pobierz - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin

Wybrane zagadnienia do dyskusji
dotyczące Obszaru 1
Oparte głównie na podstawie ustaleń na spotkaniu
 Departamentu Hodowli o Ochrony Roślin MRiRW,
 Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB,
 Instytutu Ogrodnictwa
w dniu 26 lutego 2016r. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w Warszawie.
Prof. dr hab. Jerzy H. Czembor,
Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy
Harmonogram spotkania
 Przedstawienie nowego Koordynatora Krajowego Programu
Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych.
 Omówienie najważniejszych kwestii dotyczących obecnego
i przyszłego kształtu ochrony roślinnych zasobów genowych,
funkcjonowania banku genów.
 Omówienie szczegółowych działań zaplanowanych w ramach
obszaru 1 w roku 2016, które zostaną wpisane do tegorocznych
umów na realizację programu.
Uczestnicy
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentowały następujące osoby:
• Krzysztof Smaczyński – Z-ca Dyrektora Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin
• Małgorzata Woźniak – Naczelnik Wydziału Zasobów Genowych i Roślin
Genetycznie Zmodyfikowanych w Departamencie Hodowli i Ochrony Roślin
• Tatiana Woźnicka – Berska
• Dorota Nowosielska
Instytutu Ogrodnictwa (I O) w Skierniewicach reprezentowały osoby:
• Prof. dr hab. Stanisław Kaniszewski
• Dr Mirosław Sitarek
• Dr Ludwika Kawa-Miszczak
• Dr Mariusz Chojnowski
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w Radzikowie reprezentowały osoby:
• Prof. dr hab. Edward Arseniuk, Dyrektor Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji
Roślin-PIB w Radzikowie (IHAR-PIB),
• Prof. dr hab. Jerzy Czembor, Kierownik Krajowego Centrum Roślinnych
Zasobów Genowych (KCRZG),
• Dr Karolina Dębska; Mgr inż. Agnieszka Osińska
1.
Istnieje potrzeba przygotowania w ramach zadania 1.1 (koordynacja)
projektu dokumentu (strategii) na temat funkcjonowania Programu
Ochrony Zasobów Genowych Roślin Użytkowych obecnie oraz po roku
2020.
2.
Istnieje konieczność przygotowania skoordynowanej informacji nt.
„trzonu” banku genów - w obrębie kolekcji najcenniejszych obiektów i
duplikatów.
3.
Istnieje potrzeba uporządkowania kolekcji —
• wybór tych, które z uwagi na ich znaczenie dla dziedzictwa narodowego
muszą być finansowane po roku 2020, oraz na te mniej ważne. np. kolekcja
roślin rekultywacyjnych, która ma charakter ściśle utylitarny i złożona jest z
różnych grup roślin, wchodzących już w skład innych kolekcji.
• Planowane zmiany: wprowadzenie ogólnej zasady –
Jeden rodzaj/gatunek zarządzany przez jednego kuratora.
Lista z przypisanymi rodzajami/gatunkami ma powstać (powstaje) we
współpracy z kuratorami,
Należy zdawać sobie sprawę, że nie zawsze będzie możliwe zastosowanie
zasady jeden gatunek/jedna kolekcja/jeden kurator (np. trawy)
4. Istnieje potrzeba uzupełnienia bazy danych EGISET o dane dotyczące zasobów
roślin ogrodniczych, a w szczególności sadowniczych – punkt ten został
umieszczony w Umowie (paragraf 1).
W kolekcjach IO znajduje się ponad 20 tys. obiektów przechowywanych w
formach wegetatywnych (rośliny sadownicze) oraz 2,5 tys. obiektów w
formie nasion (rośliny warzywne).
Pan Marcin Zaczyński jako osoba odpowiedzialna za prace mające na celu
wprowadzanie tych danych – przekazał informacje IO
w jaki sposób muszą one być przekazywane –
a dodatkowa instrukcja zostanie przesłana w obowiązującym terminie.
5. Istnieje potrzeba podjęcia decyzji, które z ekspedycji planowane w
harmonogramie IHAR-PIB oraz IO mogą być zrealizowane wspólnie co
pozwoli na oszczędność środków, np. poprzez maksymalne wykorzystanie
samochodu, i dobrą współpracę pomiędzy kuratorami kolekcji
6. Ponieważ istnieje potrzeba działań innowacyjnych – szczególnie w zadaniach
1.6 i 1.7 – należy stworzyć prostą formułę udostępniania obiektów dla
rolników, działkowców i hobbystów – protokół przekazania (zamiast umowy
SMTA) – „okienko szybkiego dostępu” na stronie internetowej.
 Zwiększenie procentowe liczby obiektów możliwych do udostępniania
(włączonych do Multilateral System - MLS, wolnych od praw
własności osób trzecich) w stosunku do wszystkich przechowywanych
obiektów.
