Przeszkody w wytworzeniu przetoki z własnych naczyń i sposoby

Krzysztof Letachowicz
Przeszkody w wytworzeniu przetoki z własnych naczyń i sposoby przezwyciężenia
Przetoka tętniczo-żylna z naczyń własnych jest uważana za optymalny rodzaj dostępu naczyniowego.
Główną korzyścią jest mniejsze ryzyko powikłań infekcyjnych w porównaniu z przetokami z materiałów
sztucznych i cewnikami naczyniowymi. Zaletą przetok wykonanych obwodowo jest niewielki wpływ na
układ sercowo-naczyniowy, długi odcinek do nakłuwania oraz oszczędzanie bliższych lokalizacji na
potrzeby dostępu naczyniowego. Warunkiem funkcjonowania przetoki tętniczo-żylnej jest połączenie
tętnicy i żyły z następczą adaptacją układu sercowo-naczyniowego. Wśród czynników ryzyka
niepowodzenia i braku dojrzewania przetoki wymieniane są: mała średnica naczyń, cukrzyca, miażdżyca,
starszy wiek, czy płeć żeńska. Należy również pamiętać o stanach nadkrzepliwości oraz obecności
elektrod i cewników w świetle naczyń centralnych. Wybór optymalnego miejsca dla wytworzenia
dostępu naczyniowego wymaga dużego doświadczenia, przeprowadzenia dokładnego wywiadu, badania
i diagnostyki. Warunkiem wykorzystania przetoki tętniczo-żylnej w chwili rozpoczęcia hemodializ jest
jej odpowiednio wczesne wytworzenie. U pacjentów z dobrymi warunkami naczyniowymi może
wystarczyć kilkanaście dni, ale u większości chorych czas dojrzewania przetoki jest znacznie dłuższy. Po
wykonaniu przetoki pacjenci powinni być regularnie oceniani pod kątem możliwości wykorzystania
dostępu naczyniowego, zwłaszcza chorzy o wyższym
ryzyku niepowodzenia zabiegu. W razie
stwierdzenia zwężenia istnieją możliwości endowaskularnego leczenia, ale ich odległa skuteczność jest
ograniczona. Od wielu lat prowadzone są badania nad wykorzystaniem nowych materiałów, w tym
biologicznych, do wytwarzania dostępu naczyniowego. Trwają prace nad optymalną konstrukcją cewnika
naczyniowego. Wiele badań dotyczy wpływu konfiguracji zespolenia, leków i substancji stosowanych
miejscowo na drożność przetoki tętniczo-żylnej. Część z nowych rozwiązań może być z powodzeniem
stosowana w wybranych przypadkach, jednak dla większości pacjentów optymalnym wyborem pozostaje
przetoka tętniczo-żylna z własnych naczyń zlokalizowana możliwie obwodowo. Warunkiem jest ochrona
naczyń przez unikanie ich nakłuwania powyżej nadgarstka, niezakładanie cewników do żył
podobojczykowych oraz wykorzystanie wszystkich opcji dostępu naczyniowego na przedramieniu przed
wytworzeniem przetoki na ramieniu.