Zaparcia - jak sobie z nimi radzić?

ginekolog.pl
Zaparcia - jak sobie z nimi radzić?
To uczucie dyskomforu, ciężaru...jakby w brzuchu była tona kamieni... i kolejna wizyta w toalecie...
i znowu żadnego efektu... brzmi znajomo? To najprawdopodobniej zaparcie.
Nie ma dokładnie sprecyzowanej definicji zaparcia, większość podręczników (co także utarło się w
populacji) podaje wypróżnienia rzadziej niż 3 razy na tydzień, aczkolwiek większość ludzi nie
odczuwa dolegliwości powiązanych z rzadszym oddawaniem stolca.
Stąd normą jest zarówno defekacja 3 razy dziennie jak i raz na tydzień! Problem pojawia się jeżeli
dołączają się trudności w oddawaniu stolca - twardy kał, brak bodźca defekacyjnego czy ból [1,2].
Zaparcie samo w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem (tak jak gorączka czy wysypka), za
którym mogą się kryć różnorakie problemy zdrowotne- czasami błahe, rzadziej poważniejsze [3].
Dolegliwość ta jest dość wstydliwa, ale bardzo rozpowszechniona, w szczególności wśród kobiet.
Praktycznie każdy w swoim życiu "cierpiał" z tego powodu, choćby epizodycznie. A częstość
problemu wzrasta wraz z wiekiem.
Zaparcia najczęściej nie są związane z poważną chorobą. Przeważająca część jest spowodowana
zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego (kiedy nie ma żadnych zmian w strukturze,
natomiast pojawia się nieprawidłowe funkcjonowanie). Jako winowajcę wskazano nieprawidłowe
nawyki żywieniowe - nieregularne spożywanie posiłków, wysokoprzetworzonej żywności,
pokarmów ciężkostrawnych, bogatych w cukier. Stres, nerwowy tryb życia i ciągły brak czasu
powodują, że wielu ludzi wstrzymuje naturalny odruch defekacyjny, co w późniejszym czasie
skutkuje brakiem reakcji na ten rodzaj bodźca i może być przyczyną zaparć nawykowych. W takim
mechanizmie powstają też zaparcia u dzieci - w obawie przed korzystaniem toalety w obcym
miejscu, czy bólem towarzyszącym zaparciom. Jeśli problemy pojawiają się już w najmłodszym
okresie, należy udać się z dzieckiem do lekarza, który oceni przyczynę dolegliwości.
Zaparcia pojawiają się także przejściowo podczas chorób przebiegających z gorączką oraz chorób
przewlekłych. Często bywają także zmorą podróżujących, podobnie jak biegunki.
W poszukiwaniu przyczyn należy zastanowić się, czy przypadkiem zażywane leki nie przyczyniają
się do powstawania zaparć - do tej grupy farmaceutyków należą miedzy innymi leki zalecane w
chorobie refluksowej przełyku, nadkwaśności czy też leki kardiologiczne. Problem może tkwić też w
zaburzeniach jonowych czy hormonalnych.
Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?
Zaparcia mogą być też objawem poważniejszych chorób, stąd konieczna jest konsultacja lekarska,
w przypadku gdy pojawiają się także takie dolegliwości [4]
- krew w stolcu
- ból brzucha (głównie nocne bóle brzucha)
- zmiana rytmu wypróżnień (głównie osoby w średnim wieku i starsze)
- utrata masy ciała
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/3
ginekolog.pl
- stolce ołówkowate, wstążkowate
- ból podczas oddawania stolca
- nasilające się zmęczenie, osłabienie
- problemy z zaparciami utrzymujące się pomimo zmiany nawyków żywieniowych czy też
stosowania łagodnych środków przeciw zaparciom.
Takie objawy towarzyszące wymagają dalszej diagnostyki.
Jak sobie radzić?
Istnieje wiele przyczyn tej dolegliwości, a sposoby na złagodzenie zaparć są bardzo indywidualne i
do optymalnego efektu dochodzi się metodą prób i błędów. Bardzo ważne są nawyki żywieniowe.
[2,3,4,5].
Produkty wskazane i przeciwskazane w zaparciach:
U podstaw problemu najczęściej leży dieta uboga w błonnik - pożyteczny balast, który wypełniając
jelito pobudza czynność jelit, a przez zmiękczenie stolca sprawia, że jego wydalenie staje się
łatwiejsze i mniej bolesne. Ilość błonnika w diecie powinna być zwiększana stopniowo, aby
zminimalizować działania niepożądane (bóle brzucha, wzdęcia), według literatury optymalna ilość
to 14 g błonnika na 1000 kcal diety [5]. W razie potrzeby, jako dodatek, można użyć np. nasion
babki plesznika, stanowiące suplement tego składnika pokarmowego.
Mechanizm działania błonnika polega na pęcznieniu w świetle przewodu pokarmowego, stąd
bardzo ważne jest by dostarczać duże ilości płynów (około 1,5 litra na dobę).
W diecie należy unikać potraw ciężkostrawnych, bogatych w cukry proste, czy produktów
wysokoprzetworzonych. Produkty zalecane i wskazane są podane w tabeli:
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/3
ginekolog.pl
Warto wykorzystać naturalny odruch żołądkowo - jelitowy pojawiający się po posiłkach
(zwiększenie ruchów perystaltycznych jelita grubego w odpowiedzi na rozciągnięcie żołądka). [1]
Wskazane jest także zwiększenie aktywności fizycznej.
Szeroko reklamowane i ogólnodostępne preparaty przeczyszczające (tabletki, syropy czy wlewki
doodbytnicze) mogą poczynić szkody w działaniu naszych jelit, a ich przedawkowanie może mieć
wpływ na cały organizm.
Przede wszystkim powinna to być metoda doraźna, która pomoże znieść przykre dolegliwości
towarzyszące zaparciom, ale zbyt częste lub przewlekłe stosowanie środków przeczyszczających
powoduje powstanie błędnego koła, z brakiem reakcji włącznie! [2, 6] Z czasem jelito przyzwyczaja
się do nienaturalnego impulsu. Potrzebne są coraz większe dawki, a próby odstawienia powodują
nasilenie dolegliwości. Jako efekt uboczny mogą pojawić się odwodnienie (przy niedostatecznej
podaży płynów) oraz zaburzenia jonowe, z obniżonym poziomem potasu włącznie (niedobór
potasu jest jednym z czynników odpowiedzialnych za zaparcia, ale nie powinno się uzupełniać tego
pierwiastka bez konsultacji z lekarzem!).
A jakie mogą być powikłania przewlekłych zaparć?
Nagromadzone masy kałowe powodują wzrost ciśnienia w jelitach i ścieńczenie ich ścian - wiążą
się z rozwojem uchyłków jelit (kieszonek w ścianie jelita). Drugą nieprzyjemną dolegliwością, która
może tu towarzyszyć, są hemoroidy - związane z bólem i dyskomfortem w trakcie oddawania
stolca. Liczne badania donoszą o wzroście ryzyka rozwoju na nowotwory jelita grubego i odbytnicy
[2].
Walka z tą nieprzyjemną i nierzadko meczącą dolegliwością wymaga czasu i cierpliwości. Z reguły
modyfikacja niekorzystnych nawyków żywieniowych, zwiększenie aktywności fizycznej przynoszą
ulgę. W sytuacjach kryzysowych z pomocą przychodzą środki przeczyszczające, ale jeśli problem
trwa czy wręcz się nasila, lub pojawiają się niepokojące dolegliwości, warto porozmawiać z
lekarzem.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 3/3