Obecnie w banku genów jest ok. 81 tys. obiektów, z czego możliwych do
udostępnienia jest tylko 25 tys.
 Zgromadzone w bankach genów roślinne zasoby genowe nie mogą być
traktowane jako materiał, do którego dostęp jest utrudniony poprzez
zbyt wygórowane wymogi formalne lub niezrozumiałe procedury.
Z drugiej strony, mechanizm udostępniania musi być na tyle bezpieczny
i weryfikowalny, aby najcenniejsze krajowe obiekty nie zostały
udostępnione w sposób niekontrolowany.
7. Promocja
 Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB oraz Instytut Ogrodnictwa,
realizując zapisy programu wieloletniego ,,Tworzenie naukowych podstaw
postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem
innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa
żywnościowego kraju” muszą brać pod uwagę, że materiał banku genów
musi być oferowany odbiorcom krajowym w ramach promocji i poszerzania
różnorodności na obszarach wiejskich.
 Równolegle, Instytuty muszą postępować zgodnie z wymogami
Międzynarodowego Traktatu, biorąc udział w międzynarodowej współpracy,
np. w ramach Europejskiego Programu Kooperacyjnego ds. Zasobów
Genetycznych Roślin (ECPGR), współpracy naukowej bądź hodowlanej.
7. Promocja –
a) W przypadku roślin wymienionych w aneksie I do Traktatu (powinny to
być obiekty włączonych do Multilateral System - MLS, należy przeprowadzić
gruntowny przegląd kolekcji pod kątem włączenia do MLS tych obiektów, które
dotychczas nie zostały do niego włączone, mimo, że nie są obarczone prawami
osób trzecich.
Oczekuje się, że obiekty przechowywane w banku genów, których liczba
szacowana jest na około 81 tysięcy, będą widoczne w bazie danych wspólnej
dla obu Instytutów oraz faktycznie dostępne dla zainteresowanych nimi
użytkowników.
Niedopuszczalna jest sytuacja, w której znacząca część kolekcji jest nieopisana,
nie ma określonego statusu prawnego, a co za tym idzie – niedostępna dla
nikogo.
b) W przypadku roślin niewymienionych w aneksie I do Traktatu jeśli nie
mają określonego statusu prawnego, należy go pilnie określić.
Należy podkreślić bardzo ważną rolę kuratora przy określeniu
statusu obiektów.
7. Promocja –
 Istnieje konieczność promocji zasobów genowych na obszarach wiejskich co
zapewni współpraca z rolnikami, szkołami rolniczymi, ODR-ami, skansenami
wsi polskiej – pomoc w zakładaniu tradycyjnych ogródków, sadów oraz na
stoiskach zasobów genowych. – np. istnieje potrzeba stworzenia
interaktywnej mapy Polski, zawierającej ciekawe obiekty dotyczące zasobów
genowych roślin.
8. Współpraca międzynarodowa, w szczególności w ramach Europejskiego
Programu Kooperacyjnego Zasobów Genetycznych Roślin (ECPGR).
• MRiRW nie jest zadowolone z wyników dotychczasowej współpracy z ECPGR.
Minister Rolnictwa, jako dotychczasowy płatnik wszystkich faz Programu
(składka roczna dla Polski – 12,5 tys. Euro), nie otrzymywał rzetelnych
informacji nt. wyników prac i korzyści płynących dla kraju z tytułu
uczestnictwa w programie.
• Profesor J. H. Czembor (IHAR) weźmie udział w najbliższym posiedzeniu
Komitetu sterującego ECPGR (31.05-2.06.2016, Višegrad, Bosnia and
Herzegovina) , podczas którego oceni możliwości dalszej współpracy i stopień
zwrotu dla Polski ewentualnej składki w 9 fazie trwania Programu.
• http://www.ecpgr.cgiar.org/about-ecpgr/goals-and-objectives/
• Czy potrzebna jest Rada Banku Genów, czy tylko okresowe spotkania
z kuratorami?
Zdania są podzielone, należy to określić w najbliższym czasie.
• Istnieje potrzeba określenia liczby spotkań, oraz ich charakteru.
• Istnieje potrzeba zapraszania na seminaria podsumowujące
partnerów spoza branży, m.in. odbiorców wyników programu.
8. Istnieje potrzeba częstej aktualizacji informacji o realizacji zadań
w Obszarze tematycznym 1 PW - Ochrona Zasobów Genowych
Roślin Użytkowych.
• http://pw.ihar.edu.pl/obszary-dzialalnosci/obszarar-tematyczny-1/
9. MIERNIKI (pracy)
Należy w trakcie realizacji zadań w PW Obszar 1
- wykonywać pracę zgodnie z miernikami.
Zad. 1.1
Koordynacja działań związanych z ochroną i udostępnianiem zasobów
genetycznych roślin użytkowych
Nazwa miernika
liczba działań służących podnoszeniu
świadomości społeczeństwa:
2015 r.
