Wymagania edukacyjne z języka polskiego

Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie
z zakresu wiadomości i umiejętności z języka polskiego w klasie IV
mgr Beata Fortuna
mgr Sylwia Biernat – Krawczyk
·
·
·
·
·
OCENA CELUJĄCA
Wiedza ucznia znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania.
Twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania; proponuje rozwiązania
wykraczające poza materiał programowy; wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne; nie powiela
cudzych słów i poglądów.
Osiąga sukcesy w konkursach literackich, ortograficznych i teatralnych itp. w szkole i poza szkołą.
Podejmuje działalność literacką lub kulturalną i prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz
artystyczny (udział w akademiach, współpraca z gazetką szkolną, udział w imprezach artystycznych itp.).
Wykazuje się umiejętnościami z zakresu kształcenia kulturowo-literackiego i językowego
wykraczającymi poza program nauczania klasy IV.
OCENA BARDZO DOBRA
Uczeń:
· formułuje i zapisuje wypowiedź skierowaną do konkretnego odbiorcy w imieniu różnych nadawców;
dokonuje przedstawienia innych osób;
· podtrzymuje kontakt z rozmówcą za pomocą środków językowych o funkcji kontaktowej;
· planuje własna wypowiedź;
· czyta nowy tekst płynnie, wyraźnie, biegle z uwzględnieniem intencji nadawcy i akcentów logicznych;
· buduje przewidziane programem nauczania poprawne pod względem merytorycznym, logicznym,
ortograficznym oraz stylistyczno-językowym formy wypowiedzi, uwzględniając właściwe dla tych form
środki językowe (np. dialog, życzenia, przepis, instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, osoby,
list prywatny, opowiadanie ustne);
· rozróżnia rodzaje wypowiedzeń;
· formułuje różne rodzaje wypowiedzeń, biorąc pod uwagę ich funkcję;
· przekształca zdania ze względu na zmianę nadawcy lub odbiorcy;
· rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań); ustala związki składniowe w zdaniu,
wskazuje wyrazy określane i określające;
· rozróżnia i nazywa części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przy-imek, spójnik w
zdaniu pojedynczym oraz kategorie fleksyjne części mowy odmiennych - zgodnie z przyjętym programem
nauczania);
· wskazuje różnicę między osobową, a nieosobową formą czasownika; odczytuje informacje o nadawcy i o
sytuacji mówienia na podstawie formy czasownika;
· wyróżnia wyrazy bliskoznaczne;
· rozpoznaje i tworzy rodzinę wyrazów;
· rozróżnia zwroty od wyrażeń; rozróżnia temat i końcówkę wyrazu jako powtarzającą się i zmienną
cząstkę wyrazu;
· rozróżnia samogłoski i spółgłoski;
· poprawnie artykułuje głoski w wypowiedzi ustnej, w czasie czytania i recytacji;
· wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu;
· dokonuje selekcji informacji według stopnia ich ważności;
· na podstawie lektury ustnie opisuje postać literacką, ocenia postępowanie bohatera, stosuje słownictwo
związane z określoną tematyką, np. baśnią, formułuje prawdy baśniowe jako pouczenia wypływające z
treści, odróżnia bajkę od baśni i legendy, lirykę od prozy na podstawie wyróżników gatunkowych;
· odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości;
· wskazuje elementy świata przedstawionego utworu literackiego (bohaterowie, czas, przestrzeń,
wydarzenia):
· wskazuje rymy w wierszu, epitety, porównania; dobiera epitety do wskazanych rzeczowników;
·
·
·
·
·
·
dostrzega funkcję poetycką środków artystycznych;
dostrzega różnicę miedzy uosobieniem a ożywieniem;
dostrzega i rozpoznaje charakterystyczne elementy języka potocznego i gwarowego w tekstach literackich;
wskazuje różnice w sposobie przekazu między radiem, filmem, teatrem, literaturą;
rozróżnia rodzaje audycji radiowych i telewizyjnych oraz niektóre gatunki filmu – zgodnie z przyjętym
programem nauczania;
odróżnia reklamę od innych informacji, pisze tekst reklamowy.
