D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Katowicach

Sygn. akt I ACa 645/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 stycznia 2013 r.
Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący :
SSA Anna Bohdziewicz
Sędziowie :
SA Monika Dembińska
SA Elżbieta Karpeta (spr.)
Protokolant :
Małgorzata Korszun
po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2013 r. w Katowicach
na rozprawie
sprawy z powództwa M. Ś., D. F., J. M., M. C., J. K., M. Z., B. N., U. M., S. Z., P. D., A. W., A. K. i J. S.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z.
o stwierdzenie nieważności uchwały
na skutek apelacji powodów
od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie
z dnia 22 marca 2012 r., sygn. akt I C 119/11
prostując oznaczenie strony powodowej w ten sposób, że w miejsce Z. K. wpisać A. K.,
1) oddala apelację;
2) zasądza od każdego z powodów na rzecz pozwanej po 20,80 (dwadzieścia i 80/100) złotych tytułem kosztów
postępowania apelacyjnego.
Sygn. akt I ACa 645/12
UZASADNIENIE
Powodowie M. Ś., D. F., J. M., M. C., J. K., M. Z., B. N., U. M., J. S., S. Z., P. D., A. W. i Z. K. domagali się stwierdzenia
nieważności uchwały pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Z. nr (...) z dnia 20 stycznia 2010r. w sprawie
oznaczenia odrębnej własności lokali nieruchomości przy ul. (...) w Z.. Uzasadniali swe żądanie błędnym określeniem
w zaskarżonej uchwale wysokości zadłużenia przypadającego na lokale powodów.
Bezspornym między stronami było, że zarząd pozwanej spółdzielni podjął w dniu 20 stycznia 2010r. uchwałę
określającą przedmiot odrębnej własności lokali położonych w budynku nr (...) przy ul. (...) w Z., w której ustalono
stan zadłużenia każdego z lokali. Wysokość tego zadłużenia wynikała z zsumowania należności wobec banku,
Skarbu Państwa oraz pozwanej. Powodowie są członkami pozwanej spółdzielni i każdy z nich w marcu 1991r.
otrzymał przydział mieszkania w budynku przy ul. (...) na zasadzie lokatorskiego prawa do lokalu. W dokumencie
przydziału został określony koszt budowy każdego lokalu, wysokość wkładu mieszkaniowego płatnego jednorazowo
w dacie obejmowania mieszkania, wysokość dofinansowania z budżetu państwa oraz wysokość rat kapitałowych
należności pozostałej do zapłaty wraz z oznaczeniem okresu spłaty. Każdy z powodów uiścił wkład mieszkaniowy,
objął mieszkanie i systematycznie wnosi opłaty eksploatacyjne wraz z ustaloną ratą kapitałową. Wysokość zadłużenia
każdego z mieszkań ustalona w uchwale z 20 stycznia 2010r. w sposób istotny odbiegała od wysokości rat określonych
w przydziale. Powodowie nie wyrażali zgody na zmianę wysokości i sposobu płatności rat.
Wyrokiem z dnia 31 maja 2010 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie uwzględnił powództwo wskazując, że nie było
możliwe zweryfikowanie stanu zadłużenia przypadającego na lokale powodów. Chociaż powodowie musieli liczyć
się z koniecznością pokrycia zwiększonych kosztów kredytu przypadającego na ich lokale, to jednocześnie powinni
w uchwale znaleźć szczegółowe wyliczenie tej należności, pozwalające zbadać prawidłowość jego dokonania i tym
samym umożliwić ewentualną korektę. Dlatego nie przesądzając ostatecznie czy dokonane przez pozwaną wyliczenie
jest prawidłowe, z uwagi na braki uniemożliwiające ustalenie powyższego Sąd uznał zaskarżoną uchwałę za nieważną.
Nieudostępnienie dokumentacji, na podstawie której pozwana dokonała wyliczeń i niewłączenie jej do treści uchwały
uniemożliwia powodom weryfikację sposobu wyliczenia i stanowi to naruszenie interesów powodów, a tym samym
podstawę do stwierdzenia nieważności uchwały na podstawie art. 43 ust. 5 ustawy z 12 grudnia 2000r. o spółdzielniach
mieszkaniowych.
Po rozpoznaniu apelacji pozwanej od tego wyroku Sąd Apelacyjny w dniu 9 lutego 2011 r. uchylił wyrok Sądu
Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, wskazując, że niezbędną treść uchwały dotyczącej
przedmiotu odrębnej własności lokalu określa przepis art. 42 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, który w ust.
