docPozwolenie na budowę - Symbjosis – Małgorzata Kozioł
download 
Reklamacja Transkrypt
Pozwolenie na budowę - Symbjosis – Małgorzata Kozioł
Pozwolenie na budowę Raport z badania Raport skierowany jest do wszystkich zainteresowanych tematyką pozwoleń na budowę, czyli m.in. inwestorów indywidualnych i instytucjonalnych, deweloperów, ustawodawcy, urzędników, architektów, budowlańców, właścicieli nieruchomości i do mediów branżowych. Autor: Małgorzata Kozioł Publikacja bezpłatna. Treść raportu dostępna na licencji Uznanie autorstwa 3.0 Polska (CC BY 3.0 PL), www.creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ ©Małgorzata Kozioł, www.symbjosis.com. Wprowadzenie Co jest celem raportu? Celem raportu jest budowanie świadomości na temat ryzyk i kosztów związanych z inwestycjami budowlanymi w Polsce z punktu widzenia inwestora i projektantów. W raporcie przedstawiono wyniki badania Pozwolenie na budowę, przeprowadzonego wśród architektów. Celem tego przedsięwzięcia jest diagnoza przyczyn opóźnień w procesie uzyskiwania pozwolenia na budowę w Polsce. Badanie zrealizowano na potrzeby pracy dyplomowej dotyczącej otoczenia prawnego procesu uzyskiwania decyzji administracyjnej. Dlaczego w Polsce tak długo czekamy na pozwolenie na budowę? „Czas to pieniądz” - w branży budowlanej czas trwania procedur administracyjnych przekłada się na koszt i ryzyko inwestycji. Nie bez przyczyny badanie opiera się na danych dotyczących terminów oczekiwania na załatwienie sprawy na każdym etapie przygotowania inwestycji, do momentu uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. W ten sposób zidentyfikowano najbardziej czasochłonne procedury oraz zebrano propozycje rozwiązań, które mogłyby pozytywnie wpłynąć na proces inwestycyjny, prawo i współpracę z urzędami. Jak korzystać z raportu? Zawartość raportu A. B. C. D. E. F. G. H. Wprowadzenie Wnioski z badania Ściana Pozwolenie na budowę Karty etapów procesu uzyskiwania pozwolenia na budowę Klasyfikacja przyczyn opóźnień Rekomendacje Nota prawna, źródła Pozwolenie na budowę 2014, 2015... Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł - s. 2 W pierwszej części raportu przedstawiono wyniki badania w postaci ściany z 16 cegieł. Każda z cegieł odpowiada etapom i procedurom, jakie ma do pokonania inwestor od momentu zaistnienia zamierzenia inwestycyjnego do momentu uzyskania decyzji administracyjnej—pozwolenie na budowę. Intensywność koloru cegły w ścianie informuje o czasochłonności danego etapu. Każdy etap tego procesu został opisany na kartach, zawierających wyniki badania i komentarze architektów. Druga cześć raportu zawiera klasyfikację przyczyn opóźnień w uzyskiwaniu pozwoleń na budowę oraz wybrane rekomendacje i propozycje zmian, wskazane przez architektów. A Metodologia Co było przedmiotem badania? Narzędzia badawcze? Badanie dotyczyło przypadków przygotowania inwestycji budowlanych na etapie uzyskiwania pozwolenia na budowę, w których czas oczekiwania na decyzję przekroczył ustawowe dwa miesiące*. Przyczyny opóźnień znane są architektom, ponieważ to oni zwykle odpowiadają za opracowanie projektu budowlanego, posiadają pełną dokumentację dotyczącą danego projektu i często reprezentują inwestora w urzędach. Sposobem na wyeliminowanie subiektywizmu w ocenie czasu było zadawanie pytań dotyczących faktycznych terminów dotyczących konkretnych projektów i dokumentacji projektowej. Kwestionariusz badania, odzwierciedlający proces uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę, został przygotowany w konsultacji z architektami i przedstawicielami Mazowieckiej Izby Architektów RP. Kiedy i jaką metodę zastosowano? Badanie zostało przeprowadzone w 2012 roku wśród architektów, za pomocą kwestionariusza on-line. W ramach badania przeprowadzono również 5 wywiadów bezpośrednich, mających na celu pogłębienie wiedzy zdobytej dzięki badaniu kwestionariuszowemu. Jakie dane uzyskano? Zebrano i przeanalizowano 58 przypadków procesu uzyskiwania pozwolenia na budowę. W opracowaniu wyników badania wzięto pod uwagę zarówno dane ilościowe jak i jakościowe, z naciskiem na analizę kontekstową analizowanych przypadków. Komentarze badanych zawierają przykłady praktyk stosowanych w wydziałach architektury i planowania w procesach administracyjnych, dosadnie obrazujących rzeczywistość w urzędach, z jaką spotyka się inwestor w Polsce. Większość przypadków z Mazowsza Najwięcej danych zebrano z województwa mazowieckiego, co jest związane m.in. z zasięgiem mediów branżowych i zaangażowaniem lokalnych Izb Architektów RP oraz SARP. Liczba przypadków w tym badaniu nie może być traktowana jako odzwierciedlenie sytuacji w danym województwie. * Nota prawna s. 35-36 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł - s. 3 A Liczba badanych przypadków w podziale na województwa 1. mazowieckie: 28 2. dolnośląskie 6 3. pomorskie: 5 4. lubuskie:3 5. małopolskie:3 6. świętokrzyskie: 3 7. kujawsko-pomorskie: 2 8. wielkopolskie: 2 9. lubelskie:1 10. opolskie:1 11. podkarpackie:1 12. śląskie:1 13. zachodniopomorskie:1 14. łódzkie: 0 15. podlaskie: 0 16. warmińsko-mazurskie: 0 Wnioski z badania Wysokie ryzyko inwestycyjne Patologie w administracji Inwestycje w Polsce są obarczone wysokim ryzykiem, ponieważ na etapie planowania nie jest możliwe precyzyjne oszacowanie: czasu niezbędnego na realizację, kosztu przegotowania inwestycji (projekty i uzgodnienia), kosztu realizacji i zakresu inwestycji. W administracji publicznej w Polsce mamy do czynienia z procesami mającymi negatywny wpływ na proces budowlany w kontekście czasu i kosztów inwestora. W przypadkach, gdzie czas oczekiwania na decyzję administracyjną był wydłużony, zauważono negatywny wpływ nie tylko systemu prawnego, ale również wpływ niezidentyfikowanych motywacji czy wewnętrznego lobbingu w strukturach urzędów. Z badania wynika, że najczęstszymi przyczynami opóźnień w podejmowaniu decyzji są polityczne lub wewnętrzne problemy administracji, a nie niedociągnięcia formalne i merytoryczne w dokumentacji projektowej. Organ wydający decyzję administracyjną może mieć interes, aby w sposób zgodny z prawem opóźnić (zawiesić) postępowanie administracyjne, jeśli istnieją niewygodne dla organu problemy z inwestycją, gruntem lub zasobami kadrowymi w urzędzie. Patologie systemu prawnego Brak poszanowania dla prawa własności W Polsce inwestor nie może polegać na regulacji prawnej, a zwłaszcza na niezwłocznym* załatwieniu sprawy w urzędzie. Jest skazany na długą, pełną pułapek i absurdów ścieżkę, nie mając żadnej gwarancji na realizację planowanej inwestycji. Proces inwestycyjny, obarczony takim ryzykiem już na etapie planowania, nie sprzyja rozwojowi gospodarki i wzrostowi konkurencyjności Polski na mapie inwestycyjnej świata. W Polskim prawie funkcjonuje prawo pierwszeństwa w stosunku do sposobu zabudowy działki i relacji z sąsiednimi nieruchomościami. Często właściciele sąsiednich działek nie są stronami postępowania administracyjnego, co oznacza, że nie mają możliwości odwołania się od decyzji administracyjnej. Kupowanie kota w worku Nieuregulowany stan prawny nieruchomości lub nieruchomości sąsiednich często skutkuje niemożnością uzyskania decyzji administracyjnej. * Nota prawna s. 35-36 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 4 B Wnioski z badania Częste zmiany w regulacjach prawnych W ciągu 8 lat do ustawy Prawo budowlane wprowadzono 16 nowelizacji, czyli średnio 2 nowelizacje w ciągu roku. Biorąc pod uwagę, że proces inwestycyjny w Polsce trwa średnio od 2 do 4 lat, taka skala zmian w prawie generuje ryzyko dla wszystkich uczestników tego procesu. W momencie rozpoczynania prac nad projektem budowlanym mogą obowiązywać inne zapisy prawne (lub nawet