OCENA DOBRA
Uczeń:
· recytuje wiersz lub fragment prozy, wykazując przy tym bardzo dobre opanowanie pamięciowe tekstu, z
właściwą ekspresją, tempem i artykulacją;
· podejmuje rozmowę w określonym celu, używa zwrotów grzecznościowych;
· czyta głośno płynnie, wyraźnie wcześniej poznany tekst literacki, stosując znaki prawidłowego
przestankowania; czyta cicho w celu wyszukania najważniejszych informacji;
· buduje poprawne pod wzglądem logicznym, merytorycznym, ortograficznym, stylistyczno-językowym
formy wypowiedzi ustnych i pisemnych przewidziane programem nauczania;
· stosuje akapit w wypowiedzi pisemnej;
· dokonuje przekładu intersemiotycznego;
· zapisuje prosty dialog na podstawie tekstu; ustnie opowiada o zdarzeniach z lektury; rozumie relację
autor - czytelnik na podstawie baśni, legendy, opowiadania;
· dostrzega w tekście osobę opowiadającą;
· wskazuje realistyczne i fantastyczne elementy świata przedstawionego baśni;
· porządkuje wydarzenia zgodnie z chronologią;
· wyodrębnia cechy gatunkowe baśni;
· zapisuje poprawnie formy grzecznościowe w liście, prawidłowo pisze datę i miejscowość;
· rozróżnia rodzaje wypowiedzeń;
· formułuje różne rodzaje wypowiedzeń, biorąc pod uwagę ich funkcję;
· przekształca zdania ze względu na zmianę nadawcy lub odbiorcy;
· rozpoznaje w zdaniu podmiot i orzeczenie (za pomocą pytań); ustala związki składniowe w zdaniu,
wskazuje wyrazy określane i określające;
· określa formy czasu, liczby, osoby czasownika; przypadek, liczbę, i rodzaj rzeczownika; poprawnie stosuje
przyimki przy określaniu stosunków przestrzennych;
· tworzy wyrazy bliskoznaczne;
· wyjaśnia znaczenie związków wyrazowych;
· wyjaśnia znaczenie wyrazu na podstawie kontekstu;
· rozpoznaje w tekście wyrazy pokrewne; wskazuje podobieństwa i różnice między wyrazami;
· rozróżnia samogłoski i spółgłoski;
· poprawnie artykułuje głoski;
· wykazuje się dobrą znajomością przeczytanego tekstu;
· wskazuje zdarzenia tworzące akcję;
· na podstawie lektury ustnie opisuje postać literacką, omawia postępowanie bohatera, stosuje słownictwo
związane z określoną tematyką, np. baśnią, formułuje prawdy baśniowe jako pouczenia wypływające z
treści, odróżnia bajkę od baśni i legendy, lirykę od prozy na podstawie wyróżników gatunkowych;
· odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości;
· wskazuje elementy świata przedstawionego utworu literackiego;
· rozpoznaje linijkę wiersza jako wers; posługuje się terminami: zwrotka, refren, rym; oznacza literowo
wersy rymujące się;
· rozumie refren jako powtarzającą się część piosenki, wiersza;
· potrafi wskazać w wierszu epitet, postrzega go jako środek poetyckiego wyrazu;
· dostrzega różnice między językiem literackim a potocznym;
· zauważa różnice w sposobie przekazu między radiem, filmem, teatrem, literaturą;
· korzysta z pism dziecięcych; odczytuje ilustracje w piśmie;
· tworzy komiks;
· ocenia krytycznie reklamą;
OCENA DOSTATECZNA
Uczeń:
· recytuje wiersz lub fragment prozy ze zrozumieniem;
· w wypowiedziach ustnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań,
precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii;
· wchodzi w rolę rozmówcy, skupiając uwagę na temacie rozmowy; uczestniczy w rozmowach, w których
raz jest nadawcą, raz odbiorcą;
· rozpoznaje zamierzony przez nadawcę cel wypowiedzi;
· czyta głośno poprawnie poznany wcześniej tekst;
· czyta cicho w celu wyszukania najistotniejszych informacji;
· własnymi słowami przekazuje przebieg wydarzeń w utworze;
· w opowiadaniu ustnym wykorzystuje środki językowe właściwe tej formie (czasowniki wyrażające dzianie
się, określenia nazywające okoliczności, wyrazy sygnalizujące relacje czasowe);
· ustnie formułuje proste formy użytkowe: podziękowanie, życzenia, zapytania, przeprosiny (zgodnie z
przyjętym programem nauczania);
· wykonuje projekt graficzny, np. życzeń lub instrukcji;
· rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone po ilości orzeczeń;
· dostrzega związki między wyrazami w zdaniu;
· rozpoznaje czasownik w funkcji orzeczenia;
· rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu;
· rozpoznaje formy czasu, osoby, liczby;
· rozumie kategorie gramatyczne przypadków, liczby i rodzaju rzeczownika;
· wyróżnia przyimek jako nieodmienną część mowy, wskazującą na relacje przestrzenne i czasowe;
· rozpoznaje w tekście stałe związki frazeologiczne;
· wyodrębnia część wspólną powtarzającą się oraz część nową tworzącą wyraz;
· rozumie różnice między głoską a literą (rozróżnienie akustyczne i graficzne);
