Prof. zw. dr hab. Wojciech Smoczyński Uniwersytet Jagielloński w

Prof. zw. dr hab. Wojciech Smoczyński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
Instytut Językoznawstwa.
Katedra Językoznawstwa Ogólnego
i Indoeuropejskiego.
Recenzja
dorobku naukowego dra Ronalda I. Kima
w związku z postępowaniem habilitacyjnym w dziedzinie nauk humanistycznych w
dyscyplinie językoznawstwo
Ronald I. Kim, obywatel amerykański, ur. w 1975 r. w Perth Amboy, New Jersey, USA
początkowo kształcił się w dziedzinie astrofizyki (Princeton University, 1992-1996, A.B.),
następnie podjął studia w zakresie językoznawstwa (University of Pennsylvania, 1996-2002),
zakończone rozprawą doktorską z dziedziny indoeuropejskiej akcentologii: "Topics in the
Reconstruction and Development of Indo-European Accent". W latach 2002-2003 odbył
studia postdoktorskie w Cornell University, po czym w latach 2004-2006 był wykładowcą
lingwistyki w University of Pennsylvania i Temple University. Przez rok kierował
laboratorium fonetycznym w Swarthmore College (2006-2007). Kolejne etapy kariery
akademickiej Habilitanta wyznacza praca na stanowisku profesora wizytującego w trzech
ośrodkach naukowych w Polsce i Republice Czeskiej. Są to Uniwersytet Wrocławski 20072009 (Inst. Filologii Angielskiej), Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu 2009-2015
(Zakład Języków Starogermańskich w Inst. Filologii Angielskiej) oraz Uniwersytet Karola w
Pradze od 2013 do chwili obecnej (Instytut Językoznawstwa Porównawczego).
Przedstawione do habilitacji osiągnięcie naukowe należy do językoznawstwa historycznoporównawczego i nosi tytuł Studies in the Historical Grammar of the Indo-European
Languages. Stanowi je zestaw 12 artykułów, ogłoszonych w latach 1999-2014 w różnych
czasopismach i księgach pamiątkowych w Stanach Zjednoczonych i Europie zachodniej.
Tematyka tych artykułów jest rozległa w sensie rozmaitości badanych języków i wielostronna
w sensie poruszanej problematyki. Badane języki to tocharski A i B, osetyński, grecki,
celtyckie i staroangielski. Poddane dyskusji problemy należą z jednej strony do fonetyki
historycznej (poz. 1) i akcentologii (poz. 8, 11), z drugiej strony do pie. morfologii, tak
nominalnej (poz. 3, 6, 9, 10, 12), jak i werbalnej (poz. 2, 4, 5, 7), która stoi - jak się zdaje - w
centrum badawczych zainteresowań Habilitanta. Spośród opracowań materiałowych
chciałbym tu wyróżnić poz. 2 ze spisu. Jest to rozprawa o zrównaniu formy praeteriti toch. B
śem "przyszedłeś, przyszedł" i perfecti łac. uēnit "przyszedł, przybył". Jej wartość polega po
pierwsze na wzorowym zademonstrowaniu metody wykorzystania świadectwa tocharskiego
do badań porównawczych nad pie. czasownikiem (tu też systematyczna i krytyczna ocena
głównych zdobyczy dotychczasowych), po drugie na zastosowaniu w kwestii kłopotliwego ē
w uēnit oryginalnej interpretacji, nazwanej "rozszerzonym prawem Szemérenyi'ego" (por.
