllt
optische Funktionen, dient aber auch als ein Aufenthalts- und Sitzort. Am Eingang der ul. Miodowa
befinden sich zwei vertikale Elemente mit einem ähnlichen gefalteten Motiv, die mit einem Tor
assoziiert werden. Wenn man auf sie von einem besonderen Ort aus schaut, kann man darin einen
Umriss einer Menora sehen. Es herrscht die Atmosphäre einer ruhigen, stillen Anwesenheit.
Adrianna Paśkiewicz
Ciąg komunikacyjny biegnący od ul. Krakowskiej przez Plac Nowy, aż do ul. Izaaka jest jedną z
najczęściej przemierzanych dróg na krakowskim Kazimierzu. Podkreśliłam to poprzez postawienie
punktów na „początku” i „końcu” trasy. Prowadząc rozchodzące się od nich niczym kręgi na wodzie
linie powstała siatka, na której definiowałam poszczególne elementy kompozycji. Są to min.
podwyższony plac czy detale wejścia od ul. Krakowskiej.
W wejściu tym umieściłam elementy, które swym charakterem nawiązują do historii Kazimierza. Są to
monolityczne ściany osadzone na powstałej siatce i wyrównane do linii będącej przedłużeniem planu
budynku. Ściany z założenia wykonane miałyby być z betonu i przytłaczać przechodniów swym
ciężarem oraz skalą. Podobnie przytłaczająca była tragiczna historia tego miejsca.
Die Verkehrsachse von der ul. Krakowska über den Plac Nowy bis zu der ul. Izaaka ist eine der am
häufigsten begangenen Strecken im Krakauer Stadtteil Kazimierz. Ich habe dies dadurch betont, dass
ich am „Anfang“ und am „Ende“ Punkte gesetzt habe. Die Linien, die von ihnen kreisartig ausgehen,
wie Linien auf dem Wasser, stellen ein Netz dar, in dem ich einzelne Elemente definiert habe. Es sind
u.a. der ein bisschen erhöhte Platz sowie Eingangsdetails an der ul. Krakowska.
An diesen Eingang habe ich Elemente gesetzt, die mit ihrem Charakter an die Geschichte von
Kazimierz anknüpfen. Es sind monolithische Wände, die in dem entstandenen Netz verwurzelt sind
und bis zu der Linie reichen, die eine Verlängerung des Bauplans darstellt. Die Wände sollten aus
Beton erstellt werden und die Passanten mit ihrem Gewicht und ihrem Ausmaß erdrücken. Die
tragische Geschichte dieses Ortes war genauso erdrückend.