Korelacja pH i pCO krwi pępowinowej pobranej po porodzie z żyły

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 108-110, 2008
Korelacja pH i pCO2 krwi pępowinowej pobranej po porodzie
z żyły pępowinowej ze stanem klinicznym noworodków
urodzonych drogą cięcia cesarskiego w materiale własnym
PAWEŁ KOŁOMYJEC, SŁAWOMIR SUCHOCKI, JERZY SŁOBODZIAN, ANDRZEJ SZYMCZYK
Streszczenie
Wstęp: W wielu placówkach położniczych standardem jest pobieranie krwi pępowinowej po porodzie do badania gazometrycznego
i równowagi kwasowo-zasadowej nie tylko na potrzeby lekarza neonatologa jako dodatkowej oceny stanu noworodka, ale również
na wypadek ewentualnych spraw roszczeniowych w postępowaniu sądowym. Do oceny klinicznej nadal stosowana jest wprowadzona do użycia w roku 1952 skala Apgar. Cel pracy: Celem pracy jest zbadanie korelacji między oceną w skali Apgar a pH oraz
pCO2 krwi z żyły pępowinowej. Materiał i metoda: Analizie poddano wyniki pH i pCO2 z żyły pępowinowej w odniesieniu do oceny
klinicznej w skali Apgar w 1., 5. i 10. minucie życia 485 noworodków, które zostały urodzone drogą cięcia cesarskiego w Specjalistycznym Szpitalu Ginekologiczno-Położniczym w Wałbrzychu w roku 2007. Wyniki: Obserwuje się niezgodność pomiędzy oceną
kliniczną z zastosowaniem skali Apgar a parametrami równowagi kwasowo-zasadowej oraz wynikami oceniającymi gazy krwi. Ocena
noworodka w skali Apgar oraz badanie pH i gazometria krwi pępowinowej są w dalszym ciągu przydatnymi metodami ustalania
rokowania co do przeżycia dziecka. Na podstawie uzyskanych przez nas wyników zaobserwowaliśmy, że jedynie ocena kliniczna
w 1. minucie życia noworodka według skali Apgar koreluje z badaniem pH.
skala Apgar, pH, zamartwica płodu, cięcie cesarskie
Słowa kluczowe:
Wstęp
W wielu placówkach położniczych standardem jest
pobieranie krwi pępowinowej po porodzie do badania gazometrycznego i równowagi kwasowo-zasadowej nie tylko
na potrzeby lekarza neonatologa jako dodatkowej oceny
stanu noworodka, ale również na wypadek ewentualnych
spraw roszczeniowych w postępowaniu sądowym [4].
Niestety, okazuje się, że niewiele wiarygodnych badań zostało przeprowadzonych porównujących ocenę kliniczną w
skali Apgar, stosowaną już od 1952 roku z oceną laboratoryjną za pomocą parametrów równowagi kwasowo-zasadowej krwi pępowinowej oraz badania gazometrycznego
[1]. Fakt ten zainspirował autorów do przeprowadzenia
opisanych poniżej badań.
Cel pracy
Celem pracy jest zbadanie korelacji pomiędzy oceną
kliniczną w skali Apgar a badaniem pH (parametru równowagi kwasowo-zasadowej) oraz pCO2 (parametru badania
gazometrycznego) krwi pobranej z żyły pępowinowej bezpośrednio po urodzeniu łożyska.
Materiał i metoda
Analizie poddano wyniki pH i pCO2 z żyły pępowinowej w odniesieniu do oceny klinicznej w skali Apgar w 1.,
5. i 10. minucie życia 485 noworodków urodzonych drogą
cięcia cesarskiego w Specjalistycznym Szpitalu Ginekologiczno-Położniczym w Wałbrzychu w roku 2007.
Wyniki poddano analizie statystycznej za pomocą testu χ5 z poprawką Yatesa przyjmując za poziom istotności
statystycznej < 0,05 oraz wyliczono współczynnik korelacji.
Wyniki
Uzyskane wyniki zestawiono w formie graficznej w postaci rycin. W opisach rycin podano współczynniki korelacji.