· rozpoznaje intonację, barwę, siłę głosu (bez operowania terminami);
· rozpoznaje porównanie na podstawie połączenia „jak";
· na podstawie baśni rozpoznaje uosobienie i ożywienie;
· rozpoznaje cechy gatunkowe baśni: fantastyka, motywy wędrowne, ludzkie cechy przyrody;
· rozumie sytuacje, w których można się posłużyć językiem gwarowym, środowiskowym;
· zauważa różnice między baśnią literacką a jej konkretyzacją sceniczną (teatr: słowo, autor, scenografia,
rekwizyt, efekty muzyczno-świetlne);
· rozumie, że radio jest swoistym sposobem użycia słowa;
· wskazuje elementy tworzywa dźwiękowego;
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
ustnie formułuje prośbę, zapytanie, przeprosiny;
ustnie opowiada o zdarzeniach, których sam był uczestnikiem;
rozróżnia funkcje zdań wyrażających prośbę i rozkaz;
poprawnie przedstawia się;
przeprowadza rozmowę telefoniczną;
czyta głośno poznany wcześniej tekst, nie zachowuje właściwego tempa, logicznego przestankowania,
technika czytania pozwala mu jednak na rozumienie tekstu;
w wypowiedziach pisemnych popełnia błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne, które jednak
nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki uczeń włożył w ich napisanie;
ustnie formułuje niektóre formy wypowiedzi przewidziane programem, z pomocą nauczyciela potrafi je
zapisać;
redaguje list prywatny do rzeczywistego odbiorcy; stosuje różne typy zdań, uwzględnia nagłówek i podpis;
stosuje różne rodzaje zdań ze względu na cel wypowiedzi;
zna i stosuje kropkę, znak zapytania, wykrzyknik na końcu zdania;
rozpoznaje zdanie pojedyncze;
rozwija zdanie pojedyncze nierozwinięte;
wydziela zdania z tekstu (w piśmie i mowie);
wyróżnia przymiotnik jako określenie rzeczownika;
wyróżnia przysłówek utworzony od przymiotnika jako określenie czasownika (czynności);
dostosowuje formę orzeczenia do formy podmiotu we własnych wypowiedziach;
wskazuje, kto jest wykonawcą czynności, kto lub co jej podlega;
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
odróżnia czasownik i rzeczownik od innych części mowy;
stosuje w zdaniu wskazaną formą rzeczownika;
używa spójników w zdaniu
zna wyrazy związane z tematyką tekstów, rozumie ich znaczenie (np. używa w zdaniu), wyjaśnia ich sensy;
dzieli wyraz na sylaby, określa ilość sylab w wyrazie;
prawidłowo dzieli wyraz na sylaby przy przenoszeniu;
porządkuje wyrazy według kolejności alfabetycznej:
odszukuje w słowniku ortograficznym potrzebne wyrazy;
prawidłowo akcentuje wyrazy;
wypowiada się na temat lektury;
rozumie pojęcie autora jako twórcy dzieła;
rozpoznaje utwór prozatorski na podstawie znanych elementów, np. opowiadający, bohater, zdarzenia;
dostrzega różnice między utworem prozatorskim a poetyckim;
dostrzega motywy wędrowne w baśni;
rozumie pojęcia wydarzenia, postać zmyślona;
wskazuje bohaterów literackich baśni, wyodrębnia z tekstu główne wydarzenia;
postrzega zwrotkę jako graficznie wydzieloną część wiersza;
dostrzega niektóre wyróżniki wiersza, np. zwrotka, wers, rym;
posługuje się językiem ogólnym w wypowiedziach na lekcji;
rozróżnia rodzaje teatru - lalkowy, aktorski;
OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ OTRZYMUJE UCZEŃ, KTÓRY:
nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania
wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego,
przewidzianych podstawą programową,
nie opanował techniki głośnego i cichego czytania,
nie potrafi sformułować poprawnej pod wzglądem językowym i rzeczowym wypowiedzi,
w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych,
nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności.
Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie
z zakresu wiadomości i umiejętności z języka polskiego w klasie V
mgr Beata Fortuna
mgr Sylwia Biernat – Krawczyk
OCENA CELUJĄCA
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wiedza znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania,
a ponadto:
· twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania,
· proponuje oryginalne rozwiązania, wykraczające poza materiał programowy,
· jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne i dojrzałe,
· nie powiela poglądów innych, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i
kulturalnej rzeczywistości,
· bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych lub międzyszkolnych,
· podejmuje działalność literacką lub kulturalną, np. własna twórczość literacka, współpraca z gazetką
szkolną, udział w akademiach, inscenizacje teatralne, itp.
OCENA BARDZO DOBRA
Uczeń:
· odczytuje relacje nadawczo-odbiorcze w związku z poznawaniem różnych tekstów kultury;
· interpretuje wiersz - barwa i siła głosu, intonacja;
· czyta płynnie z uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych, intonacji zdaniowej;
· buduje przewidziane programem formy wypowiedzi (ustne i pisemne), uwzględniając właściwe dla
tych form środki językowe (plan, tytuł, opis postaci rzeczywistej i literackiej, opowiadanie, relacja z
wycieczki, zaproszenie, ogłoszenie, zawiadomienie) oraz te, które poznał w klasie IV (dialog jako
zapis rozmowy, życzenia, przepis, instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, list prywatny,
opowiadanie);
· wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno-językowym,
ortograficznym, merytorycznym i logicznym;
· wyszukuje potrzebne informacje z kilku tekstów o charakterze informacyjnym;
· zmienia dialog na opowiadanie i odwrotnie;
· dokonuje oceny postaci;
· uzasadnia własne sądy;
· ustala zakres treści, wybiera formę i styl wypowiedzi, np. opowiadanie wesołe, smutne;
· redaguje notatkę jako krótki wniosek wypływający z przebiegu lekcji i prezentuje jej zapis na lekcji;
· dostrzega symboliczne sensy w micie i opowieści biblijnej;
· rozpoznaje i tworzy różne rodzaje zdań pojedynczych i złożonych;
· rozumie funkcję równoważników w różnych formach użytkowych;
· porządkuje składniki zdania ze względu na ich kolejność;
· tworzy zdania synonimiczne (to samo - inaczej);
· rozróżnia zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie;
· wskazuje i tworzy zdania, uwzględniając stosunki między wyrazami (związek główny, związki
nadrzędno-podrzędne);
· wyróżnia antonimy;
· rozpoznaje tematy oboczne czasownika;
· poprawnie pisze często używane wyrażenia przyimkowe,
· rozróżnia liczebniki główne i porządkowe (zbiorowe w zależności od potrzeby),
· w tworzonych wypowiedziach ustnych i pisemnych poprawnie stosuje znane związki frazeologiczne;
· posługuje się frazeologizmami odnoszącymi się do wybranych opowieści biblijnych, np. manna z
nieba, słup soli, egipskie ciemności oraz do treści mitów, np. pięta Achillesa, Ikarowy lot;
· wyjaśnia znaczenie zaimków w tekście czytanym i w wypowiedzi;
· wskazuje i tworzy wyraz podstawowy i pochodny, wyróżnia ich część wspólną i różniącą się;
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
rozumie funkcje głoski „i";
dostrzega zależność między doborem i nagromadzeniem określonych głosek a naśladowaniem
dźwięków;
poprawnie akcentuje formy trybu;
poprawnie akcentuje formy liczebników;
rozumie pojęcie akcji;
rozumie rytm jako powtarzalność elementów, podejmuje próby tworzenia własnych wierszy
rytmicznych;
rozumie przenośny sens opowieści biblijnej;
omawia funkcje uosobienia w tekście, dostrzega funkcję wyrazów dźwiękonaśladowczych w tekście;
odszukuje w tekstach cechy charakterystyczne dla języka potocznego, literackiego i gwarowego;
wskazuje różnice między utworem literackim a jego wersją filmową;
zna terminy związane z filmem (aktor, gra aktorska, reżyser, scenarzysta, scenograf, scena,
kompozytor, kostium);
rozróżnia film animowany, aktorski, dokumentalny;
opisuje dzieło filmowe ze względu na jego środki wyrazu i elementy świata przedstawionego;
opisuje tekst prasowy ze względu na jego funkcję i charakter (notatka, artykuł).
OCENA DOBRA
Uczeń:
· ustala o kim lub o czym mówi nadawca;
· formułuje pytania ogólne i szczegółowe dotyczące tekstu;
· czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania, czyta teksty prasowe ze
zrozumieniem ich treści i funkcji;
· buduje przewidziane programem wypowiedzi (ustne i pisemne), uwzględniając właściwe dla tych form
środki językowe (plan, tytuł, opis postaci, opowiadanie, relacja z wycieczki, zaproszenie, ogłoszenie,
zawiadomienie) oraz te, które poznał w klasie IV (dialog jako zapis rozmowy, życzenia, przepis,
instrukcja, rozmowa telefoniczna, opis przedmiotu, list prywatny, opowiadanie ustne);
· wykonuje projekty graficzne zaproszenia, zawiadomienia, ogłoszenia;
· zapisuje dialog, stosując właściwą interpunkcję;
· zestawia cechy przeciwstawne, tworząc opisy kontrastowe;
· w określaniu cech przeciwstawnych wykorzystuje przymiotniki i przysłówki zaprzeczone;
· redaguje odtwórczy plan wydarzeń (ramowy);
· planuje własną wypowiedź ustną i pisemną;
· dzieli tekst na części w porządku logicznym (akapity), nadaje tytuły akapitom, rozumie sens tytułu,
akapitu;
· odtwarza skrótowo zdarzenia przedstawione w cudzym tekście (pośrednie relacjonowanie informacji);
· rozróżnia formy wypowiedzi w tekście; dialog, opis, opowiadanie;
· ocenia zachowanie bohaterów;
· tworzy proste teksty informacyjne (np. do gazetki szkolnej);
· przekształca zdanie na równoważnik i odwrotnie;
· oddziela przecinkiem jednorodne człony zdania;
· wskazuje w zdaniu grupę podmiotu i orzeczenia;
· odmienia poprawnie czasowniki o nieregularnej odmianie tematu (np. być -jest);
· rozumie różnice między bezokolicznikiem a osobową formą czasownika;
· wyróżnia przysłówek, liczebnik główny i porządkowy, wykrzyknik, spójnik, przyimek, zaimek
wskazujący;
· tworzy czasowniki dokonane i niedokonane;
· poprawnie pisze cząstki: -bym, -byś, -by w czasownikach;
· stopniuje przymiotniki, poprawnie pisze „nie" z przymiotnikami w stopniu równym;
· poprawnie pisze zmiękczenia w liczebnikach;
· wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne w tworzonych tekstach;
· rozumie budowę słowotwórczą wyrazów;
· poprawnie zapisuje spółgłoski dźwięczne w wyrazach, poprawnie oznacza miękkość spółgłosek;
· rozumie pojęcie akcentu wyrazowego i zdaniowego;
· wskazuje głoski ustne i nosowe, spółgłoski twarde i miękkie;
· rozróżnia pojęcia pisarz-poeta;
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
łączy poznanych autorów z utworami;
odróżnia autora od narratora;
określa czas, przestrzeń i sytuację mówienia w tekście, dostrzega przyczynowo-skutkową strukturę
utworu,
zauważa różnice między prawdą w życiu a prawdą sztuki;
wskazuje w legendzie elementy prawdziwe i fantastyczne;
rozpoznaje cechy opowiadania;
rozpoznaje powieść na podstawie elementów świata przedstawionego: narrator, bohater, akcja, czas i
przestrzeń;
wskazuje cechy utworu poetyckiego (budowa, podmiot mówiący, środki artystyczne);
odczytuje wiersz jako całość treściową, rozpoznaje uosobienie w wierszu;
tworzy wypowiedź na ten sam temat w różnych odmianach językowych;
odróżnia film dokumentalny od filmu fabularnego;
zna podstawowe środki wyrazu dzieła filmowego, teatralnego, audycji radiowej.
OCENA DOSTATECZNA
Uczeń:
· formułuje pytania i odpowiedzi, przeprasza, prosi, rozkazuje, odmawia;
· wskazuje kto do kogo mówi;
· czyta głośno poznany wcześniej tekst, błędnie odczytuje niektóre wyrazy, nie zachowuje
odpowiedniego tempa i intonacji, technika czytania pozwala mu jednak na rozumienie tekstu;
· redaguje zaproszenie, ogłoszenie i zawiadomienie, uwzględniając charakterystyczne dla danej formy
środki językowe;
· opisuje postać literacką, opisuje elementy świata przedstawionego;
· tworzy lub odtwarza dialogi rzeczywiste i wyobrażone, przekształca dialog w wypowiedź ciągłą;
· tworzy opowiadanie (ustne i pisemne), uwzględniając: chronologię wydarzeń, związki przyczynowo –
skutkowe między elementami wypowiedzi, wyrazy i wyrażenia sygnalizujące następstwo w czasie;
· ustnie i pisemnie opisuje wygląd zewnętrzny postaci rzeczywistej i literackiej;
· redaguje list do wybranego fikcyjnego bohatera literackiego;
· dba o estetykę i układ graficzny;
· swobodnie redaguje notatkę z obserwacji, sporządza notatkę z lektury (wspólnie z nauczycielem lub w
zespole), samodzielnie redaguje zdania do wspólnego zapisu notatki;
· odnajduje w tekście fragment potrzebny do argumentacji;
· dzieli się z innymi opiniami na temat przeczytanego fragmentu;
· poszukuje w tekście odpowiedzi na postawione pytania;
· tworzy zdania złożone ukazując różne zależności między faktami;
· dostrzega potrzebę używania znaków interpunkcyjnych w zdaniu złożonym;
· tworzy szeregi wyrazowe;
· rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wskazuje wyrazy określane i określające;
· odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych;
· rozpoznaje formy trybu oznajmującego, rozkazującego, przypuszczającego;
· posługuje się kategoriami rzeczowników: własne i pospolite, osobowe i nieosobowe, żywotne i
nieżywotne;
· określa przypadek, rodzaj i liczbę przymiotnika;
· poprawnie stosuje spójniki w zdaniu pojedynczym;
· rozumie znaczenie zaimków i ich funkcje;
· dostrzega rolę wyrazów określających w uszczegółowianiu i uplastycznianiu opisów;
· dzieli wyraz na sylaby;
· określa liczbę sylab;
· wskazuje wyraz podstawowy i pochodny na prostych przykładach;
·
rozróżnia spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie, głoski ustne i nosowe;
· poprawnie artykułuje głoski i akcentuje wyrazy na 2. i 3. sylabie od końca;
· określa układ rymów w zwrotkach, wystukuje rytm;
· dostrzega powtarzalność: układu zwrotek, liczby wersów w zwrotkach, liczy sylab w wersie;
· wygłasza tekst ze świadomością budowy wiersza (rym, rytm);
· rozpoznaje legendę jako utwór łączący treści historyczne lub religijne z fantastycznymi;
· rozumie słowo poezja jako utwory wierszowane mówiące o uczuciach, przeżyciach, doznaniach;
·
·
·
·
·
·
·
·
zna budowę Biblii (Stary, Nowy Testament);
zna wybrane opowieści biblijne;
dostrzega związek mitów z baśniami;
dostrzega charakterystyczne elementy języka potocznego i gwarowego;
dostrzega podstawowe środki wyrazu sztuki filmowej;
dostrzega swoistość przekazu ikonicznego i utworu muzycznego;
gromadzi i notuje informacje z tekstu prasowego;
tworzy prosty komiks (tekst, rysunek);
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
pracując w zespole prowadzi rozmowę na określony temat;
czyta głośno w sposób ułatwiający zrozumienie tekstu;
czyta cicho pod kątem określonego problemu;
podejmuje próby redagowania pisemnie zaproszenia, ogłoszenia, zawiadomienia, opowiadania, opisu
postaci, relacji z wycieczki, redaguje te formy wypowiedzi ustnie;
poprawnie zapisuje dialog;
opowiada treść przeczytanych tekstów;
relacjonuj wydarzenia z wycieczki;
uczestniczy we wspólnej (zespołowej lub grupowej) redakcji planu wydarzeń;
porządkuje wydarzenia w tekście;
nadaje tekstowi tytuł;
zwraca uwagę na pisownię zwrotów grzecznościowych;
wskazuje dialogi w tekście;
rozpoznaje mit jako opowieść o wierzeniach starożytnych Greków i Rzymian;
zna wybrane mity;
rozpoznaje opowieść biblijną i dostrzega jej religijny charakter;
poprawnie stosuje przecinki przy wyliczeniu;
poprawnie używa form czasu, osoby, liczby;
odróżnia zdanie i równoważnik zdania;
rozpoznaje zdanie złożone na podstawie liczby orzeczeń;
rozpoznaje w zdaniu czynność i wykonawcę czynności;
wskazuje temat i końcówkę;
stopniuje regularnie przymiotniki i przysłówki;
rozpoznaje podstawowe spójniki w zdaniu;
wyróżnia liczebnik spośród innych części mowy;
wyjaśnia znaczenie niektórych związków frazeologicznych związanych z mitami i Biblią;
wyjaśnia znaczenie wyrazu na podstawie słownika;
dostrzega różnice między pisownią a wymową spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych;
poprawnie wymawia głoski nosowe;
poprawnie artykułuje wyrazy;
rozumie pojęcia nadawca – odbiorca;
odnajduje w tekście fragmenty wskazujące na czas i miejsce wydarzeń;
wskazuje bohaterów pierwszoplanowych i drugorzędnych;
opowiada o zdarzeniach tworzących akcję;
zauważa wyrazy języka codziennego, które naśladują dźwięki;
rozpoznaje wyrazy dźwiękonaśladowcze w poezji;
rozpoznaje uosobienie w bajce;
dostrzega związek budowy piosenki z wierszem;
odróżnia język potoczny i gwarę od języka literackiego;
orientuje się w programach telewizyjnych dla młodzieży.
·
·
·
·
·
OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ OTRZYMUJE UCZEŃ, KTÓRY:
nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i
redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu
literackiego, przewidzianych podstawą programową,
nie opanował techniki głośnego i cichego czytania,
nie potrafi sformułować poprawnej pod względem językowym i rzeczowym wypowiedzi,
w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych,
nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu
trudności.
Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie
z zakresu wiadomości i umiejętności z języka polskiego w klasie VI
mgr Beata Fortuna
mgr Sylwia Biernat – Krawczyk
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
OCENA CELUJĄCA
Wiedza ucznia znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania.
Stosuje różne typy notatek, np. wykres, tabela w celu uporządkowania elementów.
Samodzielnie redaguje notatki w różnych okolicznościach i w różnych formach.
Tworzy proste teksty dziennikarskie (np. wywiad, sprawozdanie z wycieczki) do gazetki szkolnej.
Tworzy proste scenariusze filmowe i teatralne.
Twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania.
Proponuje oryginalne rozwiązania, wykraczające poza materiał programowy.
Jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia. Nie powiela
cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej
rzeczywistości,
Bierze udział działalność konkursach literackich działalność ortograficznych, osiąga działalność nich
sukcesy.
Podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki
poziom merytoryczny oraz artystyczny.
OCENA BARDZO DOBRA
Uczeń:
· świadomie posługuje się w rozmowie środkami komunikacji niewerbalnej;
· świadomie posługuje się mową zależną i niezależną w mowie i piśmie;
· czyta biegle nowy tekst ze zwróceniem uwagi na sensy przenośne;
· redaguje ustnie i pisemnie wszystkie przewidziane w Podstawie programowej i Standardach wymagań
formy wypowiedzi (opowiadanie, opis przedmiotu, krajobrazu, postaci rzeczywistej i literackiej, dzieła
sztuki, sprawozdanie z uroczystości szkolnej, wycieczki, notatka w formie planu, tabeli, wykresu,
streszczenia, kartka pocztowa, list prywatny i oficjalny, telegram, zaproszenie, zawiadomienie,
ogłoszenie, instrukcja, przepis);
· wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno-językowym,
ortograficznym, merytorycznym i logicznym;
· rozróżnia opis rzeczowy i artystyczny;
· samodzielnie tworzy plan opisu krajobrazu lub dzieła sztuki;
· w liście oficjalnym dobiera stosowny styl ze względu na treść i adresata;
· redaguje opowiadanie twórcze z pozycji różnych narratorów;
· rozumie rolę dialogu, monologu i opisu w utworze;
· dostrzega i komentuje wybrany problem w utworze literackim;
· formułuje pytania, na które tekst nie daje odpowiedzi;
· rozpoznaje w tekście i buduje wszystkie typy wypowiedzeń;
· rozpoznaje różne rodzaje podmiotu;
· opisuje stosunki między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym i przedstawia je graficznie (proste
przykłady);
· poprawnie pisze przyimki złożone;
· poprawnie łączy liczebnik złożony z rzeczownikiem; rozróżnia formy przypadków liczebnika
zbiorowego;
· zna wzory odmiany zaimków;
· świadomie stosuje i poprawnie zapisuje przyimki złożone;
· świadomie stosuje zaimki w celu uzyskania jednoznaczności zdań i spójności tekstu;
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
rozróżnia realne, przenośne i symboliczne znaczenie związku wyrazów;
poprawnie stosuje skróty i zapisuje skrótowce;
wyjaśnia znaczenie wyrazów na podstawie prostej etymologii lub analizy słowotwórczej;
poprawnie zapisuje wyrazy z przedrostkami;
poprawnie pisze wyrazy obcego pochodzenia;
zna i stosuje różne rodzaje formantów;
wskazuje głoski dźwięczne i bezdźwięczne;
we wszystkich wypowiedziach ustnych poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, uwzględnia
intonację zdania;
typuje role bohaterów, narratora, milczącego adresata;
wyróżnia wątki w utworze literackim;
dostrzega różnicę między wierszem sylabicznym, a wierszem wolnym;
interpretuje wiersz ze świadomością roli i charakteru podmiotu mówiącego;
dostrzega swoiste cechy języka literatury w poszczególnych utworach (funkcja poetycka);
rozróżnia rodzaje powieści ze względu na czas prezentowanych zdarzeń;
podejmuje próby tworzenia wypowiedzi na ten sam temat w języku literackim, potocznym i
regionalnym;
wskazuje różnice między językiem literackim a gwarą w zakresie słownictwa i fonetyki;
ustnie i pisemnie redaguje teksty reklamowe o funkcji informatywnej i perswazyjnej ze zwróceniem
uwagi na etyczny wymiar składanych obietnic;
opisuje tekst prasowy uwzględniając jego zawartość informacyjną i prawdziwość;
rozumie rolę twórców działa radiowego, filmowego i teatralnego;
zna tworzywo filmu, teatru, radia;
OCENA DOBRA
Uczeń:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
poprawnie posługuje się mową zależną i niezależną;
dostrzega różnice między językiem mówionym a pisanym;
rozumie punkty widzenia innych ludzi;
w większości samodzielnie redaguje ustnie i pisemnie następujące formy wypowiedzi: telegram,
reklama, notatka, próby streszczenia, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu i dzieła sztuki, opowiadanie
z dialogiem, list oficjalny, list prywatny; zaproszenie, zawiadomienie, ogłoszenie;
tworzy opowiadanie zawierające opisy i dialog;
redaguje szczegółowy plan opowiadania;
samodzielnie redaguje proste notatki;
podejmuje próbę streszczenia łatwego tekstu;
relacjonuje dialog w mowie zależnej i niezależnej;
czyta teksty prasowe ze zrozumieniem ich treści;
dostrzega wybrany problem w utworze literackim;
ocenia postawy bohaterów, potwierdzając to właściwym cytatem;
podejmuje próby porównania różnych form przekazu treści;
rozumie rolę Biblii i mitów w tradycji europejskiej oraz współcześnie;
posługuje się sprawnie wszystkimi typami wypowiedzeń w wypowiedziach ustnych i pisemnych;
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
z szyku wyrazów oraz form strony czasownika wnioskuje, na jakie pytanie zdanie odpowiada;
wskazuje i nazywa oboczności w temacie rzeczowników;
zna zasady i poprawnie pisze „nie" z różnymi częściami mowy;
stosuje różne formy zaimków, by uniknąć powtórzeń;
poprawnie odmienia zaimki;
analizuje związki znaczeniowe między wyrazami;
rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazu;
wyodrębnia podstawę słowotwórczą w wyrazach pochodnych i część tworzącą nowy formant;
rozpoznaje formant przedrostkowy i przyrostkowy;
wskazuje różnice między głoską a literą;
określa ilość głosek w wyrazie;
poprawnie akcentuje wyrazy na 3. i 4, sylabie od końca;
określa adresata utworu;
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
określa i nazywa narratora oraz rodzaj narracji;
odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości;
omawia funkcję środków artystycznych w tekście;
rozpoznaje komedię jako utwór dramatyczny;
rozróżnia tekst główny i poboczny;
odróżnia nowelę od powieści;
rozróżnia utwory należące do epiki, liryki, dramatu;
dostosowuje słownictwo do tworzonej wypowiedzi w zależności od sytuacji komunikacyjnej;
zna podstawowe pojęcia różnych sztuk;
ocenia programy dla młodzieży pod kątem ich przydatności;
rozróżnia czasopisma ze względu na częstotliwość ich ukazywania się oraz ze względu na funkcje
tekstów (informacyjne, rozrywkowe);
OCENA DOSTATECZNA
Uczeń:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
odczytuje z tekstu sytuację komunikacyjną;
w tekstach literackich rozpoznaje intencje;
wygłasza tekst ze świadomością roli języka poetyckiego;
czyta głośno, wyraźnie teksty o różnym zabarwieniu uczuciowym;
odczytuje informacje z różnych przystępnych źródeł i zestawia je;
różnorodnie przetwarza tekst ustnie i pisemnie;
redaguje formy wypowiedzi przewidziane programem klas IV - VI oraz telegramy do różnych
adresatów;
poprawnie stosuje zwroty grzecznościowe w telegramach okolicznościowych;
próbuje włączyć dialog w tok opowiadania;
ustnie i pisemnie opisuje wygląd krajobrazu lub dzieła sztuki;
tworzy plan własnego opowiadania z zastosowaniem różnych struktur językowych (zdanie,
równoważnik zdania, grupa rzeczownikowa);
redaguje list prywatny i oficjalny wykorzystując właściwe słownictwo;
stosuje różne typy notatek, np. schemat, tabela w celu uporządkowania elementów;
skraca wypowiedź i eliminuje jej drugorzędne elementy;
orientuje się w biografiach sławnych ludzi (np. Mickiewicz, Matejko, Chopin, Andersen);
stosuje różne rodzaje zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych w wypowiedziach ustnych i
pisemnych;
posługuje się szykiem wyrazów w zdaniu w celu uniknięcia dwuznaczności oraz uzyskania spójności
tekstu;
stosuje różne rodzaje orzeczenia;
rozpoznaje i tworzy formy czasowników zakończonych na ,,-no", „-to";
zna zasady i poprawnie pisze „nie" z różnymi częściami mowy;
rozpoznaje rzeczowniki nazywające czynności, pojęcia, cechy;
rozpoznaje przymiotniki nie podlegające stopniowaniu;
używa zaimków we własnych tekstach;
wyróżnia wyrazy pokrewne i wieloznaczne;
tworzy wyrazy pochodne za pomocą znanych formantów; tworzy rodzinę wyrazów;
rozróżnia samogłoski i spółgłoski;
dzieli wyraz na sylaby;
określa liczbę liter i głosek w wyrazie;
poprawnie akcentuje wyrazy przy wymawianiu;
wyodrębnia i wskazuje cechy opowiadania i powieści;
dostrzega różnice między światem przedstawionym, a rzeczywistym;
rozumie pojęcia: fikcja literacka, wątek, fabuła;
z dialogu odczytuje informacje o bohaterach;
wskazuje podmiot mówiący w wierszu;
dostrzega związek liczby sylab z wierszem sylabicznym;
rozpoznaje przenośnię jako niezwykłe, zaskakujące połączenie wyrazów;
dostrzega różnice między językiem potocznym a literackim (przede wszystkim w zakresie
słownictwa);
·
·
·
·
zauważa różnice między językiem literackim a gwarą;
próbuje odczytać wartości zawarte w dziełach sztuki;
dostrzega walory estetyczne dzieła teatralnego, filmowego, muzycznego;
opisuje dzieło filmowe lub teatralne, uwzględniając jego elementy, swoistość tworzywa i funkcje;
OCENA DOPUSZCZAJĄCA
Uczeń:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
pracując w zespole prowadzi rozmowę na określony temat;
czyta tekst z podziałem na role;
odczytuje ilustracje i schematy;
podejmuje próby tworzenia form wypowiedzi określonych w Standardach egzaminacyjnych;
redaguje telegramy do różnych adresatów;
tworzy opowiadanie (ustne i pisemne) jak w klasie V, ale bardziej rozbudowane;
redaguje odtwórczy plan ramowy opowiadania;
rozumie pojęcie akapitu;
rozumie funkcje notatki w uczeniu się i w życiu;
rozumie, że Biblia jest wyrazem wiary monoteistycznej chrześcijan;
rozumie, że mity są wyrazem wiary politeistycznej Greków, Rzymian, Słowian i innych ludów;
stosuje spójniki w zdaniu złożonym współrzędnie;
stosuje różne rodzaje zdań w zależności od celu wypowiedzi;
wskazuje wyraz nazywający czynność i wykonawcę czynności;
rozpoznaje i podaje przykłady rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków;
rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazów;
dzieli wyraz na litery i sylaby;
rozpoznaje samogłoski i spółgłoski;
w większości poprawnie artykułuje wyrazy;
wskazuje w tekście osobę narratora;
odróżnia podmiot mówiący od autora;
liczy sylaby w wierszu;
wskazuje w utworze postacie i wydarzenia komiczne;
odróżnia odmiany powieści ze względu na tematykę;
odróżnia poezję od prozy;
rozumie zależności sytuacyjne i osobowe stosowania różnych odmian języka;
dokonuje wyboru propozycji z programu telewizyjnego;
rozumie, że prasa jest jednym ze środków przekazu;
OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ OTRZYMUJE UCZEŃ, KTÓRY:
nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i
redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu
literackiego, przewidzianych podstawą programową,
nie opanował techniki głośnego i cichego czytania,
nie potrafi sformułować poprawnej pod względem językowym i rzeczowym wypowiedzi,
w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych,
nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu
trudności.
WYMAGANIA
EDUKACYJNE
i PSO
Z JĘZYKA
POLSKIEGO
PUBLICZNA SZKOŁA
PODSTAWOWA
W RAJBROCIE
KLASY IV – VI
OPRACOWANIE:
mgr Beata Fortuna
mgr Sylwia Biernat – Krawczyk