głębsze przetwarzanie – lepsze zapamiętywanie

INNOWACJA PEDAGOGICZNA
„GŁĘBSZE PRZETWARZANIE – LEPSZE ZAPAMIĘTYWANIE”
NUMER REJESTRU W OPOLSKIM KURATORIUM OŚWIATY: WRE.SP.32.15
Innowacja pedagogiczna realizowana będzie z uczennicą klasy piątej w trakcie zajęć rewalidacji
indywidualnej.
Inspiracją do opracowania niniejszej innowacji, źródłem poszukiwania odpowiedzi na pytanie: jak
ułatwić uczennicy funkcjonowanie szkolne, jak wspomóc ją w jej aktywności edukacyjnej, w jej
dążeniu do doskonalenia się były dla mnie wnioski płynące z neuronauk.
Jak się okazuje nasz mózg nie jest przystosowany do zapisywania informacji, ale do ich
przetwarzania. Efektywność procesów uczenia się zależy od tego, w jaki sposób mózg przetwarza
określone informacje i jakie struktury zostają aktywowane podczas wykonywanego zadania.
Proces przetwarzania informacji przez mózg jest tożsamy z ich zapamiętywaniem.
Prawdopodobieństwo zapamiętania określonej informacji rośnie, gdy zostanie ona wcześniej
przetworzona na głębszym poziomie. Im więcej zmysłów bierze udział w procesie uczenia się, tym
więcej struktur zostaje pobudzonych i zaangażowanych we współpracę; im częściej poszczególne
neurony zostają aktywowane, im więcej wykonanych operacji, tym lepiej omawiane treści zostają
zapisane w pamięci. Szybko zapominamy informacje, którym nie poświęcamy pełnej uwagi, i które
przetworzone są na płytszych poziomach.
Uwzględnianie biologicznych uwarunkowań mózgu będzie torować rozwój osobisty uczennicy,
prowadzić będzie do lepszego zapamiętywania i bardziej efektywnej nauki.
Rola i zadania nauczyciela:
Rolą nauczyciela jest tu nie tyle nauczać, usprawniać, co wywoływać uczenie się. Nauczyciel
staje się organizatorem procesu rewalidacyjnego, pomocnikiem, doradcą, zachęca do aktywnego
zaangażowania się w wypełnianie zadań, pomaga w osiąganiu celów, ale ich nie narzuca. Taką
postawą nauczyciel wspiera chęć współpracy, budzi ciekawość, przekazuje radość z uczenia się.
W procesie uczenia się uczennicy ważne będą zadania wykonywane przez uczennicę, jej
wcześniejsze doświadczenia, kompetencje, w tym już posiadana wiedza oraz interakcje z
nauczycielem.
Rozwiązania, które zostaną zastosowane:
•
•
•
•
Ograniczenie metod podawczych na rzecz metod samodzielnego dochodzenia do wiedzy,
waloryzacyjnych, praktycznych, aktywizujących
Projektowanie i zwiększenie liczby zadań problemowych, których rozwiązanie wymaga
wykonywania wielu operacji myślowych
Zachęcanie uczennicy do poszukiwania własnych, samodzielnych rozwiązań i
towarzyszenie jej w tym
Zamiast rozwiązywać wiele zadań opartych na jednym schemacie – uczennica bedzie mogła
je tworzyć sama
Dzięki zadaniom umożliwiającym autonomiczne i kreatywne działania wzrasta efektywność
uczenia się. Takie rozwiązania prowadzą do dobrego zapisania nowych informacji w
strukturach pamięci. Zadania, które zmuszają do aktywności stymulują tworzenie nowych
połączeń neuronalnych. Przygotowywanie zadań – w tej fazie informacje przetwarzane są na
głębszych poziomach
•
•
•
Założenie i prowadzenie własnego notatnika - wdrażanie do samodzielnego robienia
notatek, odejście od zewnętrznego sterowania (ograniczenie podawania informacji do
przepisania, nie narzucanie, co i jak powinno zostać zanotowane) i monitorowanie
czynionych postępów. Aktywność ta rozwija i porządkuje myślenie, silnie stymuluje mózg i
prowadzi do lepszego zapamiętania nowych treści. Zapisanie nowych danych wymaga ich
uporządkowania, często również kategoryzacji pojęć (wyszukiwanie i selekcja informacji,
nadawanie im spójnej i logicznej struktury). Praca nad sporządzeniem własnej notatki
wymusza bardzo intensywną pracę sieci neuronalnej
Aktywne powtórzenia (samodzielne opracowywanie różnego rodzaju zestawień materiału) –
uporządkowanie i nadanie struktury treściom należącym do określonych kręgów
tematycznych. W ten sposób uczennica tworzyć będzie własną konstrukcję wiedzy i osadzać
w niej nowe elementy.
W dobrym zestawieniu poszczególne informacje pozostają względem siebie w
odpowiednich relacjach, dzięki czemu mózg łatwo może je włączyć do dotychczasowej
struktury wiedzy, co nie jest możliwe w przypadku pojedynczych, oderwanych od siebie
informacji.
Wymusza to różne typy aktywnosci, takie jak sortowanie, wyszukiwanie najważniejszych
informacji, porządkowanie, kategoryzowanie, porównywanie czy szukanie brakujących
elementów
Używanie nowo poznanych pojęć w różnych kontekstach. Dochodzi wtedy do pożądanych
zmian w sieci neuronalnej. Dopiero w wyniku wielokrotnego kontaktu z nowym pojęciem
kalibruje się jego znaczenie, a to ma związek z tworzeniem w mózgu reprezentacji i
połączeń neuronalnych, czyli dołączeniem nowych informacji do już istniejącej struktury
wiedzy
Będzie to możliwe dzięki organizowaniu procesu rewalidacyjnego poprzez działanie,
wykorzystanie metod zadaniowych.
Uczennica zamiast pracować z gotowymi ćwiczeniami i kartami zadań, zostanie
zaangażowana w tworzenie środków i materiałów dydaktycznych, zadań i kluczy z poprawnymi
odpowiedziami dla siebie samej, jak również innych uczniów (uczeń uczy się najlepiej jeśli może
wykonać zadanie powiązane z prawdziwą, życiową sytuacją). Będzie mogła przy tym korzystać z
wszelkich możliwych źródeł wiedzy, w tym również z internetu. Takie rozwiązania prowadzą do
dobrego zapisania informacji w strukturach pamięci - informacje przetwarzane są na dużo
głębszych poziomach, aniżeli przy rozwiązywaniu zadań polegających na recepcji lub reprodukcji.
Możliwość samodzielnego działania z określonym pożytkiem i sukcesem niewątpliwie
pobudzi aktywność uczennicy, wyzwalając przy tym transfer pomiędzy rewalidacją a szkolnym
nauczaniem.
W ten sposób uczennica będzie rozwijać własne kompetencje, uaktywniony zostanie proces
samokontroli i autokorekty, refleksyjność, pomysłowość, odpowiedzialność, umiejętność
planowania i podejmowania decyzji.
Aktywne zaangażowanie się w realizację zadań wyzwoli dążenie do samorealizacji, do aktualizacji
własnych potencjalnych szans.
Iwona Oszmiago