3 pkt 5 a i b stanowi, że uchwała powinna określać jedynie zadłużenie z tytułu kredytu wraz ze skapitalizowanymi
odsetkami oraz z tytułu dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków
budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek. Taki warunek formalny zaskarżona, uchwała
spełnia, a przedstawiony przez Sąd Okręgowy warunek zamieszczenia w treści uchwały dokumentacji i wyliczeń
pozwalających na weryfikację wskazanego zadłużenia nie znajduje oparcia w przepisie art. 42 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych. Dlatego skoro rozstrzygnięcie sporu pomiędzy stronami wymagało sprawdzenia, czyje wyliczenie
stanu zadłużenia było prawidłowe, a wydanie rozstrzygnięcia wymagało zbadania czy określenie zadłużenia powodów
w załączniku do zaskarżonej uchwały jest niezgodne z prawem bądź czy narusza interes prawny powodów lub ich
uprawnienia (art. 43 ust. 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych), zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu.
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy miał na uwadze przytoczone okoliczności bezsporne, a badając
poprawność wyliczenia zadłużenia powodów określonego w zaskarżonej uchwale przeprowadził dowód z opinii
biegłego sądowego. Z treści tej opinii w sposób jednoznaczny wynikało, iż pozwana w sposób prawidłowy dokonała
przedmiotowych wyliczeń, a wcześniejsze odmienne wnioski wynikały wyłącznie z nieprzedstawienia przez pozwaną
koniecznej dokumentacji do zweryfikowania dokonanych wyliczeń..
Rozstrzygając spór, czy pozwana miała prawo do zawarcia w kwestionowanej uchwale przy ustalaniu stanu zadłużenia
lokali powodów również zadłużenia wynikającego z tytułu kredytu zaciągniętego przez nią w związku z budową
budynku, w którym znajdują się lokale, do których powodom przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo, Sąd
Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 42 ust. 1 i 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w okresie 24 miesięcy
od dnia złożenia pierwszego wniosku o wyodrębnienie własności lokalu w danej nieruchomości spółdzielnia
mieszkaniowa określi przedmiot odrębnej własności wszystkich lokali mieszkalnych i lokali o innym przeznaczeniu w
tej nieruchomości. Określenie przedmiotu odrębnej własności lokali w danej nieruchomości następuje na podstawie
uchwały zarządu spółdzielni sporządzonej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zgodnie z ustępem trzecim
powołanego przepisu uchwała w powyższym przedmiocie powinna określać: oznaczenie nieruchomości obejmującej
budynek wraz z gruntem przynależnym do tego budynku, jako podstawową nieruchomość ewidencyjną, w którym
ustanawia się odrębną własność lokali; nieruchomość wielobudynkowa może być utworzona tylko wtedy, gdy
budynki są posadowione w sposób uniemożliwiający ich rozdzielenie, lub działka, na której posadowiony jest
budynek pozbawiona jest dostępu do drogi publicznej lub wewnętrznej; rodzaj, położenie i powierzchnię lokali
oraz pomieszczeń przynależnych, w tym piwnic lub pomieszczeń gospodarczych, o ile piwnica lub pomieszczenie
gospodarcze jest w tym budynku przyporządkowane danemu lokalowi a władający lokalem faktycznie piwnicę lub
pomieszczenie gospodarcze użytkuje; wielkość udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z
odrębną własnością każdego lokalu, oznaczenie osób, którym zgodnie z przepisami ustawy przysługuje prawo żądania
przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali, przypadający na każdy lokal stan zadłużenia z tytułu: kredytu
wraz ze skapitalizowanymi odsetkami, dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze
środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek. Art. 42 ust. 5 in principio cytowanej ustawy
stanowi, iż osoby, o których mowa w ust. 1, mogą, w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia, zaskarżyć uchwałę do
sądu z powodu jej niezgodności z prawem lub jeśli uchwała ta narusza ich interes prawny lub uprawnienia.
Z treści powyższych uregulowań wynika jednoznacznie, iż jednym z obligatoryjnych elementów przedmiotowej
uchwały jest wyliczenie przypadającego na każdy lokal stanu zadłużenia z tytułu: kredytu wraz ze skapitalizowanymi
odsetkami, dokonanego na podstawie odrębnych przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu
państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek. Kwota zadłużenia przypadającego na lokal powodów, jak
jednoznacznie wskazała w swojej opinii biegła, została wyliczona w sposób prawidłowy, co nie było przez powodów
kwestionowane.