Dyskusja
Najczęstszym czynnikiem zaburzającym adaptację
układu krążenia u noworodka do środowiska pozamacicznego jest zamartwica (asfiksja) [2]. W praktyce klinicznej
dość często spotykamy jednak sytuacje, kiedy mimo krótkotrwałego niedotlenienia, co ma potwierdzenie w zapisie
KTG, noworodek rodzi się w dobrym stanie klinicznym.
Podobnie obserwuje się niezgodność pomiędzy oceną kliniczną z zastosowaniem skali Apgar a parametrami równowagi kwasowo-zasadowej oraz wynikami oceniającymi gazy krwi. Wyodrębnia się wiele czynników wpływających
na brak tego typu korelacji. Należą do nich niektóre leki,
wcześniactwo, infekcje matki i płodu, wady rozwojowe
płodu itp. Mimo to uważa się, że zarówno ocena noworodka w skali Apgar oraz badanie pH i gazometria krwi pępowinowej są w dalszym ciągu przydatnymi metodami ustalania rokowania co do przeżycia dziecka [1, 3-5]. Na podstawie uzyskanych przez nas wyników zaobserwowaliśmy,
że jedynie ocena kliniczna w 1. minucie życia noworodka
według skali Apgar koreluje z badaniem pH, co zgodne jest
z innymi doniesieniami [6].
W grupie noworodków z pH poniżej 7,24 statystycznie
więcej było w stanie średnim i złym w 1. minucie po porodzie ( = 0,012). Natomiast nie ma zależności między
stanem w 5. minucie a pH ( > 0,05).
p
p
Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego w Wałbrzychu
p
Korelacja pH i pCO2 krwi pępowinowej ze stanem klinicznym noworodków
109
Ryc. 1. Korelacja między pH krwi z żyły pępowinowej
noworodków a oceną kliniczną w skali Apgar
w 1. minucie życia (współczynnik korelacji 0,53)
Ryc. 4. Korelacja między pCO2 krwi z żyły pępowinowej
noworodków a oceną kliniczną w skali Apgar
w 1. minucie życia (współczynnik korelacji – 0,31)
Ryc. 2. Korelacja między pH krwi z żyły pępowinowej
noworodków a oceną kliniczną w skali Apgar w 5. minucie
życia (współczynnik korelacji – 0,26)
Ryc. 5. Korelacja między pCO2 krwi z żyły pępowinowej
noworodków a oceną kliniczną w skali Apgar w 5. minucie
życia (współczynnik korelacji – 0,16)
Ryc. 3. Korelacja między pH krwi z żyły pępowinowej
noworodków a oceną kliniczną w skali Apgar w 10. minucie
życia (współczynnik korelacji – 0,26)
Ryc. 6. Korelacja między pCO2 krwi z żyły pępowinowej
noworodków a oceną kliniczną w skali Apgar
w 10. minucie życia (współczynnik korelacji – 0,2)
Odmiennie przedstawia się sytuacja odnośnie rokowania co do przeżycia noworodka. Uważa się, że w ocena
dopiero w 5. minucie po urodzeniu dziecka jest najbardziej przydatną metodą ustalania rokowania co do przeżycia dziecka [7-10]. Jest to o tyle oczywiste, że u większości noworodków urodzonych w zamartwicy, z niską
punktacją Apgar w 1. minucie, dzięki postępowaniu resuscytacyjnemu następuje szybka poprawa stanu klinicznego.
Według innych doniesień znaczenie prognostyczne przypisuje się sumie ocen w 1., 5. i 10. minucie [3].
Ocena opracowana przez amerykańską specjalistkę
z zakresu anestezjologii, Virginię Apgar, jest niestety oceną
subiektywną. Jak zaobserwowano oceny u tego samego
noworodka różnią się w zależności od specjalności oceniającego. Najwyższą punktację przyznają położnicy, nieco
niższą anestezjolodzy, najniższą – lekarze pediatrzy[2].
Mimo swojej oczywistej zalety – do oceny nie potrzeba
specjalistycznego instrumentarium – skala Apgar posiada
istotną wadę jaką właśnie jest subiektywizm oceny. Wobec
powyższego, uważamy, że analizując prawidłowość postę-
P. Kołomyjec, S. Suchocki, J. Słobodzian, A. Szymczyk
110
powania położniczego w stanach zagrożenia płodu, kiedy
istniała potrzeba natychmiastowego zakończenia ciąży za
pomocą cięcia cesarskiego – ocena kliniczna według skali
Apgar jedynie w 1. minucie życia noworodka koreluje
z wynikami parametrów biochemicznych.