2016 r.
2017 r.
2018 r.
2019 r. 2020 r.
B
D
B
D
B
D
B
D
B
D
B
D
0
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
Zad. 1.2.
Gromadzenie i zachowanie w kolekcjach polowych, in vitro i kriokonserwacja,
charakterystyka, ocena, dokumentacja i udostępnianie zasobów genetycznych
i informacji w zakresie roślin rolniczych oraz innych roślin użytkowych,
spokrewnionych dzikich gatunków i roślin towarzyszących (IHAR-PIB)
60
120
120
144
85
85
102
6000
50
96
68
5000
50
96
68
5000
40
72
51
4000
40
72
51
4000
30
48
34
3000
30
48
34
3000
20
24
liczba publikacji, opinii i raportów:
17
2000
20
liczba działań służących podnoszeniu
świadomości społeczeństwa:
24
2000
10
2018 r. 2020 r.
B D B D
17
1000
10
2018 r.
B D
0
1000
2017 r.
B D
0
liczba obiektów rozmnożonych,
scharakteryzowanych i ocenionych:
0
liczba ekspedycji kolekcyjnych:
2015 r. 2016 r.
B D B
D
0
Nazwa miernika
Zad. 1.3.
Gromadzenie i zachowanie w kolekcjach polowych, in vitro i kriokonserwacja,
charakterystyka, ocena, dokumentacja i udostępnianie zasobów genetycznych
i informacji w zakresie roślin ogrodniczych oraz innych roślin użytkowych,
spokrewnionych dzikich gatunków i roślin towarzyszących
2015 r.
2016 r.
2017 r.
2018 r.
2019 r.
2020 r.
Nazwa miernika
liczba działań służących
podnoszeniu świadomości
społeczeństwa:
30
30
40
40
50
50
60
liczba publikacji, opinii i
raportów:
19
25
25
32
32
39
4590
72
D
19
3840
60
B
20
3840
60
D
13
3090
48
B
20
3090
48
D
13
2330
36
B
10
2330
36
D
7
1570
24
B
10
1570
24
D
7
800
12
B
0
800
12
D
0
liczba obiektów rozmnożonych,
scharakteryzowanych i
ocenionych:
0
liczba ekspedycji kolekcyjnych:
0
B
Zad. 1.4.
Prowadzenie centralnej długoterminowej przechowalni nasion zasobów
genetycznych roślin użytkowych, prowadzenie herbarium
39000
6
6
32500
5
5
5
5
26000
4
4
32500
2019 r. 2020 r.
B D B D
26000
4
4
19500
3
3
3
2018 r.
B
D
3
2
2
19500
2
2
13000
1
1
13000
1
liczba publikacji, opinii i raportów:
1
6500
liczba działań służących podnoszeniu
świadomości społeczeństwa:
0
6500
2016 r. 2017 r.
B D B
D
0
liczba wykonanych testów żywotności
nasion*:
2015 r.
B
D
0
Nazwa miernika
Zad. 1.5.
Prowadzenie centralnej bazy danych i udostępnianie informacji o zasobach
genetycznych roślin użytkowych
2016 r.
2017 r.
2018 r.
2019 r.
2020 r.
B
B
B
B
B
B
liczba działań służących podnoszeniu
świadomości społeczeństwa:
4
4
6
6
8
8
10
10
12
liczba publikacji, opinii i raportów:
2
2
3
3
4
4
5
5
6
D
2
D
1
D
2
D
1
D
0
D
0
Nazwa miernika
2015 r.
Zad. 1.6.
Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin rolniczych i
zielarskich na obszarach wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa
w zakresie znaczenia roślinnych zasobów genowych
10
10
12
5
5
6
50
8
4
40
8
4
40
6
3
30
6
30
D
3
20
B
4
20
D
2
10
B
4
10
D
2
0
B
2020 r.
2
0
0
D
2019 r.
1
liczba publikacji, opinii i raportów:
B
2018 r.
0
2
liczba obiektów rozmnożonych,
scharakteryzowanych i ocenionych:
liczba działań służących
podnoszeniu świadomości
społeczeństwa:
2017 r.
0
1
Nazwa miernika
2015 2016 r.
r.
B D B D
Zad. 1.7.
Poszerzanie różnorodności gatunków i odmian roślin ogrodniczych na obszarach
wiejskich oraz podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia
roślinnych zasobów genowych
100
120
18
21
210
100
18
160
80
15
160
80
15
110
60
11
110
60
11
70
40
7
70
40
7
30
20
3
30
20
liczba publikacji, opinii i
raportów:
3
0
liczba działań służących
podnoszeniu świadomości
społeczeństwa:
0
0
2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r. 2020 r.
B D B D B D B D B D
0
liczba obiektów rozmnożonych,
scharakteryzowanych i
ocenionych:
2015 r.
B
D
0
Nazwa miernika
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