Swoboda przepływu kapitału i płatności

Prof. UW dr hab. Robert Grzeszczak
Katedra Prawa Europejskiego
Instytut Prawa Międzynarodowego
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warszawski
Swoboda przepływu kapitału i płatności
Szerzej zob.: A. Zawidzka-Łojek w podręczniku: Prawo materialne UE w red. A.
Zawidzka – Łojek R. Grzeszczak, Wyd. III, Warszawa 2013.
Konspekt do dwiczeo na temat:
1. Podstawa traktatowa – art 63 TFUE i n. (odwrócona konstrukcja swobody w traktacie)
2. Liberalizacja swobodnego przepływu kapitału

Liberalizacja do 1988r: dyrektywa 60/921/EWG, dyrektywa 63/21/EWG i od 1988r:
Dyrektywa Rady z dnia 24 czerwca 1988 r. w sprawie wykonania art. 67 Traktatu
(88/361/EWG) i aktualny status prawa pochodnego C-358/93 i C-416/93 Bordessa
Do 1.011994 r. zasada swobodnego przepływu kapitału była wyrażona w art. 67 ust. 1 TWE. Przepis
ten przewidywał stopniowe znoszenie ograniczeo
w przepływie kapitału należącego do
przedsiębiorców oraz osób stale przebywających na terytorium UE oraz zakaz dyskryminacji ze
względu na miejsce pochodzenia lub przeznaczenia transferowanego kapitału. Paostwa
członkowskie zobowiązane były jednak do zniesienia ograniczeo tylko w zakresie niezbędnym
do właściwego funkcjonowania wspólnego rynku.
2. Swoboda płatności a swobodny przepływ kapitału:
- sprawa Casati 201/80
- sprawa C-222/97 Trummer i Mayer
- sprawa Luisi Carboni 286/82 i 26/83 : rozróżnienie płatności klasyfikowanych w świetle prawa
UE jako przepływ kapitału (tj. podlegających regulacjom związanym z zasadą swobodnego
przepływu kapitału) oraz płatności mających na celu realizację pozostałych podstawowych
swobód (tj. podlegających regulacjom dotyczącym zasad swobodnego przepływu osób, towarów i
usług).
3. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody:
- Regina p. Thompson 7/78 (towary)
- Schindler C-275/92 (usługi i towary)
- Bachmann C- 204/90 (usługi)
- Uberseering C-208/00 (przedsiębiorczość)
- Konle C-302/97 (swoboda przepływu osób)
- Fidium Finanz AG C-452/04 (usługi)
4. Zakres terytorialny swobody przepływu kapitału, zob. sprawa Sandoz C-439/97
5. Rodzaje kapitału określa „Nomenklatura przepływów kapitału”, załącznik do dyrektywy
88/361/EWG, który zgodnie z orzecznictwem nadal ma zastosowanie. Uwaga: jest to katalog
otwarty.
Płatności dokonywane za nabyte w ramach jednolitego rynku wewnętrznego towary i usługi i
związane z nimi transfery nie są uważane za przepływ kapitału.
Podobnie nie jest uważany za przepływ kapitału transfer na terytorium innego paostwa
członkowskiego środków pieniężnych pochodzących z wynagrodzenia pracownika świadczącego
pracę w innym paostwie członkowskim ani też dokonywanie zagranicznych płatności pomiędzy
paostwami członkowskimi niezbędnych w związku z prowadzoną w jednym z nich działalnością
gospodarczą, ale niemających charakteru inwestycji kapitałowej.
Natomiast za przepływ kapitału uznaje się wyłącznie samodzielne transakcje finansowe, które
polegają na lokowaniu kapitału w innych paostwach.
Pojęcie "przepływu kapitału" obszernie wyjaśnia stanowią ca załącznik nr 1 do Dyrektywy nr
88/361 "Nomenklatura przepływów kapitału", określająca, jakie rodzaje transakcji w obrocie
między paostwami członkowskimi są objęte swobodą. Katalog ten z uwagi na ogólne
sformułowanie ostatniego punktu ma charakter otwarty, bowiem z założenia nie wyczerpuje
wszystkich możliwych form przepływu kapitału.
6. Treśd swobody:
- Zakaz dyskryminacji ze względu na narodowośd lub miejsce zamieszkania
- Zakaz wprowadzania dodatkowych ograniczeo: C-118/96 Safir, orzeczenia w sprawie złotej
akcje (np. BAA C-98/01, Komisja v. Belgia C-503/99)!
- zob. sprawa Peter Svensson C-484/93
- obrót nieruchomościami – zob. uzasadnienie TSUE w sprawie C-370/05 Festersen.
7. Dopuszczalne wyjątki traktatowe:
7.1. Wyjątki (klauzule) traktatowe:
- porządek i bezpieczeostwo publiczne, Kościół scjentologiczny C-54/99
- problem ochrony systemu podatkowego, C- 204/90 Bachmann
- pojęcie uprzedniego zezwolenia i uprzedniego powiadomienia: spr. Bordessa
C-358/93 i C-416/93 oraz de Lera C- 250/94 (skutek bezpośredni)
7.2. Wymogi imperatywne: TSUE potwierdził zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych
do kapitału: Komisja p. Belgia C-478/98, Komisja p. Portugalia C-367/98