Jednocześnie podkreślił Sąd Okręgowy, że zupełnie czym innym jest określenie w uchwale stanu zadłużenia
przypadającego na poszczególne lokale znajdujące się w nieruchomości, a czym innym jest zmiana sposobu spłaty
przypadających na dany lokal zadłużeń z tytułu kredytu zaciągniętego w związku z jego wybudowaniem (por. Roman
Dziczek, Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wydanie 5, Lexis Nexis,
Warszawa 2009, str. 330 - 331). Nie zasługiwało, w ocenie Sądu Okręgowego, na aprobatę stanowisko powodów,
jakoby w wyniku uchwalenia zaskarżonej uchwały doszło do jednostronnej zmiany przez pozwaną zasad spłacania
przypadających na lokale powodów zadłużeń z tytułu kredytu. Kwestionowana uchwała w żaden sposób nie odnosi
się do sposobu spłaty przypadających na poszczególne lokale obciążeń, które w dalszym ciągu następować powinny w
oparciu o dotychczasowe zasady. Zawarte zatem w uchwale wyliczenie w żaden sposób nie wywiera w chwili obecnej
bezpośredniego wpływu na sferę zobowiązań powodów, związanych ze spłatą przedmiotowego kredytu. Wyliczenie
to stanowi jedynie deklaratoryjne określenie przypadającego na te lokale stanu zadłużenia, do którego to określenia
pozwana nie tylko była uprawniona, lecz wręcz zobowiązana w oparciu o przepis art. 42 ust. 3 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych. Dlatego wyliczenie to nie kształtuje odmiennie i w sposób jednostronny sposobu spłaty przez
powodów zadłużeń pozwanej wynikających z zaciągniętego kredytu na budowę nieruchomości, w której znajdują się
lokale powodów. Wskazał jednocześnie Sąd Okręgowy, że powoływane przez powodów poglądy judykatury odnoszą
się do całkowicie innego stanu faktycznego, w którym przedmiotem sporu był obowiązek zapłaty przez lokatora
przypadającego na zajmowany przez niego lokal zadłużenia i sposób tejże zapłaty. W niniejszej sprawie w ogóle nie
może być mowy o aktualizacji po stronie powodów obowiązku dokonania spłaty przedmiotowego zadłużenia, skoro
nie złożyli oni dotychczas wniosku o ustanowienie na ich rzecz prawa odrębnej własności przedmiotowych lokali.
Dodatkowo, niejako na marginesie, stwierdził Sąd Okręgowy, że w pełni podziela i aprobuje przytaczane przez
powodów poglądy judykatury w zakresie niedopuszczalności jednostronnej zmiany sposobu spłaty przypadających na
poszczególne lokale pozostające w zasobach spółdzielni mieszkaniowej zadłużeń wynikających z kredytów, jednakże
na obecnym etapie nie sposób wskazywać na jakąkolwiek zmianę w powyższym zakresie, skoro spłata obciążeń nadal
następowała będzie w dotychczasowy sposób, a jedynie w wypadku złożenia przez poszczególnych powodów wniosków
o ustanowienie odrębnej własności zajmowanych przez nich lokali będą oni zobowiązani do spłaty przypadających
na te lokale kwot zadłużenia na nowych zasadach, czego nie sposób uznać jednak za jednostronną czynność prawną
pozwanej.
Tym samym, wobec ustalenia w oparciu o wyczerpującą opinię biegłego, iż podjęta przez Zarząd pozwanej uchwała w
sposób prawidłowy określa stan zadłużenia przypadający na lokale poszczególnych powodów, uznał Sąd Okręgowy,
iż w żaden sposób powodowie nie wykazali , aby kwestionowana przez nich uchwała była niezgodna z prawem, albo
naruszała ich interes prawny lub uprawnienia.
Mając na uwadze powyższe powództwo podlegało oddaleniu na mocy art. 42 ust. 5 w zw. z art. 42 ust 1, 2 i 3 ustawy
o spółdzielniach mieszkaniowych.
O kosztach rozstrzygnięto w oparciu o art. 98 § 1 kpe w zw. z art. 109 § 2 kpc. Powodowie przegrali proces w całości
w związku z czym zobowiązani byli do zwrotu na rzecz pozwanej poniesionych przez nią kosztów procesu w całości,
stosownie do zasady odpowiedzialności za jego wynik.