ich interpretacja), niż w momencie składania wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę. Przestarzałe prawo Nie ma korelacji pomiędzy prawem a procesem inwestycyjnym. Prawo budowlane nie nadąża za postępem w branży budowlanej i zmianami społecznogospodarczymi. Tworzenie nowego prawa powinno odbywać się zgodnie z najlepszymi technikami prawodawczymi i we współpracy z urbanistami, architektami, prawnikami i z uwzględnieniem specyfiki procesu inwestycyjnego. Konsultacje nowego prawa budowlanego z 2013 roku nie spełniają tych wymagań. Brak słownika i definicji pojęć prawnych w branży budowlanej Prawo budowlane i Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym powstały w dwóch różnych ministerstwach, dlatego często zapisy w tych ustawach są niespójne. Zażalenie na bezczynność nie działa Instrument prawny zażalenie na bezczynność, mający zapobiegać opóźnieniom w procedurach administracyjnych z punktu widzenia inwestora jest nieefektywny. Inwestor nie jest stroną w procesie ukarania urzędu, a odszkodowania stanowią dochód budżetu państwa. Efekt opóźnień Powyższe wnioski pokazują, z jakim ryzykiem związana jest działalność inwestycyjna w Polsce i jakie koszty muszą ponieść inwestorzy planujący rozpoczęcie inwestycji budowlanej, a następnie odbiorcy docelowi (mieszkańcy, przedsiębiorcy). Zmiana na lepsze zależy od jakości komunikacji i konsultacji branżowych oraz społecznych podczas ustanawiania nowego prawa. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 5 B Ściana Pozwolenie na budowę 2012 Uzyskanie warunków technicznych przyłączenia mediów Odstępstwa od przepisów szczególnych Uzgodnienia dokumentacji geologiczno—inżynierskiej Uzgodnienia w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Odstępstwa od przepisów budowlanych Decyzja konserwatorska Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach C Uzyskanie decyzji pozwolenie na budowę od momentu złożenia wniosku do momentu uzyskania nieprawomocnej decyzji Uzgodnienia wodno-prawne Do 30 dni Od 31—65 dni Uzgodnienia drogowe do projektu budowlanego Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach do celów uzyskania WZ Opinia Zespołu Uzgodnień Dokumentacji Technicznej (ZUD) Wstępne warunki przyłączenia mediów do celów uzyskania WZ Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 6 Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Decyzja o warunkach zabudowy (WZ) D Lokalizacja inwestycji Jeżeli nie został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (mpzp), konieczne jest uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy (WZ). Decyzja o warunkach zabudowy jest wydawana na podstawie wniosku inwestora, który proponuje wielkość, funkcję i formę zabudowy w danej lokalizacji. Wynik postępowania nie jest udostępniany publicznie, a o zamiarze inwestycyjnym dowiadują się tylko właściciele sąsiednich działek —uznane przez urząd strony postępowania administracyjnego. Podstawa prawna: Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717 Organ uchwalający plan: samorząd lokalny Urząd bierze pod uwagę dostęp do drogi publicznej działki, uzbrojenie terenu, rodzaj istniejącej zabudowy i inne aspekty wynikające z przepisów prawa. Decyzja nie musi być zgodna ze studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego. Szczególnie w Warszawie brak mpzp jest dotkliwy dla inwestorów. Jeżeli istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Gabaryty, funkcja i forma zabudowy na danym terenie jest już określona w drodze publicznej debaty i na mocy uchwały samorządu lokalnego. Inwestor, znając zapisy mpzp i ograniczenia jakie on narzuca dla danego terenu, może zdecydować się na zakup nieruchomości i rozpocząć przygotowanie projektu budowlanego. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 7 Spośród 58. badanych przypadków aż 24 wymagały uzyskania decyzji o warunkach zabudowy. mpzp WZ D Decyzja o warunkach zabudowy (WZ) Uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy jest jedną z najbardziej czasochłonnych procedur w procesie inwestycyjnym. Spośród 24 przypadków, gdy niezbędne było uzyskanie decyzji WZ, uzyskano informacje o czasochłonności 13 z nich. Całkowity czas trwania procesu uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy, od momentu pierwszego kontaktu z urzędem, tylko w 7. przypadkach trwał krócej niż pół roku, ale i tak dłużej niż 65 dni. Ciężar uzasadnienia zakresu i celu inwestycji oraz możliwości jej realizacji przeniesiony zostaje na wnioskodawcę. Urząd może zawiesić postępowanie aż na 9 miesięcy, gdy rada gminy zdecyduje o rozpoczęciu prac nad miejscowym planem zagospodarowania terenu. Decyzja o warunkach zabudowy jest nieważna, gdy zostanie wydana decyzja o pozwoleniu na budowę dla innego inwestora, lub dla danego terenu uchwalony zostanie plan miejscowy. Podstawa prawna: Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717 Jak długo powinno trwać wdanie decyzji: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a + zawieszenia postępowania Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Organ wydający decyzję: wójt, burmistrz albo prezydent miasta Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Brak zgodności co do interpretacji WZ przez inspektora z urzędu, a inwestora i projektanta. Przedłużanie procesu inwestycyjnego przez urzędnika z uwagi na niezgodność wydanej WZ z uchwalanym właśnie mpzp. Była świetna współpraca, wymiana telefonów, urząd uprzedzał telefonicznie, że zgłosi uwagi i jakie. Wymiana rysunków bez zbędnych procedur przez Kancelarię, lecz na miejscu. Ale opcja zachowawcza wzięła górę i projekt utkwił w MTBiGM, Wydającym pozwolenia jest architekt z uprawnieniami. Po otrzymaniu od jego pracownika postanowienia o uzupełnieniu braków, spotkaliśmy się z nim i inwestorem i wyjaśnienie sporawy zajęło nam 5 min. Po czym podarł on postanowienie i stwierdził że sprawy nie było i postara się swoich pracowników czegoś nauczyć. Ponadto drobna zmiana zapisów WZiZT zajęła mu niecałe 2 tygodnie!!!, a nie 6 miesięcy, jak zazwyczaj. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 8 Urząd gminy, po wszczęciu postępowania, zlecił projekt decyzji po terminie, z opóźnieniem wysłał go do uzgodnień i nie przyjął warunków zasilania w energię elektryczną i zapewnienia mocy, tylko zażądał podpisanej umowy dla nie swojej działki wnioskodawcy. Decyzja miała zadecydować o zakupie działki. Za urząd wykonywaliśmy analizy zabudowy sąsiadującej. Zmienialiśmy koncepcje zgodnie z ustaleniami z naczelnikiem urzędu. Decyzja została wydana, ale nie uprawomocniła się, gdyż zaczął obowiązywać mpzp i była wielka awantura z urzędnikiem. Wniosek o WZ został złożony 08.03.2005. Miasto zawiesiło postępowanie na 12 miesięcy i wywołało plan miejscowy. Plan nie został uchwalony do dzisiaj. Dodatkowo termin wydłużał się o kolejne „zachcianki” urzędników. n = 13 z 58 D Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach do celów uzyskania WZ Decyzja jest ustawowo konieczna do uzyskania dla inwestycji, które mają lub mogą mieć znaczący wpływ na środowisko. Czas oczekiwania na decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach do celów uzyskania Warunków zabudowy w 4 badanych przypadkach wynosi: 84 dni, 168 dni, 245 dni i 262 dni. Inwestor, aby złożyć wniosek o wydanie tej decyzji, jest zmuszony opracować wielobranżową koncepcję inwestycji, zlecić opracowanie danych wyjściowych do opracowania karty informacyjnej lub obszernego raportu środowiskowego dla urzędu. Spełnienie wymogów związanych z zawartością raportu środowiskowego generuje duże nakłady finansowe i ogranicza ewentualne zmiany w zakresie inwestycji w przyszłości. Dodatkowo nakłady finansowe trzeba ponieść na bardzo wczesnym etapie przygotowania inwestycji, gdy inwestor np.: dopiero ustala uzasadnienie biznesowe dla zakupu terenu pod inwestycję. Podstawa prawna: Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227. Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Jak długo powinno trwać wydanie decyzji: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a + 21 dni na konsultacje społeczne + zawieszenia postępowania Organ wydający decyzję: Powiatowy Wydział Ochrony Środowiska Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Żądanie oświadczenia, że na obiekcie nie będą wytwarzane ścieki przemysłowe jeśli przedmiotem inwestycji jest budynek mieszkalny. Wymagania uzupełnienia planu zagospodarowania o strzałki pokazujące kierunek spływu wody deszczowej po gruncie biologicznie czynnym pomimo [podania] rzędnych terenu. Uzgodnienia z wydziałem środowiska pt.: „czy ten rząd drzew to jest szpaler?”. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 9 Donoszenie do urzędów specjalnie robionych przez architektów mapek np. z oddziaływaniem inwestycji na środowisko (w przypadku domu jednorodzinnego!), „bo tak w starostwie się praktykuje”. n = 4 z 58 D Wstępne warunki przyłączenia mediów do celów uzyskania WZ W procesie uzyskiwania decyzji WZ, konieczne jest uzyskanie wstępnych warunków przyłączeniowych od gestorów, czyli dostawców mediów, np.: energii, wody. W 24 badanych przypadkach, które wymagały złożenia w sumie 120 wniosków do gestorów, badani zgłosili tylko 14 przypadków, w których czas oczekiwania był wydłużony. Uzyskiwanie wstępnych warunków przyłączenia mediów zwykle odbywało się w ciągu 4 tygodni i miało nieznaczny wpływ na wydłużenie procesu uzyskiwania pozwolenia na budowę. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Uzyskiwanie warunków przyłączenia mediów wpłynęło na wydłużenie czasu oczekiwania na uzyskanie decyzji. Podstawa prawna: Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717 Jak długo powinno trwać wydanie warunków: zależny od wewnętrznych przepisów gestorów i odrębnych przepisów prawa. Instytucja wydająca warunki: gazownia, zakład energetyczny, przedsiębiorstwo wodnokanalizacyjne, telekomunikacja i inni. Dokument: wstępna zgoda lub zapewnienie o dostawie mediów. Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 10 n = 120 D Projekt budowlany Zgodnie z art. 28 ustawy, roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej (prawomocnej) decyzji o pozwoleniu na budowę. Polski system prawny nakłada na inwestora obowiązek przygotowania projektu budowlanego zgodnego z setkami przepisów, do którego wymagane jest dołączenie odpowiednich uzgodnień, innych pozwoleń i dokumentów. Zakres dokumentacji i czas niezbędny na jej przygotowanie generuje wysokie koszty, którymi obciążony jest inwestor. Zgodnie z art. 33 Prawa budowlanego do wniosku należy załączyć cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi, aktualnym zaświadczeniem uprawnionych projektantów o wpisie na listę członków właściwiej izby oraz oświadczeniem o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i aktualną decyzją o warunkach zabudowy (w przypadku braku mpzp). Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Po prawie dwóch miesiącach urząd wezwał do uzupełnienia projektu budowlanego, złożonego z wnioskiem o pozwolenie na budowę. Uzupełnienie polegało na dorysowaniu strzałki północy na mapie geodezyjnej (zawsze zorientowanej na północ) oraz ponowne ponumerowanie stron w projekcie w kolejności, pomimo numeracji sekcjami. Na zabudowę loggi w budynku wielorodzinnym (na terenie dużej spółdzielni w Warszawie) potrzebne jest pozwolenie na budowę. W zakresie projektu budowlanego obowiązkowe jest załączenie aktualnej mapy do celów projektowych. Budynek stoi na 16h działce, co wiąże się z bardzo kosztownym uzyskaniem mapy, pomimo całkowitego braku zmian w zagospodarowaniu terenu. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 11 Podstawa prawna: Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717 oraz Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, Dz.U.2012 nr 0 poz. 462 Dokument: Projekt budowlany D Uzyskanie decyzji pozwolenie na budowę od momentu złożenia wniosku do momentu uzyskania decyzji administracyjnej Badaniu podlegały przypadki, w których czas oczekiwania na decyzję administracyjną przekroczył ustawowe dwa miesiące. We wszystkich badanych przypadkach wniosek o wydanie tej decyzji został złożony we właściwym urzędzie po 2005 roku. Podstawa prawna: Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717 Aż w 18. przypadkach uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę od momentu złożenia dokumentacji w urzędzie trwało dłużej niż pół roku. Spośród 20. przypadków, które w momencie realizacji badania nie uzyskały jeszcze decyzji, w 13. z nich termin wyznaczony w k.p.a został już przekroczony. Jak długo powinno trwać wydanie decyzji: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a + ewentualne zawieszenia postępowania W 9. badanych przypadkach, w których czas oczekiwania na decyzję o pozwoleniu na budowę od momentu złożenia wniosku nie przekroczył 65 dni, czas od momentu pierwszego kontaktu z urzędem do momentu złożenia wniosku o wydanie tej decyzji wielokrotnie przekroczył dwa miesiące, a w kilku przypadkach wynosił ponad 3 lata. Nie uzyskano jeszcze decyzji Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Organ wydający decyzję: wójt, burmistrz albo prezydent miasta Dokument: Decyzja o pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę Biorąc pod uwagę 30 przypadków, w których zmierzono czas od pierwszego kontaktu z urzędem do momentu złożenia wniosku o wydanie decyzji o pozwolenie na budowę tylko w 5. przypadkach był on krótszy niż 2 miesiące. W 9. przypadkach inwestorzy przygotowywali się do złożenia wniosku ponad rok. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Po interwencji radnego referat podjął działania, wysuwając uwagi do projektu o uzupełnienie braków: uzgodnienie projektu domu jednorodzinnego w ZUD, oraz w urzędzie d/s melioracji, rysunki widoków wewnętrznych ścian działowych z typowymi drzwiami wewnętrznymi). Dopiero po pisemnej interwencji u starosty odstąpiono od tych kuriozalnych wymagań. Wymaganie uzgodnienia p.poż budynku, który z mocy rozporządzenia, w oczywisty sposób tego nie wymaga, argumentując, że "projektant będzie spokojniej spał”. n = 58 Dwa urzędy: Architektura z Wydziałem Infrastruktury [MTBiGM – przyp. autor] nie mogły przez rok dogadać się co do zapisów w decyzji WZ. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 12 D Uzgodnienia drogowe do projektu budowlanego Uzgodnienia drogowe dotyczą uzgodnienia dostępu do drogi publicznej: lokalizacji i geometrii wjazdu, konstrukcji wjazdu, analiz ruchu w pobliżu inwestycji, projektu organizacji ruchu i uzgodnienia prawa do terenu na realizację wjazdu. Uzgodnienia drogowe były niezbędne w 37. przypadkach, spośród których 24 postępowania trwały maksymalnie 65 dni, a 4 postępowania trwały ponad pół roku. Uzgodnienia drogowe są konieczne do wniosku o pozwolenie na budowę budynku, ponieważ urząd wymaga gwarancji, że wjazd będzie zapewniony. Budowa samego wjazdu również wymaga pozwolenia na budowę na podstawie odrębnego Podstawa prawna: Prawo budowlane, Dz. U. 2003 nr 162 poz. 1568, Jak długo powinno trwać wydanie decyzji: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Organ wydający decyzję/opinię: Zarządca drogi / opinia inżyniera ruchu Dokument: Decyzja zjazdowa / zatwierdzony projekt organizacji ruchu Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Wymóg gminy przebudowy drogi gminnej. Należało uzyskać warunki zabudowy na zjazd, gdyż fragment zjazdu nie zmieścił się w obszarze oznaczonym w decyzji na