poz. 2, str. 128 n.). Zamiast formuły klasycznej **-VRs > *-V:R Habilitant postuluje formułę
ogólniejszą **-VRC > *-V:C, gdzie po resonancie (R) następuje obstruent (C), mianowicie
nie tylko *s (**gwems > *gwēm), lecz także *h2 (**wédorh2 > *wédōr; *gwenh2 > *gwēn), a
nawet zwarta *d (hipotetyczny wywód nom.-acc.sg. n. *ḱēr "serce" z pie. ***ḱerd). W innym
artykule, oznaczonym jako poz. 10, Habilitant pokazał możliwość zastosowania tej
rozszerzonej formuły do objaśnienia końcówki *-ōms w pie. accusatiwie pluralis tematów
żywotnych na *-o-. Punktem wyjścia było tu pie. *-oms (nie zaś tradycyjnie przyjmowane *ons). To na mocy prawa Szemérenyi'ego miało dać *-ōm, przy czym ten fonetyczny refleks
miał zostać zatarty przez innowację morfologiczną, jaką było dołączenie analogicznej
końcówki *-s. — Wśród prac o nachyleniu teoretyzującym i typologizującym wymienię jako
szczególnie interesującą poz. 9, gdzie konfrontuje się zawartość tradycyjnie
rekonstruowanego (sanskrytocentrycznego) paradygmatu fleksyjnego z osobliwościami, które
charakteryzują nowoodkryte systemy przypadkowe hetycki i tocharski(e). Autor skłania się
do tezy o mieszanym repertuarze wykładników funkcji przypadkowych w epoce
prajęzykowej. Były nimi z jednej strony końcówki fuzyjne (por. nom., acc., gen., dat., loc.), z
drugiej strony morfemy aglutynowane, wywodzące się z postpozytywnie używanych
adwerbiów i stanowiące charakterystykę takich przypadków, jak instrumentalis, ablativus i
allativus. — Na styku diachronii i synchronii porusza się Autor, gdy bada losy starogreckich
imperatiwów na -ς typu δός μου "daj mi!", które przyczyniły się do rozpowszechnienia
końcowej sigmy w formacjach postklasycznych, takich mianowicie, które doznały redukcji
formy do postaci jednozgłoskowej (πές "powiedz!" ⇐ εἰπέ < εἶπε). — Jeśli nie dotykam tu
treści innych artykułów, to dlatego, że nie czuję się kompetentny do ich oceny; odnosi się to
zwłaszcza do szczegółowych zagadnień języków tocharskich i osetyńskiego oraz do
rekonstrukcji akcentologicznych. — Zmierzając do konkluzji, stwierdzam, że przedstawiony
do oceny zestaw 12 artykułów dowodzi w sposób nie budzący wątpliwości szerokiej
kompetencji lingwistycznej Autora. Świadczy też o bogactwie jego warsztatu; składa się nań
opis w równym stopniu synchroniczny i diachroniczny (zwł. fonologia i morfologia),
rekonstrukcja porównawcza z uwzględnieniem teorii spółgłosek laryngalnych, rekonstrukcja
wewnętrzna, dialektologia i socjolingwistyka (kontakt językowy). Jest dla mnie jasne, że
dzieło Habilitanta w zupełności spełnia ustawowy wymóg "znacznego wkładu" w rozwój
dyscypliny naukowej, w tym wypadku: historyczno-porównawczego językoznawstwa
indoeuropejskiego. Konieczne jest przy tym zaznaczenie, że przedstawione do habilitacji
prace indoeuropeistyczne reprezentują tylko pewien (wprawdzie najważniejszy) fragment
twórczości lingwistycznej Autora, twórczości, która obejmuje też języki innych rodzin (por.
studia nad aramejskim), jak i języki mieszane, powstałe w warunkach kontaktu handlowego
(pidżiny i języki kreolskie). Godny podkreślenia jest wysiłek Autora, by w badaniu języków
mieszanych wypróbować metody porównywania i rekonstruowania wypracowane na gruncie
indoeuropeistyki.
Aktywność dydaktyczna Habilitanta rozwija się, podobnie jak jego twórczość, w
niejednej dziedzinie, por. nazwy wykładów na Uniwersytecie Adama Mickiewicza: Wstęp do
językoznawstwa, Wstęp do językoznawstwa indoeuropejskiego, Wstęp do językoznawstwa
germańskiego, Gramatyka historyczna języków tocharskich, Wstęp do socjolingwistyki,
Pidżiny i języki kreolskie itd. Prawdziwą nowością są w polskich warunkach takie wykłady,
jak New Dialect Formation and Postcolonial Englishes czy World Englishes.
Gdy chodzi o aktywność publikacyjną, to wyraża się ona - po doktoracie - ponad
dwudziestoma artykułami ogłoszonymi w czasopismach i księgach zbiorowych (przeważnie
zagranicznych) i licznymi recenzjami, głównie z monografii indoeuropeistycznych. W kilku
wydawnictwach Habilitant wystąpił w roli redaktora lub współredaktora. Z niecierpliwością
oczekujemy na zapowiedzianą w druku monografię Autora Tocharian and the Indo-European
Verb (Brill Studies in Indo-European). Na koniec nie można nie wspomnieć o długiej liście
wykładów wygłoszonych na zaproszenie i na różnego rodzaju międzynarodowych
konferencjach i spotkaniach. Wszystko to składa się na świadectwo istotnej aktywności
naukowej Habilitanta po uzyskaniu stopnia doktora.
Kończąc tę recenzję, pragnę stwierdzić, że dr Ronald I. Kim jest kompetentnym, może
nawet wybitnym, indoeuropeistą, a także językoznawcą ogólnym o wielostronnych
zainteresowaniach. Jego dorobek naukowy, znany i ceniony w świecie, przyczynia się —
świadczy o tym liczba cytowań — do rozwoju uprawianych przezeń dyscyplin. Dlatego
wnoszę o nadanie dr. Ronaldowi I. Kimowi stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie
nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo. Z uwagi na wysokie walory
poznawcze Jego osiągnięcia naukowego wnoszę o wyróżnienie go odpowiednią nagrodą.
Kraków, 31 maja 2015 r.
Prof. dr hab. Wojciech Smoczyński
Copyright , 31. 5.2015. No parts of this document may be republished in any form without
prior permission by the copyright holder.