W związku z powyższym zasądzono od poszczególnych powodów na rzecz pozwanej w częściach równych zwrot
kosztów procesu poniesionych przez pozwaną, na które złożyły się wynagrodzenie pełnomocnika za udział w
postępowaniu przed sądami obu instancji, opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz opłata od apelacji.
Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach sądowych w postaci wydatków związanych z wynagrodzeniem biegłej za
sporządzenie opinii, które zostały tymczasowo poniesione przez Skarb Państwa stanowiły przepisy art. 83 ust. 2 uksc
w zw. z art. 113 ust 2 uksc i art. 98 § 1 kpc.
W apelacji od tego orzeczenia powodowie zarzucali niewłaściwe określenie przedmiotu sporu, co w konsekwencji
doprowadziło do sporządzenia zaskarżonego uzasadnienia wzajemnie sprzecznego niewykonanie zaleceń Sądu
Apelacyjnego i dokonanie ustaleń wbrew tym zaleceniom, nie rozróżnianie pojęć „ stan zadłużenia lokalu” a „stan
zadłużenia powoda” i nie rozróżnianie terminów „kredyt” jako stan zadłużenia pozwanej spółdzielni w ogóle wobec
osób trzecich, a „kredyt zaciągnięty na budowę budynku w którym znajduje się lokal powoda”. Domagali się apelujący
zmiany zaskarżonego wyroku przez stwierdzenie nieważności uchwały zarządu pozwanej spółdzielni z dnia 20 stycznia
2010r. nr (...).
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Apelacja nie była uzasadniona. Wbrew jej zarzutom Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił okoliczności istotne dla
rozstrzygnięcia sporu, którego istota koncentrowała się na zagadnieniu, czy w uchwale pozwanej spółdzielni
mieszkaniowej, określającej odrębny przedmiot własności lokali, wskazanie przypadającego na każdy lokal stanu
zadłużenia z tytułu kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami oraz dokonanego na podstawie odrębnych
przepisów przejściowego wykupienia ze środków budżetu państwa odsetek wraz z oprocentowaniem tych odsetek,
nastąpiło poprawnie, czy niezgodnie z prawem lub w sposób naruszający interes lub uprawnienia powodów. W
celu zbadania tej okoliczności Sąd Okręgowy zlecił opracowanie opinii biegłemu sądowemu, który skontrolował
poprawność wyliczeń pozwanej spółdzielni odnośnie zadłużenia każdego z lokali mieszkalnych. Opinia ta potwierdziła,
że wynikające z ksiąg rachunkowych pozwanej spółdzielni zadłużenie 13 lokali budynku przy ul. (...) w Z. wynosi
995 592,90, czyli jest to kwota wynikająca z zsumowania wielkości określonych w załączniku do skarżonej uchwały
(karty: 15, 17, 19, 21, 23, 25, 27, 29, 31, 33, 35, 37 i 39). Bezzasadnie zarzuca zatem apelacja, że Sąd Okręgowy nie
ustalił czy w zaskarżonej uchwale pozwana poprawnie wskazała stan zadłużenia lokali zajmowanych przez powodów.
Przedmiotem ustaleń Sądu Okręgowego nie było, co zaznaczone zostało w motywach skarżonego wyroku, w jakiej
wysokości powodowie winni uiszczać pozwanej należności związane z zajmowanymi lokalami i dlatego bezzasadnie
zarzucają apelujący, że określenie w uchwale stanu zadłużenia zajmowanych przez nich lokali zmienia zasady spłaty
przez nich kredytu zaciągniętego na budowę tych lokali. Zaskarżona uchwała w pełni spełnia zatem wymogi określone
w art. 42 ust. 3 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, stąd bezzasadny jest zarzut nieważności tej uchwały
podniesiony w apelacji.
Wobec bezzasadności apelacji podlegała ona oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oparto na przepisie art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 99 k.p.c. obciążając
przegrywających ten etap postępowania powodów w równych częściach kosztami postępowania apelacyjnego.
Na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. sprostowano z urzędu omyłkę w zaskarżonym wyroku, polegającą na błędnym
oznaczeniu jako powódki Z. K., która zmarła w toku postępowania, a w jej miejsce wstąpił jako następca mąż – A. K.,
w imieniu którego działał reprezentujący wszystkich powodów radca prawny.