budynek. Kłopoty z ustaleniem przez organ właściwego organu do rozpatrzenia sprawy - trudności z określeniem gestora dróg. Sprawa samego projektu nie była problematyczna. Wymaganie uzgodnienia z zarządem dróg, mimo braku zmian wjazdów na działkę. Ignorowanie przez organy terminów z k.p.a., stawianie wymogów dot. uzupełnień ponad te, wymagane prawem. Gminy uchylają się od przejmowania nowo wydzielanych działek na drogi. W związku z tym wszyscy właściciele drogi prywatnej (a jest ich tyle ile działek przy drodze - niekiedy kilkadziesiąt) są stronami postępowania. Nie znam przyczyn (sprawę prowadził projektant dróg), ale samo uzyskanie zgody na zjazdy po uzgodnieniach organizacji ruchu trwało 18 tygodni. Problemy z określeniem i właściciela drogi. zarządcy Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 13 Cykl następujących po sobie pozwoleń: uzgodnienie lokalizacji, uzgodnienie projektu organizacji ruchu z zarządem drogi, policją, a następnie wydziałem inżynierii ruchu, odrębne zgody na zajęcie terenu. n = 37 z 58 D Opinia Zespołu Uzgodnień Dokumentacji Technicznej (ZUD) Opinia ZUD do wniosku o pozwolenie na budowę jest wymagana przez urzędy. Zespół składa się z przedstawicieli dostawców mediów, którzy komisyjnie koordynują przebieg uzbrojenia terenu w związku z nową inwestycją. W 46 postępowaniach uzyskanie opinii ZUD było możliwe w ciągu dwóch miesięcy, a najczęściej w ciągu 30 dni. Uzyskiwanie opinii ZUD zwykle odbywa się w ciągu miesiąca i nie ma wpływu na wydłużenie procesu uzyskiwania pozwolenia na budowę. Uzgodnienie sieci będących przyłączami do budynku lub budowli, w części usytuowanej na nieruchomości inwestora nie wymaga przedłożenia wniosku na posiedzeniu zespołu i zasięgania opinii jego członków. Wydłużenie czasu oczekiwania poprzez wymagane niezależne od ZUD uzgodnienie projektów poszczególnych sieci z ich dysponentami przed wydaniem decyzji ZUD. Brak przedstawicieli gestorów na zebraniach zespołu, szczególne utrudnianie uzgodnienia przez wodociągi. Zabiegi mające na celu wykorzystanie inwestycji do zabezpieczenia własnych interesów kosztem inwestora. Pani z gazowni nie stawiała się na posiedzenia i nikt nie był w stanie jej do tego zmusić. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 14 Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Jak długo powinno trwać wydanie opinii: 0d 14 do 30 dni. Organ wydający opinię: Zespół Uzgodnień Dokumentacji Technicznej Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Wymóg gminy przebudowy drogi gminnej. Należało uzyskać warunki zabudowy na zjazd, gdyż fragment zjazdu nie zmieścił się w obszarze oznaczonym w decyzji na budynek. Podstawa prawna: Prawo budowlane, Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 2 kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej. Dz. U. 2001 nr 38 poz. 455 Żądanie uzgodnień ZUD, w przypadku gdy pozwolenie na budowę nie obejmuje sieci. Żądanie dostarczenia ZUD i pozwolenia na budowę dla przebudowy sieci pomimo tego, że nie były przedmiotem postępowania i stanowiły przedmiot odrębnych pozwoleń (inny inwestor dostawca mediów, inny zakres - poza własnością inwestora). Dokument: Opinia ZUD z upoważnienia starosty n = 46 z 58 D Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dają inwestorom bardzo ogólne wytyczne środowiskowe, a inwestorzy są ustawowo zobligowani uzyskać decyzję środowiskową dla inwestycji mających lub mogących mieć wpływ na środowisko. Bywa, że zmiana funkcji lub parametrów inwestycji na etapie projektowania inwestycji wymaga ponownego uzyskania decyzji środowiskowej. W praktyce większość dużych inwestycji wymaga tej decyzji, a w procesie jej uzyskiwania podlega publicznym konsultacjom, zgodnie z art. 33 ustawy*, co znacznie wpływa na czas trwania postępowania administracyjnego, ale nie usprawiedliwia tak długich terminów, jakie uzyskano w badaniu. Z punktu widzenia inwestora ta procedura administracyjna jest jedną z najbardziej uciążliwych w procesie inwestycyjnym. W 5. przypadkach, gdzie nastąpiła konieczność uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach do wniosku o pozwolenie na budowę, czas oczekiwania na decyzję wyniósł: 84, 168, 252, 357 i 490 dni. *Nota prawna s. 35-36 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 15 Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Jak długo powinno trwać wydanie decyzji: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Organ wydający decyzję: Powiatowy Wydział Ochrony Środowiska n = 5 z 58 Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Uzupełnienia polegały w większości na wskazaniu na jakiej stronie jest odpowiedź na pytanie urzędu. Kuriozalne są zapisy BOŚ w decyzji determinujące szczegółowo wymiary i lokalizację wyrzutni powietrza, czy innych elementów budynku, który jeszcze nie został nawet przez nas zaprojektowany! Prawomocna decyzja uzyskana została prawie po 1 roku oczekiwania. Podstawa prawna: Ustawa o planowaniu przestrzennym, Ustawa z dnia 21 maja 2010 r. o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw Dz. U. 2010 nr 119 poz. 804 Uzupełnienia w wyniku interpretacji urzędu. D Uzgodnienia wodno-prawne Uzgodnienie wodno-prawne jest wymagane w przypadku możliwości naruszenia równowagi wodno-gruntowej poza granicami inwestycji, ale także w przypadku budowy lub przebudowy wszelkich urządzeń wodnych. W 12. badanych przypadkach uzyskanie uzgodnienia trwało od 21 do 84 dni. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Czas został wydłużony, ponieważ organ nie potrafił wyjaśnić konieczności opracowania operatu wodno-prawnego dla zadania polegającego na budowie mikro cukierni - gdzie przepisy są identyczne jak dla dużych zakładów cukierniczych. Ostatecznie ustalono ze decyzja będzie wymagana dopiero przy odbiorze budynku. Pora odbioru nadeszła, nikt natomiast nie chce się podjąć wykonania operatu dla tego budynku. Nie potrafiono sprecyzować czy uzgodnienie jest potrzebne ze względu na funkcję-cukiernia tak, ale ze względu na wielkość i etap inwestycji nie. Ostatecznie ustalono ze będzie wymagane przy odbiorze budynku. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 16 Podstawa prawna: z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) Jak długo powinno trwać uzyskanie uzgodnienia: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Organ: Organem właściwym do wydawania pozwoleń wodnoprawnych jest starosta, marszałek województwa lub dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Urząd uznał za zasadne uzyskanie pozwolenia wodno-prawnego na budowę przepustu dla przydrożnego rowu po wjazdem do budynku jednorodzinnego. Dokument: Operat wodnoprawny na podstawie którego w y d a w a n a je s t de c yz j a — pozwolenie wodno-prawne n = 12 z 58 D Decyzja konserwatorska Decyzja konserwatorska jest wymagana do pozwolenia na budowę, jeśli dotyczy budynków wpisanych do rejestru zabytków. W przypadku robót w otoczeniu zabytków lub zabytków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków, urząd konsultuje te roboty w postępowaniu administracyjnym, traktując konserwatora jako jedną ze stron. Bez wcześniejszych konsultacji projektu z konserwatorem, np.: w formie zaleceń konserwatorskich, często te projekty są odrzucane. Instytucja zalecenia konserwatorskiego wynika z prawa o ochronie zabytków i nie podlega procedurom i terminom określonym w k.p.a. Oznacza to dla inwestora brak możliwości oszacowania czasu trwania uzgodnień konserwatorskich. W 16. przypadkach inwestycje dotyczyły obiektów objętych ochroną konserwatorską. W 10. przypadkach decyzje były wydane terminowo, natomiast w przypadku 6. inwestycji proces ten był wydłużony nawet do 10. miesięcy. Bezpośrednie konsultacje z konserwatorem bez pośrednictwa pisemnych opinii konserwatorskich - ich czas jest nie limitowany w k.p.a, więc dyskusja na temat zawartych w nich opinii jest bardzo długotrwała; w moim przypadku było to 18 koncepcji. Żądanie uzyskania ponownej decyzji konserwatora dla każdej zmiany projektu budowlanego w trakcie postępowania, nawet jeśli to jest tylko nieistotny opis w legendzie zmieniony na żądanie tej samej urzędniczki. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 17 Nie dotyczy Jak długo powinno trwać wydanie decyzji: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Ponad rok Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Jak długo powinno trwać wydanie zaleceń: brak określonego terminu Organ wydający decyzję: Konserwator Zabytków Dokument: Decyzja konserwatorska lub zalecenie konserwatorskie Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Konieczność przeprowadzenia badań archeologicznych: „procedura: wydanie zaleceń konserwatorskich, w których zalecono wykonanie badań archeologicznych w pasie drogowym przy budynku, uzyskanie zgody na prowadzenie badań archeologicznych, uzyskanie zgody na wykonanie programu prac konserwatorskich, uzgodnienie projektu organizacji ruchu, uzyskanie pozwolenia na zajęcie pasa drogowego, zgłoszenie robót, zatwierdzenie programu prac konserwatorskich, przyjęcie sprawozdania z badań archeologicznych, zatwierdzenie projektu budowlanego. Podstawa prawna: Prawo budowlane, Dz. U. 2003 nr 162 poz. 1568, Ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Treść postanowienia konserwatora: "termin nie mógł zostać dotrzymany ze względu na konieczność przeprowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego" - bez możliwości zażalenia od tego postanowienia. Wielokrotne zalecenia, których treść nie była zrozumiała nawet dla urzędnika wydającego WZ, brak możliwości dyskusji merytorycznej z konserwatorem. Zmiana zdania konserwatora do wcześniej wydanych zaleceń (nie są wiążące), w efekcie konieczność wykonania zmian w projekcie. Miejski konserwator zabytków narzucał bardzo radykalnie rozwiązania projektowe inwestorowi. Trudny kontakt z biurem konserwatora. Konserwator rok po wydaniu decyzji stwierdził, że jednak nie musiał jej wydawać, bo przypatrzył się mapom z lat 50 XX w. i zauważył, że to nie jego teren. n = 16 z 58 D Odstępstwa od przepisów budowlanych Odstępstwo od przepisów Prawa budowlanego polega na zastosowaniu innych rozwiązań budowlanych w projektowanej inwestycji, niż wymaga to prawo budowlane, np.: zlokalizowanie dwóch budynków w odległości mniejszej, niż określona w przepisach. Konieczność wystąpienia o odstępstwo wynika najczęściej z tego, że szczegółowe przepisy, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, a zawarte w Rozporządzeniu Ministra MTBiGM z 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75 poz.690) w sprawie warunków technicznych, nie uwzględniają technicznej złożoności projektów i zaawansowania techniki budowlanej. W związku z tym, w praktyce większe inwestycje nie mogą obejść się bez uzyskania odstępstw o przepisów budowlanych. Z informacji uzyskanych w badaniu wynika, że decyzje ministerstwa są nieprzewidywalne, a czas oczekiwania na zezwolenie zwykle przekracza 3 miesiące. Pracownicy ministerstwa, z którymi architekci mieli kontakt, tłumaczyli to niewystarczającą liczbą pracowników w stosunku do liczby wniosków z całej Polski. Zgoda ministra na odstępstwo nie jest udzielana w trybie administracyjnym (k.p.a.). Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra MTBiGM Nie dotyczy Jak długo powinno trwać wydanie zezwolenia na odstępstwo: nie ma określonego terminu Od 66 dni do pół roku stwo finalnie zostało wydane dopiero z wraz z pozwoleniem na budowę, po ok. 1,5 roku. Od 31—65 dni Od pół roku do roku Ponad rok Organ wydający zezwolenie na odstępstwo: Minister wydaje zezwolenie lub odmawia zezwolenia na udzielenia odstępstwa. W imieniu inwestora o zgodę na odstępstwo do Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej wnosi lokalny wydział architektury. Organ wydający odstępstwo w formie postanowienia: wójt, burmistrz albo prezydent miasta Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Urzędnik zażądał odstępstwa dotyczącego nieprzepisowej odległości między budynkami istniejącymi (!), które są pod ochroną konserwatorską. Na życzenie urzędniczki wielokrotnie zmieniano wniosek i jego zakres – ok. 2 miesiące, gdy nareszcie urząd wystąpił do ministerstwa nastąpiło 7-miesięczne oczekiwanie na decyzję ministra. Minister wyraził zgodę pod warunkiem uzyskania pozytywnej opinii sanepidu, PIP i straży pożarnej, co trwało kolejne 4 miesiące. Odstęp- Do 30 dni n = 16 z 58 Notoryczne uzyskiwanie odstępstwa od wymagań odległości własnego miejsca parkingowego od okien własnego domku jednorodzinnego. Czas oczekiwania w ministerstwie 4 miesiące + ekspertyza rzeczoznawcy ppoż + opinia komendy wojewódzkiej straży pożarnej. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 18 Urząd miasta nie mógł się zdecydować, kto powinien występować w tej sprawie do ministerstwa. D Odstępstwa od przepisów szczególnych Odstępstwa od przepisów szczególnych dotyczą przepisów innych niż budowlane, np.: przepisy ochrony pożarowej, prawo pracy, sanitarne, itp. Naturalnym jest, że lista przepisów szczególnych nie jest określona i zależy od rodzaju inwestycji, jej lokalizacji, lokalnych uwarunkowań i funkcji. Zadaniem inwestora jest przygotowanie wniosku i uzyskanie odstępstwa w odpowiedniej instytucji przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę. W 4. przypadkach, gdzie inwestor starał się o uzyskanie odstępstw od przepisów szczególnych, czas oczekiwania wynosił od 14. do 84. dni. Podstawa prawna: Przepisy prawne w zależności od zakresu i rodzaju odstępstwa Jak długo powinno trwać wydanie odstępstwa: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Organ wydający odstępstwo: Wojewódzka Komenda Straży Pożarnej, Wojewódzka Stacja San-Epid, Państwowa Inspekcja Pracy, Kolej, Metro Warszawskie itp. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Brak informacji o przyczynach opóźnienia prawdopodobnie uzgadnianie z PIP. n = 4 z 58 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 19 D Uzyskanie warunków technicznych przyłączenia mediów Do wniosku o pozwolenie na budowę wymagane jest oświadczenie dostawców mediów (gestorów) o zapewnieniu dostaw dla inwestycji. Złożono w sumie 94 wnioski, których rozpatrzenie odbyło się w większości przypadków w ciągu 30. dni. Tylko w 12. przypadkach czas oczekiwania przekroczył 65 dni, co mogło być spowodowane np.: przebudową sieci zewnętrznej poza terenem inwestycji. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Żądanie dostarczenia ZUD i pozwolenia na budowę dla przebudowy sieci pomimo tego, że nie były przedmiotem postępowania i stanowiły przedmiot odrębnych pozwoleń (inny inwestor dostawca mediów, inny zakres - poza własnością inwestora). Podstawa prawna: Warunki techniczne przyłączenia mediów są częścią Projektu budowlanego zgodnie z art. 34 ust.3 pkt 3. Prawa budowlanego Jak długo powinno trwać uzyskanie warunków: zależny od wewnętrznych przepisów gestorów i odrębnych przepisów prawa, np.: dostawca energii dla inwestycji komercyjnych ma wyznaczony ustawowy termin do 150 dni Odpady stałe Telecom Wod-kan Energia elektryczna Ciepło Organ wydający warunki: dostawcy mediów Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok n = 94 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 20 Gaz D Uzgodnienia dokumentacji geologiczno—inżynierskiej Wykonanie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej jest bardzo kosztowne, ponieważ bazuje na wymaganych rozporządzeniem i odrębnie zatwierdzonych uprzednio w urzędzie badaniach gruntu. Ponadto dokumentacja musi zawierać prognozę wpływu posadowienia budynku na otoczenie. Tylko w 14. z 58. badanych przypadków wymagane było wykonanie uzgodnienia tej dokumentacji. W większości przypadków termin określony w k.p.a. nie został przekroczony. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów W praktyce w Warszawie trzeba przyjąć czas oczekiwania minimum 6 miesięcy na uzgodnienie dokumentacji geologiczno-inżynierskiej. Architekt musi informować o tym inwestora na samym początku współpracy — na etapie zamierzenia inwestycyjnego i koncepcji. Podstawa prawna: Uzgodnienie dokumentacji geologiczno– inżynierskiej jest wymagane przez art. 34 ust3 pkt 4. Prawa budowlanego (w zależności od potrzeb przy szczególnie trudnych warunkach posadowienia). Rozporządzenie Ministra Środowiska określa szczegółowe wymagania dotyczące tej dokumentacji, a zgodnie z prawem geologicznym i górniczym podlega ona odrębnemu uzgodnieniu w Wydziale Ochrony Środowiska. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze. Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981 Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Jak długo powinno trwać uzyskanie uzgodnienia: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Instytucja: Biuro Ochrony Środowiska Dokument: Dokumentacja Geologiczno-Inżynierska Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 21 Nie dotyczy n = 14 z 58 D Uzgodnienia w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Konieczność uzgodnienia wynika z decyzji WZ, mpzp oraz funkcji budynku, np.: dworce, lotniska. Tylko w dwóch przypadkach zaistniała potrzeba dokonania uzgodnienia w Wydziale Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego. Czas oczekiwania na to uzgodnienie w obu przypadkach nie przekroczył 30 dni. Podstawa prawna: ustawa z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U.2007.89.590 z późn. zm.) Jak długo powinno trwać uzyskanie uzgodnienia: maksymalnie dwa miesiące zgodnie z k.p.a Nie dotyczy Do 30 dni Od 31—65 dni Od 66 dni do pół roku Od pół roku do roku Ponad rok Instytucja: Wojewódzki Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego n = 2 z 58 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 22 Klasyfikacja przyczyn opóźnień w uzyskiwaniu pozwoleń na budowę Architekci mieli możliwość podania komentarzy dotyczących poszczególnych procedur. Komentarze te zawierają przykłady praktyk stosowanych przez osoby reprezentujące wydziały architektury i planowania, obrazujących rzeczywistość w urzędach, z jaką spotyka się inwestor w Polsce. Klasyfikacja zaobserwowanych patologii wynika z uwarunkowań prawnych i organizacyjnych procesu inwestycyjnego w Polsce oraz organizacji struktur administracyjnych. Cytaty zostały uporządkowane wg czynnika mającego wpływ na opóźnienia, jednak czynniki te nie występują odrębnie, ale jako elementy mechanizmu wzajemnie przenikających się procesów. 1. Opóźnienia spowodowane dowolną interpretacją prawa co do zakresu i formy projektu budowlanego 4. Opóźnienia spowodowane postawą urzędnika 2. Opóźnienia spowodowane dowolną interpretacją przepisów prawa i brakiem możliwości merytorycznej dyskusji z urzędem 5. Opóźnienia spowodowane uznaniowym ustalaniem stron postępowania administracyjnego Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 23 3. Uchybienia w zastosowaniu przepisów k.p.a. 6. Obarczanie inwestora własną pracą, nietyczne zachowania E Opóźnienia spowodowane dowolną interpretacja prawa co do zakresu i formy Projektu budowlanego Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Układanie opisu technicznego wg rozpiski pani w starostwie, bo pani się nie chce szukać w środku opisu załączników, więc trzeba wypożyczyć złożony projekt i poprawić tak, aby załączniki były na początku opisu technicznego. Pracownik urzędu wydającego pozwolenie wymagał np.: szczegółowych rysunków detali połączeń elementów konstrukcyjnych. Często postanowienia o uzupełnienia dotyczą rzeczy bardzo błahych, zdarzyła się prośba o dopisanie słowa „nadbudowa” w tytule projektu (pomimo braku definicji starostwo uważa, że rozbudowa to tylko w bok, a jeżeli przy tym zwiększa się choćby nieznacznie wysokość to musi być wpisane: rozbudowa i nadbudowa). Notoryczne przekazywanie uwag napisanych odręcznie na kartce papieru bez jakiejkolwiek formy prawnej, kilka razy w ciągu wydawania jednej decyzji, żeby formalnie projekt mógł być na końcu "bez uwag" - przez to bezprawnie procedura przedłuża się w nieskończoność. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. Żądanie udowodnienia, że przebudowywany budynek nie jest samowolą budowlaną (budynek z lat 50 tych, wybudowany przez kogoś zupełnie nieznanego Inwestorowi). 24 Wielokrotnie wnoszone prośby o kolejne uzupełnienia wysyłanie żądania uzupełnienia po maksymalnym administracyjnym terminie na odpowiedź urzędową. Konieczność przedstawienia certyfikatów, dopuszczeń etc. do zabawek projektowanych na placu zabaw dla dzieci, na etapie pozwolenia na budowę (sic!). Ostatecznie zmieniliśmy treść opisu projektu na "plac zabaw bez wyposażenia”. E Opóźnienia spowodowane dowolną interpretacją przepisów prawa i brakiem merytorycznej dyskusji z urzędem Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Żądanie dostarczenia ZUD i pozwolenia na budowę dla przebudowy sieci pomimo tego, że nie były przedmiotem postępowania i stanowiły przedmiot odrębnych pozwoleń (inny inwestor - dostawca mediów, inny zakres poza własnością Inwestora). Brak zgodności co do interpretacji WZ przez inspektora z urzędu, a inwestora i projektanta. Przedłużania procesu inwestycyjnego przez urzędnika z uwagi na niezgodność wydanej WZ z uchwalanym właśnie mpzp. Własna interpretacja, co do terminu ważności dokumentów (na dzień zakończenia postępowania, a nie na dzień złożenia wniosku). Starostwa powiatowe nie uczestniczą w sposób odpowiedzialny w okresie opracowania mpzp, a z racji interpretacji ustaleń planu po uchwaleniu i wydawaniu pozwoleń na budowę, mogłyby zwrócić uwagę na wiele kwestii, aby nie były barierą formalno-prawną przy wydawaniu pozwoleń na budowę na podstawie ustaleń tych planów. Wypowiedź urzędnika: "Proszę pana, ja strony GUNB z interpretacjami prawnymi nie czytam, bo tam głupoty piszą" lub "to co sobie NSA nawypisywał to jest tylko ich interpretacja”. Urząd źle interpretował zapis planu miejscowego, który z resztą był identyczny z zapisami warunków technicznych - dotyczyło to wysokości budynku, którą urząd liczył włączając elementy stelaża technicznego; sprawa została rozstrzygnięta a poziomie NSA czyli procedura przedłużyła się o ok 2 lata. Brak umiejętności czytania rysunków technicznych, znajomości projektu po kilku miesiącach rozpatrywania sprawy, sprawdzanie na wyrywki, owocujące kolejnymi wezwaniami do uzupełnienia. Opieranie się urzędników na nieaktualnych przepisach, ale uznanych przez nich za słuszne, a przez to wymagalne. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 25 Brak zgody na budowę w granicy, mimo ewidentnego zapisu w mpzp o ustaleniu dopuszczenia budowy w granicy działki, zasłaniając się "utrwalonym orzecznictwem”. Dwóch inwestorów napisało upoważnienia na osobnych kartkach dla jednego architekta. Przy składaniu wniosku pani powiedziała, że wystarczy jedna opłata skarbowa za upoważnienia, a potem przyszło postanowienie z prośbą o wniesienie drugiej opłaty skarbowej - pani wyjaśniła, że gdyby upoważnienie było na jednej kartce, a nie na dwóch, to byłaby jedna opłata, a tak są dwie. W innym przypadku dostałam po prostu zawiadomienie o przedłużeniu postępowania bez podania przyczyny. E Uchybienia w zastosowaniu przepisów k.p.a. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Postanowienia o uzupełnienia są bardzo ogólne, np.: proszę doprowadzić projekt zagospodarowania terenu do zgodności z przepisami. Jeżeli przyjadę osobiście to przeważnie (niestety nie zawsze) urzędniczka tłumaczy, co miała na myśli. Raz się zdarzyło, że ta, co pisała pojechała na urlop, a druga ją zastępująca urzędniczka z rozbrajającą szczerością powiedziała, że ona nie wie o co tamtej chodziło, dla niej wszystko jest ok., więc trzeba czekać na powrót autorki [postanowienia] aby wyjaśniła sprawę. Dla urzędu każda sprawa jest szczególnie trudna i trwa 65 dni od chwili uzupełnienia wniosku o np.: nr dowodu osobistego. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. Czas oczekiwania na pozwolenie 17 tygodni bez podania przyczyny ani zawieszenia postępowania. Długotrwałe oczekiwanie na skuteczne poinformowanie stron postępowania. 26 E Opóźnienia spowodowane postawą urzędnika Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów W rozmowie z inspektorem prowadzącym postępowanie [o pozwolenie na budowę] projektant uzyskał informację, że sprawa nie jest jeszcze merytorycznie rozpoczęta, podczas gdy jednocześnie zostało wysłane wezwanie do uzupełnienia. Wezwanie to nie zawierało szczegółowych uwag do projektu, a jedynie ogólny zarzut co do niezgodności z rozporządzeniem. Skutkiem powyższego była konieczność przedłużenia postępowania. Długi okres oczekiwania na otrzymanie postanowienia o usunięciu tzw. braków i nieprawidłowości. Po usunięciu nieprawidłowości, wynajdywanie kolejnych i wzywanie do ich usunięcia. Wyszukiwanie nieprawidłowości ,,na siłę" z powodu zagrożenia terminu, w którym powinno być wydane pozwolenie na budowę. Po uzupełnieniu projektu na wezwanie urzędu nie mogliśmy tak po prostu złożyć wniosku o wszczęcie – urzędniczka zażądała najpierw kilku tygodni na zapoznanie się z uzupełnieniami i trzykrotnie ustnie zgłaszała nowe żądania. Na nasze protesty usłyszeliśmy, że „każdy projekt można odrzucić” i nasza próba złożenia wniosku o ponowne wszczęcie skończy się decyzją odmowną. Po zawieszeniu postępowania na wniosek inwestora (aby uzupełnić braki) urzędniczka wszczyna postępowanie ponownie na jego prośbę dopiero po upływie miesiąca od uzupełnienia i złożenia wniosku o wszczęcie. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 27 Przeciąganie wszczęcia postępowania przez zgłaszanie zastrzeżeń do formy wniosku - zapisy, oryginały dokumentów zamiast oświadczeń, wymagane oryginalne wypisy i wyrysy z rejestru gruntów oraz mapy ewidencyjne. Wszystko było już załatwione, doniesione, uzgodnione, a pozwolenia nie było. Do urzędu poszedł przedstawiciel inwestora... i pozwolenie zostało wydane następnego dnia. E Opóźnienia spowodowane uznaniowym ustalaniem stron postępowania administracyjnego Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Sąsiedzi wielokrotnie nie zgadzają się na jakąkolwiek inwestycję, urzędnicy zaś ograniczają swój udział w rozmowach z ludźmi na temat wnioskowanej inwestycji, np.: idą na zwolnienie lekarskie bądź urlop na czas zapoznawania się stron z materiałami. Ustanawianie jako stron wszystkich sąsiadów, bez względu na to co jest w dokumentacji i czy rzeczywiście mają jakikolwiek interes prawny. Na wszelki wypadek. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. Wbrew opiniom prawnym, urząd uznał, że stronami są wszyscy lokatorzy z mieszkaniami, a nie tylko wspólnota. 28 E Obarczanie inwestora przygotowaniem własną pracą, nieetyczne zachowania. Przyczyny opóźnień - wypowiedzi architektów Czas oczekiwania na jedno z pozwoleń dla tej inwestycji był wydłużony ze względu na cofniętą datę decyzji (!) – tzn. decyzja została przygotowana z datą wcześniejszą i zarejestrowana, a podpisana przez naczelnika wydziału architektury i wydana faktycznie 15 dni później i dopiero też wtedy wysłana inwestorowi oraz do wiadomości stron, co w sumie dało ok 8 tygodni oczekiwania na uprawomocnienie. Cofniecie daty zostało ujawnione, kiedy urzędniczka wysłała projekt decyzji emailem po dacie jej wydania! Urzędniczka wysłała treść projektu decyzji emailem do korekty architektowi, który znalazł w niej szereg braków takich jak: błędy w datach wymaganych uzgodnień, oraz brak informacji o uzyskanych niektórych odstępstwach. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. W celu przyspieszenia procedury, opracowywanie przez projektanta analizy otoczenia, pod którą podpisuje się urząd. Konieczność podbicia 128 tomów dokumentacji pieczęcią urzędową aby oszczędzić czas urzędniczki - zajęło to kilka dni roboczych dla 3 osób, na korytarzu w urzędzie. 29 Nakłanianie do korzystania ze współpracy lokalnych projektantów. E Rekomendacje Architekci biorący udział w badaniu mieli możliwość zaproponowania swoich pomysłów, mogących usprawnić proces uzyskiwania decyzji pozwolenie na budowę w Polsce. Ze względu na doświadczenie zdobyte w trakcie współpracy z administracją i praktykę w przygotowywaniu dokumentacji projektowej oraz często bardzo dobrą znajomość prawa dot. procesu inwestycyjnego, jest to grupa najbardziej kompetentnych doradców w tym zakresie. Zalecenia te dotyczą całokształtu współpracy z urzędami i zostały podzielone na 4 grupy, odpowiadające różnym źródłom występowania patologii. Propozycje usprawnień procesu uzyskiwania Pozwolenia na budowę zostały sformułowane przed rozpoczęciem konsultacji społecznych założeń do nowego prawa budowlanego, przygotowanych przez Ministerstwo Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej w 2012 roku. Można zauważyć zbieżność stanowisk, co do uproszczenia przepisów i uregulowania systemu prawnego w stosunku do propozycji nowego prawa przygotowanego przez IARP. Widoczny natomiast jest brak konsultacji ministerstwa, co do możliwości zastosowania pomysłów środowiska praktyków w projekcie nowelizacji ustawy Prawo budowlane. 1. Uniformizacja i zmniejszenie wymagań dotyczących zakresu i formy Projektu budowlanego bez pozostawienia urzędom pola na interpretację 3. Cyfryzacja postępowania administracyjnego 2. Kompetencje i postawa urzędników 4. Uproszczenie, standaryzacja przepisów dotyczących procesu budowlanego Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 30 F Uniformizacja i zmniejszenie wymagań Uniformizacja i zmniejszenie wymagań dotyczących zakresu i formy projektu budowlanego bez pozostawienia urzędom pola na interpretację. Architekci zaproponowali szereg rozwiązań, które mogłyby ukrócić interpretację niespójnych i niejasnych przepisów prawa i zakresu wymogów. Rekomendacje architektów Ograniczenie do niezbędnego minimum zakresu dokumentacji projektowej do koncepcji architektonicznej na etapie pozwolenia na budowę. Zmniejszenie zakresu projektu uzbrojenia terenu do zakresu opinii Zespołu Uzgodnień Dokumentacji Technicznej (ZUD). Przeniesienie większej odpowiedzialności za realizację inwestycji zgodnie z prawem na projektanta. Wstępna weryfikacja zawartości projektu w konkretnym terminie, po złożeniu wniosku. Możliwość tylko jednorazowego wezwania do uzupełnienia projektu. Dokładne określenie formy projektu, zgodnie z ogólnokrajowym przyjętym formatem. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 31 Dokładna i wyczerpująca lista obiektów nie wymagających pozwolenia na budowę. Dokładne określenie zakresu projektu i wymaganych uzgodnień na zasadzie ogólnodostępnej, standardowej listy. Wprowadzenie możliwości dokonywania większych zmian w trakcie budowy. Zmniejszenie szczegółowości raportu środowiskowego. F Kompetencje i postawa urzędników Ze względu na aktualny obowiązek urzędów związany z merytoryczną kontrolą projektu, zaproponowano sposoby pomagające w rozstrzygnięciu sporów i podkreślono znaczenie kompetencji i postawy urzędnika wobec sprawy. Rekomendacje architektów Wprowadzenie instytucji trójstronnej komisji do rozpatrywania sporów w trybie pilnym, składającej się z: przedstawiciela urzędu, przedstawiciela Izby Architektów RP oraz ustawodawcy, w celu rozstrzygania sporów natury formalnej lub merytorycznej projektu. Przyjęcie standardów dobrych praktyk załatwiania spraw w urzędzie. Stosowanie komunikacji bezpośredniej z inwestorem lub projektantem. Obowiązek znajomości aktualnych przepisów prawnych przez urzędnika. W przypadku postępowania administracyjnego na poziomie odwoławczym powoływanie rzeczoznawcy budowlanego do opiniowania sprawy. Zatrudnienie w organach administracji urzędników z uprawnieniami budowlanymi i praktyką budowlaną. Dokładne określenie zakresu kompetencji urzędnika. Przychylna postawa i pomoc urzędnika, dążenie do sprawnego i pozytywnego załatwienia sprawy. Przygotowanie przewodników dla inwestorów, obrazujących proces uzyskiwania pozwolenia na budowę. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 32 Wyłączenie urzędników z procesu interpretacji merytorycznej projektu. F Cyfryzacja postępowania administracyjnego Architekci upatrują kluczową barierę w systemie komunikacji pomiędzy urzędami oraz na linii urząd – inwestor, która mogłaby być skutecznie zniwelowana dzięki internetowemu systemowi wymiany informacji. Rekomendacje architektów Stworzenie internetowej bazy danych zawierającej status sprawy, oraz stworzenie internetowego systemu umożliwiającego stronom i interesariuszom wgląd w dokumentację projektu. Wprowadzenie jako podstawowej e-mailowej komunikacji z urzędem. Wprowadzenie możliwości składania wniosku o pozwolenie na budowę przez internet. Prowadzenie publicznej bazy pytań i odpowiedzi, poświęconej interpretacji przepisów (np.: w przypadku mpzp). Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 33 Integracja informatycznych systemów międzyresortowych i międzywydziałowych w celu przyspieszenia procesu uzgadniania i opiniowania dokumentacji projektu. F Uproszczenie, standaryzacja przepisów dotyczących procesu inwestycyjnego Architekci stwierdzili, że system wydawania decyzji powinien być znacznie uproszczony, a obsługa uzyskiwania odpowiednich opinii i uzgodnień powinna być w gestii urzędu. Rekomendacje architektów Inwestor po złożeniu wniosku o wydanie decyzji na budowę powinien otrzymać decyzję zawierającą uzgodnienia, za które odpowiedzialny powinien być organ wydający decyzję. Rezygnacja z konieczności uzyskiwania pozwoleń na budowę dla drobnych obiektów budowlanych i stworzenie precyzyjnej i wyczerpującej listy wyłączeń. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 34 Wydawanie pozwoleń na budowę powinno być zbliżone do systemu wydawania dokumentów rejestracji pojazdów lub rejestracji działalności gospodarczej. F Nota prawna G Zgodnie z zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji RP), organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa co oznacza, że administracja publiczna będzie działała niezgodnie z prawem, jeśli podejmie niezgodne z obowiązującym prawem działania, jak również gdy nie istnieje podstawa prawna do podjęcia danego działania. W związku z tym ograny wydające decyzje muszą ściśle stosować się do zapisów obowiązującego prawa*. Postępowanie w sprawie decyzji o warunkach zabudowy i postępowanie w sprawie wydania decyzji pozwolenia na budowę prowadzone są na podstawie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.). Zgodnie z art. 35 § 3 k.p.a, załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Terminy te mają charakter terminów maksymalnych*. * Zgodnie z art. 12 k.p.a., który wyjaśnia zasadę szybkości i prostoty postępowania, organy administracji publicznej „powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia”, a „sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie”. Z punktu widzenia czasochłonności procesu uzyskiwania decyzji administracyjnej jest to zapis o znaczeniu kluczowym, natomiast jego sformułowanie pozwala na subiektywną interpretację słowa „niezwłocznie”. Podkreślenie znaczenia zasady szybkości i prostoty postępowania wyrażane przez słowo „niezwłocznie” daje do zrozumienia, że terminy określone w art. 35 k.p.a. są terminami maksymalnymi. Niezwłoczne załatwienie sprawy nie jest tożsame z natychmiastowym wszczęciem postępowania, ponieważ wnioski rozpatrywane są w kolejności wpłynięcia do organu administracji. Zasada szybkości dotyczy również niezwłocznego doręczenia decyzji po jej wydaniu. Dodatkowo, zgodnie z art. 36. § 1., o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 lub w przepisach szczególnych, organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawyΔ. Źródło—s. 36 Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 35 Źródła Konstytucja RP, www.sejm.gov.pl. Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717, isap.sejm.gov.pl. Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, isap.sejm.gov.pl. Ustawa z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, Dz. U. 1994 nr 89 poz. 414, isap.sejm.gov.pl. Ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego, Dz. U. 1960 nr 30 poz. 168, isap.sejm.gov.pl. Ustawa z 18 lipca 2001 r.—Prawo wodne, Dz. U. 2001 nr 115 poz. 1229 , isap.sejm.gov.pl. Ustawa z 9 czerwca 2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze, Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981, isap.sejm.gov.pl. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, z dnia 25 kwietnia 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 462). Na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.1). W czasie realizacji badania obowiązywało rozporządzenie uchylone, isap.sejm.gov.pl. Rozporządzenie Ministra Rozwoju regionalnego i Budownictwa z 2 kwietnia 2001 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej, isap.sejm.gov.pl. Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego , Dz.U.2012 nr 0 poz. 462, isap.sejm.gov.pl. Δ P. Przybysz, Kodeks Postępowania Administracyjnego Komentarz, LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2011, s. 70. Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł — s. 36 G Pozwolenie na budowę 2014, 2015... Co dalej? Podziękowania Badanie Pozwolenie na budowę, zrealizowane w 2012 roku, było pilotażowe i stanowi wgląd w problem administracyjnych barier dla inwestorów w oparciu o wiedzę reprezentujących ich architektów. W obliczu trwających obecnie prac legislacyjnych dotyczących Prawa budowlanego, cykliczne badanie szerszej grupy uczestników tego procesu będzie jednym z narzędzi monitorowania zmian w procesie uzyskiwania pozwolenia na budowę. Za pomoc przy realizacji badania dziękuję mojej rodzinie, Marcinowi Wojtuckiemu, Piotrkowi Wasilewskiemu, Gosi Siarkiewicz, Architektowi Anatolowi Kuczyńskiemu, architektom z APA Wojciechowski, Mazowieckiej Izbie Architektów RP i wszystkim lokalnym izbom architektów oraz oddziałom SARP, które pomogły w rekrutacji architektów do badania. Dziękuję mediom branżowym za publikację informacji o badaniu. Najbardziej jednak wdzięczna jestem wszystkim architektom, którzy zechcieli wziąć udział w badaniu i wypełnili czasochłonną ankietę lub porozmawiali ze mną. Jeśli uczestniczysz w procesie uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę i chcesz zaangażować się lub wesprzeć realizację takiego badania w 2014 roku, skontaktuj się ze mną. Budżet projektu: 0 PLN. Badanie Pozwolenie na budowę nie miało żadnego wsparcia finansowego. Małgorzata Kozioł [email protected] Raport Pozwolenie na budowę 2012 — CAWI, n=58. Badanie pilotażowe — Małgorzata Kozioł - s. 37 Komentuj raport www.facebook.com/PozwolenieNaBudowe Zdjęcie na pierwszej stronie przedstawia pracę Pawła Althamera, Muzeum Sztuki Nowoczesnej. H