Wnioski
1) Stosując metody korelacji stwierdzono zależność między oceną kliniczną noworodków w 1. minucie życia
a wynikiem pH badania krwi z żyły pępowinowej.
2) Nie stwierdzono korelacji między oceną kliniczną noworodków w 5. i 10. minucie życia, a wynikiem pH badania krwi z żyły pępowinowej.
3) Nie stwierdzono korelacji między oceną kliniczną noworodków w 1., 5. i 10. minucie życia, a wynikiem
pCO2 badania krwi z żyły pępowinowej.
Piśmiennictwo
[1] Casey B.M., McIntire D.D., Leveno K.J. (2001) The contiuing
value of the Apgar score for the assessment of newborn infants. N. Engel. J. Med. 344: 467-71.
[2] Larsen R. (2003) Anestezjologia. Urban & Partner, Wrocław.
[3] Su J. (1993) Evaluation of routne gas determinations In umbilical cord blond At cesarean section. Acta Obstet. Gyn.
Jap. 45 (2): 141-7.
[4] Marrin M., Paes B.A. (1988) Birth asphyxia: does the Apgar
score have diagnostic value? Obstet. Gynecol. 72 (1): 120-3.
[5] D'Souza S.W. i wsp. (1983) Umbilical venous blood pH: a useful aid in the diagnosis of asphyxia at birth. Arch. Dis. Child.
58 (1): 15-9.
[6] Tomiałowicz M., Zimmer M., Pomorski M., Fuchs T. (2007).
Biofizyczne i biochemiczne metody oceny okołoporodowego niedotlenienia płodu. Adv. Clin. Exp. Med. 16, 2: 249-55.
[7] Fields L.M., Entman S.S., Boehm F.H. (1983) Correlation of
the one-minute Apgar score and the pH value of umbilical
arterial blond. South Med. J. 76 (12): 1477-9.
[8] Anyaegbunam A. i wsp. (1991) Association between umbilical artery cord pH, five-minute Apgar scores and neonatal
outcome. Gynecol. Obstet. Invest. 32 (4): 220-3.
[9] Thorp J.A., Sampson J.E., Parisi V.M., Creasy R.K. (1989)
Routine umbilical cord blood gas determinations? Am. J.
Obstet. Gynecol. 161 (3): 600-5.
[10] Vakrilova L. i wsp. (1999) The Apgar score, acid-base equilibrium of the umbilical cord vessels and early postnatal adaptation in healthy term newborns. Akush. Ginekol. (Sofia) 38
(2): 14-7.
J Paweł Kołomyjec
Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy
58-301 Wałbrzych, ul. Paderewskiego 10
Correlation between pH, pCO values of umbilical blood collected from the umbilical vein
after labor at cesarean section and clinical neonatal assessment
2
Introduction: Biochemical markers for hypoxia and acid-base parameters (pH, pCO2 ) in umbilical blood after labor are able to assess
correct cardiotocographic pattern analysis before labor in retrospect. Blood samples from collecting from artery is easier. At many
obstetric wards it is a standard to collect umbilical blood after labor to biochemical markers for hypoxia and acid- base parameters.
This analysis is important from both a medical and a legal point of view. Unfortunately there were not many reliable clinical neonatal
assessments according to the Apgar scale (used since 1952) in comparison with assessments by measuring acid-base parameters in
umbilical blood. It was the inspirations to make below examinations. Objectives: The aim is examine the correlation between clinical
neonatal assessment according to the Apgar scale and pH, pCO (acid-base parameters and biochemical markers for hypoxia) in umbilical blood just after labor. Material and methods: In 488 infants ,who were born at caesarian sections at Specjalistyczny Szpital
Ginekologiczno-Położniczy in Wałbrzych in the year 2007, pH and p CO in the umbilical blood in relation to the Apgar scale were
measured at 1, 5, 10 minutes after labor. Results: The results have been presented in a form of drawings. The correlations factors
have been included in descriptions to illustrations.
Apgar score, pH, neonatal asphyxia, cesarean section
2
2
Key words: