Swoboda przepływu kapitału i płatności

dr hab. Robert Grzeszczak
Katedra Prawa Europejskiego
Instytut Prawa Międzynarodowego
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski
Swoboda przepływu kapitału i płatności
Szerzej zob.: A. Zawidzka-Łojek w podręczniku: Prawo materialne UE w red.
A. Zawidzka – Łojek R. Grzeszczak, Warszawa 2012.
Konspekt do ćwiczeń na temat:
1. Podstawa traktatowa – art 63 TFUE i n.
2. Liberalizacja swobodnego przepływu kapitału

Liberalizacja do 1988r: dyrektywa 60/921/EWG, dyrektywa 63/21/EWG i od
1988r: Dyrektywa Rady z dnia 24 czerwca 1988 r. w sprawie wykonania art. 67
Traktatu (88/361/EWG) i aktualny status prawa pochodnego C-358/93 i C-416/93
Bordessa
Do 1.011994 r. zasada swobodnego przepływu kapitału była wyrażona w art. 67 ust. 1 TWE.
Przepis ten przewidywał stopniowe znoszenie ograniczeń w przepływie kapitału należącego
do przedsiębiorców oraz osób stale przebywających na terytorium UE oraz zakaz
dyskryminacji ze względu na miejsce pochodzenia lub przeznaczenia transferowanego
kapitału. Państwa członkowskie zobowiązane były jednak do zniesienia ograniczeń tylko w
zakresie niezbędnym do właściwego funkcjonowania wspólnego rynku.
2. Swoboda płatności a swobodny przepływ kapitału:
- sprawa Casati 201/80
- sprawa C-222/97 Trummer i Mayer
- sprawa Luisi Carboni 286/82 i 26/83 : rozróżnienie płatności klasyfikowanych w świetle
prawa UE jako przepływ kapitału (tj. podlegających regulacjom związanym z zasadą
swobodnego przepływu kapitału) oraz płatności mających na celu realizację pozostałych
podstawowych swobód (tj. podlegających regulacjom dotyczącym zasad swobodnego
przepływu osób, towarów i usług).
3. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody:
- Regina p. Thompson 7/78 (towary)
- Schindler C-275/92 (usługi i towary)
- Bachmann C- 204/90 (usługi)
- Uberseering C-208/00 (przedsiębiorczość)
- Konle C-302/97 (swoboda przepływu osób)
4. Zakres terytorialny swobody przepływu kapitału, zob. sprawa Sandoz C-439/97
5. Rodzaje kapitału określa „Nomenklatura przepływów kapitału”, załącznik do dyrektywy
88/361/EWG, który zgodnie z orzecznictwem nadal ma zastosowanie. Uwaga: jest to
katalog otwarty.
Płatności dokonywane za nabyte w ramach jednolitego rynku wewnętrznego towary i usługi i
związane z nimi transfery nie są uważane za przepływ kapitału.
Podobnie nie jest uważany za przepływ kapitału transfer na terytorium innego państwa
członkowskiego środków pieniężnych pochodzących z wynagrodzenia pracownika
świadczącego pracę w innym państwie członkowskim ani też dokonywanie zagranicznych
płatności pomiędzy państwami członkowskimi niezbędnych w związku z prowadzoną w
jednym z nich działalnością gospodarczą, ale niemających charakteru inwestycji kapitałowej.
Natomiast za przepływ kapitału uznaje się wyłącznie samodzielne transakcje finansowe, które
polegają na lokowaniu kapitału w innych państwach.
Pojęcie "przepływu kapitału" obszernie wyjaśnia stanowią ca załącznik nr 1 do Dyrektywy
nr 88/361 "Nomenklatura przepływów kapitału", określająca, jakie rodzaje transakcji w
obrocie między państwami członkowskimi są objęte swobodą. Katalog ten z uwagi na ogólne
sformułowanie ostatniego punktu ma charakter otwarty, bowiem z założenia nie wyczerpuje
wszystkich możliwych form przepływu kapitału.
6. Treść swobody:
- Zakaz dyskryminacji ze względu na narodowość lub miejsce zamieszkania
- Zakaz wprowadzania dodatkowych ograniczeń: C-118/96 Safir, orzeczenia w sprawie
złotej akcje (np. BAA C-98/01, Komisja v. Belgia C-503/99)!
- zob. sprawa Peter Svensson C-484/93
- obrót nieruchomościami – zob. uzasadnienie TSUE w sprawie C-370/05 Festersen.
7. Dopuszczalne wyjątki traktatowe:
7.1. Wyjątki (klauzule) traktatowe:
- porządek i bezpieczeństwo publiczne, Kościół scjentologiczny C-54/99
- problem ochrony systemu podatkowego, C- 204/90 Bachmann
- pojęcie uprzedniego zezwolenia i uprzedniego powiadomienia: Bordessa
C-358/93 i C-416/93 oraz de Lera C- 250/94 (skutek bezpośredni)
7.2. Wymogi imperatywne: TSUE potwierdził zastosowanie doktryny wymogów
imperatywnych do kapitału: Komisja p. Belgia C-478/98, Komisja p. Portugalia C-367/98