Pobierz opis

Marta Piątkowska
Zakład Farmakologii i Toksykologii
Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy
[email protected]
„Wieloskładnikowa metoda oznaczania pozostałości leków weterynaryjnych
i dodatków paszowych w jajach”
Przy dzisiejszych zintensyfikowanych metodach produkcji żywności
pochodzenia zwierzęcego praktycznie niemożliwe jest jej pozyskiwanie bez
zastosowania szeregu substancji wspomagających utrzymanie odpowiedniego
stanu higieny oraz zdrowia wśród zwierząt. W związku z tym, iż przy dużej
ilości zwierząt choroby mogą rozprzestrzeniać się wśród nich dosyć łatwo a
także nierzadko wymykać spod kontroli, stosuje się szereg dodatków paszowych
oraz leków, które mają na celu nie tylko leczenie, lecz również i zapobieganie
ich występowania. Stosowane substancje mogą skutkować obecnością
pozostałości leków weterynaryjnych w tkankach zwierząt i produktach
pochodzenia zwierzęcego, w tym w jajach.
W hodowli drobiu jednym z poważnych problemów jest kokcydioza,
która w zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz rodzaju
wywołującej ją pierwotniaków z rodzaju Eimerii może powodować obniżenie
nieśności u niosek utrzymujące się do kilku tygodni. W związku z ogromnymi
stratami, jakie kokcydioza przynosi co roku, zwierzętom podaje się preparaty
zwane kokcydiostatykami, które mają na celu zapobieżenie jej występowania.
Substancje te są zarejestrowane jako dodatki paszowe i zakazane do stosowania
u kur produkujących jaja konsumpcyjne. Można je stosować jedynie u kurcząt
przeznaczonych na nioski (do 12-16 tygodnia).
Pomimo takich regulacji
prawnych pozostałości kokcydiostatyków wciąż znajdowane są w jajach.
Współcześnie również antybiotyki stosowane są u zwierząt hodowlanych
na szeroką skalę. Stosuje się nie tylko do leczenia infekcji bakteryjnych ale
także nielegalnie w celach profilaktycznych. Powstały przypuszczenia, iż
nadużywanie antybiotyków w weterynarii, podobnie jak w medycynie ludzkiej,
przyczyniło się do powstania lekooporności bakteryjnej u ludzi. Poza tym mogą
one również wykazywać działanie mutagenne, teratogenne, kancerogenne, czy
alergogenne.
W związku z negatywnym oddziaływaniem substancji dających
pozostałości na zdrowie ludzi i zwierząt kraje Unii Europejskiej w trosce o
zdrowie konsumenta dążą do zredukowania obecności szkodliwych substancji w
żywności pochodzenia zwierzęcego poprzez nakładanie limitów pozostałości a
także kontrolowanie poziomu tych substancji. W tym celu kraje członkowskie
UE corocznie opracowują krajowe plany kontroli pozostałości a następnie
przesyłają wyniki swoich badań monitoringowych Komisji Europejskiej.
Zaistniała zatem potrzeba do zharmonizowania
wymagań dla metod
stosowanych do oznaczania pozostałości w badaniach urzędowych; muszą one
spełniać kryteria zawarte w Decyzji Komisji 2002/657/EC, która określa
parametry walidacji i interpretacji wyników dla metod screeningowych i
potwierdzających.
W ramach pracy doktorskiej opracowana zostanie wieloskładnikowa
metoda z wykorzystaniem techniki chromatografii cieczowej z tandemową
spektrometrią mas (LC-MS/MS), pozwalająca na jednoczesne oznaczanie
pozostałości
substancji
pochodzących
z
różnych
grup
analitycznych
(kokcydiostatyki, antybiotyki, leki przeciwrobacze) w jajach. Metoda ta będzie
również sprawdzona pod kątem jej użyteczności do analizy sproszkowanych
produktów jajecznych, gdyż przypadki ich fałszowania wskazują, że również
tego typu produkty powinny być poddawane regularnej kontroli. Opracowana
metoda zostanie poddana walidacji zgodnie z wymogami Decyzji 2002/657/EC,
a
następnie
wdrożona
w
Państwowym Instytucie
Weterynaryjnym
-
Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach, jako procedura badawcza i
zastosowana w ramach Krajowego Programu Badań Kontrolnych Obecności
Substancji Niedozwolonych oraz Pozostałości Chemicznych, Biologicznych i
Produktów Leczniczych u Zwierząt i w Żywności Pochodzenia Zwierzęcego.
Użyteczność metody zostanie również zweryfikowana poprzez udział w
międzynarodowych badaniach biegłości.
W następnym etapie przeprowadzone zostaną badania nad zanikaniem
pozostałości wybranych leków weterynaryjnych i kokcydiostatyków w jajach.
W tym celu przeprowadzone zostanie doświadczenie in vivo na kurach nioskach.
Możliwość jednoczesnego oznaczenia synergicznie działających substancji
przyczyni się do rozpoznania ich wzajemnego oddziaływania oraz pozwoli na
zidentyfikowanie tego typu incydentów w praktyce.
Wyniki badań pracy doktorskiej pozwolą na zapewnienie bezpieczeństwa
spożywanych jaj i produktów jajecznych oraz przyczynią się do poszerzenia
wiedzy z zakresu chemii analitycznej oraz toksykologii żywności.